Εκτέλεση έργου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η επίμαχη προγραμματική σύμβαση, με την οποία μεταβιβάζεται στην Περιφέρεια .... η αρμοδιότητα διενέργειας της διαδικασίας αναθέσεως του έργου σε εργολήπτη και την καθιστά υπόχρεη στη χρηματοδότησή του μέχρι του ποσού των 440.000,00 ευρώ, δεν έχει αμιγώς οικονομικό αντικείμενο, καθόσον οι όποιες οικονομικές επιπτώσεις προκύπτουν στο στάδιο εκτελέσεως αυτής, δηλαδή κατά το στάδιο συνάψεως της υπαχθείσας σε προσυμβατικό έλεγχο εκτελεστικής αυτής συμβάσεως, περί επιλογής αναδόχου. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να επαχθεί ως κύρωση της μη υποβολής αυτής στον προσυμβατικό έλεγχο η αυτοδίκαιη ακυρότητά της, αλλά στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας της εκτελεστικής αυτής συμβάσεως, δύναται να ελεγχθεί και η ίδια, προκειμένου να κριθεί η νομιμότητα του περιεχομένου και των κατ’ ιδίαν όρων αυτής, σε σχέση πάντοτε με την υποβληθείσα προς έλεγχο εκτελεστική.Ενόψει των ανωτέρω, η αίτηση ανάκλησης της Π.Ε. .... πρέπει, κατά παραδοχή ως βάσιμου του σχετικού πρώτου λόγου αυτής, να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η 14/2014 Πράξη της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό .... Ακολούθως, πρέπει να αναπεμφθεί σε αυτήν η υπόθεση, προκειμένου να κρίνει τη νομιμότητα της προγραμματικής και της εκτελεστικής συμβάσεως, συσχετίζοντας την τελευταία με το γενικό πλαίσιο, που αποτελεί περιεχόμενο της από 24.1.2014 συναφθείσας προγραμματικής συμβάσεως.

Προγραμματικές Συμβάσεις ΟΤΑ – Η παράλειψη υποβολής προγραμματικής σύμβασης άνευ οικονομικού αντικειμένου δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας που ακολούθησε καθώς και του οικείου σχεδίου σύμβασης του επίμαχου έργου, αλλά αυτή δύναται να ελεγχθεί στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας της εκτελεστικής αυτής σύμβασης.

Από τις ως άνω διατάξεις (π.δ.60/2007)προκύπτει ότι σε επίπεδο κοινοτικού δικαίου, αναγνωρίζεται η προβλεπόμενη από τη διακήρυξη, δυνατότητα παρατάσεως της αρχικής συμβάσεως με μονομερή πράξη της αναθέτουσας αρχής και η αξία της συνυπολογίζεται στην αξία της αρχικής συμβάσεως προκειμένου να εφαρμοσθεί η κοινοτική νομοθεσία. Ωστόσο, η διακήρυξη δεν μπορεί να περιέχει όρους αντίθετους με άλλους κανόνες δικαίου ή με γενικές αρχές όπως αυτή του ανταγωνισμού και της διαφάνειας στην ανάληψη και εκτέλεση των δημοσίων υπηρεσιών. Κριτήρια, προκειμένου να θεωρηθεί νόμιμος ο όρος περί παρατάσεως της συμβάσεως είναι: α) να αναφέρεται σε υπηρεσίες ίδιες με αυτές της αρχικής συμβάσεως, των οποίων η παροχή γίνεται υπό τους ίδιους ακριβώς με της αρχικής συμβάσεως, όρους -συμπεριλαμβανομένου του τιμήματος, χωρίς δυνατότητα προσαυξήσεων- και β) η διάρκειά της να μην εκτείνεται σε τέτοιο βαθμό ώστε, λαμβανομένου υπόψη του χρόνου ισχύος της αρχικής συμβάσεως, αλλά και του είδους των εκάστοτε παρεχομένων υπηρεσιών, να οδηγεί σε καταστρατήγηση της δυνατότητας διενέργειας δημόσιου διαγωνισμού και ανάπτυξης ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων του οικείου κλάδου παροχής υπηρεσιών. Προκειμένου δε περί βραχύβιων συμβάσεων μονοετούς ή διετούς διάρκειας, η παράταση δεν δύναται να υπερβαίνει το χρονικό όριο ισχύος των αρχικών συμβάσεων (Πράξεις IV Τμήματος 15/2008, 1/2008, 162/2007). Σε κάθε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η χρηματική αποτίμηση του δικαιώματος παρατάσεως προσβάλλεται ο ανταγωνισμός (ανεξαρτήτως του αν τηρήθηκαν οι διατυπώσεις δημοσιότητας της οικείας διακηρύξεως) αφενός διότι η χρηματική αποτίμηση προβλέπεται ρητά στις διατάξεις του άρθρου 8 παρ.1 του Π.