ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΟΥ:Λαμβάνοντας τα παραπάνω υπόψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη μεικτή σύμβαση, ανεξαρτήτως του χαρακτηρισμού της από την αναθέτουσα αρχή ως σύμβασης αγοράς ακινήτου, ενέχει, προεχόντως, χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου και παρίσταται μη νόμιμη. Τούτο, διότι ο σχεδιασμός και η υλοποίησή της διενεργήθηκαν, στο πλαίσιο της ως άνω μεικτής σύμβασης, υπό το εξαιρετικό καθεστώς που ρυθμίζει την αγορά ακινήτων, χωρίς να εφαρμοσθεί το διέπον την ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων έργων νομοθετικό πλαίσιο του ν.4412/2016, ήτοι, ενδεικτικά, με την προβλεπόμενη στις διατάξεις αυτές μελέτη και καταγραφή των απαιτούμενων εργασιών κατ’ είδος και ποσότητα, την τιμολόγηση αυτών, τη δημοπράτηση με τις διαδικασίες και τις απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας, με κριτήρια ανάθεσης και επιλογής εργοληπτικών επιχειρήσεων, την εκτέλεση και πληρωμή των εργασιών με τη διαδικασία της πιστοποίησης και έκδοσης λογαριασμών, καθώς και με τις εγγυήσεις και την κατανομή ευθυνών που διέπουν την εκτέλεση δημοσίων έργων.

Αγορά ακινήτου :Με δεδομένα τα ανωτέρω και καθώς το ζήτημα της φύσης της σύμβασης αγοράς ακινήτου/κτίσματος υπό ανέγερση ή διαμόρφωση, με υποχρέωση του πωλητή να το παραδώσει πλήρως αποπερατωμένο σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές της οικείας διακήρυξης, αποτελεί πρόκριμα για τον έλεγχο της νομιμότητας της ως άνω διαγωνιστικής διαδικασίας και του οικείου σχεδίου σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβληθεί η διατύπωση οριστικής κρίσης, μέχρις ότου η Ολομέλεια του Δικαστηρίου αποφανθεί επί της ως άνω αμφισβήτησης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 611/2020 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης μεταξύ της ήδη προσφεύγουσας εταιρείας και της ήδη παρεμβαίνουσας εταιρείας, με αντικείμενο την κατασκευή του έργου «… – Υπόγειος σταθμός αυτοκινήτου και διαμόρφωση πλατείας πρασίνου», προεκτιμώμενης αξίας 12.725.000,00 ευρώ, πλέον ΦΠΑ.(....)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, γενομένου δεκτού του δεύτερου λόγου της προσφυγής ανάκλησης υπό τον ανωτέρω όρο, δηλαδή της υπογραφής, ανάμεσα στην …, ως δωρήτρια και τη Μητρόπολη …, ως δωρεοδόχο, του οριστικού συμβολαίου μεταβίβασης πλήρους δικαιώματος κυριότητας, νομής και κατοχής λόγω δωρεάς του ακινήτου που προσδιορίζεται στο προσύμφωνο κατά θέση, έκταση, ιδιότητες και όρια, επί του οποίου πρόκειται να εκτελεστεί το έργο της ήδη προσφεύγουσας, τμήμα του οποίου αποτελεί το ήδη ελεγχόμενο, το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης για την εκτέλεση του έργου με τίτλο «… – Υπόγειος Σταθμός Αυτοκινήτου και Διαμόρφωση Πλατείας Πρασίνου» ανάμεσα στην αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία «… Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία» και την ανάδοχο «…» και το διακριτικό τίτλο «… Α.Ε.».Ανακαλεί την 611/2020 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.

