Σύμβαση  με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών προγράμματος ομαδικής συνταξιοδοτικής ασφάλισης των εργαζομένων.(...) 	Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5, το Τμήμα κρίνει τα εξής: Από τη γραμματική διατύπωση των όρων του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, καθώς και από το περιεχόμενο της 21290/26.4.2023 απόφασης του Δ.Σ. της Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε. και της από 24.4.2023 σχετικής εισήγησης προκύπτει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την υπό κρίση προσφυγή, ότι το επίμαχο δικαίωμα προαίρεσης που προβλέπεται στα άρθρα 1.2 και 7.2 της ως άνω σύμβασης αφορά σε εφάπαξ αναδρομικές εισφορές σε εν ενεργεία κατά τον χρόνο υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης υπαλλήλους και δεν συνδέεται με τη ρύθμιση που συμπεριελήφθη μεν στην ως άνω 21290/26.4.2023 απόφαση, αλλά σε διακριτή παράγραφο αυτής και αφορά στην καταβολή μέσω της διαδικασίας μισθολογίου, εφάπαξ αποζημίωσης (ποσού 1.400 ευρώ ή αναλογία αυτού) σε αποχωρήσαντες υπαλλήλους της Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε., χωρίς η καταβολή αυτή να συνδέεται με το συνταξιοδοτικό πρόγραμμα στο οποίο αφορά η ελεγχόμενη σύμβαση. Συνεπώς, το Κλιμάκιο κατά πλάνη περί τα πράγματα έκρινε ότι το περιεχόμενο του επίμαχου δικαιώματος προαίρεσης εξειδικεύεται στην παράγραφο 6 της 21290/26.4.2023 απόφασης του Δ.Σ. της Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε. (βλ. σκέψεις 4.2 και 5.1 της προσβαλλόμενης Πράξης) και με βάση την παραδοχή αυτή έκρινε περαιτέρω ότι το εν λόγω δικαίωμα προαίρεσης δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης. Συνακόλουθα, όλες οι κρίσεις του Κλιμακίου για τις εφάπαξ καταβολές στους αποχωρήσαντες υπαλλήλους, οι οποίες όμως δεν εντάσσονται στο αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, αποβαίνουν αλυσιτελείς, αφού δεν σχετίζονται με το προβλεπόμενο στα άρθρα 1.2 και 7.2 αυτής δικαίωμα προαίρεσης, ο δε σχετικός όρος που έθεσε το Κλιμάκιο περί απάλειψης του εν λόγω δικαιώματος προαίρεσης είναι ανακλητέος, χωρίς το Τμήμα να μπορεί να ελέγξει το δικαίωμα αυτό περαιτέρω πρωτογενώς, διότι θα υποκαθιστούσε το Κλιμάκιο στην αρμοδιότητα του κατά τρόπο μη προβλεπόμενο στον νόμο (βλ. ΕλΣυν Ολ. 551/2023 σκ. 33, Έβδομο Τμ. 710/2022 σκ. 11).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η προσφυγή και να ανακληθεί η 290/2024 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου κατά το μέρος αυτής με τα οποίο τέθηκε ως όρος για την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης η απάλειψη του δικαιώματος προαίρεσης που προβλέπεται στα άρθρα 1.2 και 7.2 της σύμβασης, με ανάλογη αναμόρφωση του όλου σχεδίου και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου αυτού χωρίς τον ως άνω τεθέντα από το Κλιμάκιο όρο. 

Η Πράξη 285/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου εκδόθηκε μετά τη συνεδρίαση στις 15 Ιουλίου 2025. Αφορούσε τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης της Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε. για την εκτέλεση του έργου «Έργα Υλοποίησης Τεχνικών Ενεργειών Διεύθυνσης Δικτύου Ύδρευσης» (Εργολαβία Ε903 - Τμήμα ΙΙΙ/Ε.903.3, Περιοχές Γ΄ Τομέα Ηρακλείου) με προϋπολογισμό 3.520.822,00 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α. και δικαίωμα προαίρεσης). Ο διαγωνισμός, με κριτήριο ανάθεσης τη χαμηλότερη τιμή, οδήγησε στην απόρριψη της πρώτης προσφοράς λόγω προβλήματος με την εγγυητική επιστολή. Τελικά, αναδείχθηκε ανάδοχος ο δεύτερος κατά σειρά μειοδοσίας οικονομικός φορέας «…Α.Ε.» με συμβατικό τίμημα 3.106.578,49 ευρώ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν υπήρχαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες και δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης.

