Δημόσια έργα...Με αιτιολογημένη απόφαση της δημαρχιακής επιτροπής (και ήδη της Οικονομικής Επιτροπής, βλ. άρθρο 72 του ν. 3852/2010) επιτρέπεται η ανάθεση σε δικηγόρο του χειρισμού μεμονωμένων εξώδικων ή δικαστικών υποθέσεων του Δήμου, μόνον όταν δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία ή αυτός που έχει προσληφθεί δεν έχει δικαίωμα να παρίσταται σε ανώτατα δικαστήρια ή πρόκειται για υποθέσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία ή σπουδαιότητα για τα συμφέροντα του Δήμου και απαιτούν εξειδικευμένη γνώση ή εμπειρία, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική προστασία των συμφερόντων του. Στην τελευταία περίπτωση, η δικηγορική αμοιβή καθορίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα εύλογα κατά περίπτωση όρια. Περαιτέρω, συνάγεται ότι προϋπόθεση για την καταβολή της ανωτέρω αμοιβής αποτελεί η προηγούμενη εκτέλεση από τον εντολοδόχο δικηγόρο όλων των αναγκαίων ή ενδεδειγμένων εργασιών (πρβλ. Πράξεις Ι Τμήμ. 17/2002, 119/2003, 126/2005, 235/2006, 162/2009), γεγονός που αποδεικνύεται με την προσκόμιση των νόμιμων κατά περίπτωση δικαιολογητικών εκκαθάρισης της δαπάνης (άρθρα 21 και 25 του β.δ. της 17.5/15.6.1959). Στο πλαίσιο αυτό, είναι επιτρεπτή η καταβολή προκαταβολής της δικηγορικής αμοιβής, κατά το άρθρο 91 παρ. 2 του Κώδικα περί Δικηγόρων, ανάλογης με το συνολικό ύψος της δικαιούμενης από τον δικηγόρο αμοιβής, δηλαδή προκαταβολής που δεν θα υπερβαίνει αυτοτελώς το εύλογο κατά περίπτωση μέτρο. Αντίθετα, επιβάλλεται η προκαταβολή της αμοιβής του δικηγόρου στις λοιπές περιπτώσεις των άρθρων 96, 157 Α και 161 αυτού. Συνεπώς, η δικηγορική αμοιβή που καθορίζεται με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου μπορεί να προσδιορίζει και την καταβολή ανάλογης προκαταβολής, αφού τέτοιου είδους συμφωνία προβλέπεται από τον Κώδικα περί Δικηγόρων (άρθρο 91 παρ.2), από τις διατάξεις δε του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ούτε ορίζεται ευθέως το αντίθετο, ούτε συνάγεται έμμεσα βούληση του νομοθέτη να μην ισχύει τέτοια συμφωνία μεταξύ των δήμων και των δικηγόρων τους. (βλ. Πράξεις Ι Τμημ. 236, 159 και 101/2011).