Ερωτάται εάν είναι δεσμευτικό για την Διοίκηση το τίμημα που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών (ιδιωτών και Ελληνικού Δημοσίου) επί απευθείας εξαγοράς ακινήτου, στην περίπτωση που η αξία του υπό αγορά ακινήτου έχει μειωθεί σε σχέση με την αρχική εκτίμηση της αξίας του. (...) Το συμφωνηθέν από τα συμβαλλόμενα μέρη (ιδιώτες και Ελληνικό Δημόσιο) τίμημα για την απευθείας εξαγορά ακινήτου, κατ’ άρθρο 18 παρ. 1 ν. 4858/2021, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ν. 2882/2001, δεν είναι δεσμευτικό, στην περίπτωση που έχει μεταβληθεί η αξία του ακινήτου σε σχέση με την αρχική εκτίμηση (ομόφωνα).

Λαμβάνοντας υπόψη α) την παράγραφο 7 του άρθρου 19 του ν. 4858/2021, «Κύρωση Κώδικα νομοθεσίας για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (Α΄ 220), β) την παράγραφο 4 της με αριθ. ΥΠΠΟ/ΓΝΟΣ/9130 Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ 229/Β/26-2-2003) «Σύσταση επιτροπής του αρ. 19 παρ. 6 του Ν. 3028/2002» και γ) την με αριθ. 86/2019 γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ., ερωτάται: α) Σε περίπτωση, που επιλεγεί η απευθείας αγορά ακινήτου, βαρυνόμενου με περιορισμούς επιβαλλόμενους για λόγους προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, πότε σταματά η υποχρέωση της Διοίκησης να καταβάλει αποζημίωση περιορισμού/στέρησης της κατά προορισμό χρήσης του ακινήτου στον ιδιοκτήτη, όταν η καταβληθείσα ή αναμενόμενη να καταβληθεί αποζημίωση δεν υπερβαίνει την αξία (αγοραία ή αντικειμενική) του ακινήτου, η οποία αποτελεί και το τίμημα της αγοράς β) Είναι κατά νόμο δυνατή η καταβολή στον ιδιοκτήτη, μετά την ολοκλήρωση της απευθείας αγοράς, αποζημίωσης λόγω περιορισμού/στέρησης της κατά προορισμό χρήσης του ακινήτου του για χρονικό διάστημα προγενέστερο της υπογραφής του αγοραπωλητηρίου συμβολαίου, όταν η αποζημίωση που έχει λάβει για τη στέρηση χρήσης δεν έχει υπερβεί την αξία (αντικειμενική ή αγοραία αξία) του ακινήτου, η οποία αποτελεί και το τίμημα της αγοράς γ) Κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 19 παρ. 7 του ν. 4858/2021, το ποσό της αποζημίωσης χρήσης που έχει καταβληθεί στον ιδιοκτήτη του απευθείας εξαγοραζόμενου ακινήτου για το χρονικό διάστημα που στερείτο την κατά προορισμό χρήση του συνυπολογίζεται στο ποσό της αξίας του ακινήτου που αποτελεί το τίμημα της αγοράς, όπως υποστηρίζεται από τον αρμόδιο για την καταβολή Οργανισμό, ή η έννοια της διατάξεως είναι, ότι το καταβληθέν ή αναμενόμενο να καταβληθεί ποσό της αποζημίωσης περιορισμού/στέρησης χρήσης δεν μπορεί να υπερβαίνει την αξία του ακινήτου, αφού τότε επιβάλλεται η απαλλοτρίωσή του Επιπροσθέτως, για την διαπίστωση της μη υπέρβασης της αξίας του ακινήτου, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, λαμβάνεται υπόψη αθροιστικά η αποζημίωση χρήσης, που έχει λάβει ο διοικούμενος μαζί με την αξία εξαγοράς του ακινήτου (...) α) Κατ’ εφαρμογή της παραγράφου 7 του άρθρου 19 του ν. 4858/2021, θεσμοθετείται υποχρέωση της Διοίκησης να απαλλοτριώσει ή να προβεί σε απευθείας εξαγορά ακινήτου, βαρυνόμενου με περιορισμούς επιβαλλόμενους για λόγους προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, στην περίπτωση κατά την οποία η αποζημίωση για τον περιορισμό ή τη στέρηση της χρήσης του ακινήτου, που έχει καταβληθεί ή προβλέπεται ότι θα καταβληθεί, προσεγγίζει την αξία του ακινήτου, δεν τίθεται όμως, με τη διάταξη αυτή, περιορισμός στο δικαίωμα του ιδιοκτήτη για το σεβασμό της περιουσίας του. Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που έχει επιλεγεί η απευθείας εξαγορά του ακινήτου, όπως στην περίπτωση του ερωτήματος, η Διοίκηση υποχρεούται, κατ’ άρθρο 19 του ν. 4858/2021, στην καταβολή αποζημίωσης λόγω στέρησης ή περιορισμού της κατά προορισμό χρήσης του ακινήτου για το χρονικό διάστημα μέχρι την υπογραφή του αγοραπωλητηρίου συμβολαίου, ανεξαρτήτως αν η αποζημίωση που έχει καταβληθεί για τη στέρηση χρήσης έχει υπερβεί την αξία (αντικειμενική ή αγοραία αξία) του ακινήτου, η οποία αποτελεί και το τίμημα της αγοράς (κατά πλειοψηφία). β) Είναι δυνατή, κατ’ άρθρο 19 του ν. 4858/2021, η καταβολή στον ιδιοκτήτη, μετά την ολοκλήρωση της απευθείας αγοράς, αποζημίωσης λόγω περιορισμού/στέρησης της κατά προορισμό χρήσης του ακινήτου του, για χρονικό διάστημα προγενέστερο της υπογραφής του αγοραπωλητηρίου συμβολαίου, ανεξαρτήτως αν η αποζημίωση που έχει λάβει για τη στέρηση χρήσης έχει υπερβεί την αξία (αντικειμενική ή αγοραία αξία) του ακινήτου, η οποία αποτελεί και το τίμημα της αγοράς (κατά πλειοψηφία). γ) Κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 19 παρ. 7 του ν. 4858/2021, το συνολικό ποσό της αποζημίωσης περιορισμού/στέρησης χρήσης που έχει καταβληθεί στον ιδιοκτήτη ακινήτου βαρυνόμενου με περιορισμούς επιβαλλόμενους για λόγους προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν αθροίζεται/συνυπολογίζεται για τον καθορισμό του καταβλητέου ως τιμήματος της εξαγοράς ποσού (ομόφωνα). Παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του ΝΣΚ, κατόπιν της υπ’ αριθμ. 84/2024 γνωμοδότησης του Ε΄ Τμήματος του ΝΣΚ.

