Η απόφαση (Πράξη 01/2025) του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Βασικά έργα αποχέτευσης υποζωνών Α3.α και Α3.β» της Δ.Ε.Υ.Α. Πατρών, συνολικής συμβατικής δαπάνης 1.643.093,52 ευρώ (εκτός Φ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι προτεινόμενες συμπληρωματικές εργασίες, οι οποίες προέκυψαν λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου (όπως δυσχέρειες εκσκαφών, ανάγκη αντιστήριξης πρανών, αναντιστοιχίες αντλητικών συγκροτημάτων) πληρούν σωρευτικά τις προϋποθέσεις των άρθρων 132 και 156 του ν.4412/2016. Συγκεκριμένα, κρίθηκε ότι είναι απόλυτα αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση του έργου, δεν μεταβάλλουν τη συνολική του φύση και η αξία τους δεν υπερβαίνει το 50% της αρχικής σύμβασης (παρουσιάζοντας υπέρβαση 32,50%). Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, υπό τον όρο δέσμευσης πίστωσης και παράτασης της διάρκειας της αρχικής σύμβασης.

Η Πράξη 199/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο του Δήμου Βόλου «Δημιουργία Μουσείου για την αξιοποίηση της Αργούς». Η αρχική σύμβαση είχε αξία 11.014.875,17 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η συμπληρωματική σύμβαση, αξίας 2.073.412,64 ευρώ (με αναθεώρηση και ΦΠΑ), προέκυψε για συμπληρωματικές εργασίες, κυρίως λόγω αλλαγών στη στατική μελέτη θεμελίωσης και στο σύστημα προσωρινής αντιστήριξης σκαμμάτων, αποτέλεσμα της καταγραφής σχεδόν επιφανειακού υδροφόρου ορίζοντα μετά τους κυκλώνες Daniel και Elias. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η τροποποίηση, με αξία 1.642.541,20 ευρώ (14,91% της αρχικής αξίας χωρίς ΦΠΑ), συνιστά τροποποίηση ήσσονος αξίας («de minimis») κατά το άρθρο 132 παρ. 2 του ν. 4412/2016, καθώς υπολείπεται του ορίου 15% και δεν μεταβάλλει τη φύση της σύμβασης. Ως εκ τούτου, η υποβολή του σχεδίου για προσυμβατικό έλεγχο κρίθηκε απαράδεκτη βάσει του άρθρου 324 παρ. 5 περ. α΄ του ν. 4700/2020.

Ανάπλαση κεντρικού ιστού πόλεως - συμπληρωματική σύμβαση...Με τα παραπάνω δεδομένα το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης διότι αυτή δεν αποτελεί, κατά την έννοια του νόμου, συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανάπλαση Κεντρικού Ιστού Πόλεως ...», όπως αυτό προσδιορίστηκε με την οικεία μελέτη δημοπράτησης και την αρχική σύμβαση. Ειδικότερα η ελεγχόμενη σύμβαση δεν φέρει συμπληρωματικό χαρακτήρα αναφορικά με το αρχικό συμβατικό αντικείμενο, αλλά αφορά στην εκτέλεση εργασιών που ανέκυψαν μετά από την ανατροπή των προβλέψεων της μελέτης δημοπράτησής του και την επελθούσα μεταβολή του αρχικού σχεδιασμού του έργου, του οποίου το αντικείμενο τροποποιήθηκε και επεκτάθηκε, βάσει των ως άνω μελετών που εγκρίθηκαν κατά την εκτέλεσή του, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Επομένως, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη σύμβαση δεν αφορούν το αρχικό συμβατικό αντικείμενο του ανωτέρω έργου και δεν δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης αυτού. Σε κάθε περίπτωση, εξάλλου, η ανάγκη εκτέλεσης των φερόμενων ως συμπληρωματικών εργασιών δεν ανέκυψε λόγω της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου, καθόσον τα επικαλούμενα γεγονότα της μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης λόγω της λειτουργίας του αεροδρομίου …, της κατασκευής της … και των … καθώς και του ότι η προηγούμενη αντίστοιχη κυκλοφοριακή μελέτη είχε συνταχθεί κατά το έτος 2001, ήταν γνωστά πολύ πριν από τη δημοπράτηση του έργου.(...)Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα προηγουμένως έγιναν δεκτά, συντρέχει ουσιώδης νομική πλημμέλεια που κωλύει την υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης σύμβασης και επομένως η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/1285/2011