ΑΜΟΙΒΗ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ:. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις (II, III και IV), το Κλιμάκιο κρίνει, κατ’ αρχάς, ότι η από 2.7.2008 έγγραφη συμφωνία μεταξύ του Δήμου ..... και του φερόμενου ως δικαιούχου δικηγόρου για την παροχή των προαναφερόμενων νομικών υπηρεσιών αφορά μεν στο ίδιο νομικό ζήτημα, επαναλαμβανόμενο, ωστόσο, σε περισσότερες δικαστικές διενέξεις διαφόρων οικονομικών ετών που αφορούν σε διαφορετικές ανώνυμες εταιρείες, ήτοι πρόκειται για διαφορετικές υποθέσεις, για την διεκπεραίωση των οποίων απαιτείται κάθε φορά, κατ’ άρθρο 103 παρ. 2 περ. ι του ν. 3463/2006 (ήδη άρθρο 72 παρ. 1 περ. ιε του ν. 3852/2010), απόφαση ανάθεσης εντολής κατά συγκεκριμένη υπόθεση, όπως άλλωστε προβλέπεται τόσο στην 269/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί καθορισμού της αμοιβής και των όρων παροχής των εν λόγω νομικών υπηρεσιών, όσο και στο ιδιωτικό συμφωνητικό που συνήφθη σε εκτέλεση αυτής. Ως εκ τούτου, η αμοιβή του φερόμενου ως δικαιούχου δικηγόρου για τη διενέργεια των εξώδικων και δικαστικών ενεργειών κάθε συγκεκριμένης υπόθεσης κρίνεται αυτοτελώς και δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα ή μη της εντελλόμενης δαπάνης η προηγούμενη θεώρηση χρηματικών ενταλμάτων καταβολής αμοιβής στον ίδιο δικηγόρο για το χειρισμό παρόμοιων υποθέσεων που στηρίζονται στην ως άνω έγγραφη συμφωνία γενικής παροχής εντολής δικηγορικών υπηρεσιών, απορριπτομένου ως αβασίμου του σχετικού ισχυρισμού του Δήμου ..... περί εφαρμογής του π.δ. 136/2011, λόγω του ότι έχουν ήδη θεωρηθεί χρηματικά εντάλματα σε εκτέλεση του ίδιου ιδιωτικού συμφωνητικού. Περαιτέρω, η ανάθεση γενικά στο φερόμενο ως δικαιούχο δικηγόρο της νομικής υποστήριξης του Δήμου στις ως άνω υποθέσεις, με την 437/2007 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής και την 269/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ....., είναι μη νόμιμη, καθόσον, όπως έχει κριθεί (βλ. Ε.Σ. Ι Τμ. πρ. 79/2010, 116/2007, 204/2005) στις περιπτώσεις επιτρεπτής ανάθεσης εντολής σε δικηγόρο της διεκπεραίωσης νομικών υποθέσεων, η σχετική εντολή παρέχεται μόνο κατά συγκεκριμένη υπόθεση και δεν είναι νόμιμη η παροχή εντολής για το χειρισμό όλων γενικά των νομικών υποθέσεων του νομικού προσώπου για αόριστο χρονικό διάστημα, έστω κι αν αφορούν στο ίδιο νομικό ζήτημα, καθόσον γενική πληρεξουσιότητα για το χειρισμό νομικών υποθέσεων του νομικού προσώπου, παρέχεται, μόνο, στους, με τη νόμιμη διαδικασία, προσλαμβανόμενους με έμμισθη εντολή δικηγόρους του. Εν προκειμένω, δεν έχει τηρηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στις οικείες διατάξεις (άρθρο 103 παρ. 2 του ν. 3463/2006, ήδη άρθρο 72 του ν. 3852/2010), οι οποίες διαγράφουν αυτοτελή και αποκλειστική ρύθμιση ως προς την αρμοδιότητα, τις προϋποθέσεις και τον τρόπο ανάθεσης των νομικών υπηρεσιών από Δήμο, καθόσον δεν έχει προηγηθεί αιτιολογημένη απόφαση της Δημαρχιακής (ήδη Οικονομικής) Επιτροπής του Δήμου ..... περί ανάθεσης εντολής διεκπεραίωσης των ως άνω νομικών υποθέσεων του Δήμου στο φερόμενο ως δικαιούχο δικηγόρο κάθε φορά με ξεχωριστές αποφάσεις ανά υπόθεση, όπως άλλωστε προβλεπόταν τόσο στην 269/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου όσο και στο οικείο συμφωνητικό που υπεγράφη μεταξύ του Δήμου ..... και του φερόμενου ως δικαιούχου των χρηματικών ενταλμάτων δικηγόρου, κατά τους βασίμως προβαλλόμενους πρώτο και τρίτο λόγους διαφωνίας της Επιτρόπου. Εξάλλου, ανεξαρτήτως των ως άνω λόγων μη νομιμότητας της ανάθεσης, ο καθορισμός της αμοιβής του φερόμενου ως δικαιούχου δικηγόρου, με την 269/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, δεν είναι νόμιμος, ως αντικείμενος στις αρχές της δημοσιονομικής νομιμότητας, καθόσον δεν διαλαμβάνεται αιτιολογημένη κρίση σχετικά με το εύλογο της αμοιβής σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες κάθε υπόθεσης ξεχωριστά, μετά από συνεκτίμηση των ειδικών περιστάσεων της συγκεκριμένης υπόθεσης (π.χ. οι  εξειδικευμένες νομικές γνώσεις ή η εμπειρία που τυχόν απαιτείται, τα πρωτότυπα νομικά ζητήματα που ενδεχομένως ανακύπτουν, η πολυπλοκότητα του πραγματικού της οικείας υπόθεσης και ο δυσεπίλυτος χαρακτήρας της - βλ. Ε.Σ. Πρακτικά Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο Ι Τμ. 10η/10.6.2014). Αυτές οι παραδοχές έχουν προέχουσα σημασία, δεδομένου ότι, εν προκειμένω, το επίμαχο νομικό θέμα ανακύπτει κατ’ εξακολούθηση στο πλαίσιο πανομοιότυπων εξώδικων και δικαστικών ενεργειών του φερόμενου ως δικαιούχου δικηγόρου, που ανάγονται σε περισσότερα οικονομικά έτη και έχουν ως πυρήνα το αυτό νομικό ζήτημα