Πληρωμή τιμήματος αγοράς ακινήτου...:Με δεδομένα αυτά, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με την οποία προσδιορίστηκε η αγοραία αξία του ακινήτου στις 310.00 ευρώ δεν παραβιάζει την αρχή της οικονομικότητας διότι, σε συμμόρφωση με τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις, βασίστηκε σε έκθεση εκτίμησης πιστοποιημένης από το Υπουργείο Οικονομικών ορκωτής εκτιμήτριας. Η έκθεση δε αυτή, που σημειωτέον προσδιόρισε την αγοραία αξία σε τιμή υψηλότερη (335.000 ευρώ) από την τελικώς εγκριθείσα από το Δημοτικό Συμβούλιο (310.000), υπόκειται σε έλεγχο άκρων ορίων κατά το μέρος που περιλαμβάνει τεχνικές κρίσεις και παρίσταται, στην προκειμένη περίπτωση, νομίμως αιτιολογημένη. Περαιτέρω, το σχέδιο σύμβασης αγοραπωλησίας του αγροτικού ακινήτου έπρεπε, ως εξ επαχθούς αιτίας προμήθεια ακινήτου πράγματος, να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, πλην όμως τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, δεδομένης της πρόσφατης μεταστροφής, κατά το έτος 2017, της νομολογίας του Δικαστηρίου αναφορικά με το παραδεκτό υπαγωγής των επίμαχων συμβάσεων στον έλεγχο.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη αλλά τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν, λόγω συγγνωστής πλάνης των αρμοδίων οργάνων του Δήμου ....