Δ/τος 60/2007 και συνυπολογίζεται για την εξεύρεση της προϋπολογιστέας δαπάνης, αφετέρου διότι η εκδήλωση ενδιαφέροντος σε συγκεκριμένο διεθνή διαγωνισμό επηρεάζεται τόσο από τη διάρκεια της συμβάσεως όσο και από το ύψος του τιμήματος. Η παράταση δημιουργεί δαπάνη πέραν του αρχικού προϋπολογισμού και πρέπει να συνυπολογίζεται για την υπαγωγή της συμβάσεως στους κανόνες του κοινοτικού δικαίου (Πράξη IV Τμήματος 162/2007). Η μη τήρηση ορισμένων κριτηρίων (όπως ο σαφής προσδιορισμός του χρόνου της παρατάσεως και του τιμήματος) καθιστά μη νόμιμο τον οικείο όρο διότι κατ’ ουσίαν δίνει τη δυνατότητα στην αναθέτουσα αρχή να αναθέσει απευθείας τις υπηρεσίες στην αρχική ανάδοχο.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης :Με τα δεδομένα αυτά και ειδικότερα με βάση το προεκτεθέν περιεχόμενό της, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση συνιστά προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010. Τούτο, δε, διότι η σύμβαση αυτή δεν έχει ως μοναδικό αντικείμενο την άσκηση ή την υποστήριξη της ασκήσεως συγκεκριμένης αρμοδιότητας ενός από τα συμβαλλόμενα μέρη από το άλλο, αλλά τον καθορισμό του πλαισίου της συνεργασίας των μερών, με την ανάληψη συγκεκριμένου αντικειμένου και συγκεκριμένων υποχρεώσεων από καθένα από αυτά, ώστε, διά της συνενώσεως των μέσων που διαθέτει το κάθε μέρος, να υλοποιηθεί η Πράξη που αποτελεί αντικείμενο της ελεγχόμενης συμβάσεως. Κατόπιν τούτων, η σύμβαση αυτή παραδεκτώς εισάγεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, σύμφωνα με τα άρθρα 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4129/2013), 100 και 278 του ν. 3852/2010. Εξάλλου, όσον αφορά την καθ’ ύλην αρμοδιότητα του παρόντος Κλιμακίου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι δεν έχουν τεθεί ενώπιόν του επαρκή στοιχεία από τα οποία να προκύπτει με βεβαιότητα ότι η Πράξη «Αποκάλυψη Κοινοχρήστων Χώρων Παλαιού Χωριού – Δημιουργία Δανειοθαλάμου Δομικών Λίθων», έχει το χαρακτήρα συμβάσεως έργου κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 6 και 7 του ν. 4412/2016 και όχι υπηρεσιών, πρέπει, για λόγους οικονομίας της διαδικασίας, η υποβληθείσα προς έλεγχο σύμβαση να κρατηθεί και να ελεγχθεί από το Κλιμάκιο τούτο. Περαιτέρω, επί της νομιμότητας του υποβληθέντος σχεδίου συμβάσεως το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ελεγχόμενη σύμβαση, με βάση το προεκτεθέν περιεχόμενό της (βλ. σκ. ΙΙΙ), συνιστά προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης, κατά την έννοια του άρθρου 100 παρ. 1 και 5 του ν. 3852/2010. Τούτο, δε, διότι οι εργασίες που προβλέπονται σ’ αυτήν αποσκοπούν στη διάσωση των παραδοσιακών στοιχείων αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος του παλαιού οικισμού του Αγίου Ευστρατίου, τμήμα του οποίου, κατά τα γνωστά στο Κλιμάκιο, έχει χαρακτηρισθεί παραδοσιακό με το π.