Η Πράξη 07/2024 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου τροποποίησης της σύμβασης 2494/11.7.2024 μεταξύ της «Κοινωνίας της Πληροφορίας Μ.Α.Ε.» και του αναδόχου, η οποία αφορά την προμήθεια και συντήρηση αδειών λογισμικού Microsoft. Η τροποποίηση κρίθηκε απαραίτητη διότι η αδειοδότηση ορισμένων νέων προϊόντων λογισμικού για το 2024 πραγματοποιήθηκε για έξι (6) αντί για δώδεκα (12) μήνες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του συμβατικού τιμήματος κατά 3.351.943,35 ευρώ πλέον ΦΠΑ, ποσό που αντιστοιχεί στο 7,2% του συνολικού ποσού της αρχικής σύμβασης. Το Κλιμάκιο έκρινε την τροποποίηση ως μη ουσιώδη κατά την έννοια του άρθρου 132 παρ. 4 του ν. 4412/2016, καθώς μειώνει το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο και δεν αλλάζει την οικονομική ισορροπία υπέρ του αναδόχου. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου τροποποίησης.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:ζητείται η ανάκληση της 16/2022 Πράξεως του  Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Π.Ε. …, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης του τμήματος 11 της 151/2022 σύμβασης μεταξύ του Γενικού Νοσοκομείου … και του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «...» με αντικείμενο την προμήθεια τροφίμων (άρτου και αρτοσκευασμάτων).(....)Κατόπιν τούτων, εφόσον με την προτεινόμενη τροποποίηση αυτής προβλέπεται αύξηση του τιμήματος κατά 50%, η τροποποίηση αυτή δεν είναι νόμιμη διότι πρόκειται για ουσιώδη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης που ανατρέπει την αρχική οικονομική ισορροπία αυτής, συνεπώς και τη φύση της αρχικής σύμβασης, χωρίς να προβλέπεται τούτο με ρήτρες αναθεώρησης τιμών.Δεν ανακαλεί την 16/2022 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ….

Η απόφαση 211/2024 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας τροποποίησης της σύμβασης 41/21.4.2023 μεταξύ ΟΑΣΑ και εταιρείας «… ΑΒΕΤΕ» για προμήθεια εξοπλισμού Αυτόματου Συστήματος Συλλογής Κομίστρου σε επεκτάσεις Μετρό και Τραμ. Η τροποποίηση αυξάνει το αντικείμενο κατά 375.223,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ και παρατείνει χρονικά κατά 136 ημέρες. Το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρόκειται για «de minimis» τροποποίηση (άρθρο 337 παρ. 2 ν. 4412/2016), καθώς η αξία είναι κάτω από τα κατώτατα όρια (443.000 ευρώ) και το 10% της αρχικής σύμβασης (6.574.799,00 ευρώ), χωρίς να αλλάζει η φύση της. Επομένως, δεν απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης και εξαιρείται από προσυμβατικό έλεγχο (άρθρο 324 παρ. 5 ν. 4700/2020). Η υποβολή κρίνεται απαραδέκτως.

Ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 328/2024 Πράξης του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 10ης τροποποίησης της ... σύμβασης με αντικείμενο την προμήθεια με τίτλο «Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Τηλεματική και Ενιαίο Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου.(...)Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι ο ως άνω λόγος ανάκλησης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος κατά το σκέλος με το οποίο προβάλλεται ότι η εν λόγω τροποποίηση είναι ήσσονος σημασίας και δεν έπρεπε να υπαχθεί σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Και τούτο, διότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης της παραγράφου 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά. Ειδικότερα, δεν πληρούται η απαίτηση του νόμου να μην υπερβαίνει η αξία της τροποποίησης το κατώτατο όριο του άρθρου 5 του ν. 4412/2016 [όπως το όριο αυτό έχει διαμορφωθεί με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2023/2495 και ισχύει για τη διετία από 1.1.2024 έως 31.12.2024, βλ. σχετικά και εγκύκλιο Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. 302/10.1.2024 (Α.Δ.Α.: 6ΛΜΞΟΞΤΒ–ΑΙΒ) κεφ. Δ΄], ήτοι το ποσό των 221.000 ευρώ, αφού το κόστος των επιπλέων χάρτινων και πλαστικών καρτών ανέρχεται σε 707.820 ευρώ προ ΦΠΑ, χωρίς να ασκεί εν προκειμένω επιρροή στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου το γεγονός ότι το κόστος αυτό θα καλυφθεί από την ισόποση απομείωση του συμβατικού τιμήματος, κατόπιν της περικοπής δύο επιμέρους υποσυστημάτων της αρχικής σύμβασης (βλ. ανωτέρω σκ. 6 της παρούσας). Ωστόσο, ο λόγος ανάκλησης της προσφεύγουσας εταιρείας θα πρέπει να γίνει δεκτός κατά το σκέλος με το οποίο προβάλλεται ότι η προμήθεια των επιπλέον μέσων είσπραξης κομίστρου συνιστά επιτρεπόμενη, μη ουσιώδη τροποποίηση, κατά την έννοια της περίπτωσης ε΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, σε συνδυασμό με την παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου. Επομένως, δεν μπορεί να θεωρηθεί ουσιώδης τροποποίηση κατά την έννοια της παραγράφου 4 του άρθρου 132 του ιδίου νόμου, αφού δεν επεκτείνει, και δη σημαντικά (βλ. άρθρο 132 παρ. 4 περ. γ΄), το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης, ούτε εισάγει όρους, που ανατρέπουν την οικονομική ισορροπία της σύμβασης υπέρ του αναδόχου, ή οι οποίοι, εάν είχαν αποτελέσει μέρος της αρχικής διαδικασίας σύναψης σύμβασης, θα είχαν επιτρέψει τη συμμετοχή διαφορετικών ή περισσότερων υποψηφίων στο διαγωνισμό ή θα είχαν οδηγήσει στην αποδοχή προσφοράς διαφορετικής από εκείνη που αρχικώς επιλέχθηκε. Και τούτο, καθόσον ο συγκεκριμένος διαγωνισμός, ενόψει του τεχνικού αντικειμένου του, που αφορούσε, όπως προαναφέρθηκε, στην προμήθεια εξελιγμένων και υψηλής αξίας συστημάτων πληροφορικής στον τομέα των μεταφορών, απευθυνόταν εξαρχής σε εξειδικευμένες εταιρείες πληροφορικής και δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι η συμπερίληψη στη διακήρυξη της προμήθειας αυξημένου αριθμού καρτών, που αποτελεί ένα παραπληρωματικό αντικείμενο σε σχέση με το κύριο αντικείμενο της σύμβασης, όπως περιγράφεται στο άρθρο 1.3 της διακήρυξης (βλ. παρ. 5 της παρούσας), θα οδηγούσε εν τέλει στη συμμετοχή άλλων ή περισσότερων εταιρειών στο διαγωνισμό ή θα μετέβαλε ουσιωδώς τις υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων μερών και τους οικονομικούς όρους της σύμβασης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η κρινόμενη προσφυγή να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη 

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ. (..) για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας, το σχέδιο της 1ης τροποποίησης της με αριθ. πρωτ. 33213/26.10.2017 σύμβασης...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Με την κρινόμενη τροποποίηση επέρχεται επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, με την προμήθεια επιπλέον ποσοτήτων για δύο (2) από τα προμηθευθέντα με την αρχική σύμβαση είδη λιπαντικών και την προμήθεια δύο νέων, μη προβλεπόμενων στην αρχική σύμβαση ειδών λιπαντικών, η οποία επιφέρει επαύξηση του συμβατικού τιμήματος κατά ποσοστό 43,68%(..)Επομένως, δεν συνιστά α) ήσσονος αξίας τροποποίηση ούτε β) μη ουσιώδη τροποποίηση, για τις οποίες δεν απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης.(..). Σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, δεν είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης τροποποίησης της με αριθ. πρωτ. 33213/26.10.2017 σύμβασης "Προμήθεια λιπαντικών για τις ανάγκες του Δήμου ...", αφού δεν τεκμηριώνεται ότι συντρέχει κάποια από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 132 παρ. 1 του ν.4412/2016 περιπτώσεις τροποποίησης, για τις οποίες δεν απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Επομένως, διαπιστώθηκε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για προσυμβατικό έλεγχο σχετικού σχεδίου σύμβασης.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου τροποποίησης της ... συναφθείσας σύμβασης, μεταξύ του Δήμου … και του οικονομικού φορέα «… ΑΕ», για την προμήθεια από τον Δήμο …. ηλεκτρικού ρεύματος για τις ανάγκες του Δήμου.(....)Με τα δεδομένα αυτά, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης τροποποίησης της …αρχικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και της «… ΑΕ» για την προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος, με το οποίο (σχέδιο) επέρχεται επαύξηση κατά 25% των συμφωνηθεισών τιμών μονάδας αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος, παραδεκτώς υποβλήθηκε... στο παρόν Κλιμάκιο για τη διενέργεια προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας.(....)Η κατακόρυφη αυτή αύξηση οφείλεται στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην αγορά ενέργειας σε παγκόσμια κλίμακα, ήτοι σε περιστάσεις τις οποίες η αναθέτουσα Αρχή δεν μπορούσε να προβλέψει, πολλώ δε μάλλον να επηρεάσει ή να αποφύγει, κατά τον χρόνο προκήρυξης της προμήθειας. Ως αποτέλεσμα δε της κατά τα ανωτέρω αύξησης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, η οικονομική ισορροπία της αρχικής σύμβασης, στην οποία απέβλεψαν αμφότερα τα συμβαλλόμενα μέρη, έχει προδήλως ανατραπεί εις βάρος της αναδόχου κατά τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί κατά τον χρόνο σύναψης της αρχικής σύμβασης, ούτε και προγενεστέρως κατά την υποβολή της οικονομικής προσφοράς της αναδόχου.(....)Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου τροποποίησης της ... σύμβασης

