Η Πράξη 29/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου του Δήμου Ελευσίνας «Αποκατάσταση κτιριακού συγκροτήματος ΙΡΙΣ». Το συμβατικό τίμημα της συμπληρωματικής σύμβασης είναι 159.565,87 ευρώ, με τη συνολική σωρευτική υπέρβαση (μαζί με την 1η ΣΣ) να ανέρχεται σε 36,49% της αρχικής σύμβασης, ποσοστό που τηρεί το νόμιμο όριο του 50%. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες, που απαιτήθηκαν λόγω έντονης φθοράς, ρηγματώσεων και διάβρωσης στα δομικά στοιχεία των Κτιρίων 1 & 2, πληρούν τις προϋποθέσεις του ν.4412/2016. Για τεχνικούς λόγους δεν επιτρέπεται η αλλαγή αναδόχου. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης, υπό τον όρο της παράτασης της διάρκειας της αρχικής σύμβασης.

Συμμόρφωση Διοικήσεως προς απόφαση Συμβουλίου της Επικράτειας, ύστερα από ακύρωση αποφάσεως περί εγκρίσεως της τεχνικής μελέτης και κατακυρώσεως δημοτικού έργου.Μετά την έκδοση της υπ’ αριθ. 3073/2015 αποφάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώθηκε η κατακύρωση, είναι νόμιμη η διάλυση της σύμβασης του έργου «Βιοκλιματική Ανάπλαση της Παραλιακής Ζώνης της πόλης του Ξυλοκάστρου από Κούστα έως Ρουβέρα» από τον εργοδότη Δήμο Ξυλοκάστρου-Ευρωστίνης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 62 παρ. 1 του Ν. 3669/2008 και η εκκίνηση της διαδικασίας παραλαβής του έργου. Ο ανωτέρω Δήμος δε δύναται να προβεί στην αποπεράτωση των εργασιών του έργου αυτού, διότι τούτο προσκρούει στο δεδικασμένο της αποφάσεως, ήτοι την πλημμέλεια της μη εγκριθείσας κυκλοφοριακής μελέτης του έργου η οποία αποτέλεσε την αιτία της ακύρωσης της κατακυρωτικής πράξης, μπορεί όμως, στο πλαίσιο της εκ νέου δημοπράτησης του έργου, να εντάξει στο έργο που τυχόν θα προκηρυχθεί και τις κατασκευές που έχουν ήδη εκτελεσθεί και οι οποίες θα θεωρηθούν χρήσιμες, κατόπιν εκπονήσεως και εγκρίσεως των απαραίτητων μελετών (ομόφ.).

Με την προδικαστική προσφυγή, ο προσφεύγων ζητά την ακύρωση της Διακήρυξης Δημόσιου Ανοικτού ηλεκτρονικού μειοδοτικού Διαγωνισμού με αριθμό 55/2018 για την «Προμήθεια και Εγκατάσταση Εξοπλισμού για την Επισκευή Αθλητικών Χώρων Δήμου Ξυλοκάστρου - Ευρωστίνης», η οποία εκτιμάται σε 208.500,00 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ο προσφεύγων επικαλείται ότι ο όρος 2.2.6 της διακήρυξης, ο οποίος απαιτεί έκθεση αποτελεσμάτων εργαστηριακών δοκιμών με ισοδύναμα υλικά πλήρωσης, είναι παράνομος, καθώς τα υλικά πλήρωσης πρέπει να είναι τα ίδια με αυτά που ελέγχθηκαν κατά το πρότυπο της FIFA, ώστε να ισχύει η πιστοποίηση ποιότητας. Επιπλέον, επικαλείται φωτογραφικό χαρακτήρα τεχνικών προδιαγραφών, που περιορίζει τον ανταγωνισμό και ευνοεί συγκεκριμένα προϊόντα.

Η Πράξη 15/2025 του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης μεταξύ του «ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ» και της αναδόχου κοινοπραξίας για τη μελέτη κτηματογράφησης των Περιφερειακών Ενοτήτων Ιθάκης, Κεφαλληνίας και Ζακύνθου (ΚΤ5-16). Η σύμβαση, ποσού 194.582,85 ευρώ πλέον ΦΠΑ, κρίθηκε νόμιμη σύμφωνα με το άρθρο 132 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, καθώς οι συμπληρωματικές υπηρεσίες (λειτουργία Γραφείου Κτηματογράφησης και τήρηση βάσης) ήταν αναγκαίες λόγω καθυστερήσεων που δεν οφείλονταν αποκλειστικά στον ανάδοχο, κρίνοντας ασύμφορη την αλλαγή αναδόχου. Επιπλέον, η σωρευτική αύξηση της δαπάνης (12,04%) δεν υπερβαίνει το νόμιμο όριο του 50% της αρχικής σύμβασης (ύψους 5.658.879,12 ευρώ). Κατά συνέπεια, η υπογραφή της σύμβασης δεν κωλύεται.

