Αποκατάσταση βλαβών επαρχιακού οδικού δικτύου.(....) ζητείται η αναθεώρηση της 1638/2023 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)	Κατόπιν των ανωτέρω, λαμβάνοντας υπόψη α) ότι η δάνεια εμπειρία και η υπεργολαβία προβλέπονται ως διακριτές μορφές προσφυγής στις ικανότητες τρίτων φορέων τόσο στον νόμο όσο και στη διακήρυξη του επίδικου διαγωνισμού, β) ότι σύμφωνα με την ερμηνεία των σχετικών διατάξεων ο δανείζων τεχνική και επαγγελματική εμπειρία δεν φέρει αναγκαίως την ιδιότητα του υπεργολάβου, γ) ότι η νομική μορφή της συνεργασίας μεταξύ του συμμετέχοντος στον διαγωνισμό φορέα και του παρέχοντος την τεχνική και επαγγελματική εμπειρία καθορίζεται από τους συνεργαζόμενους φορείς υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η δέσμευση αυτών να διαθέτουν τους αναγκαίους για την εκτέλεση της σύμβασης πόρους και δ) ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ούτε από το ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των συνεργαζόμενων εταιρειών ούτε από άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτει ότι συμφωνείται η εκτέλεση συγκεκριμένου τμήματος του δημοπρατούμενου έργου από την εταιρεία «…» γεγονός που θα προσέδιδε στην εν λόγω συνεργασία τον χαρακτηρισμό της υπεργολαβίας, ορθώς το Τμήμα, ερμήνευσε τις διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 1β του ν. 4412/2016 επικαλούμενο και την πρόσφατη απόφαση του ΔΕΕ και στη συνέχεια στη συγκεκριμένη περίπτωση τη βούληση των συμβαλλομένων μερών κρίνοντας αφενός ότι ο δανείζων τεχνική και επαγγελματική ικανότητα δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη και υπεργολάβο και αφετέρου ότι η μορφή συνεργασίας μεταξύ της ως άνω εταιρείας και της παρεμβαίνουσας, όπως αποτυπώνεται στο από 23.6.2002 ιδιωτικό συμφωνητικό, δεν συνιστά υπεργολαβία. Επομένως, παρίσταται ορθή η κρίση του Τμήματος και του Κλιμακίου ότι μη νομίμως αποκλείστηκε από τον επίδικο διαγωνισμό η εταιρεία ..Ε.Ε. και οι περί αντιθέτου προβαλλόμενοι λόγοι της προσφυγής είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι ενώ είναι δεκτοί οι υπέρ της απόφασης του Τμήματος σχετικώς προβαλλόμενοι από την παρεμβαίνουσα λόγοι.  . Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί, να γίνει δεκτή η παρέμβαση της εταιρείας «….Ε.Ε.», και να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την προσφεύγουσα παραβόλου. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης. 

Πληρωμή 2ου λογαριασμού έργου που αφορά στην ανάπλαση οικισμού Δήμου. Νόμιμη, καθόσον η συναφθείσα μεταξύ του αναδόχου και τρίτου εργολήπτη υπεργολαβία πληρεί τις προϋποθέσεις του άρθ. 5 του ν.1418/1984. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η υπεργολαβία έχει εγκριθεί από το φορέα κατασκευής του έργου, αφορά σε ποσοστό μικρότερο του 30 % της συνολικής δαπάνης και ο υπεργολάβος διαθέτει τα αναγκαία εργοληπτικά προσόντα προς τούτο.

Η Πράξη 553/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας για την ανάθεση του έργου «Κατασκευή δικτύων πόσιμου νερού Δήμου Νέας Προποντίδας». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης καθώς η προσφορά της πρώτης μειοδότριας ένωσης εταιρειών απορρίφθηκε μη νομίμως. Ο αποκλεισμός βασίστηκε, εσφαλμένα, στο ότι η ένωση δεν ήταν εγγεγραμμένη στην απαιτούμενη τάξη του ΜΕΕΠ και στο ότι δεν δήλωσε ως υπεργολάβο τον τρίτο φορέα που παρείχε «δάνεια εμπειρία». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η συμμετοχή επιτρέπεται ανεξαρτήτως τάξης, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια, ενώ η δάνεια εμπειρία είναι διακριτή από την υπεργολαβία.

Η προσφεύγουσα ζητά την ακύρωση ή τροποποίηση της προσβαλλόμενης απόφασης της αναθέτουσας αρχής που απέρριψε την προσφορά της κατά τη διαγωνιστική διαδικασία για την «Προμήθεια διαφόρων ειδών επισιτιστικής και βασικής υλικής συνδρομής» στην Περιφερειακή Ενότητα. Ισχυρίζεται ότι η απόρριψη ήταν άδικη και έγινε κατά παράβαση της Διακήρυξης και του νομικού πλαισίου, καθώς αποκλείστηκε από τη συνέχιση της διαδικασίας λόγω μη καταβολής ακριβών δικαιολογητικών σχετικά με πιθανή υπεργολαβία, ενώ η σχέση της με προμηθευτές δεν αποτελούσε υπεργολαβία.

Υπηρεσίες φύλαξης-Υπεργολαβία. (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι: α) μη νομίμως συνήφθη η ανωτέρω σύμβαση, καθόσον, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η αναθέτουσα Αρχή υπέβαλε γραπτό αίτημα για τη χορήγηση του πιστοποιητικού της παρ.2β του άρθρου 68 του ν. 3863/2010. (..)Εξάλλου, η αναθέτουσα Αρχή δεν προέβη ούτε σε εκ των υστέρων, έστω, κίνηση διαδικασίας συμπλήρωσης του φακέλου με το επίμαχο πιστοποιητικό, με αποτέλεσμα να παραμένει άδηλο αν υπάρχουν καταχωρημένες στο «Μητρώο Παραβατών Εταιρειών Παροχής Υπηρεσιών Καθαρισμού ή/και Φύλαξης» τυχόν πράξεις επιβολής προστίμου σε βάρος της αναδόχου και β) κατά παράβαση της ρητής απαγόρευσης της παραγράφου 5 των τεχνικών προδιαγραφών, οι οποίες αποτελούν παράρτημα της ανωτέρω σύμβασης, η ανάδοχος εταιρεία ανέθεσε την εκτέλεση αυτής στην εταιρεία ...., μέσω του προσωπικού της οποίας τη διεκπεραίωσε...ωστόσο σημειώνεται ότι η ανάδοχος ουδέποτε ενημέρωσε σχετικώς, εγγράφως ή με άλλο τρόπο, την αναθέτουσα Αρχή για την πραγματοποιηθείσα υπεργολαβία..(..)Κατόπιν αυτών το Κλιμάκιο κρίνει ότι το η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο ένταλμα δεν πρέπει  να θεωρηθεί.

Η Πράξη 42/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για την προμήθεια ραδιοϊσοτόπων (18(F) FDG και 18F PSMA) για το PET SCAN, από το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου (Πα.Γ.Ν.Η.). Η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη ανερχόταν σε 942.800,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α. (χωρίς δικαίωμα προαίρεσης), ενώ η συμβατική αξία ανήλθε στα 918.220,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.. Το κριτήριο ανάθεσης ήταν η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά αποκλειστικά βάσει τιμής. Το Κλιμάκιο, εξετάζοντας τα στοιχεία του φακέλου σύμφωνα με τον ν. 4700/2020, διαπίστωσε ότι η διεξαχθείσα διαγωνιστική διαδικασία διέπεται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 και δεν εντοπίστηκαν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο αποφάνθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.

Επιβολή κομίστρου για μεταφορά ζώων συντροφιάς από ναυτιλιακή εταιρεία, στην περίπτωση που εκτελεί επιδοτούμενα δρομολόγια, δυνάμει πολυετούς σύμβασης ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας, αλλά και στην περίπτωση που εκτελεί ελεύθερα δρομολόγια.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Δεν είναι νόμιμη η επιβολή κομίστρου από τη ναυτιλιακή εταιρεία Α.Ε., η οποία δραστηριοποιείται στη γραμμή ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ-ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ, για τη μεταφορά ζώων συντροφιάς με Ε/Γ-Ο/Γ πλοία, τόσο στην περίπτωση που εκτελεί επιδοτούμενα δρομολόγια, δυνάμει της υπ΄αριθμ.3328.1.8.17/01/11/9-8-2011 συμβάσεως ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας, όσο και στην περίπτωση που εκτελεί ελεύθερα δρομολόγια (πλειοψ.). - ΑΠΟΔΕΚΤΗ

Η Πράξη 180/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου συμφωνίας-πλαίσιο μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της ένωσης οικονομικών φορέων «..Α.Ε.», με αντικείμενο την προμήθεια τροφίμων και ειδών βασικής υλικής συνδρομής (ΕΒΥΣ) για την αντιμετώπιση της υλικής στέρησης απόρων, προϋπολογισμού άνω των 76,5 εκατ. ευρώ (προ ΦΠΑ). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι όροι τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας (άρθρα 2.2.6.1 και 2.2.6.2) της διακήρυξης ήταν υπέρμετρα περιοριστικοί και δυσανάλογοι, τυποποιώντας την εμπειρία με υπερβολικά λεπτομερή σχήματα και απαιτώντας εκ των προτέρων τη διάθεση εγκαταστάσεων και οχημάτων. Η διαπίστωση αυτή ενισχύθηκε από τον μικρό αριθμό συμμετεχόντων (δύο αιτήσεις, μία απορρίφθηκε), γεγονός που παραβιάζει τις αρχές του υγιούς ανταγωνισμού. Κατόπιν αυτών, το Κλιμάκιο κωλύει την υπογραφή του σχεδίου συμφωνίας-πλαίσιο.

