Ακύρωση νέας εγκρίσεως, κατά παρέκκλιση κυκλοφοριακής συνδέσεως πρατηρίου υγρών καυσίμων μετά την δικαστική ακύρωση της κυκλοφοριακής συνδέσεως που είχε εγκριθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του ΒΔ 465/1970.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Η Διοίκηση οφείλει να ακυρώσει την χορηγηθείσα, νέα έγκριση, κατά παρέκκλιση κυκλοφοριακής σύνδεσης που χορηγήθηκε σε πρατήριο υγρών καυσίμων, συμμορφούμενη προς την υπ’ αρ. 2666/2004 απόφαση του ΣτΕ. Δεν έχει εφαρμογή στην συγκεκριμένη περίπτωση η διάταξη του άρθρου 19 παρ.2 του ΠΔ 143/1989, όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 7 του ΠΔ 401/1993 επειδή πρόκειται για λειτουργία πρατηρίου σε περιοχή εκτός σχεδίου και εκτός κατοικημένης περιοχής, όπου η κυκλοφοριακή σύνδεσή του είχε εξ υπ’ αρχής εγκριθεί βάσει των διατάξεων του ΒΔ 465/1970 και η σύνδεση αυτή ακυρώθηκε με την υπ’ αρ. 2666/2004 απόφαση του ΣτΕ.

Δικαίωμα μεταστέγασης ευκτήριου οίκου σε περιοχή όπου η επιτρεπόμενη χρήση είναι μόνο αυτή της κατοικίας.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η κατά νόμον αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΠΘ, σε αίτημα της Θρησκευτικής Κοινότητας με την επωνυμία ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ για μεταστέγαση, θα εξετάσει την αίτηση αυτή με βάση τις διατάξεις του άρθρου 13 του Συντάγματος, των ΑΝ 1363/1938 και 1672/1939 και του ΒΔ 20-5/2-6-1939, αλλά και το ΠΔ 149/10-10-1979.

Υπογραφή σχεδίου σύμβασης έργου:..Με δεδομένα αυτά, τόσο η ελεγχόμενη εργολαβία όσο και εκείνη με αντικείμενο την κατασκευή ενισχυμένης περίφραξης, καθώς και την εγκατάσταση και συντήρηση χλοοτάπητα και φυτών στο τμήμα της .... οδού ..., από την περιοχή της εξόδου της Σήραγγας ... έως την περιοχή της εξόδου της Σήραγγας ..., περιλαμβάνουν κατ’ ουσίαν τις ίδιες εργασίες, όπως προκύπτει από τα οικεία τεύχη τεχνικής περιγραφής, και πρόκειται να εκτελεστούν εντός του ίδιου γεωγραφικού πλαισίου (κεντρικός τομέας της ... οδού) με διαδικασίες που άρχισαν ταυτόχρονα. Συνεπώς, σύμφωνα με όσα ήδη εκτέθηκαν, οι εργολαβίες αυτές διέπονται από το κοινοτικό δίκαιο, αφού αποτελούν, κατά την κρίση του Κλιμακίου, τμήματα μείζονος έργου με ενιαία οικονομική και τεχνική λειτουργία, η οποία συνίσταται στην κατασκευή ενισχυμένης περίφραξης και στην αποκατάσταση των πρανών σε δύο γειτονικά σημεία του κεντρικού άξονα της ... οδού με κοινό σκοπό, ήτοι προκειμένου να διασφαλιστεί: α) η αποφυγή εισόδου μεγαλόσωμων ζώων στον αυτοκινητόδρομο, β) η αποφυγή διαβρώσεων, η σταθεροποίηση και η αποκατάσταση των επιφανειών των πρανών στις οποίες έχει καταστραφεί η επιφανειακή βλάστηση, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που εκπονήθηκαν για τα συγκεκριμένα τμήματα και του εγκεκριμένους Περιβαλλοντικούς Όρους. Επομένως, αφού κατατμήθηκαν τεχνητώς και ανατέθηκαν με επιμέρους συμβάσεις ύστερα από διαγωνισμό μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλουμένων εργοληπτικών επιχειρήσεων, όφειλε η αναθέτουσα αρχή να προβεί γι’ αυτές στην αποστολή σχετικής προκήρυξης στην Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η δε υποχρέωση αυτή δεν αίρεται από την όλως αόριστη επίκληση του άρθρου 125 εδ. γ) του ν. 3669/2008 (Α΄116) στην 593/11/25.6.2009 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ….. Συνεπώς, συντρέχει ουσιώδης πλημμέλεια της διαδικασίας που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- δίκτυα αποχέτευσης...ζητείται η ανάκληση της 48/2021 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ..Το κόστος μεταφοράς των προϊόντων εκσκαφής στη μονάδα ΑΕΚΚ αυξήθηκε εξαιτίας (i) της πολλαπλάσιας ποσότητας ΑΕΚΚ (στο εικοσιπενταπλάσιο περίπου της αρχικώς πρϋπολογισθείσας) που προέκυψε λόγω της ευρύτατης τροποποίησης τόσο της κατάληξης του αγωγού διάθεσης των λυμάτων στο ρέμα «...» (αντί του ...ποταμού) όσο και της μεταβολής κατασκευής του δικτύου ακαθάρτων, ως προς τον τρόπο των αντιστηρίξεων των πρανών και, ως εκ τούτου, το βάθος και το πλάτος των ορυγμάτων, ανάλογα με το πλάτος του τοποθετούμενου επ’ αυτών σωλήνα και (ii) της μεταβολής της χιλιομετρικής απόστασης του χώρου απόθεσης των ΑΕΚΚ, καθόσον αντί της αρχικώς προβλεφθείσας απόστασης των 20 χλμ. απαιτείται η κάλυψη απόστασης 42 χλμ. για την απόθεση στη μονάδα του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης ΑΕΚΚ.  Σύμφωνα με τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους που επικαιροποιήθηκαν στις 19.4.2018, τα προϊόντα των εκσκαφών (δηλαδή η προϋπολογισθείσα υποπολλαπλάσια ποσότητα του αρχικού έργου) έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για επανεπίχωση των φρεατίων και τα ακατάλληλα ή περίσσεια προϊόντα να απορριφθούν σε κατάλληλους χώρους (ΧΥΤΑ κ.λπ.) μετά από άδεια της Αναθέτουσας Αρχής, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 2.Β. της ΕΣΥ τα τελικώς μη αξιοποιήσιμα προϊόντα έπρεπε να συγκεντρώνονται και να προωθούνται προς οριστική απόθεση με μέριμνα, ευθύνη και δαπάνες το αναδόχου.  Η αλλαγή στον σχεδιασμό του αρχικού έργου (χρήση μεταλλικών αντιστηρίξεων και αλλαγή αποθεσιοθαλάμου ΑΕΚΚ), η οποία οδήγησε στην αύξηση της ποσότητας των ΑΕΚΚ και στη μεταφορά τους σε μεγαλύτερη απόσταση από το έργο,  όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη, συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων τροποποίηση και επέκταση του φυσικού αντικειμένου του έργου, ως προς την οποία στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο ΑΠΕ και την 1η συμπληρωματική σύμβαση, δεν περιλαμβάνονται ούτε γίνεται επίκληση απρόβλεπτων γεγονότων. Τούτο, διότι (i) αφενός δεν αποδίδεται στην αρχική μελέτη οιαδήποτε πλημμέλεια ως προς το βάθος εκσκαφής των ορυγμάτων του δικτύου ακαθάρτων αφετέρου στην κρινόμενη προσφυγή αναφέρεται ότι η αλλαγή του τρόπου αντιστήριξης οφείλεται στην τροποποίηση της όδευσης του αγωγού διάθεσης των λυμάτων με κατάληξη στο ρέμα «΄...» λόγω των εδαφών που υπήρχαν στην νέα περιοχή όδευσης. Όμως, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω (σκ. 18) μετά την αλλαγή της όδευσης ανασχεδιάσθηκε όλο το σύστημα των αγωγών ακαθάρτων και σύμφωνα με το 345211/4.12.2020 έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων μεταβλήθηκε το πλάτος εκσκαφής των ορυγμάτων (αναλόγως του πλάτους του τοποθετούμενου επ’ αυτών σωλήνα) και επήλθε αύξηση στην αρχικώς προμετρηθείσα ποσότητα προϊόντων εκσκαφής προς μεταφορά από 1.876 ton σε 48.144,56 ton, χωρίς να προβάλλονται απρόβλεπτα γεγονότα που να δικαιολογούν αυτήν την αλλαγή του αρχικού συμβατικού αντικειμένου,  και  (ii) δεν προκύπτει με βάση ποιά πραγματικά δεδομένα η Αναθέτουσα Αρχή υπολόγισε το κόστος μεταφοράς των ως άνω υλικών σε απόσταση 20 χλμ., συνυπολογιζομένου και του ότι στην κρινόμενη προσφυγή αναφέρεται αορίστως ότι «η υπολογισθείσα απόσταση τω 20 χλμ. της μελέτης αντιστοιχεί σε χώρο που δεν έχει προϋποθέσεις διάθεσης ΑΕΚΚ και σε κάθε περίπτωση το κόστος διάθεσης συμπεριλαμβανομένης και της μεταφοράς είναι κατά πολύ υψηλότερο» (σελ. 5) χωρίς περαιτέρω να προσδιορίζεται ποιός ήταν αυτός ο χώρος, ποιό ήταν το τίμημα που έπρεπε να καταβάλει ο ανάδοχος για την διάθεση/απόθεση των αρχικώς προϋπολογισθέντων ΑΕΚΚ και με βάση ποιές απρόβλεπτες περιστάσεις αποφασίσθηκε η αλλαγή αυτού. ..Απορρίπτει την από 12.2.2021 προσφυγή ανάκλησης της Περιφέρειας ....