Η απόφαση ΠΡΑΞΗ 16/2025 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης και του σχεδίου σύμβασης για την «ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΠΙΘΑΝΩΝ ΠΗΓΩΝ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ Ε.ΥΔ.Α.Π. Α.Ε.». Ο αρχικός προϋπολογισμός της δαπάνης ανερχόταν σε 5.400.000 ευρώ (άνευ Φ.Π.Α.), με πρόβλεψη δικαιώματος προαίρεσης 1.890.000 ευρώ. Κριτήριο ανάθεσης ήταν η πλέον συμφέρουσα οικονομική προσφορά βάσει της βέλτιστης σχέσης ποιότητας – τιμής. Μετά την αξιολόγηση των προσφορών, η ένωση εταιρειών «… – … & …» αναδείχθηκε ως προσωρινή ανάδοχος. Το Κλιμάκιο, αφού εξέτασε τα στοιχεία, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στη διαδικασία ανάθεσης και κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επιδιώκεται η ανάκληση της 29/2019 Πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της  Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο  νομό…...Με τα δεδομένα αυτά  η μη αναφορά στο δικαίωμα προαίρεσης (βασικού στοιχείου για το καθορισμό της προϋπολογιζόμενης δαπάνης-άρθρο 6 του ν.4412/2016) κατά την ανάρτηση της προκήρυξης στο ΚΗΜΔΗΣ, (τρίτο στάδιο δημοσίευσης κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 38 του ν.4412/2016) καθιστά τον όρο αυτό μη νόμιμο. Εξάλλου, μολονότι ρητώς προβλέπεται ότι σε περίπτωση αναντιστοιχίας των στοιχείων που αναρτώνται στο ΚΗΜΔΗΣ και εκείνων που περιέχονται στο κείμενο της διακήρυξης κατισχύουν τα τελευταία, στην προκειμένη περίπτωση δεν προκύπτει ότι η αιτούσα ανταποκρίθηκε στην εκ του νόμου υποχρέωση για αμελλητί διόρθωση των εσφαλμένων μεταδιδόμενων στοιχείων. Τέλος, δεν αρκεί η τυχόν ορθή καταχώριση του στοιχείου της προϋπολογιζόμενης συμβατικής δαπάνης κατά το στάδιο του πρωτογενούς αιτήματος, δηλαδή της απόφασης ανάληψης – δέσμευσης της οικείας πίστωσης, καθόσον, όπως συνάγεται από τις προεκτεθείσες διατάξεις του άρθρου 38 του ν. 4412/2016, η καταχώριση των επιμέρους στοιχείων της παρ. 4 απαιτείται για κάθε ένα από τα αναφερόμενα στην παρ. 3 στάδια).  Μετά την απάλειψη του δικαιώματος προαίρεσης,  καθόσον ο όρος αυτός δεν είναι νόμιμος αφού δεν έχει περιβληθεί των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας, ο προϋπολογισμός του ελεγχόμενου έργου ανερχόμενος στο ποσό των 198.190,00 ευρώ είναι κάτω του ορίου για την υποχρεωτική δημοσίευση της διακήρυξης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνακόλουθα το Τμήμα κρίνει ότι η αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή,  να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 29/2019 πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της  Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο  νομό ...... και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης με τον αναδειχθέντα ανάδοχο …Ε., υπό τον όρο απάλειψης του κρίσιμου όρου περί δικαιώματος προαίρεσης, που κατά τα ανωτέρω κρίθηκε ως μη νόμιμος, από το άρθρο 4 παρ. 2 του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.Ανακαλεί την 29/2019 πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου της  Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο  νομό 

Η Πράξη 393/2024 του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου «τροποποίησης» της σύμβασης του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού για τις υπηρεσίες φύλαξης κτιρίων, η οποία έληξε στις 30.3.2024 μετά την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι μεταγενέστερες αναθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της υποβληθείσας για έλεγχο παράτασης έως τις 15.12.2024, δεν αποτελούν επιτρεπτή τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, αλλά νέα αυτοτελή ανάθεση υπηρεσιών, καθότι η τροποποίηση μπορεί να λάβει χώρα μόνο κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της κύριας σύμβασης. Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της εν λόγω ανάθεσης (€221.774,20 πλέον ΦΠΑ) υπολείπεται του κατώτατου ορίου των €300.000 (χωρίς ΦΠΑ) που απαιτείται για τον υποχρεωτικό προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο (άρθρο 324 του ν. 4700/2020). Κατά συνέπεια, το σχέδιο σύμβασης κρίνεται απαράδεκτο προς έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου.