Ανάθεση των υπηρεσιών καθαριότητας των κτηριακών εγκαταστάσεων.(...) Με τις υπό κρίση προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 528/2024 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 5 έως 8 της παρούσας καθώς και όσα αναφέρονται στο 33536/2.9.2024 πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο αποκλεισμός της εταιρείας «….A.E.», με την αιτιολογία ότι παρέλειψε να δηλώσει στο ΕΕΕΣ που υπέβαλε την εταιρεία «…..A.E.», στη δάνεια εμπειρία της οποίας στηρίζεται, ως υπεργολάβο, καθώς και το ποσοστό της αξίας της σύμβασης που η τελευταία θα εκτελέσει, αντίκειται στη διάταξη του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016. Και τούτο, καθόσον, η δάνεια εμπειρία και η υπεργολαβία αποτελούν διακριτές μορφές προσφυγής στις ικανότητες τρίτων φορέων (βλ. Ολομ. ΕλΣυν 375/2014, Εβδ. Τμ. 397/2025 σκέψεις 5-9 και 1674/2021 σκ. 14) τόσο στον νόμο όσο και στη διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού (βλ. σκ. 12, άρθρο 2.2.7 της οικείας διακήρυξης) και ο δανείζων εμπειρία δεν φέρει αναγκαίως την ιδιότητα του υπεργολάβου, ανεξαρτήτως του ότι υποχρεούται, κατά την προαναφερθείσα ρύθμιση του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016, να συμπράξει ουσιωδώς, με την προσωπική και άμεση συμμετοχή του στην εκτέλεση των εργασιών που σχετίζονται με την ικανότητα την οποία δανείζει (βλ. ΔΕΕ απόφ. της 2.12.1999, Holst Italia, C‑176/98, σκ. 29, της 7.4.2016, Partner Apelski Dariusz, C-324/14, σκ. 37 και 38, και της 26.1.2023, SC NV Construct SRL κατά Judeţul Timiş, C-403/21, σκ. 72 έως 75).	Μάλιστα, πρέπει να σημειωθεί ότι η υποχρέωση αναφοράς στο ΕΕΕΣ του προσφέροντος του τμήματος της σύμβασης που προτίθεται να αναθέσει υπό μορφή υπεργολαβίας σε τρίτους, εφαρμόζεται μόνο στην περίπτωση υπεργολάβων, στις ικανότητες των οποίων δεν στηρίζεται ο προσφέρων, καθώς στην αντίθετη περίπτωση (ήτοι στην περίπτωση υπεργολάβων, στις ικανότητες των οποίων στηρίζεται ο προσφέρων), αρκεί, προκειμένου να ελεγχθεί η αξιοπιστία και ικανότητα τους να εκτελέσουν τη σύμβαση, η συμπλήρωση των οικείων πεδίων του ΕΕΕΣ που αφορούν στον δανείζοντα τρίτο. Τούτο δε αποτυπώνεται ρητά στο έντυπο του ΕΕΕΣ του ελεγχόμενου διαγωνισμού αλλά και στο σχετικό τυποποιημένο έντυπο ΕΕΕΣ [βλ. σχετικά κατευθυντήρια οδηγία 23 Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. (ΑΔΑ: Ψ3ΗΙΟΞΤΒ-Κ3Ε), σελ. 18, και ΣτΕ 1412/2024 σκ. 10]. 	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές να απορριφθούν, να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη, να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την πρώτη προσφεύγουσα παραβόλου (βλ. άρθρα 310 παρ. 1 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020) και να απορριφθεί το αίτημά της περί καταβολής της δικαστικής της δαπάνης λόγω και της απόρριψης της προσφυγής της (βλ. άρθρα 314 παρ. 1 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020).

Η Πράξη 22/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου συμφωνίας-πλαίσιο τριετούς διάρκειας, συμβατικού τιμήματος 21.434.065,14 ευρώ (προ ΦΠΑ), μεταξύ της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της ένωσης εταιρειών «...ΑΒΕΕ». Αντικείμενο της συμφωνίας είναι η προμήθεια τροφίμων και ειδών βασικής υλικής συνδρομής για τις ανάγκες του προγράμματος αντιμετώπισης της υλικής στέρησης απόρων. Το Κλιμάκιο αποφάσισε ότι κωλύεται η υπογραφή της συμφωνίας. Η υπογραφή κωλύεται διότι οι όροι τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας (άρθρα 2.2.6.1 και 2.2.6.2 της διακήρυξης) κρίνονται υπέρμετρα περιοριστικοί και δυσανάλογοι, τυποποιώντας σύνθετα την αιτούμενη εμπειρία και απαιτώντας εκ των προτέρων τη διάθεση συγκεκριμένων εγκαταστάσεων (αποθήκης 700 τ.μ.) και οχημάτων.