Συντονισμός προσκλήσεων και διευκρινίσεις για τη διαχειριστική επάρκεια κατά τη μεταβατική περίοδο – Ενημέρωση για την διαδικασία ανάπτυξης του Ελληνικού Προτύπου για τη διαχειριστική επάρκεια οργανισμών για την υλοποίηση έργων δημόσιου χαρακτήρα από τον ΕΛΟΤ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την εφαρμογή του ελληνικού προτύπου ΕΛΟΤ 1429 για την επιβεβαίωση της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων και κατευθύνσεων προς τις αρμόδιες Ειδικές Υπηρεσίες

ΕΡΓΑ. Με αυτά τα δεδομένα, προέχων χαρακτήρας της σύμβασης, στην οποία αφορά η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, είναι αυτός της σύμβασης δημοσίου έργου. Τούτο, διότι το αντικείμενο της, το οποίο θα πρέπει να εκτιμηθεί ως ενιαίο σύνολο, προσδιοριζόμενο από το αυτοτελές, λειτουργικό οικονομικό και τεχνικό αποτέλεσμα στο οποίο απέβλεπε ο Δήμος, χωρίς να ασκεί επιρροή στον χαρακτήρα της σύμβασης το ότι στο εν λόγω αντικείμενο περιλαμβάνονται και προμήθειες μεγαλύτερης αξίας συγκριτικά με τις εργασίες εγκατάστασης, αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου. Συγκεκριμένα, το αποτέλεσμα των ανατεθεισών εργασιών αφορά στην κατασκευή νέων εγκαταστάσεων πυροπροστασίας και συναφών ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, σε ήδη υφιστάμενα κτίρια, που συνδέονται με αυτά και με το έδαφος, κατά τρόπο που να μην μπορούν τα ως άνω είδη να αποχωρισθούν χωρίς βλάβη ή αλλοίωση της ουσίας ή του προορισμού τους. Περαιτέρω, για την εκτέλεση των εν λόγω εργασιών απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις και η χρήση ειδικών τεχνικών μέσων, ως εκ της ιδιαιτερότητας και των απαιτήσεων ασφαλείας του έργου, που οφείλει να εκτελείται σύμφωνα με σχετικές πυροσβεστικές διατάξεις (71/88 & 15/2014), βάσει των πυροσβεστικών μελετών που έχουν προηγηθεί, σε συμμόρφωση με ορισμένα πρότυπα ΕΛΟΤ και με απαιτήσεις που καθορίζονται σε σχετικές Κ.Υ.Α. (Κ.Υ.Α. 618/43/05/20.1.2005, ΕΛΟΤ ΤΟ 1501-04-05-07-01:2009). Κατά συνέπεια, στην ως άνω σύμβαση τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις της νομοθεσίας περί δημοσίων έργων και, ως εκ τούτου, νομίμως, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 7 του ν. 3669/2008, με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα εντέλλεται, σε εκτέλεση της σύμβασης αυτής, η καταβολή στον ανάδοχο της δαπάνης για γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος.

ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΟΥ :Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η συγκεκριμένη σύμβαση αγοράς ακινήτου υπό διαμόρφωση, με υποχρέωση του πωλητή να το παραδώσει πλήρως αποπερατωμένο, σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές της διακήρυξης, παρίσταται μη νόμιμη, ως ενέχουσα προεχόντως, κατά τα κριθέντα με την προμνησθείσα (982/2023) απόφαση της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του οποίου διενεργήθηκαν στο πλαίσιο της ως άνω μεικτής σύμβασης, υπό το εξαιρετικό καθεστώς που ρυθμίζει την αγορά ακινήτων, χωρίς να εφαρμοσθεί το διέπον την ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων έργων νομοθετικό πλαίσιο του ν. 4412/2016 (ενδεικτικά, με την προβλεπόμενη στις διατάξεις αυτές μελέτη και καταγραφή των απαιτούμενων εργασιών, την τιμολόγηση αυτών, τη δημοπράτηση με τις