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης έργου:..επιδιώκεται η ανάκληση της 467/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις. Και τούτο, διότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, και ειδικότερα η διάβρωση και αστάθεια του γεωλογικού υποβάθρου του έργου, δεν προκλήθηκαν από επιγενόμενα της ανάθεσης απρόβλεπτα περιστατικά αλλά προϋπήρχαν της ανάθεσης. Οι δε έντονες βροχοπτώσεις του Σεπτεμβρίου 2018, που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, κατά τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς επιδείνωσαν μόνο το πρόβλημα, ανεξαρτήτως του ότι από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει με σαφήνεια η αιτιώδης συμβολή των συγκεκριμένων βροχοπτώσεων στην αποσάρθρωση του εδάφους. Εξάλλου, αβασίμως η αναθέτουσα αρχή ισχυρίζεται ότι ήταν αδύνατον κατά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης να διαπιστωθεί ο κατακερματισμός της βραχομάζας και η αστάθεια του υποβάθρου, δεδομένου ότι δεν προκύπτει ότι κατά το στάδιο εκείνο είχε διενεργηθεί κατάλληλη γεωτεχνική έρευνα του εδάφους για την αξιολόγηση της σταθερότητάς του (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. VI 2026/2017, 606/2018). Ειδικότερα, η σύνταξη της αρχικής μελέτης φέρεται να έλαβε υπόψη της την από Νοέμβριο 2015 γεωτεχνική μελέτη «για τη σύνταξη της οποίας ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία: Α. Γενική και ειδική βιβλιογραφική αναγνώριση, Β. Εργασία υπαίθρου (αναζήτηση προβληματικών γεωλογικών και γεωμορφολογικών δομών, σημείων ύδατος, ενεργά ρήγματα κα), Γ. Δειγματοληψία αδρανών υλικών λατομείου που θα χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή αναχωμάτων και επιχωματώσεων και Δ. Εργαστηριακές αναλύσεις συλλεχθέντων δειγμάτων για την κατάταξη των εδαφικών σχηματισμών» (βλ. κεφ. 3 : Μέθοδος Εργασίας, σελ. 3 – 4), τα δε συμπεράσματά της, όσον αφορά την ευστάθεια των πρανών, αφορούν σε «μέγιστες κλίσεις πρανών που δεν θα ξεπερνούν τις 18,4ο (3 οριζ/1 καθ)». Ενόψει των χαρακτηριστικών αυτών, προκύπτει ότι για τη γεωτεχνική αξιολόγηση του υποβάθρου του έργου δεν διενεργήθηκαν προηγούμενες διερευνητικές εκσκαφές, οι οποίες θα μπορούσαν να αποκαλύψουν εγκαίρως την ύπαρξη και έκταση του προβλήματος, ήταν δε ενδεδειγμένο να διενεργηθούν ενόψει των γεωτεχνικών ιδιαιτεροτήτων και των αυξημένων αναγκών σταθερότητας των εδαφών αντιστήριξης του έργου σε σχέση με τα υπόλοιπα έργα που είχαν εκτελεστεί στην περιοχή, λαμβανομένου ιδίως υπόψη τον ειδικό σχεδιασμό του (βαθειά εκσκαφή κυττάρου, σχεδόν κατακόρυφα πρανή με κλίση ανώτερη της προβλεπόμενης στην αρχική γεωτεχνική μελέτη, της τάξης 5 ύψος : 1 πλάτος), σε συνδυασμό με τις ειδικές συνθήκες χωροθέτησης αυτού (πρανές που στηριζόταν στο πρανές του λειτουργούντος κυττάρου απόθεσης απορριμμάτων). Κατά τούτο, η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών της 2ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, για τα σύνολο των οποίων προβάλλεται ο ίδιος δικαιολογητικός λόγος, οφείλεται πρωτίστως σε ελλείψεις της αρχικής μελέτης και όχι σε απρόβλεπτες περιστάσεις, για τον λόγο δε αυτόν, δεν δύναται να δικαιολογήσει τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, απορριπτομένου ως αβάσιμου του σχετικού ισχυρισμού. Τέλος, ο ισχυρισμός κατά τον οποίο η ανάκληση της προσβαλλόμενης Πράξης επιβάλλεται από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, πρέπει ομοίως να απορριφθεί, καθόσον οι επικαλούμενοι λόγοι δεν δικαιολογούν την παραβίαση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, που ομοίως αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος (βλ. Ε.Σ. Τμ, VI 691/2018, 124/2019). Κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1291/2019

