Η προσφεύγουσα επιδιώκει με την προδικαστική προσφυγή να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. 437/2020 Απόφαση (Πρακτικό Συνεδρίασης και Απόφαση της 7ης Απριλίου 2020) της Οικονομικής Επιτροπής, η οποία απορρίπτει την προσφορά της στον διαγωνισμό για την ανάδειξη αναδόχου για την κατασκευή του έργου «ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ-ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΡΓΩΝ ΡΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΑΜΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΗΜΩΝ», με εκτιμώμενη αξία δύο εκατομμυρίων ευρώ (2.000.000,00 €). Η προσφυγή ασκείται λόγω της έκρισης ότι η Αναθέτουσα Αρχή έκρινε εσφαλμένα την απόρριψη της προσφοράς της, αντιμετωπίζοντας επιπλέον ότι δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις συμμετοχής στον διαγωνισμό σύμφωνα με τους όρους της διακήρυξης.

Η Πράξη 121/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «AΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΖΗΜΙΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΟΔΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ... ΣΤΗ Δ.Ε. ΙΝΑΧΩΡΙΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΙΣΣΑΜΟΥ». Η αρχική σύμβαση συνήφθη το 2023. Η συμπληρωματική σύμβαση, ποσού 747.000,58 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), κρίθηκε αναγκαία λόγω της επιδείνωσης των ζημιών από νέα έντονα καιρικά φαινόμενα, που οδήγησαν σε εκτεταμένη διάβρωση, ρηγματώσεις και αστάθεια του εδάφους. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν.4412/2016, καθώς είναι απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση και ασφαλή λειτουργία του έργου, δεν μεταβάλλουν τη συνολική του φύση, δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά από την αρχική σύμβαση, και η αξία τους (49,92%) δεν υπερβαίνει το όριο του 50%. Ως εκ τούτου, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

Οριοθέτηση-χωροθέτηση τμήματος ποταμού-συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 4 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως περιλήφθησαν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση οι εργασίες, που αναλυτικά αναφέρονται στον 4ο Α.Π.Ε. και τούτο διότι πράγματι οι εργασίες αυτές κατέστησαν αναγκαίες συνεπεία απρόβλεπτων περιστάσεων, όπως ήταν τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα εξαιρετικής έντασης, που έπληξαν την περιοχή του έργου και προκάλεσαν διάβρωση του εδάφους, καταστροφή των επιχωμάτων και απόθεση φερτών υλικών στην κοίτη του ποταμού, γεγονότα που δεν θα επισυνέβαιναν σε φυσιολογικές καταστάσεις και ως εκ τούτου δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στην αρχική μελέτη, κατέστησαν όμως, πλέον, αναγκαίες τις συμπληρωματικές αυτές εργασίες προκειμένου να προστατευθεί το υπό εκτέλεση κύριο έργο από τυχόν μελλοντικά όμοια φαινόμενα. Συγκεκριμένα, η ανάθεση των συμπληρωματικών αυτών εργασιών, που κατέστησαν αναγκαίες από τις ως άνω απρόβλεπτες περιστάσεις, στον ανάδοχο του αρχικού έργου, αποσκοπεί στην άμεση θωράκιση των αναχωμάτων του ποταμού από μελλοντικούς κινδύνους, ώστε να μην επαναληφθεί το φαινόμενο της καταστροφής ήδη εκτελεσμένων εργασιών και είναι, συνεπώς, απαραίτητες για την πλήρωση του λειτουργικού προορισμού του έργου (βλ. πρ. Ελ Κλιμ. 333/2015).Κατ’ ακολουθία, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και ότι, συνεπώς, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου αυτής, το οποίο επισυνάπτεται και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας Πράξης. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι στο σχέδιο σύμβασης πρέπει, κατά τη γνώμη που επικράτησε στο Κλιμάκιο, να απαλειφθεί ο όρος περί εφαρμογής του ν. 4412/2016, καθόσον οι διατάξεις του δεν εφαρμόζονται στις συμπληρωματικές συμβάσεις των κύριων συμβάσεων που ανατέθηκαν υπό το καθεστώς του ν.3669/2008.

Η προσφεύγουσα εταιρεία με την προδικαστική προσφυγή αίτεται την ακύρωση της απόφασης υπ' αριθμ. 483/8.5.2018 της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης, η οποία απέρριψε την προσφορά της και ανακήρυξε την παρεμβαίνουσα εταιρεία προσωρινή μειοδότρια του έργου με τίτλο 'ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΝΟΤΙΟΥ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ'. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορούσε επείγουσες παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της βατότητας του οδικού δικτύου της Σαμοθράκης με προϋπολογισμό 1.538.461,54 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η προσφυγή στηρίχθηκε σε δύο κύριους λόγους: α) την άρνηση της αναθέτουσας αρχής να δεχτεί τα πιστοποιητικά ποιότητας ISO ως πρωτότυπα χωρίς επικύρωση από δικηγόρο, και β) τον επίμαχο αποκλεισμό της λόγω μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις του πτυχίου ΜΕΕΠ.

