ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III, το Τμήμα κρίνει ότι νομίμως, κατ΄ αρχήν, ο Δήμος ...... προέβη, για την εξυπηρέτηση των αναγκών της Υπηρεσίας Πρασίνου, στην προμήθεια του επίμαχου επιβατηγού αυτοκινήτου, το οποίο πληροί τις προδιαγραφές – τουλάχιστον ως προς τον κυβισμό και την τιμή αγοράς- που τίθενται με το άρθρο 5 της Κ.Υ.Α. 129/2534/2010. Η προμήθεια δε αυτή εγκρίθηκε αρμοδίως, ήτοι με την 10067/762/2011 απόφαση του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, ενώ δεν απαιτείτο η υποβολή αιτιολογημένης αίτησης του κεφ. Α του άρθρου μόνου της 6400/2060/1984 απόφασης του Υπουργού Προεδρίας για την παροχή της έγκρισης αυτής, καθόσον οι Ο.Τ.Α. εξαιρούνται ρητώς από την υποχρέωση τήρησης της διαδικασίας που επιβάλλουν οι ως άνω διατάξεις για τις υπηρεσίες του Δημοσίου κλπ. (βλ. κεφ. Ζ του άρθρου μόνου της προαναφερόμενης υπουργικής απόφασης). Περαιτέρω, όμως, κατά τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη II, μη νομίμως δεν προηγήθηκε της προμήθειας αυτής απόφαση του κατά νόμο αρμόδιου οργάνου, ήτοι του Δημοτικού Συμβουλίου, η δε θέση σε κυκλοφορία του νέου αυτοκινήτου έπρεπε να εγκριθεί από τον αρμόδιο Περιφερειάρχη. Κατόπιν αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, πλην όμως, ενόψει αφενός του ότι η επίμαχη προμήθεια εγκρίθηκε – έστω και εκ των υστέρων- με την 448/26.9.2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ...... και αφετέρου λόγω του δυσερμήνευτου των διατάξεων που καθορίζουν τις αρμοδιότητες των οργάνων των συσταθεισών με το ν. 3852/2010 Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και Περιφερειών, το Τμήμα κρίνει ότι τα όργανα του Δήμου πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι για την επίμαχη προμήθεια τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2011, σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού του οποίου εκδόθηκε.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι εμπίπτει στις αρμοδιότητες των Δήμων και η διοργάνωση εκδηλώσεων με σκοπό την ενημέρωση του κοινού για θέματα προληπτικής ιατρικής, πλην όμως οι κρινόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, δεδομένου ότι δεν εκδόθηκαν οι απαιτούμενες κατά νόμο αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου για τη διάθεση των σχετικών πιστώσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, τα κρινόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, δεδομένου ότι δεν προηγήθηκε της έναρξης της διαγωνιστικής διαδικασίας, για την προμήθεια των ανωτέρω πλαστικών σάκων απορριμμάτων προς κάλυψη των αναγκών του Δήμου, απόφαση του Δημοτικού του Συμβουλίου, με την οποία να εγκρίνεται η διενέργεια διαγωνισμού για την  ανάθεση σε τρίτο της προμήθειας των εν λόγω ειδών. Ως εκ τούτου, η προαναφερόμενη 1948/24.11.2001 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, περί έγκρισης των όρων διενέργειας του διαγωνισμού και, επομένως, εκκίνησης της σχετικής διαδικασίας, στερείται νομίμου ερείσματος. Πλην όμως, δοθέντος ότι, όπως αναφέρεται στο 3199/11.9.2013 έγγραφο του Δήμου .... και δεν αμφισβητείται από την Επίτροπο, οι αρμόδιες υπηρεσίες του τελευταίου ενημερώθηκαν για πρώτη φορά ότι είναι απαραίτητη, κατά νόμο, η προηγούμενη έγκριση κάθε προμήθειας από το Δημοτικό Συμβούλιο, μέσω της αριθμ. 30/42023/10.5.2012 εγκυκλίου της πρώην Διεύθυνσης Προμηθειών, ήτοι σε χρονικό σημείο, κατά το οποίο ο οικείος διαγωνισμός βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν, εν προκειμένω, λόγοι συγγνωστής πλάνης στο πρόσωπο του αναθέτοντος φορέα, συνεπώς, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής του Δήμου .... πρέπει να θεωρηθεί.