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η ανάκληση της 7/2023 Πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ Ι  Περιφέρειας..... Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Οι περιγραφόμενες κατολισθήσεις συνιστούν εν προκειμένω, αφεαυτές, γεγονότα απρόβλεπτα, τα οποία καθιστούν επιτακτική την ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών αντιστήριξης των πρανών. Κατ’ ακολουθίαν αυτού, δεν μπορεί ευλόγως να αμφισβητηθεί η αιτιώδης συνάφεια των επικαλούμενων απρόβλεπτων γεγονότων με την προκληθείσα από αυτά κατεπείγουσα ανάγκη αποκατάστασης του εδάφους στα επίμαχα σημεία. Επίσης, ο κατεπείγων χαρακτήρας της αντιστήριξης των πρανών και του οδικού δικτύου στην εν λόγω περιοχή, δεδομένου και του επαπειλούμενου κινδύνου περαιτέρω εξέλιξης του φαινομένου των κατολισθήσεων, καθιστά αδύνατη την τήρηση των προθεσμιών προσφυγής στη διενέργεια ανοικτών διαγωνιστικών διαδικασιών και τη συμμόρφωση σε όλες τις λοιπές σχετικές διατάξεις. Εξάλλου, η προσφεύγουσα Α.Α., δια της αρμόδιας υπηρεσίας της, προέβη άμεσα στις αναγκαίες ενέργειες για την ανάθεση και εκπόνηση της σχετικής μελέτης, την οποία ενέκρινε χωρίς καθυστέρηση,  ενώ δεν είναι ενδεικτικό της έλλειψης κατεπείγοντος το χρονικό διάστημα των πέντε (5) μηνών, που μεσολάβησε από τη δέσμευση της σχετικής πίστωσης έως την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, καθώς η καθυστέρηση αυτή αιτιολογείται, κατά τα υποστηριζόμενα στην κρινόμενη προσφυγή, από την αυξημένη δυσκολία τροποποίησης της αρχικής μελέτης και προσαρμογής αυτής στις διαθέσιμες πιστώσεις. Η τροποποίηση αυτή, η οποία προϋπέθετε νέες αυτοψίες και δειγματοληψίες στην περιοχή, διαμόρφωσε κατ’ ουσίαν και τον χρόνο έναρξης της διαδικασίας ανάθεσης της ελεγχόμενης σύμβασης. Ενόψει των ανωτέρω και λαμβανομένου υπόψη ότι καταβλήθηκε προσπάθεια να αναπτυχθεί ανταγωνισμός, όπως καταδεικνύεται από το γεγονός ότι κλήθηκαν να συμμετάσχουν στη διαδικασία υποβάλλοντας προσφορά πέντε (5) οικονομικοί φορείς, προκύπτει, στην προκειμένη περίπτωση, ότι η προσφεύγουσα Α.Α. δεν έσφαλε ως προς την εφαρμογή των κρίσιμων διατάξεων του άρθρου  32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, καθόσον τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται πληρούν το πραγματικό της και δικαιολογούν την εφαρμογής της. Επισημαίνεται ότι η πληρότητα της προαναφερθείσας τροποποιητικής μελέτης ανήκει στην τεχνική – επιστημονική εκτίμηση της Διοίκησης, διενεργούμενη βάσει επιστημονικών γνώσεων και εκφεύγει του ελέγχου του παρόντος Τμήματος.Κατά τη γνώμη, όμως, του ορισθέντος ως Εισηγητή της υπόθεσης και έχοντος συμβουλευτική ψήφο Παρέδρου Φώτιου Οικονόμου, δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση. Ειδικότερα, η χρονολογική διαδοχή των γεγονότων, η οποία αναλύεται λεπτομερώς ανωτέρω (βλ. σκέψη 10), καταδεικνύει ότι η προσφεύγουσα Α.Α. ουδόλως κωλυόταν να τηρήσει τις προθεσμίες διαγωνιστικής διαδικασίας ή, τουλάχιστον, τις συντετμημένες προθεσμίες για την υποβολή προσφορών, που προβλέπονται από τον ν. 4412/2016. Προς τούτο, αρκεί η διαπίστωση ότι μεσολάβησε χρονικό διάστημα σχεδόν ένδεκα (11) μηνών, μεταξύ του μηνός Ιανουαρίου 2022, κατά τον οποίο σημειώθηκαν οι επικαλούμενες από την προσφεύγουσα Α.Α. έντονες βροχοπτώσεις και γνωστοποιήθηκαν σε αυτήν οι εν λόγω καταπτώσεις, και της λήψης της απόφασης προσφυγής στη διαδικασία διαπραγμάτευσης στις 29.11.2022. Τούτο δε ανεξαρτήτως του βαθμού δυσκολίας της τροποποίησης της αρχικώς συνταχθείσας μελέτης και της υποστελέχωσης της αρμόδιας προς τούτο υπηρεσίας της Περιφέρειας, καθώς οι παράμετροι αυτές ανήκουν στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής. Σε κάθε περίπτωση, από την αντιπαραβολή της από Μαρτίου 2022 μελέτης και του τελικώς εγκριθέντος τεύχους τεχνικής περιγραφής, δεν προκύπτει ουσιώδης διαφοροποίηση της προκρινόμενης τεχνικής λύσης για την αντιμετώπιση της αστοχίας των πρανών. Περαιτέρω, τόσο από το περιεχόμενο της από Μαρτίου 2022 μελέτης όσο και από αυτό του τελικώς εγκριθέντος τεύχους τεχνικής περιγραφής, προκύπτει αφενός μεν ότι ανάγκη επεμβάσεων στην περιοχή υπήρχε και προ των επικαλούμενων έντονων βροχοπτώσεων της περιόδου Δεκεμβρίου 2021 – Ιανουαρίου 2022, αφετέρου δε ότι οι βροχοπτώσεις αυτές, ανεξαρτήτως της έντασης και της διάρκειάς τους, που δεν εξειδικεύονται, δεν αποτελούν γεγονός συνδεόμενο αιτιωδώς με τις επίμαχες κατολισθήσεις, ώστε να δικαιολογείται η κατάρτιση σύμβασης με την εξαιρετική αυτή διαδικασία.Ανακαλεί την 7/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ Ι  Περιφέρειας 

