Προσυμβατικός έλεγχος. Με τα δεδομένα αυτά, η υπό έλεγχο προμήθεια προϋπολογιζόμενης δαπάνης 437.786 ευρώ (πλέον ΦΠΑ, 538.476,78 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ) είναι διάφορη της αρχικής προμήθειας προϋπολογιζόμενης δαπάνης 962.193,50 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), αφού για την πραγματοποίηση των προμηθειών αυτών δεν ακολουθήθηκε ενιαία διαδικασία αλλά διεξήχθησαν ξεχωριστοί διαγωνισμοί, με διαδικασίες που χαρακτηρίζονται από πραγματική και νομική αυτοτέλεια (πράξ. ΣΤ΄ Κλιμ. 41/2008, 6/2006, 7, 6/2001, Ζ΄ Κλιμ. 88, 87, 86/2004). Συνεπώς, εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη (προ ΦΠΑ) της υποβληθείσας προς έλεγχο νέας διαδικασίας είναι κατώτερη των 500.000 ευρώ, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια του προβλεπόμενου στο άρθρο 36 του ν. 4129/2013 ελέγχου νομιμότητάς της και επομένως ο φάκελος και τα σχέδια συμβάσεων πρέπει να παραπεμφθούν στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμο ..., που είναι αρμόδια για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των σχεδίων συμβάσεων που συνάπτονται από το Δήμο ... και τα νομικά του πρόσωπα όταν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους (άνευ ΦΠΑ) κυμαίνεται μεταξύ 200.000 και 500.000 ευρώ (άρθρο 2 παρ. Α περ. 16 της ΦΓ8/4913/19.1.2011 κανονιστικής απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου «Καθορισμός αρμοδιότητας των Υπηρεσιών Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου», ΦΕΚ Β΄ 226).

Στο άρθρο 98 παρ. 1 εδ. β΄ του Συντάγματος, όπως αναθεωρήθηκε με το από 6.4.2001 Ψήφισμα της Ζ΄ Αναθεωρητικής Βουλής (ΦΕΚ Α΄ 84/17.4.2001), ορίζεται ότι «1. Στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκουν ιδίως: α) ... β) Ο έλεγχος συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενος είναι το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή όπως νόμος ορίζει ...». Από την προαναφερόμενη διάταξη συνάγεται ότι σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο υπάγονται, πλέον, όλες ανεξαιρέτως οι συμβάσεις μεγάλης οικονομικής αξίας στις οποίες αντισυμβαλλόμενοι είναι το Δημόσιο ή άλλο Νομικό Πρόσωπο που εξομοιώνεται με το Δημόσιο από την άποψη αυτή, όπως οι συμβάσεις αυτές ειδικότερα θα καθοριστούν από το νόμο (κατά κατηγορία - είδος συμβάσεων ή ύψος ποσού) και τέτοιες είναι οι συμβάσεις που συνάπτονται είτε μεταξύ διαφόρων φορέων της δημόσιας διοίκησης (ομοιογενείς συμβάσεις) είτε μεταξύ ενός φορέα της δημόσιας διοίκησης (ανεξαρτήτως της μορφής της νομικής του οργάνωσης) και ενός ιδιώτη (ετερογενείς συμβάσεις). Αντίθετη άποψη σύμφωνα με την οποία στον ανωτέρω έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου εμπίπτουν μόνο οι εξ’ επαχθούς αιτίας συμβάσεις, ήτοι οι συμβάσεις εκείνες κατά τις οποίες α) ο δημόσιος φορέας και ο αντισυμβαλλόμενός του συνομολογούν στην ανταλλαγή παροχών (αμφοτεροβαρείς συμβάσεις), β) προέχον κίνητρο για τον ως άνω αντισυμβαλλόμενο είναι το κέρδος και γ) ο εν λόγω αντισυμβαλλόμενος αναλαμβάνει στο πλαίσιο της επιχειρηματικής του δραστηριότητας τον εκ των πράξεων και επιλογών του οικονομικό - επιχειρηματικό κίνδυνο δε βρίσκει έρεισμα στο γράμμα αλλά ούτε και στη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη, σκοπός του οποίου είναι η εξασφάλιση της νομιμότητας και της διαφάνειας στην εν γένει συμβατική δραστηριότητα του Δημοσίου και των άλλων φορέων της δημόσιας διοίκησης, από την άσκηση της οποίας αναλαμβάνονται σημαντικές οικονομικές υποχρεώσεις σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού ή των ειδικότερων προϋπολογισμών τους. Για την άσκηση, όμως, της ως άνω γενικής επί όλων των ανωτέρω συμβάσεων αρμοδιότητας ελέγχου που ανατέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο με την ως άνω διάταξη του Συντάγματος δηλαδή της αρμοδιότητας πέραν αυτής που ανατέθηκε στο Συνέδριο για τον έλεγχο συμβάσεων προμηθειών αγαθών, εκτέλεσης έργου και παροχής υπηρεσιών με το άρθρο 8 παρ. 1 ν. 2741/1999, όπως αυτή ισχύει, απαιτείται, περαιτέρω, η έκδοση νόμου εκτελεστικού της διάταξης αυτής του Συντάγματος με τον οποίο θα επεκτείνεται ο υποχρεωτικός έλεγχος νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και σε άλλες κατηγορίες συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας υπό τον όρο ότι η ευχέρεια αυτή του κοινού νομοθέτη δεν μπορεί να επεκταθεί σε σημείο που να καταλυθεί η γενική ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί των δημοσίων συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας, η διατήρηση της οποίας τίθεται ως όριο στη σχετική νομοθετική ευχέρεια (Πράξη VI Τμ. 70/2003, Ζ΄ Κλιμ. 42, 159/2008).

ΜΕΛΕΤΕΣ(...)Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, εφόσον η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη χωρίς ΦΠΑ της προς ανάθεση μελέτης υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ και υπολείπεται του ποσού των 500.000 ευρώ, το Κλιμάκιο τούτο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια του προβλεπόμενου από το άρθρο 36 παρ. 2 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχου νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου για την εκπόνηση της ως άνω μελέτης, καθώς και του οικείου σχεδίου σύμβασης. Για το λόγο αυτό, ο υποβληθείς φάκελος με τα στοιχεία της εν λόγω διαδικασίας και το σχέδιο σύμβασης πρέπει να παραπεμφθούν στη Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό .......

Η Πράξη 39/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας σχεδίου σύμβασης του Δήμου Θεσσαλονίκης για την «Προμήθεια ειδών σίτισης» για ευπαθείς ομάδες και μαθητές, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη 3.430.840,00 ευρώ (άνευ ΦΠΑ). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η υποβολή του σχεδίου σύμβασης για έλεγχο ήταν απαράδεκτη. Αυτό συνέβη διότι, επειδή η προμήθεια συγχρηματοδοτείται από ενωσιακούς πόρους (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο), το κατώτατο όριο για υποχρεωτικό προσυμβατικό έλεγχο ανεβαίνει στα 5.000.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ. Καθώς η δαπάνη του Δήμου είναι χαμηλότερη από αυτό το όριο, δεν υφίσταται αρμοδιότητα ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Η Πράξη 476/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνει απαράδεκτη την υποβολή του σχεδίου σύμβασης για το υποέργο 2 «Ε.Ε.Λ. Μ. ΠΑΝΑΓΙΑΣ» του Δήμου Αριστοτέλη. Το έργο, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.450.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), εντάσσεται σε ευρύτερη Πράξη συγχρηματοδοτούμενη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το Κλιμάκιο αποφάσισε ότι, σύμφωνα με τον ν. 4700/2020, ο υποχρεωτικός προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας από τα Κλιμάκια διενεργείται σε συγχρηματοδοτούμενα έργα μόνο εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη υπερβαίνει τα 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), όριο το οποίο δεν πληρούται.

ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ.Παράλειψη Υποβολής προς Έλεγχο:Μη νόμιμη η πληρωμή μέρους της αμοιβής για τη φύλαξη των κτιριακών εγκαταστάσεων Τ.Ε.Ι. σε δύο εταιρείες κατά τα χρονικά διαστήματα από 17.4.2015 έως 17.5.2015 και από 25.4.2015 έως 30.4.2015 αντίστοιχα, καθόσον οι οικείες συμβάσεις πάσχουν ακυρότητας, διότι όπως ρητώς ορίζεται στις διατάξεις, για τον υποχρεωτικά διενεργούμενο προληπτικό έλεγχο νομιμότητας των ανωτέρω δημοσίων συμβάσεων, το όριο των 500.000 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του αναλογούντος ΦΠΑ, αναφέρεται στην προϋπολογιζόμενη από την αναθέτουσα αρχή δαπάνη της οικείας διακήρυξης, η οποία, στην κρινόμενη περίπτωση, ανέρχονταν στο ποσό των 585.366 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) και, συνεπώς, απαιτείτο, επί ποινή ακυρότητας των συμβάσεων αυτών η προηγούμενη διενέργεια προληπτικού ελέγχου νομιμότητας από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που είναι αρμόδιος για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών του ανωτέρω Τ.Ε.Ι..(συγγνωστή πλάνη)

