ΕΣ/ΚΛΙΜΑΚΙΟ Ε/61/2025
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Η απόφαση Πράξη 61/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Ανάπλαση – ανάδειξη της πλατείας Τζαβελλαίων» του Δήμου Ναυπακτίας. Η αρχική σύμβαση με τον πρώτο ανάδοχο διαλύθηκε λόγω υπαιτιότητας του κυρίου του έργου. Ο Δήμος κάλεσε τον δεύτερο μειοδότη, ο οποίος ήταν μια ένωση οικονομικών φορέων. Μετά την αποχώρηση των άλλων μελών της ένωσης, η σύμβαση επιχειρήθηκε να ανατεθεί αποκλειστικά στην εταιρεία «.. Ε.Ε.». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι αυτή η διαδικασία δεν είναι νόμιμη, καθώς η συγκεκριμένη εταιρεία δεν πληρούσε αυτοτελώς τα κριτήρια επιλογής κατά τον χρόνο της αρχικής υποβολής της προσφοράς. Η ανάθεση συνιστά τροποποίηση της αρχικής προσφοράς της ένωσης, παραβιάζοντας το άρθρο 160 του ν.4412/2016 και τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης. Συνεπώς, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕλΣυν.Κλ.Ε/81/2017
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Σχέδιο σύμβασης που αφορά στην εκτέλεση, μετά τη διάλυση της αρχικής εργολαβίας, (...) Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στο διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αιτήσεως του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου (βλ. Ελ.Συν. VI Τμ. αποφ. 804/2012, 3137/2010).(...) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τον έλεγχο των υποβληθέντων σ’ αυτό στοιχείων δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.
ΕΣ/ΚΛ.Ε/248/2023
Δημόσιο έργο με τίτλο «6θέσιο Γυμνάσιο - Λύκειο … – B΄ Φάση» του Δήμου ... (...) Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στον διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί, με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αίτησης του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση που η ανωτέρω διαδικασία δεν αποφέρει αποτέλεσμα, η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για την ολοκλήρωση του έργου, είτε στην ανοικτή δημοπρασία, είτε στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, εφόσον συντρέχουν, στην τελευταία περίπτωση, οι προϋποθέσεις προσφυγής στη συγκεκριμένη διαδικασία.(...) το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην κρινόμενη υπόθεση συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ανάγκη ολοκλήρωσης της αρχικής εργολαβίας συνιστά κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία. Επιπλέον, μετά τη διενέργεια της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας, η διάλυση της αρχικής σύμβασης του έργου, αλλά και η αδυναμία ολοκλήρωσης αυτού με κάποιον από τους επόμενους κατά σειρά μειοδοσία υποψήφιους, συνιστούν γεγονότα, τα οποία αντικειμενικά και σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και αντιμετωπιστεί από την αναθέτουσα αρχή και δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της τελευταίας. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης
ΕΣ/Τ7/284/2007
Δημόσια έργα.Τροποποίηση μελέτης.Nομίμως το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου ….ενέκρινε την τροποποίηση της μελέτης του έργου «Ανάπλαση κεντρικής πλατείας ….», καθόσον η εν λόγω τροποποίηση αφενός μεν αφορά σε διόρθωση σφαλμάτων και συμπλήρωση ελλείψεων της αρχικής μελέτης και αφετέρου τηρήθηκε η διαδικασία που προβλέπεται από τις προπαρατεθείσες διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 31 του ν. 3316/2005.
ΕΣ.ΚΛΙΜΑΚΙΟ Ε/258/2025
Η Πράξη 258/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης και του σχεδίου σύμβασης για το έργο της Περιφέρειας Κρήτης «Διαμόρφωση Πλέγματος Πεζοδρόμων περιοχής πλατείας αγοράς Μοιρών- 25ης Μαρτίου- Ε.Ο. 097», προϋπολογισμού 3.889.717,30 ευρώ (με ΦΠΑ). Ως προσωρινός ανάδοχος αναδείχθηκε η εταιρεία «... Α.Ε.» με συμβατικό τίμημα 2.886.681,56 ευρώ (με ΦΠΑ), αφού κλήθηκε να αιτιολογήσει την ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά της. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν διαπιστώθηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στη διαγωνιστική διαδικασία και δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, με την επισήμανση διόρθωσης εκ παραδρομής του συμβατικού ανταλλάγματος στη σελίδα 3 του σχεδίου.
ΕΣ/ΚΛ.Ε/612/2021
Δημόσιο έργο «ΕΡΓΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΜΣ ΑΠΟ ΘΕΟΜΗΝΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018 (ΤΜΗΜΑ ΑΝΗΛΙΟ – ΤΣΑΓΚΑΡΑΔΑ)» (...) Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στον διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αίτησης του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση που η ανωτέρω διαδικασία δεν αποφέρει αποτέλεσμα, η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για την ολοκλήρωση του έργου είτε στην ανοικτή δημοπρασία είτε στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, εφόσον συντρέχουν, στην τελευταία περίπτωση, οι προϋποθέσεις προσφυγής στη συγκεκριμένη διαδικασία.(...)το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην κρινόμενη υπόθεση συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν. 4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ανάγκη άμεσης αποκατάστασης των ζημιών που έχει υποστεί το οδόστρωμα από έκτακτα καιρικά φαινόμενα, αλλά και ολοκλήρωσης των ημιτελών εργασιών συνεπεία της αρχικής εργολαβίας που διαλύθηκε, ώστε να αποκατασταθεί η ασφαλής κυκλοφορία των συγκεκριμένων οδών, συνιστά κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας νομίμως κρίθηκε από την αναθέτουσα αρχή ότι δεν επιτρέπει την τήρηση των χρονικών προθεσμιών που απαιτούν οι κοινοί κανόνες περί διεξαγωγής ανοικτού διαγωνισμού και, συνεπώς, δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση διακήρυξης. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης ..., με την επισήμανση που αναφέρεται στη σκέψη 6 της παρούσας.
