Με την προδικαστική προσφυγή, η προσφεύγουσα επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης κατακύρωσης του Ανοικτού Ηλεκτρονικού Διαγωνισμού για τις υπηρεσίες καθαριότητας, μυοκτονίας/απεντόμωσης και υγιεινής σε κτιριακές εγκαταστάσεις του φορέα. Ειδικότερα, επικαλείται λαθασμένο υπολογισμό των νομίμων μηνιαίων αποδοχών και εργατικού κόστους στην προσφορά της μειοδότριας για την Κατηγορία Ι, Ομάδα Α, ισχυριζόμενη ότι η προσφορά υπολείπεται του ελάχιστου επιτρεπτού κόστους σύμφωνα με τη διακήρυξη και την εργατική νομοθεσία. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά υπηρεσίες σε κτίρια στην Πάτρα και άλλες περιοχές για περίοδο από 01/01/2018 έως 31/12/2018.

Ο προσφεύγων αιτείται την ακύρωση της Απόφασης της αναθέτουσας αρχής με αριθμό Πρωτ.ΕΞΕ 1824/02.07.2021, η οποία ενέκρινε τα πρακτικά της Επιτροπής και κρίθηκε αποδεκτή η προσφορά του παρεμβαίνοντος, ο οποίος αναδείχθηκε προσωρινός μειοδότης για το Τμήμα 1 της διαδικασίας. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας στις κτιριακές εγκαταστάσεις της αναθέτουσας αρχής, συγκεκριμένα στο Κτίριο Κεντρικής Διοίκησης και Συγκρότημα Εργοστασίου, με προϋπολογισμένη δαπάνη 177.408,00 € (χωρίς ΦΠΑ) για διάρκεια 24 μηνών. Ο προσφεύγων ισχυρίζεται ότι η προσφορά του παρεμβαίνοντος περιέχει μη νόμιμους υπολογισμούς εργατικού κόστους, καθώς και ελλείψεις στον υπολογισμό κόστους αντικαταστάτη και διοικητικού κόστους, παραβιάζοντας την εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία.

Η προσφεύγουσα εταιρεία (αναφέρεται ως «…») ασκεί προδικαστική προσφυγή ζητώντας την ακύρωση της απόφασης που έκανε δεκτή την οικονομική προσφορά της παρεμβαίνουσας εταιρείας και την κατακύρωση του διαγωνισμού σε αυτήν. Ισχυρίζεται ότι η προσφορά της παρεμβαίνουσας παραβιάζει την εργατική νομοθεσία, ειδικά ως προς τον υπολογισμό του δώρου Πάσχα και του κόστους αντικατάστασης εργαζομένων σε κανονική άδεια, τα οποία θεωρεί μη νόμιμα και χαμηλότερα από τα νόμιμα. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την ανάθεση εργασιών καθαριότητας του κτιρίου της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων για 12 μήνες (05.03.2018–04.03.2019), με προϋπολογιζόμενη δαπάνη 75.000,00 € (πλέον ΦΠΑ).

Η προσφεύγουσα επιδιώκει την ακύρωση της απόφασης της αναθέτουσας αρχής με την οποία έγιναν δεκτές οι προσφορές της παρεμβαίνουσας και της εταιρείας *******, με σκοπό την ανάδειξη της παρεμβαίνουσας ως προσωρινής αναδόχου. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας όλων των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων του ****** και του νέου ******, με κριτήριο κατακύρωσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει τιμής για χρονικό διάστημα ενός έτους. Η προσφεύγουσα επικρίνει τον υπολογισμό του εργατικού κόστους και την έλλειψη πιστοποιήσεων για μηχανήματα καθαρισμού, υποστηρίζοντας ότι η προσφορά της παρεμβαίνουσας δεν πληροί τους όρους της διακήρυξης και παραβιάζει την εργατική νομοθεσία.