Κρίσιμος χρόνος για την υποβολή της σύμβασης προς έλεγχο είναι το στάδιο που προηγείται της ανακοίνωσης, στον ανάδοχο, της κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού, αφού, σύμφωνα με το άρθρο 23 παρ. 2 του Κανονισμού Προμηθειών Δημοσίου (π.δ. 394/1996), ο οποίος εφαρμόζεται αναλογικά στις διαδικασίες για την ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών/εκτέλεσης εργασιών τροποποίηση ουσιωδών όρων (26/2010 Πράξη IV Τμ. Ελ. Συν.), με την ανακοίνωση αυτή ολοκληρώνεται η διαγωνιστική διαδικασία και η σύμβαση θεωρείται έκτοτε συναφθείσα. Ως εκ τούτου, το αναφερόμενο στον προϋπολογισμό της προμήθειας χρηματικό όριο, πέραν του οποίου είναι, επί ποινή ακυρότητας, υποχρεωτική η υπαγωγή στον έλεγχο, συναρτάται με το χρόνο έκδοσης της κατακυρωτικής απόφασης και, για μεν τις διαγωνιστικές διαδικασίες υπηρεσιών των οποίων η απόφαση αυτή έχει εκδοθεί κατά τη διάρκεια της αναστολής της ισχύος του άρθρου 12 παρ. 27 του ν. 3310/2005 (7.6.2005 - 10.11.2005), ανέρχεται, όπως και υπό το προηγούμενο του νόμου αυτού καθεστώς, σε 1.500.000,00 ευρώ, ενώ για εκείνες των οποίων η διαδικασία ανάθεσής τους ολοκληρώνεται μετά την 10.11.2005, σε 1.000.000,00 ευρώ, μη συνυπολογιζομένου, και στις δύο περιπτώσεις, του Φ.Π.Α. (βλ. την 46/2006 Πράξη VI Τμ. Ελ. Συν. και τις 173/2006, 16/2007, 79/2008 Πράξεις ΙV Τμ. Ελ. Συν.).

Η Πράξη 83/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Ίου και του Δήμου Ιητών, με αντικείμενο την υλοποίηση του έργου «Επέκταση προβλήτα λιμένα Σικίνου». Η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου ανέρχεται σε 1.300.000,00 ευρώ (με ΦΠΑ) για το έργο και 15.000,00 ευρώ για υπηρεσίες Τεχνικού Συμβούλου, με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 2021-2027» (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι, βάσει των διατάξεων του άρθρου 324 του ν. 4700/2020, ο προσυμβατικός έλεγχος απαιτεί προϋπολογισμό άνω των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) για συγχρηματοδοτούμενα έργα. Καθώς το κόστος του έργου δεν ξεπερνά αυτό το όριο, το σχέδιο προγραμματικής σύμβασης δεν υπάγεται στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ως εκ τούτου εισάγεται απαραδέκτως για έλεγχο νομιμότητας.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη II, εφόσον η προηγηθείσα της έκπτωσης του αρχικού αναδόχου διαγωνιστική διαδικασία και το οικείο σχέδιο σύμβασης που αφορούσαν στο αρχικό έργο δεν υποβλήθηκαν στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου λόγω του ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτού ανερχόμενη στο ποσό των 2.857.142,86 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.) υπολείπετο του ορίου των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο της κατακύρωσης για την υπαγωγή των συγχρηματοδοτούμενων έργων στον έλεγχο αυτό, η υπό κρίση σύμβαση ανάθεσης των υπολειπόμενων εργασιών για την ολοκλήρωση του αρχικού ως άνω έργου με τον δεύτερο κατά σειρά μειοδότη του προηγηθέντος για την ανάθεσή του διαγωνισμού, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και τούτο, έστω και αν το ύψος της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των εργασιών αυτών, οι οποίες πλέον χρηματοδοτούνται μόνο από εθνικούς πόρους, υπερβαίνει το ισχύον, για τα μη συγχρηματοδοτούμενα έργα των Ο.Τ.Α. και των νομικών προσώπων τους, όριο των 500.0000 ευρώ για την υπαγωγή της ανωτέρω διαδικασίας ανάθεσης και του οικείου σχεδίου σύμβασης στον έλεγχο.

Τούτων δοθέντων, η υποβληθείσα προς άσκηση προσυμβατικού ελέγχου σύμβαση, η οποία αποτελεί μέρος της συγχρηματοδοτούμενης από ενωσιακούς πόρους (ΕΤΠΑ) Πράξης «ΕΠΙΣΚΕΥΗ - ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΦΕΡΟΝΤΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ», απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτής υπολείπεται του ποσού των 5.000.000,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), που συνιστά το προβλεπόμενο στην παράγραφο 3 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 κατώτατο όριο για την άσκηση προληπτικού ελέγχου νομιμότητας επί της οικείας διαδικασίας.