Παροχή υπηρεσιών μεταφοράς μαθητών,(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη παράταση, η οποία έλαβε χώρα κατ΄ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 108 παρ. 2 του ν. 4485/2017, είναι μη νόμιμη, διότι η διαγωνιστική διαδικασία δεν είχε ακόμη εκκινήσει, δεδομένου ότι δεν είχε αποσταλεί η προκήρυξη στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. άρθρο 61 παρ. 1 του ν. 4412/2016 Α΄147),  μη αρκούσης της έγκρισης της διενέργειας διαγωνισμού και των όρων της διακήρυξης. Ως εκ τούτου η επίμαχη παράταση δεν συνιστά ενεργοποίηση του, προβλεπόμενου στην 4086/14.7.2015 Διακήρυξη καθώς και στις οικείες συμβάσεις και πάντως κριθέντος νομίμου στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου, δικαιώματος προαίρεσης-παράτασης.(...) Όμως κρίνεται ότι ο φορέας, συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων, υπέλαβε ως εκκρεμή την διαγωνιστική διαδικασία, κατ΄ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 108 παρ. 2 του ν. 4485/2017. Κατόπιν αυτών  η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, πλην όμως τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν λόγω συνδρομής συγγνωστής πλάνης,  για τον ίδιο λόγο πρέπει να θεωρηθούν και όσα χρηματικά εντάλματα  εκδοθούν εντός του χρόνου της προαναφερόμενης και προβλεπόμενης από το νόμο παράτασης των συμβάσεων μεταφοράς μαθητών.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ-Ανάθεση - Διαδικασία διαγωνισμού :Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι νόμιμη, διότι οι προαναφερόμενες συμβάσεις δεν αφορούν σε εκτέλεση ομοειδών εργασιών, οι οποίες μη νομίμως επιμερίσθηκαν και ανατέθηκαν απευθείας στην ίδια ανάδοχο. Συγκεκριμένα, από τις τεχνικές εκθέσεις των προς ανάθεση υπηρεσιών προκύπτει ότι η από 17.2.2016 σύμβαση αφορά πρωτίστως στην εκτέλεση όλων εκείνων των εργασιών που απαιτούνται για τη συντήρηση του χλοοτάπητα και μόνον των γηπέδων ποδοσφαίρου του ν.π.δ.δ., δηλαδή αφορά πρωτίστως σε εργασίες πρασίνου και δευτερευόντως σε εργασίες καθαριότητας των εσωτερικών χώρων, οι οποίες, μάλιστα, δεν προβλέπονται σε τακτική βάση αλλά συνδέονται με την προηγούμενη ύπαρξη προπόνησης ή αγώνα ή κάποιας εκδήλωσης. Για το λόγο δε αυτό και η σχετική τεχνική έκθεση συντάχθηκε από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος του Δήμου ........., η οποία  είναι  σε  θέση  να  γνωρίζει  τις  απαραίτητες  εργασίες  που  πρέπει  να γίνονται στους χλοοτάπητες των γηπέδων ποδοσφαίρου. Αντίθετα οι ελεγχόμενες εργασίες αφορούν σε εργασίες φροντιστή γηπέδου, που περιλαμβάνει όχι μόνο τις εργασίες καθαριότητας των χώρων των σχετικών Γυμναστηρίων, αλλά και κάθε άλλη εργασία που συνέχεται με τη λειτουργία αυτών (έλεγχος εισερχομένων, συντήρηση εγκαταστάσεων, αλλαγή τερμάτων ανάλογα με το ομαδικό άθλημα, φύλαξη και συντήρηση του αθλητικού υλικού, χειρισμό των τεχνικών οργάνων και του τεχνολογικού εξοπλισμού κ.α.) και απαιτεί την συνεχή παρουσία αυτού, καθόλη το ωράριο λειτουργίας των Γυμναστηρίων αυτών. Συνεπώς ενόψει των ανωτέρω και λαμβανομένου περαιτέρω υπόψη ότι στην προκειμένη περίπτωση στην τεχνική έκθεση αιτιολογείται επαρκώς το κόστος των υπό ανάθεση υπηρεσιών, η απευθείας ανάθεση των ως άνω υπηρεσιών κρίνεται νόμιμη και τούτο ανεξαρτήτως του ότι στην παρούσα χρονική συγκυρία το κόστος των, με την από 17.2.2016 σύμβαση, ανατεθεισών εργασιών δεν μπορεί να συνυπολογισθεί για την εύρεση του ορίου μέχρι του οποίου είναι δυνατή η κατ’ έτος απευθείας ανάθεση ομοειδών υπηρεσιών, καθόσον η ανάθεση αυτών έχει ήδη κριθεί ως μη νόμιμη με την 276/2016 πράξη του παρόντος Κλιμακίου.