Η προδικαστική προσφυγή επιδιώκει την ακύρωση, ανάκληση ή τροποποίηση της διακήρυξης υπ’ αριθμ. 72/2018 του Νοσοκομείου «ΜΕΤΑΞΑ», όπως τροποποιήθηκε, σε δύο βασικά σημεία: α) Το προβληματικό ύψος της προϋπολογισμένης δαπάνης (663.998,93€), το οποίο θεωρείται ανεπαρκές για την κάλυψη του ελάχιστου νόμιμου εργατικού κόστους (588.199,20€) και λοιπών δαπανών (75.799,73€), παραβιάζοντας εργατική νομοθεσία και αρχές διαφάνειας. β) Την απαίτηση για 81.770 εργατοώρες ετησίως, ενώ οι τεχνικές προδιαγραφές προβλέπουν 81.607,50 ώρες, λόγω εσφαλμένου υπολογισμού των αργιών (59 αντί 58). Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την ανάδειξη αναδόχου για υπηρεσίες καθαριότητας των κτιριακών εγκαταστάσεων του νοσοκομείου για ένα έτος, με προαίρεση για ένα ακόμη έτος.

Στην πρώτη προδικαστική προσφυγή (ΓΑΚ ΑΕΠΠ 231/2021), η εταιρία «...» ζητούσε την ακύρωση της απόφασης που απέρριπτε την προσφορά της για τη σύμβαση «ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ», υποστηρίζοντας ότι η μη συμπερίληψη της προκαταβολής φόρου 8% δεν συνιστά αντίκτυπο στην αξιολόγηση της προσφοράς, καθώς δεν προβλεπόταν κάτι τέτοιο στη διακήρυξη και η παρακράτηση δεν αποτελεί κόστος της σύμβασης. Στη δεύτερη προσφυγή (ΓΑΚ ΑΕΠΠ 252/2021), η ίδια εταιρία ζητούσε την ακύρωση της ίδιας απόφασης τόσο για την απόρριψη της δικής της προσφοράς όσο και για την ανάδειξη της εταιρίας «...» ως προσωρινής αναδόχου, επικαλούμενη ελλείψεις στον υπολογισμό του κόστους της εργατοώρας από την τελευταία, ιδίως για την παράλειψη προσαύξησης 75% για Κυριακά και αργίες, σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορούσε παροχή υπηρεσιών καθαριότητας σε δημοτικά κτίρια για 12 μήνες με εκτιμώμενη αξία 108.870,96€ (πλέον ΦΠΑ).