Αμοιβή για την ανόρυξη γεώτρησης (Υπεργολαβία). Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης του έργου από τον υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του αρμοδίου δημοτικού οργάνου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους του αναδόχου ανάθεση σ’ αυτόν της εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται από τις προαναφερόμενες διατάξεις. … Ωστόσο, τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων και προσφάτως θεσπισθεισών διατάξεων του ν. 4412/ 2016 και υπέλαβαν πεπλανημένα, πλην συγγνωστώς, αφενός μεν ότι δεν συνέτρεχε περίπτωση σύμβασης υπεργολαβίας υποκείμενης σε έγκριση, αλλά εσωτερική συμβατική σχέση μεταξύ οικονομικών φορέων διεπόμενη από τον Αστικό Κώδικα, και αφετέρου ότι το ως άνω συμφωνητικό είχε αποκλειστικά φορολογικές συνέπειες (ΠΟΛ.1122/2002 που ερμήνευσε το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 2954/2001, Α΄ 255)…. Κατ’ ακολουθία, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

Προκειμένου περί Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, η σύνταξη μελετών έργων γίνεται είτε από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου ή από την Τεχνική Υπηρεσία της Περιφέρειας πλέον, μετά τη σύσταση των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων. Σε περίπτωση αδυναμίας σύνταξης από την τεχνική υπηρεσία μελετών σοβαρών ή ειδικών ή δυσχερών ή επειγόντων έργων, αυτές ανατίθενται, με αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, σε ιδιώτες μελετητές ή σε ιδιωτικά γραφεία μελετών, πλην των μελετών έργων αρχιτεκτονικών, κτιριακών ή διαμορφώσεως χώρων, για τις οποίες προκηρύσσεται διαγωνισμός (βλ. Πράξη VII Τμ. 133/2008).Περαιτέρω η μελέτη, με βάση την οποία εκτελέσθηκε το έργο, ναι μεν αναγράφεται ότι έχει εκπονηθεί από την Τ.Υ.Δ.Κ. Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, πλην όμως, καθόσον αφορά στις ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες, υπογράφεται μη νομίμως από ιδιώτη μελετητή, τον ηλεκτρολόγο μηχανικό …., χωρίς να προκύπτει ότι πρόκειται για έργο εκ των αναφερομένων ειδικώς στο άρθρο 2 του ως άνω π.δ/τος 28/1980

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις συνάγεται ότι μη νομίμως και δη κατά παράβαση της διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 208 του ν. 3463/2006 (Κ.Δ.Κ.), ο ως άνω Δήμος  προέβη  στην  απευθείας  ανάθεση  του  επίμαχου  δημοτικού  έργου,  χωρίς αυτό να έχει έγκυρα ενταχθεί στο Τεχνικό Πρόγραμμά του για το έτος 2016. Τούτο, διότι η, κατ’ επιταγή του άρθρου 158 παρ. 6 του ν.3463/2006, εξασφάλιση της σχετικής πίστωσης για την εκτέλεση αυτού με την    ...απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί έγκρισης της ληφθείσας από την Οικονομική Επιτροπή απόφασης αντίστοιχης αναμόρφωσης του προϋπολογισμού του Δήμου, δεν συνιστά νομότυπη τήρηση της προβλεπόμενης διαδικασίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με όσα έχουν προεκτεθεί, απαραίτητη προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας εκτέλεσης ενός δημοτικού έργου είναι, μεταξύ άλλων, η ένταξή του στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου είτε κατά την κατάρτισή του, είτε με τροποποίηση αυτού ύστερα από αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Εν προκειμένω, όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι με την ανωτέρω απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου  τροποποιήθηκε  έγκυρα  το  Τεχνικό  Πρόγραμμα  του  Δήμου  για  το έτος 2016, δοθέντος ότι με την εν λόγω απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε  απλώς  την  αναμόρφωση  του  προϋπολογισμού  του  Δήμου,  χωρίς  να διαλαμβάνει ειδική αιτιολογία για την τροποποίηση του Τεχνικού Προγράμματος στο σώμα είτε της ίδιας είτε της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής που προέβη στη συγκεκριμένη αναμόρφωση προκειμένου να συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό του Δήμου η απαιτούμενη πίστωση  για την εκτέλεση του έργου. Η απλή δε αναφορά «τροποποίηση του Τεχνικού Προγράμματος» στην απόφαση αναμόρφωσης δεν συνιστά αιτιολογία και δη ειδική, όπως έχει κριθεί ότι απαιτείται για την έγκυρη τροποποίηση αυτού. Εντούτοις,  συνεκτιμώντας  ότι από τα λοιπά στοιχεία  του  φακέλου  συνάγεται  η αναγκαιότητα για την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου και την αντίστοιχη τροποποίηση του ετησίου Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου, καθώς επίσης ότι η δαπάνη αυτού κρίνεται εύλογη και δεν επέφερε ανατροπή του προγραμματισμού των εκτελούμενων έργων, στον οποίο αποσκοπεί η ύπαρξη Τεχνικού Προγράμματος, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι τα όργανα του Δήμου ενήργησαν εν προκειμένω χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, συνεπώς το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα θα έπρεπε  κατ’ αρχήν να θεωρηθεί.

ΕΞΟΔΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ:Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως εκκαθαρίζονται βάσει της ως άνω 429/24.9.2012 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου τα ως άνω έξοδα παράστασης, καθόσον κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 242 παρ. 1 του ν. 3463/2006 και της κ.υ.α. 20585/10.4.2007, η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, με την οποία καθορίζονται τα έξοδα παράστασης που λαμβάνουν μηνιαίως, ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος των διοικητικών συμβουλίων των δημοτικών ιδρυμάτων και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, εντός μάλιστα ενός ήδη οριοθετημένου (βάσει της κ.υ.α. 20585/10.4.2007) πλαισίου, η οποία εκδίδεται και αφορά κάθε έτος, με βάση τον οικονομικό απολογισμό του προηγούμενου έτους, επιτρεπτώς ανατρέχει στην έναρξη του οικονομικού έτους χωρίς να  ανακύπτει θέμα ανεπίτρεπτης αναδρομικής ισχύος της απόφασης αυτής. Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή, επιτρέπεται κάθε έτος να καταβάλλονται έξοδα παράστασης, το ύψος των οποίων  μεταβάλλεται κάθε οικονομικό έτος, ενόψει της εκάστοτε οικονομικής κατάστασης του δημοτικού νομικού προσώπου ή ιδρύματος, είτε με αύξηση, είτε με μείωση του ποσού αυτού, ενώ το  ποσό αυτό κλιμακώνεται μέσα σε προκαθορισμένα όρια, σύμφωνα με την κ.υ.α. 20585/10.4.2007, ανάλογα με τα έσοδα του προηγούμενου έτους, η εν λόγω δε μεταβολή, καταλαμβάνει ολόκληρο το οικονομικό έτος, ανεξαρτήτως του χρόνου έκδοσης της σχετικής απόφασης (πρβλ Στε 4914/87). Εξάλλου,  η απόφαση αυτή δεν θα μπορούσε να εκδοθεί την 1 Ιανουαρίου του οικονομικού έτους, (για το οποίο εγκρίνεται η καταβολή των εξόδων παράστασης), αφού το οικείο δημοτικό συμβούλιο πριν από την έκδοσή της πρέπει να έχει υπόψη του τα συνολικά έσοδα του νομικού προσώπου, βάσει του  απολογισμού του προηγούμενου έτους, ο οποίος   κατά την κείμενη νομοθεσία συντάσσεται και εγκρίνεται μετά  την 1 Ιανουαρίου του επόμενου οικονομικού έτους. Ωστόσο, μη νομίμως, μετά την πράξη επιστροφής της Επιτρόπου, (με την οποία επιστράφηκαν αθεώρητα τα ως άνω χρηματικά εντάλματα και για το λόγο ότι τα μηνιαία έξοδα παράστασης -1.400 ευρώ για τον Πρόεδρο και 560 ευρώ για την Αντιπρόεδρο- που καθορίστηκαν με την ανωτέρω απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου υπερβαίνουν τα οριζόμενα από την 20587/07 Κ.Υ.Α. όρια -από 800 έως 1.200 ευρώ για τον Πρόεδρο και από 320 έως 480 για τον Αντιπρόεδρο-, δεδομένου ότι το συνολικό ύψος των εσόδων του ως άνω νομικού προσώπου για το χρονικό διάστημα από 1.1.2011 έως 31.12.2011 προσδιορίστηκε στο ποσό των 2.769.419,02 ευρώ) και χωρίς να υφίσταται  απόφαση  του Δημοτικού Συμβουλίου, που να καθορίζει νομίμως το ακριβές ποσό των εξόδων παράστασης, το οποίο θα μπορούσε να κυμανθεί από 800 έως 1.200 ευρώ για τον Πρόεδρο και από 320 έως 480 ευρώ για την Αντιπρόεδρο, η οικονομική υπηρεσία του Δήμου προέβη  σε νέα   εκκαθάριση  των εξόδων παράστασης, στο πόσο των 1.200 ευρώ για τον Πρόεδρο και στο ποσό των 480 ευρώ για την Αντιπρόεδρο και στη συνέχεια εφάρμοσε στα ως άνω ποσά, τα ποσοστά μείωσης, τα οποία διαλαμβάνονται στα άρθρα 1 παρ. 5 και 6 του ν. 3833/2010, 90  παρ.5 του ν. 3842/2010 και 3  παρ. 4  του ν. 3845/2010. Ειδικότερα η εκκαθάριση των ως άνω ποσών (1.200 ευρώ για τον Πρόεδρο και  480 ευρώ για την Αντιπρόεδρο) στερείται νομίμου ερείσματος, καθόσον, δεν ερείδεται σε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία  να προσδιορίζεται το ποσό των εξόδων παράστασης, εντός των ορίων που τίθενται με την 20585/10.4.2007 ΚΥΑ. Επομένως, ενόψει του ότι η 429/24.9.2012 απόφαση  του Δημοτικού Συμβουλίου ......... δεν είναι νόμιμη κατά το σκέλος με το οποίο καθορίζει το ύψος των εξόδων παράστασης για τον Πρόεδρο και την Αντιπρόεδρο του Δημοτικού Κέντρου, αφού αυτά υπερβαίνουν τα οριζόμενα από την 20587/07 Κ.Υ.Α. όρια, τα  έξοδα παράστασης που εκκαθαρίστηκαν μηνιαίως, κατά το μέρος που υπερβαίνουν το κατώτατο όριο των 800 ευρώ για τον Πρόεδρο και των 320 ευρώ για την Αντιπρόεδρο, τα οποία καθορίζονται απευθείας από την 20585/10.4.2007 κοινή απόφαση  είναι μη νόμιμα.

Απαλλοτρίωση ακινήτων.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι: Α) Η εντελλόμενη δαπάνη ελέγχεται ως μη κανονική διότι, κατά παράβαση του άρθρου 11 του Β.Δ/τος της 17.5./15.6.1959, πριν από την έκδοση της 34/20.4.2010 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ...... περί κήρυξης της απαλλοτρίωσης δεν είχε δεσμευθεί πίστωση, ίση με το ποσό που αναγράφεται στην έκθεση εκτίμησης της αξίας των ακινήτων από την αρμόδια Επιτροπή Β)  Η κατά τα άνω ανάληψη της πίστωσης, κατά το έτος 2010, έπρεπε να λάβει χώρα σε βάρος του Κ.Α. 711 «Δαπάνες απαλλοτριώσεως», πλην όμως κατά το έτος αυτό, μη νομίμως δεν δεσμεύθηκε η οικεία πίστωση.

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 7, 9 παρ. 1 και 2 και 11 του ν.δ/τος 496/1974 «Περί Λογιστικού των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου» συνάγεται, πλην άλλων, ότι για τη νόμιμη διενέργεια δαπανών σε βάρος του προϋπολογισμού νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου απαιτείται να έχει προβλεφθεί η δαπάνη και να υφίσταται σχετική πίστωση στο νομίμως εγκεκριμένο προϋπολογισμό. Σε περίπτωση που τέτοια πίστωση δεν υπάρχει ή έχει εξαντληθεί, οι δαπάνες μπορούν να καλυφθούν είτε μετά από αναμόρφωση του προϋπολογισμού είτε με χρήση των πιστώσεων του τακτικού ή έκτακτου αποθεματικού αυτού. ΄Αλλως, αν δηλαδή διενεργηθούν δαπάνες χωρίς την ύπαρξη πιστώσεως, δημιουργείται ισόποσο έλλειμμα στη διαχείριση του νομικού προσώπου (πρβλ. αποφ. ΙV Τμ ΕΣ 1517, 1519/2000), το οποίο καταλογίζεται σε βάρος των υπολόγων οργάνων της οικείας διαχείρισης, που με υπαίτιες ενέργειές τους προκάλεσαν το σχετικό έλλειμμα.

Σε διαγωνισμό ανάθεσης δημοσίου έργου, καθιστά απαράδεκτη την προσφορά συμμετέχουσας εργοληπτικής επιχείρησης. Συνεπώς, όταν η διακήρυξη απαιτεί ως δικαιολογητικό την υποβολή απόφασης του αρμόδιου σύμφωνα με το καταστατικό οργάνου, ήτοι του Διοικητικού Συμβουλίου της διαγωνιζόμενης εργοληπτικής επιχείρησης, με την οποία εγκρίνεται η συμμετοχή της στο διαγωνισμό, η προσφορά της καθίσταται απαράδεκτη μόνο όταν η ως άνω απόφαση δεν κατατέθηκε παντάπασι ή όταν από το περιεχόμενο της δεν προκύπτει με σαφήνεια η ταυτότητα του διαγωνισμού για την οποία παρέχεται.