Μη ανακλητέα με την ΕλΣυν.Τμ.1/24/2017

ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΙ ΔΙΚΗΓΟΡΟΙ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν προηγουμένως δεκτά, οι ως άνω αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου .. για την ανάθεση στο φερόμενο ως δικαιούχο δικηγόρο της δικαστικής εκπροσώπησης του Δήμου στις προαναφερόμενες υποθέσεις φέρουν νόμιμη και επαρκή αιτιολογία τόσο ως προς τη σπουδαιότητα των υποθέσεων για τα συμφέροντα του Δήμου, όσο και ως προς την απαιτούμενη για τη διεκπεραίωση τους εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία και, τέλος, την αδυναμία των υπηρετούντων δικηγόρων για τις χειρισθούν αποτελεσματικά.(..)Εντούτοις, ανεξαρτήτως της βασιμότητας του προβαλλόμενου από την Επίτροπο λόγου διαφωνίας περί παραβίασης των διατάξεων των άρθρων 72 παρ. 1 του ν. 3852/2010, 281 του Κ.Δ.Κ. 165 του Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων καθώς και της νομοθεσίας περί ανάθεσης  δημοσίων συμβάσεων παροχής υπηρεσιών ..., το Κλιμάκιο όφειλε να απόσχει του ελέγχου, καθόσον, ο λόγος αυτός έπρεπε, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ/τος 136/2011, να εξεταστεί κατά τη διενέργεια προληπτικού ελέγχου επί του πρώτου, εκδοθέντος σε εκτέλεση του ως άνω συμφωνητικού, χρηματικού εντάλματος που υποβλήθηκε ενώπιον του Επιτρόπου ..Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα προηγουμένως κρίθηκαν και έγιναν δεκτά,   η κρινόμενη αίτηση πρέπει  να γίνει  δεκτή  και να ανακληθεί η 2/2016 Πράξη του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Ι Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, τα επίμαχα δε 1005 και 1009,  οικονομικού έτους 2015, χρηματικά εντάλματα του Δήμου .., θα μπορούσαν να θεωρηθούν αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2015 τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