Ανάθεση υπηρεσιών καθαριότητας:..Σύμφωνα με τις διατάξεις του  άρθρου 21 του ν. 2362/1995 «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου των δαπανών του Κράτους τους και άλλες διατάξεις» (Α΄ 247), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 21 του ν. 3871/2010  (Α΄ 141) και εκείνες των άρθρων 1, 2,  3, 4, 9 και 11 του   π.δ. 113/2010 «Ανάληψη υποχρεώσεων από τους Διατάκτες» (Α΄ 194), και ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο δημοσίευσης της οικείας διακήρυξης, για την  πραγματοποίηση οποιασδήποτε δαπάνης σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, απαιτείται η προηγουμένη έγκριση  διαθέσεως της σχετικής πιστώσεως, με την έκδοση αντίστοιχης απόφασης  ανάληψης υποχρέωσης. Κατά το στάδιο  αυτό της δημοσιονομικής ανάληψης της δαπάνης, ο αρμόδιος  διατάκτης χορηγεί την έγκρισή του, που συνεπάγεται τη δέσμευση των πιστώσεων του οικείου προϋπολογισμού και συντάσσεται έκθεση ανάληψης της δαπάνης, στην οποία αναφέρονται υποχρεωτικά, μεταξύ άλλων, το είδος και η αιτία της δαπάνης, το ύψος της συνολικής επιβάρυνσης που προκαλείται στον προϋπολογισμό του φορέα, το οικονομικό έτος πραγματοποίησης της δαπάνης, ο τίτλος και  ο κωδικός αριθμός του φορέα καθώς και του ειδικού φορέα, καθώς και ο κωδικός αριθμός εξόδου, ενώ πρέπει να μνημονεύονται και οι σχετικές διατάξεις ή  αποφάσεις των αρμοδίων οργάνων τους, στις οποίες αυτή στηρίζεται, έτσι ώστε να αποδεικνύεται η γέννηση και η ύπαρξη του χρέους. Το στάδιο δε αυτό προηγείται και διακρίνεται από εκείνο της διοικητικής ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης, που συνίσταται στην έκδοση σχετικής απόφασης του, κατά περίπτωση, ανάλογα με το είδος της δαπάνης,  αρμοδίου οργάνου, που συνιστά την γενεσιουργό αιτία της δαπάνης και δημιουργεί  υποχρέωση  προς πληρωμή της.  Επομένως, η μη τήρηση της ανωτέρω υποχρεωτικής για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης διαδικασίας, ήτοι η μη σύνταξη της έκθεσης ανάληψης της δαπάνης,  καθιστά τη διενέργεια της δαπάνης μη νόμιμη. Συνεπώς, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι η αναθέτουσα αρχή παραβίασε τις ως άνω διατάξεις, αφού από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι δεν έχει τηρηθεί η ως άνω διαδικασία έκδοσης της αναγκαίας απόφασης δημοσιονομικής δέσμευσης. Εντούτοις, συνεκτιμώντας τον προβαλλόμενο με την αίτηση ανάκλησης ισχυρισμό ότι στον προϋπολογισμό του Νοσοκομείου έχει προβλεφθεί πίστωση για τις υπηρεσίες καθαριότητας, στην ισχύουσα δε σύμβαση που έχει συνάψει το Νοσοκομείο για την απευθείας ανάθεση των υπηρεσιών αυτών έχει τεθεί όρος ότι αυτή θα λήξει αυτοδίκαια μόλις υπογραφεί η σύμβαση του επίμαχου διαγωνισμού, κρίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης υπό τον όρο ότι πριν από την υπογραφή θα έχει εκδοθεί η αναγκαία απόφαση δημοσιονομικής δέσμευσης. Τέλος, ενόψει των ανωτέρω και σε συνδυασμό με το ότι το Πρόγραμμα Προμηθειών και Υπηρεσιών Υγείας έτους 2011 παρατάθηκε εκ νέου με την 3215/7-6-2016 Απόφαση του Υπουργού Υγείας (Β΄ 1767), κρίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, υπό τον όρο ότι οι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2016 πιστώσεις επαρκούν για την εκτέλεση της σύμβασης.Κατ’ ακολουθία όσων κρίθηκαν προηγουμένως δεν κωλύεται η  υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του «ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ...» και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «...», υπό τον όρο ότι πριν από την υπογραφή θα έχει εκδοθεί η αναγκαία απόφαση δημοσιονομικής δέσμευσης και ότι οι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2016 πιστώσεις επαρκούν για την εκτέλεση της σύμβασης, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο σκεπτικό. Ως εκ τούτου η κρινόμενη αίτηση και η ασκηθείσα παρέμβαση, πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η 17/2015 πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ...

Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας πράξης, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής:1) Κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, μη νομίμως έγινε αποδεκτή η οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας και κατακυρώθηκε σε αυτήν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, καθόσον αυτή πράγματι υπολειπόταν του ελάχιστου κόστους αποδοχών για εργαζομένους κάτω των 25 ετών. Σύμφωνα δε με τις παρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 68 παρ. 1 του ν. 3863/2010, στο πλαίσιο των διαδικασιών ανάθεσης υπηρεσιών φύλαξης και καθαριότητας δεν παρέχεται ευχέρεια στους συμμετέχοντες να υποβάλλουν οικονομική προσφορά που υπολείπεται του ποσού που εκάστοτε απαιτείται για την καταβολή των νόμιμων αποδοχών των εργαζομένων, τούτο δε προς το σκοπό διασφάλισης των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων, ίσης μεταχείρισης των συμμετεχουσών στις διαγωνιστικές διαδικασίες εταιρειών και ύπαρξης ενιαίου μέτρου κρίσης για την αναθέτουσα αρχή. Αντιστοίχως δεν παρέχεται ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή να αποδεχθεί προσφορά, η οποία υπολείπεται του ποσού που εκάστοτε απαιτείται για την καταβολή των νόμιμων αποδοχών των εργαζομένων. Συνεπώς, η σύμφωνα με το από 12.1.2016 Πρακτικό της Επιτροπής διαγωνισμού αποδοχή της προσφοράς της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας, με την αιτιολογία ότι η ίδια η εταιρεία θα επιβαρυνθεί με το μη υπολογισθέν στην προσφορά της πρόσθετο κόστος αποδοχών των εργαζομένων δεν είναι νόμιμη. Αβασίμως προβάλλει δε η φερόμενη ως δικαιούχος του χρηματικού εντάλματος εταιρεία στο από 6.9.2016 υπόμνημά της ότι και αν ακόμη είχε προστεθεί το ποσό των 20,20 ευρώ στην οικονομική της προσφορά, και πάλι η προσφορά της θα ήταν χαμηλότερη και θα της κατακυρωνόταν το αποτέλεσμα και συνεπώς δεν επηρεάσθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού από την αναδειχθείσα πλημμέλεια. Τούτο διότι η οικονομική προσφορά που παραβιάζει την εργατική νομοθεσία απορρίπτεται ως απαράδεκτη και δεν μετέχει στη διαγωνιστική διαδικασία, τυχόν δε αποδοχή της αλλοιώνει το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. (..)2) Περαιτέρω, ομοίως κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, η επίμαχη προσφορά εμφανιζόταν επιπροσθέτως ως υπερβολικά χαμηλή ως προς το κόστος αναλωσίμων, το διοικητικό κόστος και το εργολαβικό κέρδος, με συνέπεια, ενόψει των ρυθμίσεων του άρθρου 68 του ν. 3863/2010, να καθίσταται επιβεβλημένη η κλήση της ανωτέρω εταιρείας από το Ι.Κ.Α.-Ε.Τ.Α.Μ. για παροχή διευκρινίσεων. Το ότι η προσφορά εμφανιζόταν ως υπερβολικά χαμηλή προκύπτει από τη συνεκτίμηση τόσο του αντικειμένου της σύμβασης και του χρονικού διαστήματος διάρκειας αυτής (ένα έτος), όσο και από το γεγονός ότι οι οικονομικές προσφορές των λοιπών εταιρειών ανέφεραν σημαντικά υψηλότερες τιμές στα στοιχεία αυτά. Ειδικότερα, η αναδειχθείσα ως μειοδότρια εταιρεία προσέφερε: α) ως κόστος αναλωσίμων ετήσια τιμή 26,89 ευρώ έναντι ποσού 240,00 ευρώ της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας «….», 180,00 ευρώ της τρίτης κατά σειρά μειοδοσίας «….» και 720,00 ευρώ της τέταρτης κατά σειρά μειοδοσίας «…», β) ως διοικητικό κόστος ετήσια τιμή 13,45 ευρώ έναντι 120,00 ευρώ της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας «….» καθώς και της τρίτης κατά σειρά μειοδοσίας «….» και 180,00 ευρώ της τέταρτης κατά σειρά μειοδοσίας «…», και γ) ως εργολαβικό κέρδος τιμή 94,79 ευρώ έναντι ποσού 210,49 ευρώ της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας «…», 480,00 ευρώ της τρίτης κατά σειρά μειοδοσίας «…», καθώς και της τέταρτης κατά σειρά μειοδοσίας «…» (βλ. συγκριτικό πίνακα προσφορών, που επισυνάπτεται στο από 12.1.2016 πρακτικό αξιολόγησης προσφορών της Επιτροπής διαγωνισμού). Συνεπώς, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 68 του ν. 3863/2010 η αναθέτουσα αρχή αποδέχθηκε σιωπηρά την οικονομική προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας καθώς αυτή εμφανιζόταν εξ αντικειμένου ως υπερβολικά χαμηλή ως προς τα προαναφερόμενα στοιχεία. Ειδικότερα, η αναθέτουσα αρχή όφειλε, αφού ζητήσει διευκρινίσεις από την ως άνω επιχείρηση επί των συστατικών στοιχείων της προσφοράς της, ώστε να της δώσει έτσι τη δυνατότητα να αποδείξει τη σοβαρότητα της προσφοράς της, να εκτιμήσει περαιτέρω τη λυσιτέλεια των εξηγήσεων που θα παρείχε αυτή και να αποφασίσει αιτιολογημένα για την αποδοχή ή την απόρριψη της προσφοράς της. Άρα, η αναθέτουσα αρχή, η οποία μη νομίμως αποδέχθηκε σιωπηρώς ως νόμιμα όλα τα στοιχεία που αναφέρονται στην οικονομική προσφορά της εν λόγω εταιρείας και στον πίνακα ανάλυσης αυτής και δεν κάλεσε, ως όφειλε, αυτή να αιτιολογήσει το ασυνήθιστα χαμηλό της προσφοράς της, υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας.(...)