Η Πράξη 102/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και επτά Δήμων (Αιγάλεω, Αχαρνών, Ηρακλείου, Γαλατσίου, Παλαιού Φαλήρου, Πειραιά και Περιστερίου) για την προμήθεια «Κατασκευή πρότυπων μη σηματοδοτούμενων διαβάσεων». Το Κλιμάκιο αποφάνθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης λόγω ουσιωδών νομικών πλημμελειών. Οι πλημμέλειες περιλαμβάνουν: α) το ότι η προγραμματική σύμβαση έπεται της υπογραφής της εκτελεστικής σύμβασης προμήθειας, β) τη διαφορά στο φυσικό αντικείμενο (αντικατάσταση 38 διαβάσεων του Δήμου Αθηναίων με διαβάσεις άλλων Δήμων) χωρίς τεκμηρίωση της επικινδυνότητας των νέων σημείων και της κοστολόγησής τους, γ) την έλλειψη αναλυτικού χρονοδιαγράμματος εκτέλεσης της σύμβασης, και δ) τη μη συμμετοχή εκπροσώπων των αντισυμβαλλόμενων Δήμων στην Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης.

Έγκριση πολεοδομικής μελέτης αναθεώρησης και επέκτασης τμημάτων των δήμων Αθηναίων, Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Αιγάλεω, Περιστερίου και Ταύρου (περιοχή Ελαιώνα) (Ν. Αττικής).

Προγραμματική σύμβαση «Κατασκευή πρότυπων μη σηματοδοτούμενων διαβάσεων σε επιλεγμένα σημεία μειωμένης οδικής ασφάλειας στους οδικούς άξονες αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής»(...) To σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης κατά παράβαση της παρ. 1 και 2α του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, έπεται της υπογραφής της από 21.10.2024 σύμβασης προμήθειας μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της αναδόχου ένωσης εταιρειών «….EΠΕ – … ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε.», που συνιστά την εκτελεστική σύμβαση της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης. Και τούτο διότι, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, προηγείται η σύναψη προγραμματικής σύμβασης με αντικείμενο τη συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων σε αυτήν δημόσιων φορέων και τη συνένωση των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς όπως περιγράφονται στη σύμβαση, με σκοπό την από κοινού επίτευξη της υλοποίησης μίας προμήθειας εντασσόμενης στο πλαίσιο των δημοσίου συμφέροντος σκοπών και αρμοδιοτήτων τους και έπεται η σύναψη της εκτελεστικής σύμβασης προμήθειας.(...)Τέλος, από τα προσκομισθέντα ενώπιον του Κλιμακίου έγγραφα, δεν προκύπτει με βεβαιότητα η προηγούμενη ενημέρωση της Διεύθυνσης Οικονομικής και Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών. Αντιθέτως, η εν λόγω Διεύθυνση του ανωτέρω Υπουργείου, στο από 14.1.2025 μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, επισημαίνει στην Περιφέρεια, ενόψει της συμπλήρωσης του Πίνακα των διαβάσεων ότι τα δηλωθέντα στοιχεία (οδός ή τμήμα οδού ή χιλιομετρική θέση παρέμβασης) θα πρέπει να συμφωνούν με την αντίστοιχη Σύμβαση και την Τεχνική Έκθεση ή Μελέτη στην οποία βασίζεται η Σύμβαση. Στο μέτρο που, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά ανωτέρω, το φυσικό αντικείμενο του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης διαφέρει από το φυσικό αντικείμενο της από 21.10.2024 εκτελεστικής σύμβασης προμήθειας, στο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης δεν τεκμηριώνεται το ύψος της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης για τις τριάντα οκτώ (38) νέες διαβάσεις των νέων Δήμων, ούτε προσκομίζεται οποιαδήποτε μελέτη ή άλλο έγγραφο από το οποίο να προκύπτει η κοστολόγηση των νέων διαβάσεων που προέκυψαν από την αντικατάσταση των τριάντα οκτώ (38) διαβάσεων του Δήμου Αθηναίων που είχαν αρχικά συμπεριληφθεί στο πλαίσιο της προετοιμασίας φακέλου για την υποβολή αίτησης χρηματοδότησης από το ΤΑΑ, ώστε να δικαιολογείται η συνολική προϋπολογισθείσα δαπάνη. (...) Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης 