Καταβολή δικηγορικής αμοιβής:..Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι η εντελλόμενη αμοιβή των 600 ευρώ είναι μη νόμιμη, διότι αυτός παρείχε εξωδικαστικές νομικές υπηρεσίες προς τον Δήμο ..., χωρίς προηγουμένως να έχει εγκριθεί με απόφαση της αρμόδιας Δημαρχιακής Επιτροπής, το ακριβές αντικείμενο της ανατεθείσας σε αυτόν εντολής. Περαιτέρω, η επικαλούμενη από τον Δήμο ..., από 15.4.2008 σχετική επιστολή του Δημάρχου προς τον ανωτέρω δικηγόρο, δεν προσκομίζεται, ούτε άλλωστε προκύπτει ότι τηρήθηκε η προβλεπόμενη στην διάταξη του άρθρου 86 παρ. 2 του ν. 3463/2006 διαδικασία, ότι δηλαδή η επιστολή αυτή υποβλήθηκε προς έγκριση στην Δημαρχιακή Επιτροπή, ε) Για την υπόθεση 10 του άνω πίνακα αμοιβών και παραστάσεων χρεώθηκε σε βάρος του Δήμου ... από τον φερόμενο ως δικαιούχο αμοιβή 300 ευρώ, η οποία αντιστοιχεί σε απασχόλησή του επί 5 ώρες σε ποινική υπόθεση δύο (2) μελών του Δημοτικού Συμβουλίου ..., και ενός εργαζομένου σ’αυτόν, κατόπιν άσκησης ποινικής δίωξης σε βάρος τους για αδικήματα σχετικά με την ενάσκηση των καθηκόντων τους, στην αμοιβή δε αυτή περιλαμβάνεται και παράστασή του ενώπιον του Ε’ Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών κατά την δικάσιμο της 11.6.2008. Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η εν λόγω δαπάνη δεν μπορεί να βαρύνει τον προϋπολογισμό του Δήμου ..., αφού οι επίμαχες ποινικές υποθέσεις αφορούν στην προσωπική συμπεριφορά μελών του Δημοτικού Συμβουλίου κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, ούτε δε η δαπάνη αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως λειτουργική. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το κρινόμενο χρηματικό ένταλμα περιέχει μη νόμιμη δαπάνη και για το λόγο αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Απευθείας ανάθεση μελέτης.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθόσον τόσο η σχετική απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής .... για την απευθείας ανάθεσή της, όσο και υπογραφή της σχετικής σύμβασης, εκδόθηκαν σε χρόνο μεταγενέστερο της εκπόνησης και παράδοσης της ανωτέρω μελέτης. Ο ισχυρισμός δε του Δήμου .... ότι η μελέτη αυτή ανατέθηκε κατ’ εφαρμογή του άρθρου 158 παρ.7 του ν.3463/2006, προβάλλεται αλυσιτελώς, καθόσον η διαγραφόμενη από τη διάταξη αυτή διαδικασία αφορά στην τροποποίηση του προϋπολογισμού όταν δεν υπάρχει πίστωση ή αυτή που υπάρχει είναι ανεπαρκής και δεν μπορεί να θεραπεύσει την έλλειψη προηγούμενης απόφασης ανάθεσης και του σχετικού συμφωνητικού πριν από την εκπόνηση της σχετικής μελέτης.

Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής σε δικηγόρο για τη σύνταξη και κατάθεση αιτήσεων, προκειμένου να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά οφειλετών Δήμου, καθόσον οι συγκεκριμένες εργασίες δεν απαιτούν εξειδικευμένη νομική γνώση ή εμπειρία και θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν από τους υπαλλήλους της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου, οι οποίοι άλλωστε συνέταξαν τους πίνακες χρεών των οφειλετών του Δήμου (άρθρο 167 παρ. 1  του ΚΔΚ). Ανεξαρτήτως του ανωτέρω, η απόφαση για την υποβολή έγκλησης κατά οφειλέτη του Δήμου ανήκει στις αρμοδιότητες της Οικονομικής Επιτροπής. Ζητήματα σκοπιμότητας εκφεύγουν του προληπτικού ελέγχου νομιμότητας της δαπάνης του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  

Αμοιβή δικηγόρου:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε δικηγόρο για την άσκηση αγωγής ενώπιον Μονομελούς Πρωτοδικείου και τη σύνταξη μηνυτήριας αναφοράς και αίτησης – αναφοράς προς την επιτροπή του άρθρου 232 του ν. 3852/2010, καθόσον: α) οι αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, με τις οποίες αφενός μεν ανατέθηκε στον ανωτέρω Δικηγόρο η άσκηση αγωγής αποζημίωσης, εξωστικής αγωγής και αγωγής απόδοσης της νομής ακινήτου, η σύνταξη και κατάθεση μηνυτήριας αναφοράς ενώπιον της Εισαγγελίας, ακυρώθηκαν με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (άρθρο 72 του ν. 3852/2010, ΦΕΚ Α΄ 87/2010) και β) οι μεταγενεστέρως εκδοθείσες αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής και του ΔΣ του εν λόγω Δήμου, αντίστοιχα, με τις οποίες εγκρίθηκε η ήδη ασκηθείσα αγωγή από τον ως άνω δικηγόρο και καθορίστηκε η αμοιβή του, δεν αίρουν τις ελλείπουσες νόμιμες προϋποθέσεις, διότι αυτές, ως ατομικές διοικητικές πράξεις, δεν έχουν αναδρομική ισχύ, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, ενώ, εν προκειμένω, δεν συντρέχει κάποια από τις εξαιρέσεις αναγνώρισης αναδρομικότητας (άρθρα 18 παρ. 1 και 19 ν. 2690/1999, ΦΕΚ Α΄ 45/1999).(συγγνωστή πλάνη)