Ανάθεση των υπηρεσιών καθαρισμών ρεμάτων.Ζητείται η ανάκληση της 2/2017 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Με δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης υπερβαίνει το κατώτερο όριο των 209.000,00 ευρώ, το Τμήμα κρίνει, κατ΄αρχάς, ότι ο νομικός χαρακτηρισμός αυτής θα καθορισθεί, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη ΙΙ), με βάση τα οριζόμενα στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ. Δοθέντος δε, ότι αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης είναι ο καθαρισμός ρεμάτων στην πλημμυρόπληκτη περιοχή του Δήμου Οιχαλίας, το οποίο περιλαμβάνει εργασίες καθαρισμού κοιτών από αυτοφυή βλάστηση και φερτά υλικά καθώς και την εκτέλεση τεχνικών εργασιών αποκατάστασης παλαιών τεχνικών έργων, διαμόρφωσης, ενίσχυσης και αντιστήριξης των κοιτών και των πρανών ενός μεγάλου δικτύου ποταμών και ρεμάτων, έχει μικτό χαρακτήρα δημόσιας σύμβασης έργου και υπηρεσιών, ο προέχων χαρακτήρας της οποίας δεν είναι η παροχή υπηρεσιών καθαρισμού των ποταμών χειμάρρων και ρεμάτων από την αυτοφυή βλάστηση και τα φερτά υλικά από τις κοίτες τους, οι οποίες έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα και εκτελούνται εν είδει προετοιμασίας για τις τεχνικές επεμβάσεις που πρόκειται να ακολουθήσουν, αλλά η κατασκευή ενός πλήρους λειτουργικού έργου, το οποίο επιτελεί μια τεχνική λειτουργία, ως προϊόν των εργασιών που θα εκτελεστούν και συνίσταται στην κατασκευή ενός ολοκληρωμένου συστήματος για την εξασφάλιση της φυσικής και ομαλής ροής και απορροής των υδάτων και την αποτροπή υπερχειλίσεων ή πλημμυρών μέσω της αποκατάστασης των κατεστραμμένων τεχνικών έργων, της κατασκευής νέων και της έντεχνης διαμόρφωσης των κοιτών και των πρανών σε ένα ευρύτατο υδάτινο πλέγμα ποταμών, ρεμάτων και χειμάρρων της ήδη πληγείσας από πλημμύρες γεωγραφικής περιοχής του Δήμου Οιχαλίας. Για την κατασκευή του συστήματος αυτού, η επίμαχη διακήρυξη προβλέπει την εκτέλεση εργασιών (κατασκευή τεχνικών έργων και αποκατάσταση παλαιών, εκβαθύνσεις-διαπλατύνσεις κοιτών ποταμών ή ρεμάτων με χρήση ειδικού μηχανικού εξοπλισμού, αντιστήριξη των κοιτών και των πρανών με την κατάλληλη απόθεση υλικών, κατασκευή και εγκατάσταση φατνών αντιστήριξης και λοιπές κατασκευές από σκυρόδεμα), που υπάγονται στην έννοια του δημοσίου έργου και η εκτέλεση των οποίων είναι απαραίτητη για την εκπλήρωση ενός ολοκληρωμένου τεχνικού αποτελέσματος, στο οποίο απέβλεψε η αναθέτουσα αρχή. Ως εκ τούτου, η ελεγχόμενη διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης έχει χαρακτήρα, προεχόντως, δημόσιας σύμβασης έργου, χαρακτηρισμός που επιρρωνύεται και από την ανάλυση του τιμολογίου σε σχέση με τον προϋπολογισμό του έργου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα και από την αιτούσα. Περαιτέρω, δοθέντος ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ελεγχόμενης σύμβασης έργου είναι κατώτερη του ορίου των 5.225.000,00 ευρώ, η σύναψή της δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, αλλά διέπεται από τις διατάξεις της Κωδικοποίησης της νομοθεσίας κατασκευής Δημοσίων Έργων (ν. 3669/2008, Α΄ 116 «ΚΔΕ») , στο πεδίο εφαρμογής της οποίας εμπίπτουν και τα έργα των περιφερειών σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ.1 αυτής, και τους όρους της οικείας διακήρυξης, και όχι από τον αναλογικώς εφαρμοζόμενο για τις διαδικασίες ανάθεσης υπηρεσιών «Κανονισμό Προμηθειών του Δημοσίου» (π.δ. 118/2007, Α΄150), όπως εσφαλμένα έκρινε το Κλιμάκιο. Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι διαπιστωθείσες από το Κλιμάκιο ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και το ελεγχόμενο έργο ορθώς δημοπρατήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΔΕ, με βάση το σχετικό πρότυπο τεύχος διακήρυξης τύπου Β΄ (βλ. σχετ. τα δημοσιευθέντα στο ΦΕΚ Β΄/311/15.2.2016 πρότυπα τεύχη διακηρύξεων, που ίσχυαν κατά το κρίσιμο χρόνο δημοσίευσης της οικείας διακήρυξης – βλ. επίσης ΕΣ Τμ. Μειζ. Επταμ. Συνθ. 34/2013, 609/2012, VI Tμ. 6061/2015), χωρίς να χρειάζεται, λόγω του χαμηλού προϋπολογισμού του, δημοσίευση περίληψης στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και τήρηση των απαιτουμένων προς τούτο προθεσμιών, ενώ περαιτέρω ορθώς ο προϋπολογισμός του επιβαρύνθηκε με κόστος γενικών εξόδων, εργολαβικού οφέλους, απρόβλεπτων και αναθεώρησης.Κατόπιν αυτών, η αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 2/2017 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου και το σχέδιο σύμβασης που είναι σύμφωνο με τους όρους διακήρυξης και τα λοιπά συμβατικά τεύχη του διαγωνισμού, να υπογραφεί, υπό τον όρο ότι θα συμπληρωθεί ο αριθμός της εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης που οφείλει να καταθέσει ο ανάδοχος του έργου καθώς και το ποσό αυτής, το οποίο θα ανέρχεται σε ποσοστό 5% επί της αξίας της σύμβασης, χωρίς Φ.Π.Α. (άρθρο 17 της διακήρυξης), ήτοι ποσό 17.073,17 ευρώ (341.463,42 Χ 5%).

Επικαιροποίηση ή συμπλήρωση υδραυλικών μελετών...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ της παρούσας, δεν προκύπτει στην υπό κρίση υπόθεση η συνδρομή όλων των σωρευτικά απαιτούμενων από το άρθρο 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005 προϋποθέσεων για τη νόμιμη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, η εκπόνηση των μελετών (οριστικών υδραυλικών μελετών, τοπογραφικών και περιβαλλοντικών μελετών), που αποτελούν αντικείμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και αφορούν σε έργα εκβολής του ρέματος … στο … και του ρέματος στους … στην περιοχή του Ελληνικού, καθώς και σε έργα προστασίας πρανών και κοίτης του ρέματος … στο ύψος της οδού … στο …, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί από την αρχική σύμβαση, ούτε ότι είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωσή της, δεδομένου ότι αφενός μεν η από 14.4.2016 συμφωνία – πλαίσιο (άρθρ. 8 του ν. 3316/2005) είχε ως αντικείμενο τη διενέργεια υδραυλικών, περιβαλλοντικών και τοπογραφικών μελετών σε οποιαδήποτε περιοχή της …, κατόπιν εντολής της Διεύθυνσης Υδραυλικών Έργων (Δ10) της Περιφέρειας, αφετέρου δε στο πλαίσιο αυτής έχουν συναφθεί τρεις (3) επιμέρους συμβάσεις, οι οποίες αφορούν σε διαφορετικά σημεία της … (ρέματα «…» στην περιοχή … του Δήμου …, … του Δήμου …. και … του Δήμου …). Περαιτέρω, δεν αποδεικνύεται η συνδρομή εν προκειμένω απρόβλεπτων, κατά την έννοια που προαναφέρθηκε (βλ. σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ.Β της παρούσας), περιστάσεων, οι οποίες κατέστησαν αναγκαία την ελεγχόμενη σύμβαση. Επομένως, η ανάθεση των ως άνω μελετών με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της κατάρτισης συμπληρωματικής σύμβασης παρίσταται, όπως ορθά κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη, μη νόμιμη, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι απορριπτέα. Εξάλλου, ο ισχυρισμός της αιτούσας ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίοι ανάγονται στην ανάγκη άμεσης εκπόνησης των συγκεκριμένων μελετών, προβάλλοντας ότι η δημοπράτησή τους με τις διαδικασίες του ν. 4412/2016 θα επιφέρει καθυστερήσεις, προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή και επιπλέον κόστος, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δοθέντος ότι το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων (Ε.Σ. Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 763/2019, VI Τμ. 1605, 2227/2016, 668/2017, 482/2018, 979, 1254/2019).