δ/μα της 13ης.1.2005 (ΦΕΚ Δ΄ 171/16.2.2005), η δε διατήρηση των λιθόκτιστων όγκων των κτισμάτων του παραδοσιακού οικισμού επιβάλλεται ρητώς μεταξύ των υποχρεώσεων που επιβάλλονται με το ανωτέρω π.δ/μα (βλ. άρθρο 2 αυτού). Επιπλέον, οι εν λόγω εργασίες εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο εργασιών με στόχο τη διατήρηση, αποκατάσταση - ανάπλαση, προστασία και ανάδειξη του παραδοσιακού οικισμού του Αγίου Ευστρατίου, αποτελώντας την πρώτη φάση των εργασιών αυτών (βλ. σχ. άρθρο 2 της συμβάσεως). Ως εκ τούτου, για τη νόμιμη σύναψη της συμβάσεως αυτής, είναι υποχρεωτική, σύμφωνα με τις προμνησθείσες διατάξεις της παραγράφου 5 του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η συμμετοχή σε αυτή και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, προϋπόθεση η οποία δεν τηρείται εν προκειμένω. Επιπροσθέτως, η γενική αναφορά στο άρθρο 5 του σχεδίου ότι ο συνολικός χρόνος διάρκειας της συμβάσεως, ο οποίος ανέρχεται στα 4 έτη, κατανέμεται σε: i) 12 μήνες για τη σύναψη της εκτελεστικής συμβάσεως και ii) 30 μήνες για την υλοποίηση – ολοκλήρωση αυτής, δεν πληροί την απαίτηση του νομοθέτη για τον καθορισμό χρονοδιαγράμματος, το οποίο πρέπει να περιέχει αναλυτικό χρονικό προγραμματισμό των επιμέρους δράσεων που απαρτίζουν το συμβατικό αντικείμενο της υλοποιούμενης Πράξεως (πρβλ. Ελ.Συν. Ε΄ Κλιμ. 24/2018, 398, 354, 227, 168, 13/2017, 451/2016, 111/2015).

Υπογραφή σχεδίου προγραμματικής σύμβασης:..ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 222/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη σκέψη ΙΙ της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι:Α. Όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, η ελεγχόμενη σύμβαση μεταξύ του Δήμου ... και της εταιρείας «...» αποτελεί γνήσια προγραμματική σύμβαση, η νομιμότητα σύναψης της οποίας εδράζεται στη νεότερη του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, ειδική διάταξη του άρθρου 76 του ν. 4483/2017, με την οποία παρέχεται η δυνατότητα, μεταξύ άλλων, στους Δήμους να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις με τον ..., με σκοπό την απομάκρυνση πυλώνων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης από κατοικημένες περιοχές, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, όπως συμβαίνει εν προκειμένω. Συνεπώς, εσφαλμένως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για μη νόμιμη απευθείας ανάθεση από το Δήμο ... στην «...» της εκτέλεσης του σχετικού έργου.Β. Επιπλέον, η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση έχει το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο του άρθρου 100 παρ. 2 του ν. 3852/2010, δεδομένου ότι με την κρινόμενη αίτηση προσκομίστηκαν επιπλέον: α) ανάλυση προϋπολογισμού του έργου, β) αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης και γ) το 9245/16.4.2019 έγγραφο του Δήμου ..., το οποίο περιλαμβάνει το άρθρο 9Α με τίτλο «Συγκρότηση, αρμοδιότητες και λειτουργία της Κοινής Επιτροπής Παρακολούθησης», στο οποίο ορίζονται αναλυτικά το όργανο παρακολούθησης της εφαρμογής της προγραμματικής σύμβασης, καθώς οι αρμοδιότητές του και το οποίο θα πρέπει να προστεθεί στην ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και της εταιρείας «...», για την εκτέλεση του έργου «Κατασκευή παραλλαγών των εναέριων διασυνδετικών γραμμών μεταφοράς (Γ.Μ.) 400 KV ...».