Παροχή υπηρεσίας....Σε συνέχεια των προαναφερθέντων, ο αναθέτων φορέας ακύρωσε το συγκεκριμένο διαγωνισμό και προέβη στις επίμαχες τροποποιήσεις των τευχών της διακήρυξης με πρόβλεψη δικαιωμάτων προαίρεσης «πριν και κατά την διάρκεια της ανάθεσης της παροχής υπηρεσίας». Η προσφεύγουσα ισχυρίζεται ότι έχει έννομο συμφέρον να προβεί στην συγκεκριμένη προσφυγή, για αποφυγή στον συγκεκριμένο διαγωνισμό, αλλά και στο μέλλον αυθαιρεσιών, διακρίσεων, αδικιών και άνισης μεταχείρισης μειοδοτών σε διαγωνισμούς του συγκεκριμένου αναθέτοντα φορέα. Ωστόσο, με βάση τα ως άνω, η προσφεύγουσα δεν επικαλείται και δεν αποδεικνύει τη συγκεκριμένη ζημία που υφίσταται από τον όρο τον οποίο θεωρεί μη νόμιμο και όχι σύμφωνο με τη νομοθεσία που διέπει τους διαγωνισμούς των δημοσίων συμβάσεων. Ούτε η προσφεύγουσα επικαλείται και αποδεικνύει άμεση βλάβη από τον προσβαλλόμενο όρο της διακήρυξης, ο οποίος παραβιάζει τους κανόνες που αφορούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό, τη διαδικασία επιλογής του αναδόχου ή τα εφαρμοστέα για την ανάδειξή του κριτήρια, σε σημείο που να αποκλείει ή να καθιστά ουσιωδώς δυσχερή τη συμμετοχή της στον διαγωνισμό. Αλλά και οι προβληθέντες ισχυρισμοί της προσφεύγουσας είναι αόριστοι, αφού ούτε κάν επιχειρεί να αποδείξει, ως φέρουσα το σχετικό αποδεικτικό βάρος, ότι οι προβαλλόμενες παρανομίες της προκήρυξης δεν της επιτρέπουν να υποβάλει ανταγωνιστική αίτηση συμμετοχής. Η προσφεύγουσα δεν συνδέει με εξειδικευμένους και αποδεδειγμένους ισχυρισμούς συγκεκριμένα στοιχεία, που αφορούν τη νομική και την πραγματική κατάστασή της με τις αντίστοιχες πλημμέλειες που προβάλλει κατά της προκήρυξης. Απλώς αρκείται να προβάλει γενικούς και αφηρημένους ισχυρισμούς. 15. Κατά συνέπεια, δεκτού καθισταμένου ως βάσιμου του σχετικού ισχυρισμού του αναθέτοντα φορέα, η εξεταζόμενη προδικαστική προσφυγή κρίνεται απορριπέα ως απαραδέκτως ασκηθείσα, λόγω έλλειψης εννόμου συμφέροντος της προσφεύγουσας εταιρίας. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με την αίτηση αυτή το αιτούν επιδιώκει την ανάκληση της 21/2012 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Στην κρινόμενη δε περίπτωση στη διακήρυξη του διαγωνισμού αναφερόταν η δυνατότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης κατά τους όρους του νόμου, στους οποίους δεν περιλαμβάνεται η δυνατότητα επέκτασης του τεχνικού αντικειμένου ούτε η σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης σε περίπτωση προβλημάτων στη χρηματοδότηση του έργου, ήτοι χωρίς τη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που αφορούν την ανάγκη εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών, όπως επιχειρείται εν προκειμένω. Με τη βάση δε αυτή το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκρινε με την 170/2003 πράξη του ότι δεν κωλύεται η σύναψη της αρχικής σύμβασης, σε καμία δε περίπτωση με την κρίση του αυτή δεν νομιμοποίησε εκ των προτέρων τη σύναψη συμπληρωματικών συμβάσεων, για τις οποίες δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Ειδικά ως προς τις εργασίες διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου, ακόμα και αν γίνει δεκτός ο ισχυρισμός του αιτούντος ότι αυτές δεν αναφέρονται σε εργασίες πρασίνου και εν γένει διαμόρφωσης αυτού, αλλά σε εργασίες προστασίας της θεμελίωσης των κτιρίων, δεν συντρέχουν ομοίως οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Τούτο, διότι πέραν του ότι δεν προκύπτει κατά πόσο οι εργασίες αυτές αφορούν στα κτίρια που εμπίπτουν στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο ώστε να μη συντρέχει περίπτωση επέκτασης του τεχνικού αντικειμένου, το αιτούν δεν επικαλείται τη συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που δικαιολογούν την ανάγκη πραγματοποίησή τους, ήτοι τη συνδρομή πραγματικών γεγονότων που προέκυψαν μετά τη σύναψη της αρχικής σύμβασης και δεν ήταν δυνατό να προβλεφθούν κατά το χρόνο σύνταξης των σχετικών μελετών. Ο προβαλλόμενος, εξάλλου, ισχυρισμός ότι η δυνατότητα επέκτασης του συμβατικού αντικειμένου στα κτίρια Δ και Ε δυνάμει του άρθρου 8 παρ. 3 περ. ε΄ του π.δ. 334/2000 (δικαίωμα προαίρεσης) κατέστη γνωστή στους διαγωνιζόμενους με το άρθρο 203.2 της διακήρυξης, δεν ασκεί εν προκειμένω καμία επιρροή, διότι η επίμαχη σύμβαση φέρεται προς έλεγχο ως συμπληρωματική και όχι ως ενάσκηση του ανωτέρω δικαιώματος προαίρεσης, που υπόκειται σε διαφορετικές προϋποθέσεις και έχει διάφορη νομική βάση από την ισχύουσα για τη σύναψη συμπληρωματικών συμβάσεων. Εξάλλου, έχει προ πολλού παρέλθει το χρονικό διάστημα της τριετίας από την ανάθεση της αρχικής σύμβασης, εντός του οποίου περιοριζόταν η οποιαδήποτε δυνατότητα της Αναθέτουσας Αρχής να ασκήσει το ανωτέρω δικαίωμά της και να εξαντλήσει την ανάθεση των υπολειπόμενων εργασιών των επίμαχων κτιρίων Δ και Ε. Επίσης, απορριπτέος κρίνεται και ο ισχυρισμός περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης, λόγω της ύπαρξης πάγιας νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως προς το εφαρμοστέο στις συμπληρωματικές συμβάσεις νομοθετικό καθεστώς. Για το λόγο αυτό το γεγονός ότι τα χρηματικά εντάλματα, που είχαν εκδοθεί σε εκτέλεση προηγούμενων όμοιων συμβάσεων, είχαν θεωρηθεί από την αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου δεν αρκεί για τη θεμελίωση και αποδοχή του σχετικού αιτήματος. Τέλος, ο ισχυρισμός της αιτούσας περί πιεστικής ανάγκης μεταφοράς των εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, αλυσιτελώς προβάλλεται, αφού τυχόν λόγοι προστασίας του δημοσίου συμφέροντος δεν μπορούν να θεμελιώσουν κατά το νόμο ανάκληση της προσβαλλόμενης πράξης.Δεν ανακαλει την  21/2012 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Αίτηση για ανάκληση της 365/2011 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ: α) του Υπουργείου …., β) του Δήμου … και γ) της ανώνυμης αναπτυξιακής εταιρείας Ο.Τ.Α. με την επωνυμία «…..» με αντικείμενο την «…..», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.137.631,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ 23%).(....)Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η ελεγχόμενη σύμβαση αποτελεί προγραμματική σύμβαση, κατά την έννοια των άρθρων 100 του ν. 3852/2010 και 225 του ν. 3463/2006, δεδομένου ότι από το υποβληθέν σχέδιο προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους όλων των συμβαλλομένων μερών, αλληλοσυμπληρώνοντας τις αρμοδιότητές τους (πρβλ. αποφάσεις Τμ. Μείζ. – Επταμ. Σύνθ. Ελ. Συν. 2769, 2770 και 2271/2011). Συγκεκριμένα, ο Δήμος …. ασκεί εποπτικές και υποστηρικτικές αρμοδιότητες, αναλαμβάνει την παροχή δια του προσωπικού του υπηρεσιών, που σχετίζονται με την εγκατάσταση των νέων υποσυστημάτων του πληροφοριακού συστήματος, την διάθεση κατάλληλων χώρων εγκατάστασης και λειτουργίας του “Help Desk” και χρηματοδοτεί την υποστήριξη της λειτουργίας των υποδομών του ΚΕΑ ως φορέα πιλοτικής ή/ και δοκιμαστικής εγκατάστασης και λειτουργίας των επιμέρους τεχνικών εφαρμογών του συστήματος. Περαιτέρω, το Υπουργείο Εσωτερικών αναλαμβάνει την εν μέρει χρηματοδότηση του έργου και την άσκηση των ανωτέρω εκτιθεμένων εποπτικών και υποστηρικτικών αρμοδιοτήτων (βλ. ανωτέρω σκ. IV ε). Ως εκ τούτου,  η ελεγχόμενη σύμβαση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του π.δ. 60/2007, δεδομένου ότι δεν αποτελεί κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 2 αυτού δημόσια σύμβαση με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών, συναπτόμενη εξ επαχθούς αιτίας, αλλά είναι γνήσια προγραμματική σύμβαση, το αντικείμενο της οποίας συνίσταται στην συνεργασία των ανωτέρω φορέων προς την επίτευξη ενός σκοπού δημοσίου συμφέροντος. Συνεπώς, ο κατ’ εκτίμηση του δικογράφου της κρινόμενης αίτησης συναγόμενος σχετικός ισχυρισμός του αιτούντος κρίνεται βάσιμος. Αν και κατά τη γνώμη των Ευαγγελίας Σεραφή και ., Παρέδρων με συμβουλευτική ψήφο, η ελεγχόμενη σύμβαση, με αντικείμενο την πανελλαδική υποστήριξη του πληροφορικού συστήματος διαχείρισης αιτήσεων υπηκόων τρίτων χωρών και αδειών διαμονής, υποθέσεων κτήσης της ελληνικής ιθαγένειας και της οικείας τηλεφωνικής υποστήριξης, δεν πληρεί τις προϋποθέσεις της προγραμματικής σύμβασης καθόσον δεν θέτει γενικό πλαίσιο για την οργάνωση και διαχείριση του ως άνω πληροφορικού συστήματος που διασυνδέει τις δημόσιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εσωτερικών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων με τους Δήμους της χώρας. Τούτο διότι, το συνολικό τεχνικό της αντικείμενο δεν έχει προγραμματικό χαρακτήρα, αλλά σαφώς προσδιορισμένες υπηρεσίες ανάπτυξης και συντήρησης πληροφορικού συστήματος που ήδη λειτουργεί, οι δε υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν το Υπουργείο Εσωτερικών και ο Δήμος Αθηναίων αποτελούν υποχρεώσεις που, πέραν του οικονομικού ανταλλάγματος, είναι παρεπόμενες του κυρίου αντικειμένου και κατά  συνέπεια αν όχι αυτονόητα πάντως ευλόγως μπορούν να αναληφθούν στο πλαίσιο μιας σύμβασης ανάθεσης δημόσιων υπηρεσιών, στο βαθμό που προηγουμένως έχουν προσδιοριστεί με την οικεία διακήρυξη. Τη φύση του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης ως δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η ανάθεση των ίδιων ακριβώς εργασιών έχει ήδη αποτελέσει αντικείμενο διαγωνιστικής διαδικασίας (με πρωτοβουλία του Υπουργείου), μέχρι την ολοκλήρωση της οποίας η παροχή των υπηρεσιών προβλέπεται να εξυπηρετείται μέσω της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης. Επομένως όπως ορθά έκρινε το Κλιμάκιο, η ελεγχόμενη σύμβαση αποτελεί δημόσια σύμβαση πληροφορικών υπηρεσιών κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 2 του π.δ. 60/2007, για την ανάθεση της οποίας οι αρμόδιοι φορείς, εν προκειμένω Υπουργείο Εσωτερικών και Δήμος Αθηναίων (είτε αυτοτελώς ενεργώντας είτε σε συνεργασία) οφείλουν να εφαρμόζουν τις προβλεπόμενες από την ισχύουσα νομοθεσία ρυθμίσεις, από τις οποίες επιβάλλεται η διενέργεια διαγωνισμού. Περαιτέρω, όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου, το Τμήμα κρίνει ότι από το άρθρο 4 της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, που καταρτίστηκε τον Οκτώβριο του 2011, στο οποίο προβλέφθηκε ότι αυτή θα λήξει την 30.6.2012, συνάγεται όπως άλλωστε επικαλούνται, ότι πρόθεση των συμβαλλομένων μερών είναι η εννεάμηνη διάρκεια της ανωτέρω σύμβασης και κατά συνέπεια το χρονικό αυτό διάστημα έκριναν τα συμβαλλόμενα μέρη ως αναγκαίο για την υλοποίηση του αντικειμένου της σύμβασης. Ως εκ τούτου, το Τμήμα κρίνει ότι εκ παραδρομής όρισαν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης της υπό κρίση προγραμματικής σύμβασης, καθόσον από το σύνολο του κειμένου της διακρίνεται η σαφής πρόθεσή τους, όπως συνάψουν σύμβαση διαρκείας 9 μηνών (βλ. αποφάσεις Τμ. Μείζ. – Επταμ. Σύνθ. Ελ. Συν. 2769, 2770 και 2271/2011). Τέλος, από το επισυναπτόμενο στο σχέδιο της ελεγχόμενης σύμβασης αναλυτικό πίνακα κοστολόγησης και χρονοδιάγραμμα, προκύπτουν τόσο το κόστος των επιμέρους υπηρεσιών, όσο και ο εκτιμώμενος χρόνος περάτωσης καθεμίας εξ αυτών. Ως εκ τούτου, η παράλειψη αναφοράς του χρόνου καταβολής καθεμίας από τις τρεις δόσεις της χρηματοδότησης και η μη πρόβλεψη συγκεκριμένης αντιστοιχίας των περιοδικών καταβολών προς την πρόοδο των εργασιών δεν αποτελεί, κατά την κρίση του Τμήματος, ουσιώδη πλημμέλεια, καθόσον οι εν λόγω καταβολές, όποτε και αν διενεργηθούν,  αφορούν σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, οι οποίες θα έχουν ήδη ολοκληρωθεί  κατά το χρόνο πληρωμής, με βάση το χρονοδιάγραμμα (βλ. και άρθρο 3 της ελεγχόμενης σύμβασης ανωτέρω σκέψη ΙV ε΄). Εξάλλου, ο χρόνος καταβολής της χρηματοδότησης δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των στοιχείων, τα οποία συγκροτούν με βάση τα άρθρα 100 του ν. 3852/2010 και 225 του ν. 3463/2006 το ελάχιστο νόμιμο περιεχόμενο των προγραμματικών συμβάσεων. Κατά συνέπεια, ο σχετικώς προβαλλόμενος λόγος του αιτούντος κρίνεται βάσιμος.(...)Συνακόλουθα, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες  σκέψεις, πρέπει να  γίνουν δεκτές οι υπό κρίση  αίτηση και παρεμβάσεις και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη του Κλιμακίου, το δε  οικείο σχέδιο σύμβασης  μπορεί  να υπογραφεί,  δοθέντος ότι δεν αναδείχθηκε με την ανακαλούμενη πράξη άλλος λόγος διακωλυτικός της υπογραφής του.