Εκτέλεση έργου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα:Α. Οι εργασίες της Ομάδας Α «Χωματουργικά» της συμπληρωματικής σύμβασης οφείλονται σε επιδείνωση των συνθηκών του έργου λόγω καιρικών φαινομένων, που δεν ήταν δυνατό να αποτραπούν ακόμα και με μέτρα άκρας επιμέλειας. Ειδικότερα, οφείλονται σε εκτεταμένες ζημιές που προκλήθηκαν λόγω έντονων βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των συμβατικών εργασιών, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των κατολισθήσεων, ασυνεχειών και γενικά αστοχιών σε θέσεις του αρχικού φυσικού αντικειμένου του έργου, η αποκατάσταση των οποίων είναι απολύτως αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου.Β. ι) Αναφορικά προς τις εργασίες της Ομάδας Β, «Τεχνικά Έργα» «Επένδυση πρανών με ελεύθερο πλέγμα», δεν προβάλλεται οποιαδήποτε αιτιολογία σχετικά με την ένταξή τους στη συμπληρωματική σύμβαση, ενώ, και από την παρατήρηση που διαλαμβάνεται στο ΠΡ/ΦΚΠΡ.ΕΠΚ/ΣΛ/ΜΕ/289/ 1.12.2017 έγγραφο ΤΚΕ Πρέβεζας του Υπουργείου ΥΠΟΜΕΔΙ, με θέμα «Διαβίβαση αναθεωρημένων μελετών εφαρμογής», ότι «2. Δεν έχουν συμπεριληφθεί μέτρα προστασίας των πρανών του άνω χώρου στάθμευσης … 3. Δεν συμπεριλαμβάνονται τα μέτρα προστασίας της κατολίσθησης στην περιοχή», δεν συνάγεται οποιαδήποτε απρόβλεπτη περίσταση που κατέστησε τις εργασίες αυτές ειδικώς αιφνιδίως αναγκαίες, ενώ, λαμβανομένου υπόψη ότι το έργο εκτελούνταν σε περιοχή που χαρακτηριζόταν από απότομα πρανή, στα οποία από την επίδραση του σεισμού της 17ης.11.2015 το γεωυλικό μετατράπηκε σε λιθοσύντριμμα, ισορροπούσε σε οριακές κλίσεις και το ανάγλυφο ήταν ασταθές, τα προαναφερόμενα μέτρα, εύλογα και κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, εντάσσονται στα μέτρα της αρχικής σύμβασης, που υπαγόρευε η έκταση της βλάβης, που είχε ήδη επέλθει από τον προαναφερόμενο ισχυρό σεισμό, και της πρόνοιας που συνεπαγόταν η προσπάθεια να αποτραπεί κατά το δυνατό η επιδείνωση της κατάστασης. ιι) Αναφορικά προς την κλίμακα πρόσβασης στην παραλία ..., οι εργασίες της συμπληρωματικής σύμβασης δεν δικαιολογούνται από απρόβλεπτες περιστάσεις. Από τα στοιχεία που παρατίθενται στην προηγούμενη σκέψη, προκύπτει ότι η κλίμακα δεν συμπεριλήφθηκε στη μελέτη και τεχνική έκθεση (Φεβρουαρίου 2016) επί των συνθηκών του έργου που προηγήθηκε της δημοπράτησης. Επιπλέον, οι ρυθμίσεις των τευχών δημοπράτησης (Ιουνίου 2016) σχετικά με την κλίμακα αναφέρονταν σε κατασκευή κλίμακας από σκυρόδεμα, το οποίο έγινε χωρίς εκτίμηση του υποβάθρου και χωρίς γεωλογική τεκμηρίωση της πρότασης πρόσβασης με κλίμακα στην ακτή .., ενώ ερχόταν σε πλήρη αντίθεση και προς τη γενική παραδοχή και παρεπόμενη σύσταση της τεχνικής έκθεσης της μελέτης δημοπράτησης του έργου (Φεβρουαρίου 2016) ότι η περιοχή διέλευσης της οδού προς την παραλία … ήταν ασταθής, το γεωυλικό είχε μετατραπεί σε λιθοσύντριμμα και οι μετακινήσεις και παραμορφώσεις του εδάφους θεμελίωσης των έργων, ακόμη και σε πολύ μικρούς σεισμούς, ήταν αναμενόμενες, συνεπώς τα προτεινόμενα έργα έπρεπε να είναι εύκαμπτα, παράλληλα δε τα ίδια χαρακτηριστικά συνιστούσαν αντενδείξεις για έργα αντιστήριξης με πασσάλους ή άλλα άκαμπτα στοιχεία από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η διατύπωση των παραδοχών αυτών, σε αναφορά κυρίως προς τις εργασίες αποκατάστασης της οδού και όχι ειδικά προς τις εργασίες κατασκευής της κλίμακας, δεν ασκεί επιρροή, διότι οι παραδοχές αυτές αφορούσαν την περιοχή του έργου γενικά και αντιστοιχούσαν σε φυσικά χαρακτηριστικά και αστοχίες τέτοιας κλίμακας και έντασης, η αντιστροφή και εμφανής διαφοροποίηση των οποίων στην κατάληξη του έργου προς την ακτή ... έπρεπε να εκτίθεται σαφώς σε οποιοδήποτε έγγραφο που αφορούσε τη δημοπράτηση του έργου, αν συνέτρεχε περίπτωση που μπορούσε να δικαιολογήσει και να υποστηρίξει ασφαλώς θεμελιωμένη και σταθερή κατασκευή κλίμακας από σκυρόδεμα, δηλαδή της τεχνικής λύσης που επιλέχθηκε αρχικά. Η έλλειψη πλήρους και ακριβούς μελέτης και, γενικά, πρόβλεψης σχετικά με την κλίμακα προκύπτει και από το γεγονός ότι ζητήθηκε από την ανάδοχο κατά την εκτέλεση του έργου, αφότου προηγήθηκαν τα έντονα καιρικά φαινόμενα εξαιτίας των οποίων φέρεται η 1η συμπληρωματική σύμβαση, να υποβάλει κοστολογημένη πρόταση κλιμάκων, εναλλακτικές λύσεις, καθώς και γεωλογική τεκμηρίωση της πρότασης. Η έλλειψη της αναγκαίας μέριμνας και επιμέλειας συνάγεται και από το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός της αρχικής σύμβασης συμπεριέλαβε συνολική δαπάνη 62.000 ευρώ, για την κατασκευή των δύο κλιμάκων, στις παραλίες ...