διαδικασίες και τις απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας, με κριτήρια ανάθεσης και επιλογής εργοληπτικών επιχειρήσεων, την εκτέλεση και πληρωμή τους με τη διαδικασία της πιστοποίησης και έκδοσης λογαριασμών, με τις εγγυήσεις και την κατανομή ευθυνών που διέπουν την εκτέλεση δημοσίων έργων). Ειδικότερα, κατά το στάδιο της κατάρτισης των όρων διενέργειας της σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 715/1979, η αναθέτουσα αρχή παρέλειψε να θέσει όρια στην έκταση και την οικονομική αξία των τυχόν απαιτούμενων επεμβάσεων επί του υπό ανέγερση ή διαμόρφωση ακινήτου, σε συνάρτηση προς την αγοραία αξία του, προκειμένου να αποφευχθεί, σε περίπτωση εκτεταμένων εργασιών προσαρμογής του επιλεγέντος ακινήτου προς τις απαιτήσεις της αναθέτουσας αρχής, πιθανή ανισορροπία ανάμεσα στα αντικείμενα της μεικτής αυτής σύμβασης. Συνεπεία της παράλειψης αυτής, στη συγκεκριμένη δικαιοπραξία, όπου επελέγη ακίνητο με κτίσμα που βρισκόταν σε πρώιμο κατασκευαστικό στάδιο, ήταν η αξία του ακινήτου μετά του υφισταμένου κτιρίου να υπολείπεται σημαντικά του κόστους αποπεράτωσής του, γεγονός, που, πέραν της μεταβολής του χαρακτήρα της σύμβασης και των ως άνω ζητημάτων περιγραφής της νομοθεσίας εκτέλεσης δημοσίων έργων, εγείρει επιφυλάξεις ως προς την καταλληλότητα του ακινήτου, αλλά και της επιλογής της διαδικασίας απόκτησής του.

Ελ.Συν./Τμ.VII/78/2008.Σκοπός της σύναψης των προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των λοιπών φορέων που αναφέρονται στις προεκτεθείσες διατάξεις είναι η ανάπτυξη της περιοχής στην οποία εκτελούνται τα έργα ή προγράμματα ή παρέχονται οι υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο της οικείας προγραμματικής σύμβασης. Ο αναπτυξιακός σκοπός της σύναψης των ανωτέρω συμβάσεων προκύπτει τόσο από τα αναφερόμενα στην εισηγητική έκθεση του ν.1416/1984, με τις διατάξεις του άρθρου 11 του οποίου προβλέφθηκε το πρώτον ο θεσμός των προγραμματικών συμβάσεων, στην οποία έκθεση αναφέρεται (σελίδα 4) ότι με τις συμβάσεις αυτές «εξασφαλίζεται η κοινωνική συναίνεση στην εφαρμογή συγκεκριμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων, η οικονομική αποκέντρωση καθώς και η αξιοποίηση των τοπικών πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού της περιοχής, όπου θα συγκεντρώνεται η αναπτυξιακή προσπάθεια» καθώς και από τα πρακτικά της ΝΣΤ συνεδρίασης της Βουλής της 9 Ιανουαρίου 1984, κατά την οποία συζητήθηκε το οικείο σχέδιο νόμου, στα οποία αναφέρεται (σελίδα 2807), ότι στόχος του θεσμού των προγραμματικών συμβάσεων είναι η ανάπτυξη μιας περιοχής. Αλλά και με τις ήδη ισχύουσες διατάξεις του άρθρου 25 του ν.2738/1999, με τις οποίες αντικαταστάθηκε το άρθρο 35 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, στο οποίο είχαν κωδικοποιηθεί οι προαναφερθείσες διατάξεις του άρθρου 11 του ν.1416/1984, υπενθυμίζεται ο αναπτυξιακός χαρακτήρας του θεσμού των προγραμματικών συμβάσεων, εφόσον στην εισηγητική έκθεση του νόμου αυτού αναφέρεται ότι η εφαρμογή των συμβάσεων αυτών στο δημόσιο τομέα «συνέβαλε στην εκτέλεση πλείστων έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης, καθώς και στην παροχή υπηρεσιών που δεν θα μπορούσαν να προωθηθούν χωρίς την εφαρμογή του θεσμού αυτού». Συνεπώς, τόσο τα έργα και τα προγράμματα που