Απαλλοτρίωση ακινήτου.(....) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξεως, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η καταβολή της δικαστικής δαπάνης της πληρεξουσίας δικηγόρου των καθ’ ων η απαλλοτρίωση υπέρ του Δικηγορικού Συλλόγου ...... είναι καθόλα νόμιμη προκειμένου να συντελεσθεί η απαλλοτρίωση, διότι, προς τούτο, απαιτείται η καταβολή να είναι πλήρης, δηλαδή να περιλαμβάνει τόσο την αξία του ακινήτου όσο και τα δικαστικά έξοδα και την αμοιβή του δικηγόρου.  Επειδή δε η απόφαση περί οριστικού προσδιορισμού της αποζημίωσης, την οποία αιτήθηκαν τα μέρη, δεν έχει εκδοθεί εντός της προθεσμίας του ενός και ημίσεος έτους που απαιτείται για τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης, η διάταξη του άρθρου 18 παρ.4 εδ. δ΄ και ε΄ δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής, καθόσον αυτή καταλαμβάνει μόνον τις περιπτώσεις που η απόφαση περί οριστικού προσδιορισμού εκδίδεται εντός του χρόνου που απαιτείται για τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης.  Κατά συνέπεια, νομίμως ο υπέρ ου η απαλλοτρίωση Δήμος ...... εξέδωσε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα προκειμένου η καταβληθείσα, ως προς την αξία του ακινήτου δαπάνη, να συμπληρωθεί με τα έξοδα της αμοιβής της πληρεξουσίας δικηγόρου των καθ’ ων και να συντελεσθεί κατ’ αυτόν τον τρόπο η απαλλοτρίωση.

Μίσθωση ακινήτου :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό σύναψη σύμβαση αποτελεί σύμβαση μίσθωσης ακινήτου και δεν αφορά σε κατασκευή δημόσιου έργου, προμήθεια αγαθών ή παροχή δημόσιας υπηρεσίας, με συνέπεια να μην υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ως εκ τούτου, απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου.

Καθορισμός της ελάχιστης στελέχωσης κατά αριθμό, ειδικότητα και προσόντα των απασχολουμένων στη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Νοσηλευτικού Ιδρύματος Μετοχικού Ταμείου Στρατού (ΝΙΜΤΣ), καθώς και των ειδικότερων προδιαγραφών επάρκειάς της ανάλογα με την εκτιμώμενη αξία, το είδος, την κατηγορία, το μέγεθος και την πολυπλοκότητα των έργων ή των μελετών.

Αξιοποίηση ακινήτου για την εκπλήρωση κοινωφελούς σκοπού, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 10 του ν. 4182/2013.(...) Μετά την έκδοση απόφασης από το αρμόδιο Εφετείο, με την οποία διαπιστώθηκε, ότι η επιθυμία του διαθέτη για την εκπλήρωση κοινωφελούς σκοπού υπό τον όρο του αναπαλλοτρίωτου του ακινήτου το οποίο κατέλειπε, θα μπορούσε να εκπληρωθεί πληρέστερα με την ανοικοδόμηση του ακινήτου με το σύστημα της αντιπαροχής, η ερωτώσα Ακαδημία Αθηνών διαπίστωσε, ότι ο τρόπος αυτός αξιοποίησης του ακινήτου κατέστη ανέφικτος. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 10 του ν. 4182/2013, η Ακαδημία δεν είναι υποχρεωμένη να καταφύγει εκ νέου στο ίδιο δικαστήριο για να ζητήσει την έκδοση νέας δικαστικής απόφασης, με την οποία θα της επιτραπεί να αξιοποιήσει το συγκεκριμένο ακίνητο με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που όρισε η προηγούμενη δικαστική απόφαση, ο οποίος όμως είναι απολύτως σύμφωνος με αυτόν που περιέγραψε ο διαθέτης στη διαθήκη του (εκμίσθωση του ακινήτου) (ομόφωνα).