Νομιμότητα σχεδίου δανειακής συμβασης. (..)  ζητείται η ανάκληση της 108/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της δανειακής συμβάσεως μεταξύ της αιτούσας και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων (..) Με τα παραπάνω δεδομένα το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει πλέον διακωλυτικός λόγος για την υπογραφή του προσκομιζόμενου ενώπιον του Τμήματος αναδιατυπωμένου και συμπληρωμένου σχεδίου δανειακής συμβάσεως μεταξύ της αιτούσας και του Τ.Π.Δ., με εγγυητή το Δήμο ..., συνολικού ποσού 789.000,00 ευρώ, υπό τη ρητή επιφύλαξη απάλειψης από το ως άνω σχέδιο δανειακής συμβάσεως του σχετικού όρου που αφορά την εκχώρηση από την Δ.Ε.Υ.Α. ... στο ως άνω Ταμείο του δικαιώματος να διορίσει το ίδιο στην εν λόγω επιχείρηση ταμία της επιλογής του. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εξεταζόμενη αίτηση ανακλήσεως καθώς και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 108/2012 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου και να επιτραπεί η υπογραφή του προσκομισθέντος ενώπιον του Τμήματος τροποποιημένου σχεδίου δανειακής συμβάσεως με τη ρητή επιφύλαξη της προηγούμενης απάλειψης από το κείμενο αυτού του ως άνω όρου.(..) Ανακαλεί την 108/2012 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Αρδευτικό δίκτυο...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι για τις αναγκαίες παρεμβάσεις στα υδατορέματα, απαιτείται η προηγούμενη οριοθέτησή τους, η παράλειψη της οποίας συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια στη δημοπράτηση ενός δημοσίου έργου αφενός διότι με την οριοθέτηση προστατεύεται το περιβάλλον (με τη διατήρηση του υδατορέματος ως αυτοτελούς υδρογεωλογικού στοιχείου και οικοσυστήματος), αφετέρου δε διότι αυτή καθορίζει με ακρίβεια το φυσικό αντικείμενο των επιτρεπομένων παρεμβάσεων και συνακόλουθα καθορίζει την προϋπολογιζόμενη δαπάνη κάθε έργου. Δεδομένου όμως του ισχυρισμού της αναθέτουσας αρχής ότι η οριοθέτηση των χειμάρρων θα τελεσφορήσει λίαν συντόμως, καθόσον εντός του φακέλου υπάρχουν πλήρη τα στοιχεία που απαιτούνται για την οριοθέτησή τους (τοπογραφικά και υψομετρικά διαγράμματα, διατομές των χειμάρρων, μηκοτομές και αναλυτική προμέτρηση αντιπλημμυρικών – αποχετευτικών – στραγγιστικών έργων), το Τμήμα κρίνει ότι μπορεί να επιτραπεί η υπογραφή της συμβάσεως υπό τους εξής όρους : α) η οριοθέτηση των χειμάρρων να λάβει χώρα πριν από την έναρξη των εργασιών, β) η έγκριση της οριοθετήσεως να είναι η προτεινόμενη με τις ήδη υπάρχουσες, στο φάκελο του δημοπρατηθέντος έργου, μελέτες και γ) να μην υπάρξει τροποποίηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου τόσο ως προς το σύνολο της προϋπολογιζόμενης δαπάνης όσο και ως προς τη δαπάνη των επιμέρους εργασιών (με αυξομειώσεις εργασιών). Κατά την ειδικότερη όμως γνώμη της έχουσας συμβουλευτική μόνον ψήφο, Παρέδρου, Ευαγγελίας Σεραφή, η οριοθέτηση των χειμάρρων, η οποία σκοπεί τόσο στην προστασία του περιβάλλοντος όσο και στον καθορισμό της ακριβούς δαπάνης κάθε δημόσιας επιτρεπομένης παρέμβασης, ως ουσιώδης όρος, πρέπει να προϋπάρχει και να εξετάζεται από το Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στα πλαίσια του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας. Ως εκ τούτου και εφόσον δεν διαπιστώθηκε πλημμέλεια κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, θα πρέπει να επανυποβληθεί ο φάκελος σε αυτό όταν χορηγηθεί η έγκριση της οριοθετήσεως των χειμάρρων προκειμένου να κριθεί θετικά ότι δι’ αυτής (οριοθετήσεως) δεν επήλθε ουσιώδης μεταβολή ή τροποποίηση στο φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της συμβάσεως. Τέλος, εφόσον έγινε δεκτή η δυνατότητα υπογραφής της συμβάσεως υπό τον όρο της προ της ενάρξεως των εργασιών, εγκρίσεως της οριοθετήσεως των χειμάρρων παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων περί συγγνωστής πλάνης και συνδρομής δημοσίου συμφέροντος.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλομένη 95/2013 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και εφόσον δεν αναδείχθηκε δι’ αυτής άλλος λόγος διακωλυτικός της υπογραφής της οικείας συμβάσεως, να γίνει δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της, υπό τον όρο της προ της ενάρξεως των εργασιών οριοθετήσεως των χειμάρρων, όπως ειδικότερα ορίζεται σε προηγούμενη σκέψη.