εκτελούνται στο πλαίσιο σύναψης μιας προγραμματικής σύμβασης, όσο και οι υπηρεσίες που παρέχονται κατ΄ εφαρμογή της πρέπει να έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα (βλ. Πρακτικά 14ης Συν /9.5.2006 και Πράξη 304/2006 VII Τμ. Ελ. Συν.) και να μη μπορούν –όσον αφορά ειδικότερα τις υπηρεσίες- να παρασχεθούν με άλλο τρόπο εκτός της σύναψης της οικείας προγραμματικής σύμβασης (βλ. Πράξη 205/2007 VII Τμ. Ελ. Συν.). Για το λόγο αυτό, δεν επιτρέπεται να εμπίπτουν οι ως άνω υπηρεσίες στα συνήθη καθήκοντα και αρμοδιότητες των υπηρεσιών του συμβαλλόμενου Δήμου, όπως αυτά περιγράφονται στις οικείες οργανικές διατάξεις, καθόσον η εκτέλεση τέτοιων υπηρεσιών στα πλαίσια προγραμματικής σύμβασης θα προκαλούσε αδικαιολόγητη οικονομική επιβάρυνση της υπηρεσίας και θα ήταν δυνατόν, επίσης, να οδηγήσει σε ανεπίτρεπτη, κατά το άρθρο 277 παρ. 8 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, επιχορήγηση της δημοτικής επιχείρησης (πρβλ. Πράξη 137/2007 VII Τμ. Ελ. Συν.), ενώ επιτρέπεται, στο πλαίσιο εκτέλεσης μιας τέτοιας σύμβασης, με αντικείμενο σύμφωνο με το νόμο, δηλαδή αναπτυξιακού χαρακτήρα, να απασχολείται προσωπικό ενός από τους συμμετέχοντες φορείς σε άλλο φορέα, εφόσον τούτο κρίνεται απαραίτητο για την εξυπηρέτηση των σκοπών της σύμβασης (βλ. Πράξεις 304/2006, πρβλ. 171/2007 VII Τμ. Ελ. Συν.).

Γεωτεχνικές έρευνες και μελέτες για οδικούς άξονες...Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η περιλαμβανόμενη στο πρακτικό ΙΙ της επιτροπής διαγωνισμού αιτιολογία της βαθμολόγησης των τεχνικών προσφορών των συμμετεχόντων στο διαγωνισμό δεν είναι επαρκής, απορριπτομένων ως αβασίμων των σχετικώς προβαλλομένων ισχυρισμών των αιτούντων. Και τούτο διότι, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο: α) Δεν παρατίθενται όλα τα στοιχεία, τα οποία ελήφθησαν υπόψη κατά τη βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών των συμμετεχόντων, όπως προκύπτει από την απορριπτική της ενστάσεως της 2ης σε κατάταξη απόφαση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή συγκοινωνιακών έργων της ΕΥΔΕ-ΠΑΘΕ και τη σχετική από 23.11.2010 γνωμοδότηση της επιτροπής του διαγωνισμού. Ειδικότερα, δεν αναφέρεται για κάθε διαγωνιζόμενο ο αριθμός των γεωτρητικών του συγκροτημάτων σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες χρονικές αλληλουχίες εκτέλεσης των σχετικών εργασιών – μελετών και την αντίστοιχη δαπάνη αποζημίωσης του αναδόχου, ο εξοπλισμός του για την εκπόνηση των σχετικών εργασιών – μελετών, η επάρκεια του επιστημονικού και τεχνικού του προσωπικού, οι διαδικασίες για την εκτέλεση των σχετικών εργασιών-μελετών, τυχόν πιστοποίησή του κατά ISO 9001, η στελέχωση και η διάταξη των ομάδων μελέτης του, τυχόν προηγούμενες συνεργασίες μεταξύ των γραφείων μελετών που συμπράττουν. β) Απλώς αναφέρεται ότι ελήφθησαν υπόψη τα κριτήρια του άρθρου 22 της διακήρυξης (βλ. και άρθρο 8 παρ. 6 ν. 3316/2005), χωρίς να γίνεται εξατομικευμένη κρίση σχετικά με το κατά πόσο και σε ποιο βαθμό καθεμία από τις συμμετέχουσες στο διαγωνισμό εταιρία και συμπράξεις και σε σύγκριση μεταξύ τους πληρούν τα εν λόγω κριτήρια. γ) Όσον αφορά στις βασικότερες διαπιστώσεις της επιτροπής διαγωνισμού σχετικά με τις τεχνικές προσφορές των διαγωνιζομένων, οι οποίες συνιστούν τη μόνη περιλαμβανόμενη στο εν λόγω πρακτικό εξειδικευμένη ανά διαγωνιζόμενο αναφορά, δεν προκύπτει πώς αξιολογούνται τα παρατιθέμενα σε αυτές στοιχεία ούτε ο τρόπος που αυτά επηρέασαν τη βαθμολογία κάθε υποψηφίου, ενώ δε γίνεται οποιαδήποτε σύγκριση μεταξύ των τεχνικών προσφορών των υποψηφίων. Περαιτέρω, η κατά τα ανωτέρω πλημμελής αιτιολογία του πρακτικού ΙΙ συμπληρώθηκε πράγματι με την ως άνω απόφαση απόρριψης της ενστάσεως της δεύτερης στην κατάταξη και τη σχετική γνωμοδότηση της επιτροπής του διαγωνισμού, μόνο όμως ως προς τη συγκριτική βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών της αιτούσας σύμπραξης και της 2ης στην κατάταξη. Και τούτο διότι η συγκριτική βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών των ως άνω συμμετεχουσών στο διαγωνισμό συμπράξεων αιτιολογήθηκε πλήρως και ειδικώς, ήτοι με παράθεση και κατόπιν σύγκρισης όλων των στοιχείων που ελήφθησαν υπόψη για τη βαθμολόγηση των τεχνικών τους προσφορών και αντιστοίχισή τους με τα οικεία υποκριτήρια αξιολόγησης της διακήρυξης, όπως άλλωστε κρίθηκε και με την 430/2011 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών επί της σχετικής αίτησης ασφαλιστικών μέτρων της 2ης σε βαθμολογία. Η αιτιολογία όμως του Πρακτικού ΙΙ της επιτροπής διαγωνισμού δεν έχει συμπληρωθεί και, ως εκ τούτου, παραμένει πλημμελής ως προς τη συγκριτική βαθμολόγηση των τεχνικών προσφορών της αιτούσας σύμπραξης και των 3ης και 4ης σε βαθμολογία συμπράξεων, απορριπτομένων ως αβασίμων των σχετικώς προβαλλομένων ισχυρισμών των αιτούντων. Περαιτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, προκειμένου να διακριβωθεί το ουσιώδες ή μη της εν λόγω πλημμέλειας, πρέπει να αναβάλει την οριστική του κρίση, προκειμένου η αρμόδια επιτροπή του διαγωνισμού να αιτιολογήσει ειδικά και ορισμένα τον τρόπο βαθμολόγησης των τεχνικών προσφορών της 1ης, 3ης και 4ης σε βαθμολογία συμπράξεων, με συγκριτική παράθεση όλων των στοιχείων, που έλαβε σχετικώς υπόψη της, ενόψει και του γεγονότος ότι οι οικονομικές προσφορές των συμμετεχόντων ήταν οι αυτές, χωρίς οιαδήποτε διαφοροποίηση μεταξύ τους. Ειδικότερα, πρέπει να παραθέσει για καθεμία από τις ανωτέρω συμπράξεις (1η, 3η και 4η στη βαθμολογία) α) όλα τα στοιχεία, τα οποία νομίμως, σύμφωνα με τα προεκτιθέμενα και στην 430/2011 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, έλαβε υπόψη της κατά τη συγκριτική βαθμολόγηση μεταξύ της 1ης και 2ης σε βαθμολογία συμπράξεων (αριθμός των γεωτρητικών συγκροτημάτων σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες χρονικές αλληλουχίες εκτέλεσης των σχετικών εργασιών – μελετών και την αντίστοιχη δαπάνη αποζημίωσης του αναδόχου, εξοπλισμός για την εκπόνηση των σχετικών εργασιών – μελετών, επάρκεια του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού, τυχόν πιστοποίηση κατά ISO 9001, στελέχωση και διάταξη των ομάδων μελέτης, προηγούμενες συνεργασίες μεταξύ των γραφείων μελετών που συμπράττουν) και β) οποιοδήποτε τυχόν άλλο στοιχείο έλαβε υπόψη της, προκειμένου να προβεί στη βαθμολόγηση των ανωτέρω συμπράξεων. Περαιτέρω, να προβεί σε συγκριτική μεταξύ των ως άνω συμπράξεων αξιολόγηση των ως άνω στοιχείων και να εκφέρει κρίση ως προς το κατά πόσο καθεμία από αυτές πληροί τις απαιτήσεις της διακήρυξης, με βάση καθένα από τα τεθέντα με το άρθρο 22 αυτής υποκριτήρια..