Ανάπλαση κεντρικού ιστού πόλεως - συμπληρωματική σύμβαση..ζητείται η αναθεώρηση της 796/2011 Απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα μείζονος – επταμελούς σύνθεσης άγεται στην κρίση ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δεν αποτελεί, κατά την έννοια  του νόμου, συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανάπλαση Κεντρικού Ιστού Πόλεως ....», όπως το τελευταίο προσδιορίσθηκε με την οικεία μελέτη δημοπράτησης και την αρχική σύμβαση, καθόσον αφορά στην εκτέλεση εργασιών που ανέκυψαν μετά από την ανατροπή των προβλέψεων της μελέτης δημοπράτησής του και την επελθούσα μεταβολή του αρχικού σχεδιασμού του έργου, του οποίου το αντικείμενο τροποποιήθηκε και επεκτάθηκε, βάσει των ως άνω μελετών που εγκρίθηκαν κατά την εκτέλεσή του. Επομένως, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη σύμβαση δεν αφορούν το αρχικό συμβατικό αντικείμενο του ανωτέρω έργου και δεν δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης αυτού, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση του VΙ Τμήματος. Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, δεν συντρέχει εν προκειμένω η αξιούμενη από το νόμο συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου, οι οποίες να καθιστούν αναγκαία τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος ότι τα γεγονότα που επικαλείται ο αιτών Δήμος της μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης, λόγω της λειτουργίας του αεροδρομίου ..., της κατασκευής της ... και των Ολυμπιακών Έργων, καθώς και του ότι η προηγούμενη αντίστοιχη κυκλοφοριακή μελέτη είχε συνταχθεί κατά το έτος 2001, ήταν γνωστά πολύ προ της δημοπρατήσεως του έργου. (...)Κατ’  ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα μείζονος – επταμελούς σύνθεσης αποφαίνεται ότι η υπό κρίση αίτηση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «ΔΗΜΟΣ ....» πρέπει να απορριφθεί και να μην αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη με αυτήν 796/2011 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Η ανάθεση της εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών στον αρχικό ανάδοχο του έργου δεν είναι νόμιμη, κατά παραδοχή , αφού δεν προκύπτει ότι αυτές κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, μόνη δε η αρτιότητα και λειτουργικότητα του έργου δε δύνανται άνευ ετέρου να στηρίξουν νομιμότητα της εν λόγω σύμβασης.

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανακατασκευή ασφαλτοτάπητα στην Ε.Ο. 32, στο τμήμα Μαραθώνας – Άνω Σούλι – Γραμματικό και λοιπές εργασίες», συνολικού τιμήματος 119.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.(....)πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης του έργου, διότι οι ως άνω αναφερόμενες εργασίες ανέκυψαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων,  είναι δε απαραίτητες για την άρτια εκτέλεση του έργου και δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την κύρια σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ενώ δεν συνιστούν επέκταση του φυσικού αντικείμενου του έργου. Επομένως, οι εν λόγω εργασίες είναι συμπληρωματικές και μπορούν να περιληφθούν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση και να ανατεθούν στον ανάδοχο του ήδη εκτελούμενου έργου.Δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης ...

Η Πράξη 121/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «AΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΖΗΜΙΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΟΔΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ... ΣΤΗ Δ.Ε. ΙΝΑΧΩΡΙΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΙΣΣΑΜΟΥ». Η αρχική σύμβαση συνήφθη το 2023. Η συμπληρωματική σύμβαση, ποσού 747.000,58 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), κρίθηκε αναγκαία λόγω της επιδείνωσης των ζημιών από νέα έντονα καιρικά φαινόμενα, που οδήγησαν σε εκτεταμένη διάβρωση, ρηγματώσεις και αστάθεια του εδάφους. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν.4412/2016, καθώς είναι απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση και ασφαλή λειτουργία του έργου, δεν μεταβάλλουν τη συνολική του φύση, δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά από την αρχική σύμβαση, και η αξία τους (49,92%) δεν υπερβαίνει το όριο του 50%. Ως εκ τούτου, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

Η Πράξη 212/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΡΕΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙΟΥ – ΦΑΣΗ Β». Η συμπληρωματική σύμβαση, ποσού 1.232.796,15 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ), συντάχθηκε για να συμπεριλάβει αυξομειώσεις ποσοτήτων λόγω ακριβέστερων επιμετρήσεων. Οι πρόσθετες εργασίες κρίθηκαν απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση του έργου, καθώς η αρχική μελέτη συντάχθηκε εν μέσω πλημμυρικών φαινομένων (Ιανουάριος 2021) όταν πολλές βλάβες (διάβρωση αναχωμάτων, άμμος) δεν ήταν πλήρως ορατές. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν.4412/2016, είναι τεχνικά αδιαχώριστες από την αρχική σύμβαση, και η αξία τους δεν ξεπερνά το 50% αυτής, συνεπώς δεν κωλύεται η υπογραφή της.