Η Πράξη 89/2025 του ΣΤ’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης τροποποίησης της σύμβασης 26884/29.12.2023 μεταξύ του Δήμου Σαρωνικού και του οικονομικού φορέα «.. Ε.Π.Ε.». Το αντικείμενο της σύμβασης είναι η προμήθεια του «ΟΛΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣ». Η τροποποίηση προτάθηκε λόγω διακοπής παραγωγής του αρχικά προσφερόμενου εξοπλισμού ή λόγω τεχνολογικών εξελίξεων και περιλαμβάνει την αντικατάσταση έξι επιμέρους στοιχείων (όπως φρεάτια, λογισμικά και υδρομετρητές) με νεότερες εκδόσεις ή εναλλακτικά προϊόντα, τα οποία υπερκαλύπτουν τις αρχικές τεχνικές προδιαγραφές. Παρόλο που οι μονάδες αντικατάστασης έχουν υψηλότερη τιμή, η συνολική οικονομική δαπάνη της σύμβασης παραμένει αμετάβλητη. Το Κλιμάκιο έκρινε την τροποποίηση νόμιμη και μη ουσιώδη βάσει του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, καθώς δεν επηρεάζει τη διαδικασία ανάθεσης ούτε την οικονομική ισορροπία της σύμβασης. Ωστόσο, θέτει όρους για την υπογραφή του σχεδίου, όπως η αναδιατύπωση του άρθρου 2 και η προσθήκη του άρθρου 1.

Η Πράξη 431/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνει ως απαράδεκτη την εισαγωγή του σχεδίου τροποποίησης - 2ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο «Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Αστικών Αποβλήτων στην Αλεξανδρούπολη». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η τροποποίηση του άρθρου 3 της αρχικής σύμβασης, η οποία μειώνει την αμοιβή του αναδόχου κατά 132.776,54 ευρώ λόγω κατάργησης της 2ης Μηχανής Συμπαραγωγής Ενέργειας, δεν συνιστά ουσιώδη τροποποίηση και ως εκ τούτου δεν υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο. Όσον αφορά τις εργασίες της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης, αξίας 699.463,30 ευρώ, αυτές είχαν ήδη εκτελεστεί. Καθώς δεν εφαρμόστηκε η διαδικασία κατεπειγουσών πρόσθετων εργασιών του άρθρου 155 του ν. 4412/2016, το Κλιμάκιο στερείται χρονικής αρμοδιότητας για τον έλεγχο νομιμότητας των εν λόγω εκτελεσθεισών εργασιών.

Τροποποίηση διοικητικής συμβάσεως παροχής υπηρεσιών.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Δεν επιτρέπεται η τροποποίηση διοικητικής συμβάσεως παροχής υπηρεσιών, όταν ανατρέπεται η οικονομική ισορροπία της αρχικής συμβάσεως. Η τροποποιητική σύμβαση πριν την κατάρτισή της πρέπει να υποβάλλεται για προληπτικό έλεγχο νομιμότητος στο Ελεγκτικό Συνέδριο, επί ποινή ακυρότητος.

ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΟΜΒΡΙΩΝ (..)Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ως άνω σκοπούμενη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης του έργου του θέματος συνιστά μη ουσιώδη τροποποίηση κατά την έννοια της παραγράφου 4 του άρθρου 132 του ν.4412/2016, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 1 της παρούσας, καθόσον δεν μεταβάλλεται το οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης.