Η Πράξη 263/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας της διακήρυξης για την ανάθεση του έργου «Υποστήριξης λειτουργίας κέντρων διαλογής και διαμετακομιστικών σταθμών (...) πανελλαδικά εκτός Αττικής» (αριθ. διαγωνισμού 1524), εκτιμώμενης αξίας 2.303.056,50 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Το Κλιμάκιο έκρινε την εισαγωγή του φακέλου απαράδεκτη. Η απόφαση βασίστηκε στο γεγονός ότι εκκρεμούσε η εξέταση προδικαστικής προσφυγής κατά της διακήρυξης ενώπιον της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., με αποτέλεσμα η εξεταζόμενη φάση της διαδικασίας ανάθεσης να μην θεωρείται ολοκληρωμένη. Ειδικότερα, η ύπαρξη εκκρεμών νομικών ζητημάτων δεν επιτρέπει τον έλεγχο νομιμότητας. Το Κλιμάκιο ζήτησε επίσης, σε περίπτωση επανυποβολής, ο αναθέτων φορέας να τεκμηριώσει την ανάγκη προσφυγής σε τρίτο ανάδοχο (αντί πρόσληψης προσωπικού) και να διευκρινίσει γιατί δεν επιλέχθηκε η λύση της συμφωνίας – πλαίσιο, καθώς και να παράσχει πληροφορίες για προηγούμενες διαδικασίες.

Η Πράξη 159/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της νομιμότητας της διακήρυξης για την ανάθεση του έργου μεταφοράς ταχυδρομικών αποστολών σε όλη την Επικράτεια από την εταιρεία «....», συνολικής εκτιμώμενης αξίας 2.976.676,50 πλέον ΦΠΑ. Το Κλιμάκιο έκρινε την εισαγωγή του φακέλου ως απαράδεκτη, διότι εκκρεμεί η εξέταση προδικαστικής προσφυγής κατά της διακήρυξης. Σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία, η επιμέρους φάση της διαδικασίας ανάθεσης δεν θεωρείται ολοκληρωμένη όταν εκκρεμεί η κρίση επί προσφυγής. Επισημάνθηκε, τέλος, η ανάγκη παροχής διευκρινίσεων σε μελλοντική επανυποβολή, σχετικά με την τεκμηρίωση της προσφυγής σε τρίτο ανάδοχο αντί πρόσληψης προσωπικού και γιατί δεν επιλέχθηκε η λύση της συμφωνίας–πλαίσιο.

Δεν είναι δυνατόν να διενεργηθεί από το Κλιμάκιο ο αιτούμενος έλεγχος νομιμότητας σε υποβαλλόμενο σχέδιο διακήρυξης, καθόσον τα υποβληθέντα έγγραφα δεν στοιχειοθετούν επιμέρους φάση της διαδικασίας του διαγωνισμού που ελέγχεται προληπτικά από το Ελεγκτικό Συνέδριο (απουσία έγκρισης διακήρυξης, μη ολοκληρωμένη τήρηση των διατυπώσεων δημοσιότητας) αλλά αποτελούν εσωτερικές προπαρασκευαστικές πράξεις της αναθέτουσας αρχής, στο στάδιο της κατάρτισης του διαγωνισμού, που προηγούνται της έναρξης της διαδικασίας δημοπράτησης της παροχής υπηρεσιών, για τις οποίες το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν έχει σχετική γνωμοδοτική αρμοδιότητα. Οι δημόσιοι φορείς δεν δύνανται να ζητούν την άσκηση ελέγχου νομιμότητας για κάθε φάση της όλης διαδικασίας χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς, ακόμα και πριν από την ενεργοποίηση του διαγωνισμού, διότι αυτό θα είχε ως συνέπεια να μεταβληθεί το Κλιμάκιο, χωρίς να υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο νόμο, σε γνωμοδοτικό όργανο της Διοίκησης, καλούμενο να εκφέρει γνώμη επί οποιουδήποτε νομικού ζητήματος που ανέκυπτε στο πλαίσιο της διαδικασίας του διαγωνισμού. Το χρονικό σημείο έναρξης της διαδικασίας δημοπράτησης μίας δημόσιας σύμβασης παροχής υπηρεσιών (που αποτελεί και το χρονικό σημείο έναρξης της πρώτης επιμέρους φάσης της διαδικασίας) ταυτίζεται με το χρονικό σημείο ολοκλήρωσης των διατυπώσεων πλήρους δημοσιότητας που απαιτούνται για τις υπηρεσίες αυτές, προ του οποίου δεν νοείται εν εξελίξει ενεργή διαδικασία δημοπράτησης.(...) Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο του ελέγχου αυτού το Κλιμάκιο δεν υποκαθιστά τα αρμόδια διοικητικά όργανα στην ουσιαστική εκτίμηση των πραγμάτων, ούτε ελέγχει την ορθότητα των τεχνικών κρίσεων της Διοίκησης ή τις κρίσεις σκοπιμότητας, αρκούμενο στον έλεγχο της αιτιολογίας των σχετικών διοικητικών πράξεων, καθώς και στον έλεγχο της υπέρβασης ή μη από τα διοικητικά όργανα των άκρων ορίων της διακριτικής τους ευχέρειας. Περαιτέρω, στις διατάξεις του ως άνω άρθρου, στο οποίο ρυθμίζεται η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον έλεγχο συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας με αντισυμβαλλόμενο το Δημόσιο ή νομικό πρόσωπο που εξομοιώνεται με αυτό, προβλέπεται ρητά και η δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να προκαλεί τον έλεγχο νομιμότητας επιμέρους φάσεων της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, έτσι ώστε να εντοπίζεται το συντομότερο δυνατό κάθε νομική πλημμέλεια που θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια την ακυρότητα του διαγωνισμού (βλ. πράξη VI Τμ. Ελ. Συν. 53/2005). Στην περίπτωση δε που πρόκειται για επιμέρους φάσεις της διαδικασίας του διαγωνισμού, ήτοι κάθε διακριτού τμήματος της δημοπρασίας, που αρχίζει, το πρώτον, με την ενεργοποίηση του διαγωνισμού (μέσω της έγκρισης της σχετικής διακήρυξης από τα αρμόδια όργανα του φορέα και την τήρηση των απαιτουμένων διατυπώσεων δημοσιότητας) και ολοκληρώνεται με την έκδοση ορισμένης διοικητικής πράξης, προβλεπόμενης για το στάδιο αυτό, βάσει των κειμένων διατάξεων, ακολουθείται δε από το επόμενο στάδιο – φάση και ούτω καθ’ εξής, μέχρι την κατακύρωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού και την υπογραφή της οικείας σύμβασης, τότε για τη διενέργεια του σχετικού ελέγχου νομιμότητας, απαιτούνται όλα τα έγγραφα και λοιπά στοιχεία που απαρτίζουν και αφορούν την εν λόγω ελεγχόμενη επιμέρους φάση, πριν από την υποβολή των οποίων δεν μπορεί να ζητηθεί ούτε να ασκηθεί η ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. πράξη Ε΄ Κλιμ. Ελ. Συν. 415/2003). Εξάλλου, η υιοθέτηση, ως προς τις ανωτέρω διατάξεις, της ερμηνευτικής εκδοχής ότι οι δημόσιοι φορείς δύνανται να ζητούν την άσκηση ελέγχου νομιμότητας για κάθε φάση της όλης διαδικασίας χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς, ακόμη και πριν από την ενεργοποίηση του διαγωνισμού, προκειμένου να αποφαίνεται το οικείο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί ανακύψαντος νομικού ζητήματος, θα είχε ως συνέπεια να μεταβληθεί το Κλιμάκιο, χωρίς να υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο νόμο, σε γνωμοδοτικό όργανο της Διοίκησης, καλούμενο να εκφέρει γνώμη επί οποιουδήποτε νομικού ζητήματος ανέκυπτε στο πλαίσιο της διαδικασίας του διαγωνισμού (βλ. πράξεις ΣΤ΄ Κλιμ. Ελ. Συν. 109/2005 και 22/2006 ).

Η Πράξη 225/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας της διακήρυξης για την ανάθεση, από την εταιρεία «Ελληνικά Ταχυδρομεία Α.Ε.» (ΕΛΤΑ Α.Ε.), του έργου εξυπηρέτησης πελατών στο δίκτυο καταστημάτων ΕΛΤΑ (συλλογή και διανομή) στην περιοχή Πελοποννήσου και Νήσων, εκτιμώμενης αξίας 7.216.245,00 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι ο φάκελος εισάγεται απαραδέκτως για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας, διότι εκκρεμεί η εξέταση προδικαστικής προσφυγής κατά της διακήρυξης. Κατά συνέπεια, η φάση της διαδικασίας δεν έχει ολοκληρωθεί. Το Κλιμάκιο επισήμανε επίσης ότι σε περίπτωση εκ νέου υποβολής, ο αναθέτων φορέας θα πρέπει να παράσχει διευκρινίσεις για την ανάγκη προσφυγής σε τρίτο ανάδοχο έναντι της πρόσληψης προσωπικού ή της σύναψης συμφωνίας-πλαίσιο, καθώς και για τις προηγούμενες διαδικασίες κάλυψης αναγκών και την εκκρεμή αίτηση αναστολής ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου.

Η Πράξη 254/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της νομιμότητας της διακήρυξης για την ανάθεση του έργου εξυπηρέτησης πελατών στο δίκτυο καταστημάτων της εταιρείας «…» σε Μακεδονία, Θράκη, Θεσσαλία, Ήπειρο και Στερεά Ελλάδα, συνολικής εκτιμώμενης αξίας 6.909.171,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι ο φάκελος εισάγεται απαραδέκτως και προώρως, καθώς εκκρεμεί η εξέταση προδικαστικής προσφυγής (ΓΑΚ ΕΑΔΗΣΥ 771/29-05-2024) κατά των όρων της διακήρυξης, με αποτέλεσμα η συγκεκριμένη φάση της διαδικασίας να μην έχει ολοκληρωθεί. Επιπλέον, ζητήθηκαν διευκρινίσεις για το ενδεχόμενο εκ νέου υποβολής, ιδίως ως προς την τεκμηρίωση της ανάγκης προσφυγής σε τρίτο ανάδοχο αντί της πρόσληψης προσωπικού και τους λόγους μη επιλογής συμφωνίας-πλαίσιο.

Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, από τον έλεγχο των υποβληθέντων σε αυτό στοιχείων, δεν διαπιστώθηκαν νομικές πλημμέλειες στην επί μέρους φάση της διαδικασίας ανάθεσης εκπόνησης της μελέτης με αντικείμενο…, η οποία (επί μέρους φάση) εκτείνεται μέχρι και την κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού στην ως άνω….. Συναφώς, επισημαίνεται ότι η επόμενη φάση της διαδικασίας που αφορά στον έλεγχο, από αρμόδιο, κατά το νόμο και τη διακήρυξη, όργανο, ο οποίος πιστοποιείται με τη σύνταξη αντίστοιχου πρακτικού, των υποβληθέντων από την ανωτέρω, αναδειχθείσα ανάδοχο Σύμπραξη γραφείων μελετών των προβλεπόμενων, στο άρθρο 23 της οικείας Διακήρυξης, επιμέρους δικαιολογητικών και εγγράφων νομιμοποίησης και ελέγχου της προσωπικής κατάστασης των μελών της, πρέπει να διαβιβαστεί για έλεγχο νομιμότητας στο Ελεγκτικό Συνέδριο (πρβλ. 281/2010 απόφαση VI Τμ. Ελ.Συν., βλ. 175/2010 Πράξη Ζ΄ Κλιμ. Ελ. Συν.).

Η Πράξη 174/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της διακήρυξης ενός ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση υπηρεσιών υποστήριξης λειτουργίας Κέντρων Διαλογής στον Νομό Αττικής, εκτιμώμενης αξίας 5.803.855,50 ευρώ, από την εταιρεία «…..». Το Κλιμάκιο έκρινε την εισαγωγή του φακέλου για έλεγχο απαράδεκτη επειδή η συγκεκριμένη φάση της διαδικασίας δεν έχει ολοκληρωθεί. Η βασική αιτιολογία είναι ότι εκκρεμεί η εξέταση προδικαστικής προσφυγής κατά της διακήρυξης. Το Κλιμάκιο, για λόγους οικονομίας της διαδικασίας, επισήμανε επίσης ζητήματα προς διευκρίνιση σε περίπτωση μελλοντικής επανυποβολής, όπως η τεκμηρίωση της ανάγκης προσφυγής σε τρίτο ανάδοχο αντί της πρόσληψης προσωπικού, ο λόγος για τον οποίο δεν επιλέχθηκε η σύναψη συμφωνίας-πλαίσιο, και η προσκόμιση του σχετικού διαβιβαστικού εγγράφου με τον προσδιορισμό των Κέντρων Διαλογής.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολη πληρωμής     «….» που αφορά αμοιβή για εργασίες καθαρισμού, συντήρησης, ταφής – εκταφής στο Δημοτικό Κοιμητήριο …. (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη παρίσταται μη νόμιμη, καθόσον η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου ….άσκησε και χρέη Επιτροπής Διαγωνισμού, παρακάμπτοντας κατ’ ουσία το γνωμοδοτικό στάδιο του διαγωνισμού. Ωστόσο το Κλιμάκιο, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου …δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των ανωτέρω διατάξεων, αλλά  πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, ενόψει και του προαναφερόμενου περιεχομένου της διάταξης του άρθρου 72 παρ. 1ε΄ του ν. 3852/2010,  υπέλαβαν  το μεν ότι η Οικονομική Επιτροπή δεν έχει δεσμία αρμοδιότητα συγκρότησης Επιτροπών για τη διενέργεια διαγωνισμού και δεν είναι υποχρεωτικό το γνωμοδοτικό στάδιο, το δε ότι, αυτή μπορεί, εκ του λόγου τούτου, να υποκαθιστά την Επιτροπή του Διαγωνισμού και να ασκεί και τις αρμοδιότητες της τελευταίας.  (ΣΥΓΓΝΩΣΤΗ ΠΛΑΝΗ)

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω (βλ σκ. 1 και 2 της παρούσας), το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ανεξαρτήτως του ότι η αρχική σύμβαση του ως άνω έργου υποβλήθηκε σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών και έγκρισης του οικείου Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.. Συνεπώς, ο φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι το παρόν Κλιμάκιο είναι αρμόδιο να ελέγχει τη νομιμότητα ολοκληρωθεισών διαδικασιών σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων και των οικείων σχεδίων σύμβασης και όχι να γνωμοδοτεί επί προπαρασκευαστικών σταδίων των σχετικών διαδικασιών.

Εγκατάσταση αφαλάτωσης .(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις σκέψεις 1, 2 και 3 της παρούσας, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι, ανεξαρτήτως εάν η αρχική σύμβαση του ως άνω έργου υποβλήθηκε ή όχι σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που απαιτείται κατά νόμο να προηγηθεί για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης και η οποία, ολοκληρούμενη σε μία και μοναδική φάση, περιλαμβάνει την έκδοση απόφασης ανάθεσης στον ανάδοχο συμπληρωματικών εργασιών και έγκρισης του οικείου Α.Π.Ε., ενώ ουδέν σχέδιο σύμβασης υποβάλλεται προς έλεγχο. Συνεπώς, ο φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης εισάγεται για έλεγχο στο Κλιμάκιο τούτο προώρως.  Για τους λόγους αυτούςΑπαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο τούτο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας ο φάκελος της διαδικασίας που αφορά στον «3° Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα εργασιών του έργου με τίτλο: "Εγκατάσταση αφαλάτωσης"