και …, μήκους 200 μέτρων, δαπάνη από την οποία στην κλίμακα στην παραλία … αντιστοιχούσε ποσό 49.600 ευρώ, η δε μεταλλική κατασκευή που συμπεριλαμβάνεται στον 1ο ΑΠΕ ως αντικείμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για την κατασκευή κλίμακας μόνο στην παραλία ... ανέρχεται σε 340.000 ευρώ. Επομένως, οι εργασίες της Ομάδας Β της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του 1ου ΑΠΕ «μεταλλική κλίμακα ..¨» (340.000 ευρώ), αλλά και οι σχετικές μελέτες (δαπάνη 90.000 ευρώ), δεν προκύπτει ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, για τις οποίες, μάλιστα, ο φορέας κατασκευής του έργου δεν φέρει ευθύνη, διότι μελέτη πλήρης και ακριβής σχετική με την κλίμακα πρόσβασης στην παραλία ..., με βάση την οποία προσδιορίστηκε το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεν υπήρξε, ως εκ τούτου δεν προκύπτει ότι αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, οι εργασίες κατασκευής κατάλληλης κλίμακας ενόψει των εκτεταμένων παραμορφώσεων του εδάφους και του ανάγλυφου στην περιοχή, λόγω του σεισμού της 17ης.11.2015, οι δε σχετικές ρυθμίσεις της διακήρυξης δεν ήταν κατά το δυνατόν, ομοίως, πλήρεις και ακριβείς. Επομένως, οι εργασίες της Ομάδας Β «Τεχνικά Έργα» «Επένδυση πρανών με ελεύθερο πλέγμα», «μεταλλική σκάλα ...», η σύνταξη των οικείων μελετών και οι αντίστοιχες δαπάνες μη νομίμως φέρονται ως περιεχόμενο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών.Κατ’ ακολουθία των προεκτιθέμενων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχει νομική πλημμέλεια που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1880/2018

Συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι, εν προκειμένω, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα σχετικά Τιμολόγια Μελέτης της Υπηρεσίας, με βάση τα οποία όλοι οι συμμετέχοντες υπέβαλαν την προσφορά τους, σ’ αυτά υπολογίστηκε η τιμή μεταφοράς των αδρανών υλικών με βάση το, πλησιέστερο στον τόπο εκτέλεσης των εργασιών, λατομείο της εταιρείας με την επωνυμία «…..» ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΌ ΤΊΤΛΟ «....», που λειτουργούσε στην Κοινότητα της ..., το οποίο απείχε 25χλμ από τον τόπο εκτέλεσης του έργου. Ακόμη και αν υποτεθεί, εν προκειμένω, ότι εσφαλμένα προϋπολογίστηκε η δαπάνη του υπό κρίση έργου αναφορικά με τη δαπάνη μεταφοράς των αδρανών υλικών, η πλημμέλεια αυτή ανάγεται στην αρχική σύμβαση, η οποία έχει ήδη κριθεί νόμιμη με τη 252/2013 Πράξη του Κλιμακίου τούτου, αφετέρου η πλημμέλεια αυτή δεν δύναται να αποβεί σε βάρος των διαγωνιζομένων (βλ. αποφ. ΔΕΚ στη C-496/1999, Επιτροπή κατά CAS Succhi di Frutta, στη C-470/1999, Universale Bau κ.λπ., Ε.Σ. VI Tμ. 897/2012, Εφ. Αθηνών 24/1998). Το πρόσθετο δε μεταφορικό έργο προέκυψε από την αιφνίδια, μετά τη δημοπρασία του ελεγχόμενου έργου, αλλαγή των συνθηκών, σε σχέση με εκείνες που υπήρχαν κατά το χρόνο σύνταξης των τευχών δημοπράτησής του (διακοπή λειτουργίας του λατομείου «…..» ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΌ ΤΊΤΛΟ «....», που λειτουργούσε στην περιοχή της .... και αναγκαστική απόθεση των υλικών της εκσκαφής σε άλλους, εγκεκριμένους από την αναθέτουσα αρχή, αποθεσιοθαλάμους, οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση - μέση απόσταση από 55 έως 75 χιλιόμετρα από το κέντρο βάρος του χωματισμού των έργων - από την αρχικώς εκτιμηθείσα), οι οποίες συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις και τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης με την υφιστάμενο ανάδοχο.