ΕΣ/ΚΛΙΜΑΚΟ Ε/30/2025
Η Πράξη 30/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Ανέγερση Λυκείου» του Δήμου Θεσσαλονίκης. Η αρχική σύμβαση, που υπογράφηκε το 2023, διαλύθηκε στις 22.4.2024 κατόπιν αίτησης του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του Δήμου (καθυστέρηση έναρξης εργασιών πέραν των τριών μηνών), σύμφωνα με το άρθρο 161 παρ. 2 περ. α του ν.4412/2016. Κατόπιν της διάλυσης, ο Δήμος ενεργοποίησε τη διαδικασία του άρθρου 160 παρ. 13, καλώντας τους επόμενους μειοδότες. Ο δεύτερος μειοδότης απέρριψε την πρόσκληση. Ο τρίτος κατά σειρά μειοδότης, η εταιρεία «...», αποδέχθηκε την πρόταση για την εκτέλεση του έργου με το αρχικό του ποσοστό έκπτωσης (21,17%) έναντι συμβατικού τιμήματος 4.587.753,98 ευρώ χωρίς ΦΠΑ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 160 του ν.4412/2016 και ως εκ τούτου δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με τον τρίτο μειοδότη.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/2106/2020
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 611/2020 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης μεταξύ της ήδη προσφεύγουσας εταιρείας και της ήδη παρεμβαίνουσας εταιρείας, με αντικείμενο την κατασκευή του έργου «… – Υπόγειος σταθμός αυτοκινήτου και διαμόρφωση πλατείας πρασίνου», προεκτιμώμενης αξίας 12.725.000,00 ευρώ, πλέον ΦΠΑ.(....)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, γενομένου δεκτού του δεύτερου λόγου της προσφυγής ανάκλησης υπό τον ανωτέρω όρο, δηλαδή της υπογραφής, ανάμεσα στην …, ως δωρήτρια και τη Μητρόπολη …, ως δωρεοδόχο, του οριστικού συμβολαίου μεταβίβασης πλήρους δικαιώματος κυριότητας, νομής και κατοχής λόγω δωρεάς του ακινήτου που προσδιορίζεται στο προσύμφωνο κατά θέση, έκταση, ιδιότητες και όρια, επί του οποίου πρόκειται να εκτελεστεί το έργο της ήδη προσφεύγουσας, τμήμα του οποίου αποτελεί το ήδη ελεγχόμενο, το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης για την εκτέλεση του έργου με τίτλο «… – Υπόγειος Σταθμός Αυτοκινήτου και Διαμόρφωση Πλατείας Πρασίνου» ανάμεσα στην αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία «… Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία» και την ανάδοχο «…» και το διακριτικό τίτλο «… Α.Ε.».Ανακαλεί την 611/2020 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου.
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/11/2020
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου τροποποίησης της ... σύμβασης που αφορά στην παροχή υπηρεσιών φύλαξης των κτιρίων, εγκαταστάσεων και εξωτερικών χώρων του … Πανεπιστημίου …(….)Εξάλλου, με την ελεγχόμενη τροποποίηση δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της αρχικής σύμβασης, ενώ, περαιτέρω, η δαπάνη της ως άνω τροποποίησης, ποσού 487.466,193 χωρίς Φ.Π.Α., δεν υπερβαίνει το 50% της αξίας της αρχικής σύμβασης (4.519.107,509, χωρίς Φ.Π.Α.).(....)Τέλος, επισημαίνεται ότι αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας τροποποίησης με την υπογραφή του οικείου σχεδίου πρέπει να δημοσιευθεί, σύμφωνα με το άρθρο 65 του ν. 4412/2016, σχετική γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης(....)Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος...σχεδίου τροποποίησης της σύμβασης 405/2018 για την παροχή υπηρεσιών φύλαξης των κτιρίων, εγκαταστάσεων και εξωτερικών χώρων του Πανεπιστημίου, ποσού 487.466,193 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (604.458,08 με Φ.Π.Α.), με τους όρους και την επισήμανση που αναφέρονται στο σκεπτικό της παρούσας.
ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/383/2018.
ΕλΣυν.Τμ.4(ΚΠΕ)/28/2016
ΕΡΓΑΣΙΕΣ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Νοσοκομείου σε εταιρεία για παροχή υπηρεσιών συντήρησης των θερμοκοιτίδων διότι α)οι υπηρεσίες αυτές δεν στηρίζονται σε νόμιμη παράταση ισχύος της αρχικής σύμβασης, Η παράταση συνιστά αυτοτελή και ανεξάρτητη, απευθείας ανάθεση και θα μπορούσε λόγω ποσού (κάτω των 20.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. σε ετήσια βάση), να είναι επιτρεπτή, ωστόσο ανεπιτρέπτως, ενόψει της απαγόρευσης της αναδρομικής ισχύος των διοικητικών συμβάσεων, επιχειρήθηκε να παραταθεί αναδρομικώς, β) δεν υποβλήθηκε στον έγγραφο τύπο (διάταξη του άρθρου 23 παρ. 1 του π.δ. 118/2007)και γ) η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης, , εκδόθηκε μεταγενέστερα.(ΣΥΓΓΝΩΣΤΗ ΠΛΑΝΗ)
14488/2024
Καθορισμός αποζημίωσης Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Ναυπακτίας.