Συντήρηση, αποκατάσταση αναχωμάτων ποταμού- συμπληρωματική σύμβαση έργου...Με δεδομένα τα ανωτέρω και την από 9.12.2016 βεβαίωση της Προϊσταμένης του Τμήματος Δομών Περιβάλλοντος της ανωτέρω Περιφερειακής Ενότητας ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση δεν έχουν εκτελεστεί, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης αυτής, υπό τον όρο ότι μέχρι και την υπογραφή της θα έχει εγκριθεί η αιτηθείσα με την με αριθ. πρωτ. Η-13004/30.12.2016 αίτηση της αναδόχου εταιρείας παράταση της προθεσμίας περαίωσης των εργασιών της αρχικής σύμβασης, που έληξε στις 31.12.2016.

Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση, η αναιρεσείουσα εταιρία προβάλλει ότι, ενώ με την προσφυγή της είχε ισχυρισθεί ότι όλες οι ως άνω ένδικες εργασίες εκτελέσθηκαν, εγκρίθηκαν και πληρώθηκαν, κατά τη νόμιμη διαδικασία (άρθρ. 38 παρ. 1 και 2 Π.Δ. 609/85), με τις 12η και 13η πιστοποιήσεις-λογαριασμούς και η περικοπή τους από την Υπηρεσία, κατά το στάδιο της ανακεφαλαιώσεως των εκτελεσθεισών εργασιών και των καταβληθέντων ποσών, έγινε δίχως αιτιολογία, το δικάσαν Διοικητικό Εφετείο δεν απάντησε στους ισχυρισμούς αυτούς. Ο λόγος αυτός αναιρέσεως είναι βάσιμος, διότι, καίτοι ο προβληθείς, κατά τα ανωτέρω, με την προσφυγή, ισχυρισμός ήταν ουσιώδης, αφού, σύμφωνα με τις προπαρατεθείσες διατάξεις, η πληρωμή στην αναιρεσείουσα εταιρία των ένδικων εργασιών, με τις ως άνω πιστοποιήσεις, προϋποθέτει καταμέτρηση των εκτελεσθεισών εργασιών, έλεγχο και έγκριση των υποβληθεισών επιμετρήσεων, ώστε να μη είναι, πλέον, επιτρεπτή, επ' ευκαιρία μεταγενέστερων επιμετρήσεων, ακόμη και τελικών, με τις οποίες απλώς ανακεφαλαιώνονται οι ποσότητες των τμηματικών επιμετρήσεων, αμφισβήτηση αυτών (πρβλ ΣΕ 1334/00), εν τούτοις το δικαστήριο της ουσίας δεν απάντησε σ' αυτόν ή απάντησε ελλιπώς, όπως, ειδικά για τις εργασίες των κολλάρων γειώσεως, ότι οι ποσότητες αυτών, όπως τις περιέκοψε η Υπηρεσία, ταυτίζονται απόλυτα με τις μετ' έλεγχο παραληφθείσες τελικά ποσότητες εργασιών από την Επιτροπή παραλαβής του έργου, οι οποίες περιλαμβάνονται στο από 3.4.95 πρωτόκολλο προσωρινής και οριστικής παραλαβής του έργου. Συνεπώς, για το λόγο αυτό, βασίμως προβαλλόμενο, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, παρελκούσης ως αλυσιτελούς της εξετάσεως των λοιπών λόγων αναιρέσεως, η δε υπόθεση, που χρειάζεται διευκρίνηση κατά το πραγματικό, να παραπεμφθεί στο ίδιο Διοικητικό Εφετείο προς περαιτέρω κρίση.

Συγγνωστή πλάνη.Ανάκληση της 187/2011 πράξης του 4ου τμ.Με δεδομένα αυτά, το Τμήμα εμμένει στην αρχική κρίση περί μη νομιμότητας της τηρηθείσας διαδικασίας για τους λόγους που αναπτύχθηκαν στην προσβαλλόμενη Πράξη. Κρίνει, όμως, κατά πλειοψηφία, ότι τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου, τα οποία συγγνωστώς υπέλαβαν ότι οι ανατεθείσες εργασίες αποτελούν υπηρεσίες για τις οποίες εφαρμόζεται αναλόγως ο ν. 2286/1995 και όχι υπηρεσίες που διέπονται από τις περί μελετών διατάξεις του ν. 3316/2005 δεν ενήργησαν στην συγκεκριμένη περίπτωση με πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων. Μειοψήφησε η Σύμβουλος Γεωργία Μαραγκού, με την οποία συντάχθηκε η Πάρεδρος με συμβουλευτική ψήφο Αικατερίνη Σπηλιοπούλου, η οποία υποστήριξε ότι δεν συντρέχει, στην προκειμένη περίπτωση, συγγνωστή πλάνη, καθόσον το Νοσοκομείο, οι υπηρεσίες του οποίου διενεργούν οι ίδιες διαγωνισμούς δημοσίων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών για την κάλυψη των αναγκών του, είναι εξοικειωμένο με τις εννοιολογικές διακρίσεις των ανωτέρω διατάξεων. Πλην, όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε.

Η Πράξη 137/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή Φράγματος Τσικαλαριού Νάξου», συμβατικής δαπάνης 2.739.461,65 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ). Η σύμβαση συντάχθηκε για να συμπεριλάβει πρόσθετες εργασίες επεξεργασίας του εξορυσσόμενου υλικού (κοσκίνισμα, πλύσιμο, θραύση) λόγω της διαπίστωσης υψηλού ποσοστού λεπτόκοκκου υλικού, απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση της κατασκευής του σώματος του φράγματος. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις των άρθρων 132 και 156 του ν. 4412/2016, καθώς είναι αναγκαίες, συνδέονται με το αρχικό αντικείμενο, και η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

Συμπληρωματικές εργασίες αποκατάστασης οδογέφυρας...Με δεδομένα αυτά, αμφότερες οι συμπληρωματικές εργασίες αποκατάστασης της οδογέφυρας του Κεντρικού Λιμένα .... και αντικατάστασης των προγραμματιζόμενων λογικών ελεγκτών (PLC) της Σήραγγας ... είναι απαραίτητες για την τελειοποίηση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και δεν υπερβαίνουν, σε ποσοστό, το 50% της αξίας της. Περαιτέρω, συντρέχει εν προκειμένω το στοιχείο του απροβλέπτου, διότι, για τις μεν εργασίες στην οδογέφυρα, η εσωτερική φθορά και διάβρωση του οπλισμού, που προκάλεσε την αποκόλληση τμημάτων του σκυροδέματος και κατέστησε κατεπείγουσα, λόγω επικινδυνότητας για τους χρήστες του λιμένα, την ανάγκη επισκευής του, δεν μπορούσε να προβλεφθεί κατά το στάδιο της μελέτης, καθώς δεν ήταν ορατή, για τις δε εργασίες αντικατάστασης των PLC αυτές συνέχονται, όπως προκύπτει από τις εκθέσεις της αναδόχου, με έντονα καιρικά φαινόμενα και με πτώσεις της τάσης του ηλεκτρικού δικτύου, που συνέβησαν απροειδοποίητα μετά την ανάθεση του έργου.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του, υποβληθέντος προς έλεγχο, σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.

ΔΙΚΤΥΑ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ: Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες δεν δύνανται να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την έννοια των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016, όπως οι διατάξεις αυτές ερμηνεύθηκαν ανωτέρω. Οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην υποβληθείσα προς έλεγχο 1η συμπληρωματική σύμβαση συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των εργοληπτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου κατά την υποβολή της προσφοράς τους, και, ως εκ τούτου, δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, οι ανωτέρω εργασίες (βλ σκ. 3.4) αφορούν αποκλειστικά εργασίες που αφορούν το μη προβλεπόμενο από την αρχική σύμβαση τριτεύον δίκτυο αποχετευτικής σύνδεσης ακινήτων και συνιστούν κατ’ ουσίαν την ανάθεση της υλοποίησης ενός νέου έργου, το οποίο δεν είχε συμπεριληφθεί στη μελέτη του αρχικού. Συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η απαιτούμενη, για τη λειτουργία των μεγαλύτερων των αρχικά προβλεφθέντων αντλιών, ποσότητα λυμάτων, αποφασίστηκε να εκτελεστούν εργασίες, οι οποίες επεκτείνουν το αρχικό αντικείμενο, αφορώντας το μη προβλεπόμενο στην αρχική σύμβαση τριτεύον δίκτυο αποχετευτικής σύνδεσης, το οποίο επεκτείνεται σε περισσότερα ακίνητα σε σχέση με το προβλεπόμενο στην αρχική σύμβαση δευτερεύον, με αποτέλεσμα οι εργασίες που θα εκτελεστούν να μη συμβάλουν στην άρτια ολοκλήρωση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλλά να επεκτείνουν τη δυναμικότητά του. Περαιτέρω, οι ανωτέρω εργασίες μπορούν τεχνικά και οικονομικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, καθόσον αποτελούν το αυτοτελές, σε σχέση με τα προβλεφθέντα από την αρχική σύμβαση, έργο της κατασκευής αγωγών τριτεύοντος δικτύου αποχετευτικής σύνδεσης, που δεν περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση. Τέλος, εφόσον διαπιστώνεται ανεπίτρεπτη επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, αλυσιτελώς η αναθέτουσα αρχή επικαλείται την αδυναμία εκτέλεσης εργασιών από δυο αναδόχους και την ανάγκη ταυτόχρονης εκτέλεσης των εργασιών της αρχικής και συμπληρωματικής.  
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1717/2023