Δικηγόροι ΟΤΑ. Πρόσληψη, κατά παρέκκλιση των διατάξεων των άρθρων 245 Ν. 1188/1981 και 111 παρ.2 ΔΚΚ.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
α) ι. Είναι δυνατή, κατά παρέκκλιση των διατάξεων των άρθρων 245 του Ν. 1188/1981 και 111 παρ.2 του ΔΚΚ η ανάθεση χειρισμού μεμονωμένων υποθέσεων Δήμου σε δικηγόρο, εφόσον ο υπηρετών με πάγια αντιμισθία δεν μπορεί να ανταποκριθεί, πλήρως, στο σύνολο των δικαστικών παραστάσεων για λόγους αντικειμενικά διαπιστωμένους (βεβαιωμένη αναπηρία). ιι. Η απόφαση ανάθεσης της δημαρχιακής επιτροπής δεν καταλαμβάνει και την παροχή γνωμοδοτήσεων, πρέπει, δε, να είναι αιτιολογημένη και να υπηρετεί την αρχή της αναλογικότητας. ιιι. Παρέχεται, ομοίως, δυνατότητα ανάθεσης σε δικηγόρο για την εκπροσώπηση του Δήμου, ενώπιον των Ακυρωτικών Δικαστηρίων (Άρειος Πάγος και Συμβούλιο της Επικρατείας), εφόσον ο υπηρετών με πάγια αντιμισθία, είναι διορισμένος παρ’ Εφέταις. β) Δεν συντρέχει δυνατότητα, εφόσον δεν υφίσταται, σχετική, ειδική νομοθετική πρόβλεψη, για την υπεράσπιση και εκπροσώπηση, ενώπιον των δικαστηρίων, των αιρετών οργάνων και υπαλλήλων ΟΤΑ, από δικηγόρους του Δήμου, ακόμη και όταν εγκαλούνται ή ενάγονται, εξαιτίας της άσκησης των καθηκόντων τους.

Αμοιβή δικηγόρου για τη σύνταξη γνωμοδοτήσεων σε υποθέσεις Δήμου. Μη νόμιμη, καθόσον για την παροχή έγγραφης γνωμοδότησης, της οποίας τα ελάχιστα όρια αμοιβής δεν καθορίζονται από την ΚΥΑ 1085081/1473/Α0012/2003, ισχύει το άρθ. 158 του Κώδικα Δικηγόρων, εφόσον με απόφαση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου δεν έχει καθοριστεί μεγαλύτερη αμοιβή.

ΑΠΟΔΟΧΕΣ:Αίτηση ανάκλησης των Πρακτικών της 19ης Συνεδρίασης/30.6.2015 του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Ι Τμήμα.(..) Πλην όμως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, εφόσον από τα στοιχεία που έχουν προσκομισθεί ενώπιον του Τμήματος προκύπτει ότι: α) το ένταλμα της πρώτης μισθοδοσίας του φερόμενου ως δικαιούχου μετά τη μεταφορά του στο Δήμο ...... είχε ελεγχθεί από τον αρμόδιο τότε Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αφού κρίθηκε ότι η σχετική δαπάνη ήταν νόμιμη το ένταλμα αυτό θεωρήθηκε και εκτελέσθηκε, β) η πράξη αυτή θεώρησης δεν έχει ανακληθεί και γ) δεν έχει μεσολαβήσει κάποια άλλη πράξη αρμοδίου διοικητικού οργάνου, που να ανακαλεί την πράξη μεταφοράς/τοποθέτησης του φερομένου ως δικαιούχου στο Δήμο ......, πριν από τη μετάταξή του στο Δήμο ......, ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της δαπάνης μισθοδοσίας μετά την υπηρεσιακή μεταβολή της μετάταξης δεν μπορεί, με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, να ανατρέξει σε παρεμπίπτοντα έλεγχο προηγούμενων πράξεων, δημιουργικών δαπανών, οι οποίες (δαπάνες) κρίθηκαν νόμιμες και το σχετικό χρηματικό ένταλμα θεωρητέο. 

Ανακαλεί τα Πρακτικά της 19ης/30.6.2015 Συνεδρίασης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο Ι Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου