Η Πράξη 254/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου της Περιφέρειας Πελοποννήσου «ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΔΟΥ ‘ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ – ΦΙΛΙΑΤΡΑ – ΠΥΛΟΣ – ΜΕΘΩΝΗ’, ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΙΑΤΡΑ - ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΙ». Η σύμβαση, συμβατικής δαπάνης 4.162.363,94 ευρώ πλέον ΦΠΑ, κρίθηκε παραδεκτή προς εξέταση. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι προτεινόμενες εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν. 4412/2016. Συγκεκριμένα, οι συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης λόγω απρόβλεπτων γεγονότων (π.χ., απαγόρευση καθαίρεσης γέφυρας από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και ανάγκη ανακατασκευής παρακαμπτήριων οδών λόγω εκτροπής κυκλοφορίας). Επίσης, η αλλαγή αναδόχου θα δημιουργούσε μείζονα τεχνικά προβλήματα και η αξία της σύμβασης δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της υποβληθείσας 2ης συμπληρωματικής σύμβασης.

Η απόφαση (Πράξη 01/2025) του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Βασικά έργα αποχέτευσης υποζωνών Α3.α και Α3.β» της Δ.Ε.Υ.Α. Πατρών, συνολικής συμβατικής δαπάνης 1.643.093,52 ευρώ (εκτός Φ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι προτεινόμενες συμπληρωματικές εργασίες, οι οποίες προέκυψαν λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου (όπως δυσχέρειες εκσκαφών, ανάγκη αντιστήριξης πρανών, αναντιστοιχίες αντλητικών συγκροτημάτων) πληρούν σωρευτικά τις προϋποθέσεις των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016. Συγκεκριμένα, κρίθηκε ότι είναι απόλυτα αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση του έργου, δεν μεταβάλλουν τη συνολική του φύση και η αξία τους δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής σύμβασης (παρουσιάζοντας υπέρβαση 32,50%). Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, υπό τον όρο δέσμευσης πίστωσης και παράτασης της διάρκειας της αρχικής σύμβασης.

Η Πράξη 202/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 3ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου του Δήμου Χαλανδρίου με τίτλο «Νέο κτίριο Δημαρχείου Χαλανδρίου», συμβατικής δαπάνης 1.385.176,49 ευρώ (άνευ ΦΠΑ και αναθεώρησης). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης. Για τις ήδη εκτελεσθείσες εργασίες, αξίας 307.116,62 ευρώ, κρίθηκε ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 155 του ν.4412/2016 (επείγουσες/απρόβλεπτες). Οι προτεινόμενες μη εκτελεσθείσες εργασίες κρίθηκαν απολύτως αναγκαίες για την αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου και δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά ή οικονομικά. Επιπλέον, η συνολική αξία της τροποποίησης (αθροιστικά 1ης, 2ης και 3ης ΣΣΕ) δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής σύμβασης. Ωστόσο, η υπογραφή της σύμβασης τίθεται υπό τον όρο της έγκρισης από το αρμόδιο όργανο του Δήμου περαιτέρω παράτασης της συμβατικής προθεσμίας εκτέλεσης του έργου.

Η Πράξη 288/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο αντικατάστασης στεγών αμιάντου σε κτήρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. Οι πρόσθετες εργασίες, συνολικής δαπάνης 1.029.166,02 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ και αναθεώρηση), κρίθηκαν απολύτως αναγκαίες για την αρτιότητα και ασφάλεια του έργου, κυρίως λόγω απρόβλεπτης εκτεταμένης διάβρωσης του μεταλλικού σκελετού και σοβαρών φθορών σε ξύλινα ζευκτά. Διαπιστώθηκε ότι η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης ανέρχεται στο 47,81% της αρχικής σύμβασης, τηρώντας έτσι το νόμιμο όριο του 50%.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Επιβατικός και Εμπορικός Λιμένας … … – Α΄ Φάση», συμβατικής δαπάνης 2.049.708,37  ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. (2.398.158,79 ευρώ, με Φ.Π.Α. 17%).(....)Επομένως, συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψης της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και ως προς τις εργασίες αυτές, δεδομένου ότι είναι απαραίτητες, προκειμένου το σύνολο του έργου να είναι λειτουργικό, ενώ κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας μη οφειλόμενων σε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του αρχικού έργου. Τέλος, η αξία των εργασιών του συνόλου της υπό έλεγχο 1ης συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπερβαίνει το 50% της αξίας των εργασιών της αρχικής σύμβασης.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου «Επιβατικός και Εμπορικός Λιμένας … … – Α΄ Φάση».

Η Προδικαστική Προσφυγή ασκήθηκε από την Ένωση Εταιρειών ζητώντας την ακύρωση της Απόφασης 127/24.10.2019 του Διοικητικού Συμβουλίου, η οποία έγινε δεκτή οι προσφορές των εταιρειών '... Α.Ε.' και '... ...'. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την «Κατασκευή Μονάδας Μηχανικής Διαλογής Συμμείκτων Απορριμμάτων και Κομποστοποίησης Οργανικού Κλάσματος στον Δήμο ... - Λειτουργία Μονάδας», με εκτιμώμενη αξία 33.840.991,46 € (χωρίς ΦΠΑ), διάρκειας 18 μήνες για κατασκευές, 6 μήνες για δοκιμαστική λειτουργία και 3+3 έτη για λειτουργία.

Η Πράξη 137/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή Φράγματος Τσικαλαριού Νάξου», συμβατικής δαπάνης 2.739.461,65 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ). Η σύμβαση συντάχθηκε για να συμπεριλάβει πρόσθετες εργασίες επεξεργασίας του εξορυσσόμενου υλικού (κοσκίνισμα, πλύσιμο, θραύση) λόγω της διαπίστωσης υψηλού ποσοστού λεπτόκοκκου υλικού, απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση της κατασκευής του σώματος του φράγματος. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις των άρθρων 132 και 156 του ν. 4412/2016, καθώς είναι αναγκαίες, συνδέονται με το αρχικό αντικείμενο, και η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:ζητείται η ανάκληση της 519/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Επείγουσες εργασίες αποκατάστασης ζημιών που προκλήθηκαν από τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα της 24-25/11/2019 στην Τοπική Κοινότητα …», μεταξύ της προσφεύγουσας και της αναδόχου «ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ … ΑΤΕ- … A.E.», συμβατικής δαπάνης 5.755.472,07 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.(....)Τούτων δοθέντων, πρέπει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τον σχετικό λόγο της κρινόμενης προσφυγής, να γίνει δεκτό ότι η  επίμαχη δαπάνη ως εκ του χαρακτήρα των αποζημιούμενων εργασιών νομίμως εντάχθηκε στο κονδύλιο των απολογιστικών εργασιών τόσο της αρχικής όσο και της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης,. Τούτο δε, ανεξαρτήτως ότι η σχετική  πρόβλεψη για συμπερίληψη της δαπάνης για τη διαχείριση ΑΕΚΚ στο κονδύλιο των απολογιστικών δαπανών, έτυχε, έστω και σιωπηρώς, της οριστικής και δεσμευτικής θετικής κρίσης του Ε΄ Κλιμακίου στο πλαίσιο της άσκησης  προσυμβατικού ελέγχου στο σχέδιο της αρχικής σύμβασης, με αποτέλεσμα να μη δύναται να αμφισβητηθεί εκ των υστέρων με αφορμή το παρόν σχέδιο της επίδικης συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 519/2022 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