Η Πράξη 316/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Έργα βελτίωσης οδικής ασφάλειας ΠΕ Μαγνησίας & Σποράδων» (συμβατικής δαπάνης 1.645.371,49 ευρώ). Η αρχική σύμβαση, χρηματοδοτούμενη από το ΤΑΑ, τέθηκε σε έλεγχο διότι η αθροιστική της δαπάνη με τη συμπληρωματική υπερβαίνει το όριο των 5.000.000 ευρώ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες, που αφορούν κυρίως την αποκατάσταση ασφαλτικών, ήταν απολύτως αναγκαίες λόγω της έκτακτης και απρόβλεπτης θεομηνίας Daniel του Σεπτεμβρίου 2023, η οποία προκάλεσε εκτεταμένες φθορές. Λόγω του ότι οι εργασίες δεν μπορούν να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση χωρίς μείζονα προβλήματα και ενόψει του ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (λήξη 31.1.2026), πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 156 του ν. 4412/2016 και δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

Η Πράξη 249/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το υποέργο «Επείγουσες παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του ρέματος Μάνθειας του Δήμου Αλεξανδρούπολης». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, συμβατικής δαπάνης 730.274,07 ευρώ, η οποία επιφέρει αύξηση στην αρχική σύμβαση κατά 49,99%. Η ανάγκη για τις συμπληρωματικές εργασίες (αύξηση ποσοτήτων για καθαρισμό και αποκατάσταση των διατομών του ρέματος) προέκυψε από τις δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2023 στον νότιο Έβρο και τα επακόλουθα πλημμυρικά φαινόμενα. Οι εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν. 4412/2016, καθώς είναι αναγκαίες, δεν αλλοιώνουν την φύση του έργου και υφίστανται τεχνικοί λόγοι που καθιστούν ασύμφορη την αλλαγή αναδόχου.

Το Ε' Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την Πράξη 12/2025, αποφάσισε να αναβάλει την έκδοση οριστικής κρίσης σχετικά με τη νομιμότητα του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΥ...» της εταιρείας «ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.», συμβατικής δαπάνης 10.010.971,70 ευρώ. Η αναβολή διατάχθηκε προκειμένου να συμπληρωθεί ο φάκελος με κρίσιμα στοιχεία που κρίνονται απαραίτητα για την άσκηση του ελέγχου. Ζητούνται, μεταξύ άλλων, έγγραφες διευκρινίσεις για τη συνάφεια των συμπληρωματικών εργασιών με το αρχικό έργο, τους λόγους για τους οποίους η εμπλοκή διαφορετικού οικονομικού φορέα κρίνεται ασύμφορη, ανάλυση του συνολικού ποσού ανά επιμέρους εργασία, καθώς και τεκμηρίωση ότι η αναγκαιότητα των εργασιών στη Γέφυρα του Αξιού Ποταμού ανέκυψε κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι εν προκειμένω δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο διότι ούτε από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Α.Π.Ε. και την επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση, ούτε από την εγκριτική της σύμβασης απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά ούτε και από το σώμα της σύμβασης προκύπτει η συνδρομή των απρόβλεπτων εκείνων περιστάσεων, οι οποίες        θα καθιστούσαν αναγκαία την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία           της ανάθεσης συμπληρωματικών εργασιών, προϋπόθεση η οποία είναι πρωταρχικής σημασίας για τη νόμιμη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και πρέπει να συντρέχει σωρευτικά με τις λοιπές προϋποθέσεις που αναφέρονται στην οικεία νομική σκέψη. Άλλωστε, η στατική και κατασκευαστική ανεπάρκεια του εξώστη του κτιρίου δεν δύνανται να θεωρηθούν απρόβλεπτα γεγονότα κατά την έννοια του νόμου, ικανά να δικαιολογήσουν την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, διότι με την καταβολή της ενδεδειγμένης επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου του οικείου κλάδου κατά την κοινή πείρα, τα δομικά αυτά προβλήματα θα μπορούσαν να έχουν αναδειχθεί κατά το στάδιο της αρχικής μελέτης, η οποία αφορούσε σε εργασίες ανακατασκευής του κτιρίου. Πέραν τούτου, το κατασκευαστικό πρόβλημα του εξώστη προϋπήρχε και δεν προέκυψε σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο της αρχικής μελέτης και της αρχικής σύμβασης, συνεπώς το γεγονός της διαπίστωσης απλώς του προβλήματος, κατά την εκτέλεση άλλων εργασιών επί του κτιρίου, δεν δύναται να θεραπεύσει τις ως άνω πλημμέλειες