Η προσφεύγουσα με την προδικαστική προσφυγή ζητά την ακύρωση της απόφασης υπ’ αριθμ. 4/2020 του Διοικητικού Συμβουλίου του αναθέτοντος φορέα, με την οποία η παρεμβαίνουσα αναδείχθηκε οριστική ανάδοχος για τη σύμβαση με αντικείμενο την «Εφαρμογή ζωνοποίησης και αντικατάσταση παλαιών αγωγών δικτύου πόλεως …». Η σύμβαση έπρεπε να ανατεθεί στην προσφεύγουσα, καθώς ήταν η επόμενη στη σειρά κατάταξης των προσφορών. Ωστόσο, κατά την προσφεύγουσα, η ανάδειξη της παρεμβαίνουσας ήταν παράνομη, επειδή τα δικαιολογητικά κατακύρωσης που υποβλήθηκαν ήταν εκπρόθεσμα, η βεβαίωση πιστοληπτικής ικανότητας δεν κάλυπτε τον χρόνο υποβολής τους και οι υπεύθυνες δηλώσεις αφορούσαν μελλοντικές καταστάσεις, γεγονότα που αποτελούσαν λόγους αποκλεισμού της. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΗΤΑΝ: «Εφαρμογή ζωνοποίησης και αντικατάσταση παλαιών αγωγών δικτύου πόλεως …» με συνολικό προϋπολογισμό 12.050.000,00 € πλέον ΦΠΑ.

Συμπληρωματική σύμβαση εργου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των πρόσθετων εργασιών αντιστήριξης που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την Επίτροπο. Η τεχνική μελέτη του έργου στηρίχτηκε στην από 5.1.2017 γεωτεχνική μελέτη, η οποία περιέλαβε γεωτεχνική έρευνα με την εκτέλεση δειγματοληπτικής γεώτρησης συνολικού μήκους 7,50 μέτρων καθώς και οριστική μελέτη αποκατάστασης και σταθεροποίησης της περιοχής του πέτρινου τοίχου που έχει αστοχήσει, με επιλογή συγκεκριμένου συστήματος υποστήριξης (κατασκευή πασσαλότοιχου για μήκος 30 μέτρων περίπου όπισθεν του υπάρχοντος τοιχίου και επεμβάσεις συγκέντρωσης και απομάκρυνσης των υδάτων ανάντη του τοιχίου). Η απόφαση δε, ακολούθως, της αναθέτουσας αρχής να τροποποιήσει την επιλεγείσα τεχνική λύση αντιστήριξης – μετά τη δημοπράτηση και ανάθεση του έργου – δεν προκύπτει ότι οφείλεται σε λόγους που σχετίζονται με αδυναμία εκτέλεσης του έργου ως είχε σχεδιασθεί εξαρχής, αλλά οφείλεται στην αντίθεση του αναδόχου ως προς την επιλεγείσα τεχνική λύση και μέθοδο, η οποία εκφράσθηκε τρεις ημέρες μετά την υπογραφή της αρχικής σύμβασης. Με τον τρόπο αυτό, όμως, τροποποιείται μετά τη δημοπράτηση του έργου το τεχνικό αντικείμενο της κύριας σύμβασης με την εφαρμογή τεχνικής λύσης και μεθόδου, που δεν προδιαγράφεται στα οικεία συμβατικά τεύχη και συντελείται ως εκ τούτου ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, μεταβολή του αντικειμένου αυτής, με την ανάθεση μη προβλεπόμενων στην αρχική σύμβαση εργασιών, που οδηγεί σε παραβίαση των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των υποψηφίων (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Συνθ. 3463/2012, 3210/2011, VI Τμ. 1906/2013), απορριπτομένων όλων των περί του αντιθέτου προβαλλομένων ισχυρισμών του αιτούντος ως αβασίμων. ...

Δεν αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/541/2020