ΜΕΛΕΤΕΣ.ζητείται παραδεκτά η ανάκληση της 5/2017 Πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., με την οποία κρίθηκε πως κωλύεται η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης της μελέτης «Μελέτη 4ου Γ.Ε.Λ. ...».(..).. κρίθηκε πως κωλύεται το υποβληθέν προς προσυμβατικό έλεγχο σχέδιο της ανωτέρω συμπληρωματικής σύμβασης, με την αιτιολογία ότι οι περιλαμβανόμενες σε αυτό μελετητικές υπηρεσίες (επικαιροποίηση μελέτης εφαρμογής αρχιτεκτονικών καθώς και τεύχη δημοπράτησης) συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης και δεν δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, σε κάθε περίπτωση δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις.(..) Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, οι επίμαχες υπηρεσίες συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, καθόσον αποσκοπούν αφενός στην επικαιροποίηση της αρχιτεκτονικής μελέτης και την προσαρμογή της προς τις λοιπές μελέτες που εκπόνησε η ανάδοχος, αφετέρου στην σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, προκειμένου μελλοντικά να ενταχθεί το αντίστοιχο έργο στα επιχειρησιακά προγράμματα 2014 – 2020. ... Ενόψει όμως του ότι οι επίμαχες ανατεθείσες υπηρεσίες έχουν όλως περιορισμένο οικονομικό αντικείμενο (9.855,68 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) σε σχέση με αυτό της αρχικής σύμβασης (αξίας 69.999,79 ευρώ χωρίς ΦΠΑ) και ακολουθούν το υψηλό ποσοστό έκπτωσης που η ανάδοχος προσέφερε επί της προϋπολογιζόμενης δαπάνης του υποκείμενου ανοικτού διαγωνισμού (284.164,78 ευρώ χωρίς ΦΠΑ), στο αντικείμενο του οποίου περιλαμβανόταν και μελέτη κατηγορίας 06 (Αρχιτεκτονική Μελέτη) επί άλλου ζητήματος συνεκτιμωμένων και των ισχυρισμών του αιτούντος Δήμου, ότι υπό τις παρούσες περιστάσεις δεν παραβλάπτεται το δημόσιο συμφέρον, τουναντίον όπως προέκυψε αυτό εξυπηρετείται, αφού οι επίμαχες υπηρεσίες ανατέθηκαν τελικώς κατά τον οικονομικότερο δυνατό τρόπο, το Τμήμα κρίνει πως στην ελεγχόμενη περίπτωση δικαιολογείται κατ’ εξαίρεση η σύναψη της επίμαχης σύμβασης.

Μελέτη κτηματογράφησης...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η απευθείας ανάθεση στην ανάδοχο Κοινοπραξία των εργασιών της 2ης Συμπληρωματικής Σύμβασης παρίσταται νόμιμη, ενόψει και της ήδη εγκριθείσας 2ης παράτασης του αρχικού συμβατικού χρόνου της μελέτης. Τούτο διότι αποδείχθηκε ότι οι ανατιθέμενες με το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης εργασίες αποτελούν συμπληρωματικές υπηρεσίες κατά την έννοια του εφαρμοστέου εν προκειμένου άρθρου 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005, καθόσον: α) αφορούν σε τμήμα του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, ήτοι στη λειτουργία του Γραφείου Κτηματογράφησης και στην ενημέρωση της κτηματολογικής βάσης, δεν περιλαμβάνονται όμως σ’ αυτό κατ’ είδος, καθόσον αφορούν σε μεταγενέστερο της αρχικής σύμβασης χρονικό διάστημα και τιμολογούνται, ως εκ τούτου, διαφορετικά, είναι δε αναγκαίες για την ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου στους προαναφερόμενους δήμους, β) οφείλονται σε περιστάσεις που προέκυψαν εκ των υστέρων από γεγονότα μη δυνάμενα να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή κατά το χρόνο κατάρτισης των συμβατικών τευχών και της σύναψης τόσο της αρχικής όσο και της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης. Συγκεκριμένα, η παροχή πρόσθετων υπηρεσιών από την ημερομηνία υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης και μέχρι την παραταθείσα ημερομηνία λήξης του καθαρού χρόνου (2.4.2019), κατέστη αναγκαία, οφειλόταν δε στις καθυστερήσεις που έλαβαν χώρα κατά την εκτέλεση των εργασιών της αρχικής αλλά και της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης για τους λόγους που προεκτέθηκαν (σκέψη 4.v) και οι οποίοι δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής και γ) αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της αρχικής σύμβασης και δεν μπορούν να διαχωριστούν, από τεχνική και οικονομική άποψη, από την εκτέλεση αυτής (της αρχικής σύμβασης), χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα αναφορικά με την αδιάλειπτη λειτουργία της διαδικασίας Κτηματογράφησης. Τέλος, δοθέντος ότι η αξία των εργασιών της 2ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, όπως τιμολογήθηκαν με βάση τα οριζόμενα στο άρθρο 3 του Κανονισμού Προεκτιμώμενων αμοιβών της ...., συνυπολογιζόμενης και της αντίστοιχης τιμής μονάδος της οικονομικής προσφοράς του αναδόχου, εκτιμάται σε 116.638,43 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), αθροιζόμενη δε με εκείνη που προϋπολογίστηκε κατά τη σύναψη της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, ποσού 155.517,90 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), δεν υπερβαίνει το 50% της αξίας της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο, κρίνει ότι κατά την ελεγχόμενη διαδικασία δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.