Επισκευή και αντικαταστάση κατεστραμμένων αρμών...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι οι εργασίες της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου, που συνίστανται, σύμφωνα με τον 2ο ΑΠΕ, στην αντικατάσταση του επίμαχου αρμού στη γέφυρα .... (μεταλλικού τύπου οδοντωτός) με νέας τεχνολογίας ελαστομεταλλικό αρμό μεγάλης μετατόπισης, συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δεν περιλαμβάνονται σε αυτό. Περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη το μεν ότι κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας οι προς αποκατάσταση φθορές γεφυρών είναι ένα μέγεθος δυναμικό, το οποίο συναρτάται με την επίδραση των φορτίων κυκλοφορίας, των καιρικών συνθηκών και των φυσικών φαινομένων (σεισμών), το δε ότι στο από 2.1.2019 έγγραφο της αρμόδιας τεχνικής υπηρεσίας βεβαιώνεται ότι η υποχώρηση του επίμαχου αρμού συνέβη απροειδοποίητα, το Κλιμάκιο κρίνει, ενόψει και της διαπιστωθείσας από τις αρμόδιες τεχνικές υπηρεσίες του φορέα κατεπείγουσας, λόγω επικινδυνότητας της γέφυρας, ανάγκης αντικατάστασης του επίμαχου αρμού, ότι συντρέχει εν προκειμένω το στοιχείο του απροβλέπτου, επιπλέον δε, ότι οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες είναι απολύτως αναγκαίες για την επιτυχή ολοκλήρωση του εκτελούμενου έργου, ενώ η αναλογούσα επί πλέον αμοιβή για την εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής συμβατικής δαπάνης, και συνεπώς, δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της.

Ζητείται η ανάκληση της 847/2022 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης μεταξύ της προσφεύγουσας Περιφέρειας και της Μαρίας Κοκκίνη με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών με τίτλο «Αντιπλημμυρικά έργα ΠΕΗ-Καθαρισμοί ρευμάτων.(...)Δεν συντρέχουν σωρευτικά οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της συμπληρωματικής σύμβασης (περιπτώσεις β΄ και γ΄ της παρ. 1 του άρθρου 132 ν.4412/2016) διότι δεν προκύπτει γιατί οι συμπληρωματικές υπηρεσίες κατέστησαν αναγκαίες κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης και δεν αποδεικνύεται ότι συντρέχει ειδικός τεχνικός ή οικονομικός λόγος (υποπερ. αα΄ περίπτ. β΄ άρθρου 132 ν. 4412/2016) που να καθιστά ασύμφορη την εμπλοκή διαφορετικού οικονομικού φορέα από τον ήδη ανάδοχο της αρχικής σύμβασης. Οι συνθήκες που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή ως αιτιολογία της αναγκαιότητας παροχής των επίμαχων υπηρεσιών αποτελούν περιστάσεις που θα μπορούσαν να έχουν προβλεφθεί με την επίδειξη της δέουσας επιμέλειας από την ίδια κατά την διαδικασία ανάθεσης της αρχικής σύμβασης και δεν εμπίπτουν στην έννοια του απροβλέπτου γεγονότος (περίπτ. γ΄ παρ. 1 άρθρου 132 ν. 4412/2016) Δεν προκύπτει σαφώς ότι η τροποποίηση δεν αφορά σε ανάθεση για την παράλληλη κάλυψη και τακτικών αναγκών της οικείας Περιφερειακής Ενότητας για καθαρισμό ρεμάτων στην περιοχή, λαμβανομένης υπόψη της προβλεπόμενης διάρκειας της αρχικής σύμβασης, ήτοι δύο (2) ετών από την υπογραφή της.Για τους λόγους αυτούςΑπορρίπτει την από 9.12.2022 (Α.Β.Δ. 8008/9.12.2022) προσφυγή ανάκλησης.Δεν ανακαλεί την 847/2022 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.