Παροχή υπηρεσιών διαχείρισης των αμιγώς μολυσματικών αποβλήτων:Με αυτά τα δεδομένα, όπως καταδεικνύεται κυρίως από την 20497/1.2.2017 βεβαίωση της εταιρείας «........», η εντελλόμενη δαπάνη δεν προκύπτει με σαφήνεια ότι απορρέει από την από 24.3.2017 σύμβαση, αφού τούτη υπεγράφη μετά την βεβαιωθείσα από την εταιρεία παροχή εκ μέρους της υπηρεσιών διαχείρισης αμιγώς μολυσματικών αποβλήτων κατά το μήνα Ιανουάριο του έτους 2017. Κατόπιν τούτου, εισηγούμαι όπως το Κλιμάκιο αναβάλει την έκδοση οριστικής κρίσης, προκειμένου να αποσταλεί ο φάκελος του εντάλματος στην Επίτροπο, η οποία θα πρέπει το συντομότερον δυνατόν να διερευνήσει με ποιά σύμβαση συνάπτεται η δαπάνη του τιμολογίου 15922/31.3.2017, και, ακολούθως, να προβεί, εφόσον κριθεί απαραίτητο, σε σύνταξη νέας έκθεσης διαφωνίας, τηρώντας τη διαδικασία του άρθρου 32 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο (κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 4129/2013, Α΄ 52). Οίκοθεν νοείται ότι θα πρέπει να ελεγχθεί από την Επίτροπο και ο πράγματι πρώτος λογαριασμός της από 24.3.2017 σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:«Προδικαστική παραπομπή – Άρθρα 49 και 56 ΣΛΕΕ – Διαδικασία συνάψεως δημοσίων συμβάσεων – Οδηγία 2004/18/ΕΚ – Άρθρο 25 – Υπεργολαβία – Εθνική ρύθμιση η οποία περιορίζει τη δυνατότητα υπεργολαβίας στο 30% της συνολικής αξίας της δημόσιας συμβάσεως και η οποία απαγορεύει οι τιμές που εφαρμόζονται στις παροχές των οποίων η εκπλήρωση έχει ανατεθεί σε υπεργολάβους να μειωθούν κατά ποσοστό άνω του 20% σε σχέση με τις προκύπτουσες από την ανάθεση της συμβάσεως τιμές»(....)Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (πέμπτο τμήμα) αποφαίνεται:Η οδηγία 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, έχει την έννοια ότι: – αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία περιορίζει στο 30 % το τμήμα της συμβάσεως το οποίο επιτρέπεται να αναθέσει ο ανάδοχος υπεργολαβικώς σε τρίτους· – αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία περιορίζει τη δυνατότητα μειώσεως των τιμών που εφαρμόζονται στις παροχές των οποίων η εκπλήρωση έχει ανατεθεί σε υπεργολάβους κατά ποσοστό άνω του 20 % σε σχέση με τις προκύπτουσες από την ανάθεση της συμβάσεως τιμές.

Ο τεχνητός κατακερματισμός της αξίας συμβάσεως με ενιαίο αντικείμενο δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από λόγους δημοσιονομικής διαχειρίσεως οι οποίοι επιβάλλουν την κατάτμηση σε επιμέρους έργα. Μια ενιαία συμφωνία, η οποία εκτελείται σε περισσότερα στάδια για αμιγώς δημοσιονομικούς λόγους, δεν μπορεί για αυτόν και μόνο τον λόγο να λογίζεται ως πλειάδα εξατομικευμένων συμβάσεων, με συνέπεια να περιορίζεται το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, διότι αυτό δεν συνάδει προς τον σκοπό των ευρωπαϊκών οδηγιών περί δημοσίων συμβάσεων. Το άρθρο 9, παράγραφος 3, της οδηγίας απαγορεύει μια τέτοια τεχνητή κατάτμηση συμφωνίας που έχει ενιαίο αντικείμενο.