Η Πράξη 283/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής, του Δήμου Αθηναίων και του Δήμου Πειραιά, για την υλοποίηση της προμήθειας «Κατασκευή πρότυπων μη σηματοδοτούμενων διαβάσεων». Η προμήθεια, συνολικού προϋπολογισμού 6.999.378,40 ευρώ, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το Κλιμάκιο έκρινε απαράδεκτη την εισαγωγή του σχεδίου, καθώς ήταν κατά χρόνο αναρμόδιο να τον ελέγξει. Η προγραμματική σύμβαση έπρεπε να προηγηθεί της εκτελεστικής σύμβασης προμήθειας, η οποία είχε ήδη συναφθεί (21.10.2024) και είχε ήδη υποβληθεί σε προσυμβατικό έλεγχο με την 274/2023 Πράξη. Ως εκ τούτου, το απώτατο χρονικό σημείο ελέγχου είχε παρέλθει.

Η Πράξη 316/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Έργα βελτίωσης οδικής ασφάλειας ΠΕ Μαγνησίας & Σποράδων» (συμβατικής δαπάνης 1.645.371,49 ευρώ). Η αρχική σύμβαση, χρηματοδοτούμενη από το ΤΑΑ, τέθηκε σε έλεγχο διότι η αθροιστική της δαπάνη με τη συμπληρωματική υπερβαίνει το όριο των 5.000.000 ευρώ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες, που αφορούν κυρίως την αποκατάσταση ασφαλτικών, ήταν απολύτως αναγκαίες λόγω της έκτακτης και απρόβλεπτης θεομηνίας Daniel του Σεπτεμβρίου 2023, η οποία προκάλεσε εκτεταμένες φθορές. Λόγω του ότι οι εργασίες δεν μπορούν να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση χωρίς μείζονα προβλήματα και ενόψει του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (λήξη 31.1.2026), πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 156 του ν. 4412/2016 και δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

Προγραμματικές Συμβάσεις. (..) ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 207/2013 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... και του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού .... (.....), με αντικείμενο την κατασκευή και λειτουργία Σταθμού Μεταφορτώσεως Απορριμμάτων..(..)Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε ότι μη νομίμως με την επίμαχη προγραμματική συμφωνία μεταβιβάζονται οι αρμοδιότητες της κατασκευής, λειτουργίας και συντήρησης του Σ.Μ.Α. στον .... .... από τον έχοντα την σχετική αρμοδιότητα ..... στον Δήμο .... και μάλιστα για 27 συνολικώς έτη. (..). Με τα δεδομένα αυτά (..) , το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι οι αρμοδιότητες της Προϊσταμένης και Αναθέτουσας Αρχής κατά την κατασκευή του Σ.Μ.Α. και η αρμοδιότητα λειτουργίας του μπορούν νομίμως, με βάση τις ρυθμίσεις του άρθρου 28 παρ. 6 του ν. 4122/2013, να μεταβιβασθούν από τον κατ’ αρχήν αρμόδιο ..... στον Δήμο ..... (..) Ως εκ τούτου, η πρόβλεψη του σχεδίου της ελεγχόμενης σύμβασης ότι κατά το στάδιο εκτέλεσής της οι εν λόγω αρμοδιότητες θα ασκηθούν από το Δήμο .... είναι νόμιμη, υπό τον όρο ότι θα προηγηθεί της ασκήσεώς τους η διαδικασία μεταβιβάσεώς τους από τον κατ’ αρχήν αρμόδιο .....,  η οποία θα δημοσιευθεί σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 17 παρ. 12 του ν. 4071/2012, 79 παρ. 4 και 284 παρ. 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και 8 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 3469/2006.(..). Περαιτέρω, κατά την κρίση του Κλιμακίου, ο Δήμος .... αναλαμβάνει εν τοις πράγμασι το κόστος διαχειρίσεως των απορριμμάτων κατ’ αρχήν του Δήμου ...., ο οποίος ουδεμία οικονομική υποχρέωση αναλαμβάνει έναντι του πρώτου, κατά παρέκκλιση του συστήματος τιμολογιακής πολιτικής των ΦΟΔΣΑ, που δεν προβλέπει την απαλλαγή, ως αντιστάθμισμα, αλλά την προσμέτρηση πρόσθετων κριτηρίων για την εξαγωγή του τελικού ποσού της αναλογούσας εισφοράς, αλλά και δυνητικώς και άλλων δήμων. Επιπροσθέτως, δεν προκύπτει με σαφήνεια το σύνολο των οικονομικών επιπτώσεων της υλοποιήσεώς της ως άνω συμφωνίας και κυρίως η επίδραση της κατασκευής και λειτουργίας ΣΜΑ στην διαμόρφωση του ύψους της εισφοράς του Δήμου .... και των λοιπών Δήμων προς τον ...... Τέλος, δεν προκύπτει πώς εκτιμήθηκε, με βάση την αρχή της οικονομικότητας, από τον Δήμο .... η ανάληψη του σχετικού κόστους κατασκευής και λειτουργίας του Σταθμού με ίδια μέσα.(..) ΣΤ. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα παρατίθενται στη σκέψη IV Γ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι είναι νόμιμη η πρόβλεψη του άρθρου 5 του ελεγχόμενου σχεδίου ότι, δηλαδή, ο Δήμος .... αναλαμβάνει να καλύψει το σύνολο των δαπανών κατασκευής και λειτουργίας του Σ.Μ.Α.. Και τούτο διότι, εφόσον με βάση όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά (βλ. σκ. III Γ), οι αρμοδιότητες σχετικά με την κατασκευή και λειτουργία του έργου μπορούν να μεταβιβασθούν στο Δήμο ...., νομίμως ορίζεται ότι η σχετική δαπάνη θα καλυφθεί αποκλειστικά από τον ασκούντα τις αρμοδιότητες αυτές Δήμο. Εξάλλου, η εκτέλεση με ίδια μέσα του αντικειμένου της σύμβασης και η ανάληψη από το Δήμο .... του κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων του Δήμου Αιγάλεω δεν παρίσταται υπέρμετρα επαχθής για το Δήμο ...., διότι αφενός παρέχεται ως αντισταθμιστικό όφελος κατά την έννοια του άρθρου 9 παρ. 4 του ν. 3854/2010 από τον ίδιο ως ωφελούμενο Δήμο..(..)VIΙ. Συνακόλουθα, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, πρέπει, κατά παραδοχή ως βασίμων των σχετικών επιμέρους λόγων ανάκλησης, να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το δε οικείο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης μπορεί να υπογραφεί, εφόσον: α) προστεθεί όρος περί αζημίου λύσεως της συμβάσεως σε περίπτωση μη ανευρέσεως εκ μέρους του Δήμου .... των πόρων, που απαιτούνται για την εκτέλεσή της και β) απαλειφθεί ο όρος του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 10 αυτής. Περαιτέρω, επισημαίνεται, με βάση όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά, ότι προϋπόθεση της εκτέλεσης των αναλαμβανομένων από το Δήμο υποχρεώσεων σχετικά με την κατασκευή και τη λειτουργία του Σ.Μ.Α. αποτελεί η τήρηση της προβλεπόμενης στην παρ. 6 του άρθρου 28 του ν. 4122/2013 διαδικασίας μεταβίβασης σε αυτόν των σχετικών αρμοδιοτήτων, δηλαδή η έκδοση, κατόπιν γνωμοδότησης του Περιφερειακού Συμβουλίου ...., σχετικής απόφασης της Εκτελεστικής Επιτροπής του ....., (..) Ανακαλεί την 207/2013 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου (Δ΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.