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ:σύμβαση «υπό-παραχώρησης του δικαιώματος, χρήσης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης ενός σταθμού πολλαπλών χρήσεων, σε τμήμα του λιμένα … ΙΙ του Οργανισμού Λιμένος … Α.Ε.»(....)Η σύνταξη, σύμφωνα με το άρθρο 21 της ελεγχόμενης Σύμβασης από τον υπο-παραχωρησιούχο επενδυτή, του «Αναπτυξιακού Προγράμματος» («Master Plan») του υπο-παραχωρούμενου «Λιμένα … Β΄» είναι σύμφωνη προς τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2001/42/ΕΚ, χωρίς στο πλαίσιο αποτύπωσης, στο ανωτέρω άρθρο, της διαδικασίας σύνταξής του να μπορεί, εκ προοιμίου, να τεθεί, στο παρόν στάδιο προσυμβατικού ελέγχου, ζήτημα διατάραξης της συμβατότητας εκπόνησης της οικείας ΣΜΠΕ και του συνολικού σχεδιασμού του Λιμένα με τις ουσιαστικές απαιτήσεις της Οδηγίας 2001/42, ούτε, ειδικότερα, να τεθεί υπό αμφισβήτηση η αντικειμενική εξέταση των λογικών εναλλακτικών δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της μηδενικής λύσης, για την ανάδειξη της βέλτιστης προτιμώμενης εναλλακτικής λύσης. Περαιτέρω, ενόψει της ιδιαίτερης σημασίας της ελεγχόμενης Σύμβασης, ως «πλέον επωφελής για το δημόσιο συμφέρον και την ανάπτυξη της εθνικής και τοπικής οικονομίας»... και δεδομένου ότι με τη ρύθμιση του άρθρου 80 παρ. 8 του ν. 4504/2017, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η υλοποίηση έργων στους λιμένες που δεν διαθέτουν Master Plan, ακόμη και με χαρακτήρα δευτερεύοντα και επικουρικό, όπως εν προκειμένω, δεν είναι δυνατή μόνο μετά την 1.1.2024 και μέχρι τη σύνταξή του, πρέπει να γίνει δεκτό ότι υπό το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ο Υπο-παραχωρησιούχος επενδυτής έχει τη δυνατότητα μέχρι 31.12.2023 να εκτελεί τα έργα που προβλέπονται στο επιχειρηματικό του σχέδιο, εφόσον είναι συμβατά και εντός των ορίων του ήδη ισχύοντος Προγραμματικού Σχεδίου 2012. Επομένως, όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη προσφυγή και την υπέρ αυτής παρέμβαση, το Κλιμάκιο εσφαλμένως ερμήνευσε τις σχετικές ρήτρες του άρθρου 21 της ελεγχόμενης Σύμβασης.Ανακαλεί, εν μέρει κατά το σκεπτικό της παρούσας απόφασης ... την 151/2023 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. ΙV Α), το Τμήμα, λαμβάνοντας υπόψη ότι α) με τα προσκομιζόμενα από το αιτούν 606/14.2.2014 και 2640/28.6.2012 έγγραφα της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής Περιφέρειας Θεσσαλίας βεβαιώνεται ότι, αντίστοιχα, αφενός δεν έχει επιβεβαιωθεί η διαχειριστική επάρκεια του αιτούντος ΦΟ.Δ.Σ.Α. και αφετέρου ο Δήμος ..... κρίνεται διαχειριστικά επαρκής για την υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων από το Ε.Σ.Π.Α. 2007-2013 έργων, β) από την κατασκευή και λειτουργία της εν λόγω Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων θα εξυπηρετείται και ο Δήμος ....., γ) είναι εφικτή μόνο η ενιαία μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων, που το μεν σχετίζονται με την ανάθεση και την εποπτεία της κατασκευής της Μονάδας, η οποία (κατασκευή) προβλέπεται ότι θα συγχρηματοδοτηθεί από πόρους του Ε.Σ.Π.Α. το δε αφορούν στην εποπτεία της μη συγχρηματοδοτούμενης λειτουργίας αυτής από τον Ιδιωτικό Φορέα Σύμπραξης για χρονικό διάστημα 25 ετών, δεδομένου ότι με βάση τις ρητές σχετικές προβλέψεις της ελεγχόμενης σύμβασης το σύνολο των ως άνω αρμοδιοτήτων κατασκευής και λειτουργίας της Μονάδας θα ασκηθούν από το Δήμο ..... ως διαχειριστικά επαρκή συμβαλλόμενο στο πλαίσιο της εκτέλεσης μίας και της αυτής, συναφθησόμενης βάσει των διατάξεων του ν. 3389/2005, σύμβασης σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, στην οποία αφενός θα προβλέπεται ότι η συμβατική αμοιβή για την κατασκευή και λειτουργία της Μονάδας θα καταβληθεί στον Ι.Φ.Σ. κατά την περίοδο λειτουργία αυτής βάσει των εισπραττομμένων από τους εξυπηρετούμενους Δήμους ετήσιων τελών εισόδου και αφετέρου θα περιληφθούν όροι σχετικοί με τον καθορισμό τόσο του τρόπου κατασκευής όσο και του τρόπου λειτουργίας της Μονάδας από τον Ι.Φ.Σ. και δ) με βάση το άρθρο 8 της ελεγχόμενης σύμβασης ο Δήμος ..... ευθύνεται για την καλή εκτέλεση των καθηκόντων του έναντι του αιτούντος ΦΟ.Δ.Σ.Α, καθώς. και έναντι των τρίτων εις ολόκληρον με τον αιτούντα, άγεται στην κρίση ότι πληρούνται εν προκειμένω οι προϋποθέσεις του άρθρου 22 παρ. 3 του ν. 3614/2007 για τη μεταβίβαση των ως άνω αρμοδιοτήτων στο Δήμο ....., κατά τα βασίμως με την υπό κρίση αίτηση προβαλλόμενα.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ: (...) Με βάση τα ανωτέρω η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση, με την οποία επιχειρείται, κατ’ επίκληση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης κάθε έργου μελέτης ή προμήθειας προϋπολογισμού έως 40.000.000 ευρώ από την έχουσα, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στη σκέψη ΙΙ Γ, τη σχετική αποκλειστική αρμοδιότητα ΔΕΥΑ ……. στο Δήμο …….., δεν είναι νόμιμη. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι προβλεπόμενες από τη διάταξη του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 προγραμματικές συμβάσεις έχουν σκοπό να θέσουν το γενικό πλαίσιο για την άσκηση συγκεκριμένης κάθε φορά δραστηριότητας δια μέσου των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και να διευκολύνουν τη μελέτη και εκτέλεση έργων και την παροχή υπηρεσιών με αναπτυξιακό χαρακτήρα σε τοπικό επίπεδο ώστε να παρακαμφθούν τυχόν γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων και άλλοι ανασταλτικοί παράγοντες που επιβραδύνουν τους ρυθμούς εκτέλεσης των έργων και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσο για την μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από τον ένα συμβαλλόμενο φορέα στον αντισυμβαλλόμενό του, παρακάμπτοντας τις κείμενες διατάξεις και τους αυστηρούς περί αρμοδιότητας κανόνες (πρβλ. ΕΣ VI Τμ. 4918/2012). Στην προκειμένη μάλιστα περίπτωση η μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης αφορά μη σαφώς προσδιορισμένο αντικείμενο και γίνεται για αόριστο χρονικό διάστημα. Περαιτέρω, το ελεγχόμενο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης δεν φέρει το προβλεπόμενο στην παρ. 2α του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 περιεχόμενο. Ειδικότερα: α) Το αντικείμενο της σύμβασης περιγράφεται κατά τρόπο γενικό και αόριστο χωρίς να προσδιορίζονται με ακρίβεια, σαφήνεια και πληρότητα οι συγκεκριμένες μελέτες, τα έργα οι υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενό της. Σύμφωνα δε με το 1053/3.2.2013 έγγραφο του Δήμου ……… «… Ο συνολικός προϋπολογισμός των 40.000.000 ευρώ (που θα προέλθει κυρίως από Ευρωπαϊκά Προγράμματα, αφού τη δεδομένη χρονική στιγμή τόσο οι πόροι της ΔΕΥΑ …….., όσο και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων είναι ελάχιστοι) τέθηκε: 1. Αφενός για να συμπεριληφθούν τα έργα ύδρευσης – αποχέτευσης και γενικότερα διαχείρισης υδατικών αποθεμάτων εκτός των ανωτέρω, όπου για τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν υπάρχουν ενεργές προσκλήσεις χρηματοδότησης, αλλά ενδεχομένως να υπάρξουν στο εγγύς μέλλον. 2. Αφετέρου για να μπορέσει ο Δήμος ……… να ανταποκριθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα στη σύνταξη μελλοντικών διακηρύξεων καθώς και για την αποφυγή συνεχών Προγραμματικών Συμβάσεων για κάθε ένα επιμέρους έργο». β) Ομοίως και οι συμβατικές υποχρεώσεις των μερών διατυπώνονται κατά τρόπο αόριστο και γενικόλογο, καθόσον δεν αντιστοιχούν σε σαφώς προσδιορισμένο αντικείμενο. Ιδίως αναφορικά με το έργο «Αποχέτευση και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων Οικισμού ………» δεν προκύπτει σαφώς ποιες είναι οι αναλαμβανόμενες υποχρεώσεις των μερών, καθόσον, όπως αναφέρεται στο ως άνω 1053/3.2.2014 έγγραφο του Δήμου ………, για το ίδιο έργο είχε συναφθεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου ……… και της ΔΕΥΑ ……..., η οποία διαλύθηκε, χωρίς όμως στο παρόν σχέδιο να γίνεται αναφορά σχετικά με τις ενέργειες που έχουν ήδη διεκπεραιωθεί από το Δήμο ……… (87/2013 και 463/2013 αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΥΑ ……….. και του Δήμου ………, αντίστοιχα). γ) Εφόσον το αντικείμενο της σύμβασης παρίσταται γενικόλογο αντίστοιχη αοριστία εντοπίζεται και ως προς τον προϋπολογισμό της σύμβασης. Συγκεκριμένα, ο προϋπολογισμός της σύμβασης προσδιορίζεται συνολικά στο όριο των 40.000.000 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), χωρίς όμως να αναλύεται περαιτέρω σε τι αντιστοιχεί ο προϋπολογισμός αυτός. Πέραν τούτου, ενόψει της αοριστίας του αντικειμένου στο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης δεν προσδιορίζονται ούτε οι συγκεκριμένοι πόροι από τους οποίους θα χρηματοδοτηθεί η σύμβαση ούτε προκύπτει σαφώς εάν η χρηματοδότηση της σύμβασης θα γίνει από τον κύριο του έργου ή από τον φορέα υλοποίησης. δ) Επίσης, δεν υφίσταται χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, ενώ και η διάρκεια της σύμβασης είναι αόριστη, καθόσον η λήξη της εξαρτάται από το χρονικό σημείο κατά το οποίο η ΔΕΥΑΕ θα αποκτήσει Τεχνική και Οικονομική Υπηρεσία και Διαχειριστική Επάρκεια. Περαιτέρω, και το άρθρο 13 του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης, στο οποίο προβλέπεται ότι «η τροποποίηση ή η παράταση της συμβάσεως προϋποθέτει την έγγραφη συμφωνία των μερών», είναι μη νόμιμο, καθόσον δεν επιτρέπεται κατά τη σύναψη προγραμματικών συμβάσεων να τίθενται όροι περί τροποποίησης, παράτασης ή συμπλήρωσης αυτών, οι οποίοι επαφίενται στην απόλυτα ελεύθερη βούληση των συμβαλλόμενων μερών (ΕΣ VI Τμ. 28/2012). Εξάλλου, και υπό την εκδοχή ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση ερείδεται στο άρθρο 22 του ν. 3614/2007 είναι επίσης μη νόμιμη, καθόσον, όπως ήδη αναφέρθηκε, με την εν λόγω διάταξη επιτρέπεται η σύναψη προγραμματικών συμβάσεων με αντικείμενο τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης συγκεκριμένων πράξεων σαφώς προσδιορισμένων που πρόκειται να ενταχθούν σε επιχειρησιακά προγράμματα, από δικαιούχους για τους οποίους δεν επιβεβαιώνεται η διαχειριστική επάρκεια σε άλλο φορέα που ικανοποιεί τα κριτήρια διαχειριστικής επάρκειας, ενώ το αντικείμενο και ο προϋπολογισμός της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης είναι παντελώς αόριστος και μεταβιβάζεται από τη ΔΕΥΑΕ στο Δήμο …….. η αρμοδιότητα για την εν γένει υλοποίηση κάθε είδους μελέτης, έργου ή προμήθειας ύδρευσης ή αποχέτευσης, προϋπολογισμού έως 40.000.000 ευρώ (άρθρο 2 της προγραμματικής σύμβασης σύμφωνα με το οποίο αντικείμενο αυτής είναι «η πλήρης διαχείριση σε όλες τις φάσεις του για κάθε είδους μελέτη, έργο, προμήθεια, ύδρευσης ή αποχέτευσης προϋπολογισμού έως 40.000.000 ευρώ (πηγή χρηματοδότησης συγχρηματοδοτούμενα ή μη)»). Τέλος, και υπό την εκδοχή ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση ερείδεται στο άρθρο 3 του ν. 3316/2005, είναι και πάλι μη νόμιμη, καθόσον, ενόψει της αοριστίας του αντικειμένου της, δεν φέρει το περιεχόμενο που ορίζεται στην παρ. 2 του άρθρου 3 του προαναφερόμενου νόμου. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ-ΜΟΝΑΔΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΜΕΑ) ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΧΥΤΥ..:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω .., το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση εγκαθιδρύει πραγματική συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων φορέων, με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους, και ως τέτοια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016. Εντούτοις, το σχέδιο της προγραμματικής αυτής σύμβασης δεν έχει το ελάχιστο αναγκαίο κατά νόμο περιεχόμενο, καθόσον σ’ αυτό δεν διαλαμβάνεται το απαιτούμενο από τις διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 2 του ν. 3852/2010 χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής της, το οποίο δεν μπορεί να ταυτίζεται ή να εξαντλείται στη διάρκεια αυτής, αλλά πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επί μέρους δράσεων που απαρτίζουν το αντικείμενο κάθε Υποέργου ξεχωριστά ... Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι, προς αποφυγή αμφισβητήσεων κατά την εκτέλεση της σύμβασης, επιβάλλεται τα, εγκριθέντα από τα αρμόδια όργανα των συμβαλλομένων, συμβατικά κείμενα να ταυτίζονται με το ελεγχόμενο-προς υπογραφή σχέδιο σύμβασης. Ενδεικτικά, επισημαίνεται ότι ενώ το εγκριθέν από το Περιφερειακό Συμβούλιο, σχέδιο σύμβασης διαλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και ότι «ο Κύριος του έργου πρέπει να διενεργεί τις πληρωµές για το Έργο, καθόσον αφενός αφορά σε πάγια που ανήκουν σε αυτόν, αφετέρου εμπίπτει σε ειδικές διατάξεις περί ΦΠΑ, ιδίας συµµετοχής κ.α.» .., ότι αναλαμβάνει «Την κάλυψη κάθε δαπάνης που απαιτείται για το έργο και δεν αποτελεί δαπάνη που καλύπτεται από Ε.Π.» ..,και ότι «… προκειµένου να δύνανται να αντιστοιχηθούν τα επιµέρους έργα της πράξης στις Προσκλήσεις των Ε.Π. του ΕΣΠΑ 2014-2020 όπως ισχύσουν. (…)Ο Κύριος του έργου καλύπτει εξ ιδίων πόρων κάθε ποσό απαιτούµενης δαπάνης για το Έργο που δεν καλύπτεται από Ε.Π. και βαρύνει σε αυτόν.» .., στο εγκριθέν από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ενιαίου Συνδέσμου συμβατικό κείμενο οι προβλέψεις αυτές δεν επαναλαμβάνονται. Αντιστοίχως, το εγκριθέν από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ενιαίου Συνδέσμου σχέδιο σύμβασης προβλέπει, στο άρθρο 2, ότι ο κύριος του έργου αναλαμβάνει να διασφαλίσει τη λειτουργία του Έργου μετά την ολοκλήρωσή του «… είτε αναλαμβάνοντας ο ίδιος τη λειτουργία του είτε αναθέτοντας αυτήν σε τρίτο φορέα.» (άρθρο 2.1.), ότι «Ο Φορέας Υλοποίησης στα πλαίσια της οικονομικής διαχείρισης του έργου, μεριμνά για την εξόφληση των παραστατικών, τα οποία έχουν εκδοθεί με στοιχεία οφειλέτη αυτά του Κυρίου του Έργου.» (άρθρο 2.2.) και, στο άρθρο 3, ότι το ποσό του προϋπολογισμού μπορεί να αναπροσαρμοσθεί «… με τη σύμφωνη γνώμη της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π.  …», χωρίς να διαλαμβάνεται κάτι αντίστοιχο από το εγκριθέν από την Περιφέρεια κείμενο. Τέλος, ενόψει του χαρακτήρα των εν λόγω αρμοδιοτήτων, η υλοποίηση των οποίων επιδιώκεται με την ελεγχόμενη σύμβαση .., είναι απαραίτητη η προσκόμιση, μεταξύ άλλων, και στοιχείων σχετικών με το διαδημοτικό ή διαπεριφερειακό χαρακτήρα της προς ένταξη πράξης, καθώς, επίσης, και τη διαχειριστική επάρκεια του Ενιαίου Συνδέσμου.Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εξαιτίας της διαπιστωθείσας ως άνω ουσιώδους νομικής πλημμέλειας, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης.