ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΑΝΑΘΕΣΗ. Μη νόμιμη δαπάνη  για την εκτέλεση εργασιών καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων  των δημοτικών οδών από ξερή βλάστηση, καθαρισμού τάφρου , καθαρισμού ρεμάτων  και καθαρισμού αποστραγγιστικών τάφρων (..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι μη νομίμως τα αρμόδια όργανα του Δήμου προσέφυγαν στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 103 παρ. 2γ΄ του Δ.Κ.Κ., καθόσον οι σχετικές αποφάσεις της Δημαρχιακής Επιτροπής δεν είναι επαρκώς αιτιολογημένες, ήτοι δεν γίνεται επίκληση της επείγουσας εκείνης ανάγκης που επέβαλε την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση η εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη δεν στοιχειοθετείται όταν υπάρχει κίνδυνος  καταστροφών από έντονα καιρικά φαινόμενα κατά την περίοδο του φθινοπώρου και πολύ περισσότερο την περίοδο του  χειμώνα, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, κατά τους χειμερινούς μήνες είναι αναμενόμενη η εκδήλωση έντονων καιρικών φαινομένων, οπότε οι εργασίες καθαρισμού ρεμάτων, τάφρων και αγροτικών δρόμων, προς αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων, δύναται να προγραμματιστούν  εγκαίρως και να διενεργηθούν οι νόμιμες διαδικασίες αναθέσεως. Εξάλλου, ούτε η διεξαγωγή των δημοτικών εκλογών, ούτε η θέση σε ισχύ από 1.1.2011 του ν.3852/2010, αποτελούν έκτακτα και απρόβλεπτα γεγονότα που καθιστούσαν αδύνατο τον προγραμματισμό της αναθέσεως των εν λόγω εργασιών με την τήρηση των νόμιμων διαδικασιών του διαγωνισμού. Τέλος, δεν συνιστά έκτακτο και απρόβλεπτο περιστατικό, ικανό να δικαιολογήσει, εν προκειμένω, την απευθείας ανάθεση, η μη ύπαρξη επαρκούς πίστωσης για την ανάθεση των εν λόγω εργασιών εγκαίρως, δοθέντος  ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο των αναθέσεων, οπότε και είχαν εξασφαλιστεί οι σχετικές πιστώσεις (βλ. το  έγγραφο επανυποβολής του Δήμου), ήταν δυνατή η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού, λόγω του συνολικού ποσού αυτών (41.200,00 ευρώ). (..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι μη νόμιμες και μη κανονικές και αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.  

Δημόσια έργα –Κατάτμηση.Oι εντελλόμενες με τα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες στο σύνολό τους, καθόσον αφενός η απευθείας ανάθεση έγινε σε εργοληπτική επιχείρηση, η οποία λόγω της τάξεως του πτυχίου της δεν είχε τη δυνατότητα αναλήψεως μικρών έργων, αφετέρου δε το έργο «...» εντάσσεται στο ευρύτερο έργο «...» και η αυτοτελής δημοπράτησή του συνιστά μη επιτρεπόμενη κατάτμηση.

Εκτέλεση εργασιών συντήρησης δικτύου άρδευσης:Ειδικότερα, σύμφωνα και με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το αποτέλεσμα των εργασιών αυτών δεν καθίσταται συστατικό του εδάφους ούτε για την εκτέλεσή τους απαιτείται η χρήση ειδικών τεχνικών γνώσεων και μεθόδων καθώς και η χρησιμοποίηση εξειδικευμένου τεχνικού ή επιστημονικού προσωπικού και ανάλογων τεχνικών μέσων και εγκαταστάσεων, αλλά είναι δυνατόν να εκτελεστούν προσηκόντως από επαγγελματίες, όπως οι φερόμενοι ως δικαιούχοι των επίμαχων ενταλμάτων, οι οποίοι διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα και τη σχετική εμπειρία. Συνεπώς οι ανωτέρω εργασίες μη νομίμως επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού, καθόσον: α) όσο μεν αφορά τις εργασίες συντήρησης δικτύου άρδευσης ο Δήμος ........ έχει ήδη υπογράψει με τον Σταύρο Σηφάκη την από 23.1.2010 σύμβαση παροχής υπηρεσιών για τον έλεγχο και τη συντήρηση των δικτύων άρδευσης του Δήμου, διάρκειας ενός έτους και ποσού 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.., με αποτέλεσμα να έχει ήδη καλυφθεί το ανώτατο επιτρεπτό κατά νόμο όριο για απευθείας ανάθεση εργασιών, ενώ άλλωστε σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου ........ οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου άρδευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 189.614,75 ευρώ, β) ως προς τις εργασίες συντήρησης δικτύου ύδρευσης έχουν ήδη θεωρηθεί τα 130, 131 και 153, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........, συνολικού ποσού 14.410,17 ευρώ, με αποτέλεσμα αθροιζόμενη με το ποσό αυτό η εντελλόμενη με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνη, συνολικού ποσού 25.222,45 ευρώ, να έχει ήδη καλυφθεί το ανώτατο επιτρεπτό κατά νόμο όριο για απευθείας ανάθεση εργασιών, ενώ εξάλλου σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου ύδρευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 174.614,75 ευρώ και γ) ως προς τη δαπάνη για τις εργασίες συντήρησης δικτύου αποχέτευσης έχουν ήδη θεωρηθεί τα 152, 181 και 185, οικονομικού έτους 2010, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ........, συνολικού ποσού 15.857,05 ευρώ, με αποτέλεσμα και η δαπάνη αυτή να έχει υπερβεί το όριο των 15.000,00 ευρώ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση, ενώ άλλωστε σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του Δήμου  οικονομικού έτους 2010 η ετήσια δαπάνη για συντήρηση δικτύου αποχέτευσης στα διάφορα τοπικά διαμερίσματα ανέρχεται στο ποσό των 174.614,75 ευρώ. Κατ΄ ακολουθίαν αυτών, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες. Περαιτέρω, ο Δήμος ........ ισχυρίσθηκε ότι στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2010 προέβλεψε σαν έργα ανά τοπικό διαμέρισμα πιστώσεις για συντήρηση δικτύων ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης ποσού 6.984,59 ευρώ έκαστη, ενώ τα τελευταία έτη με τον ίδιο τρόπο προβλέπει στους προϋπολογισμούς του και εκτελεί τις σχετικές εργασίες χωρίς μέχρι σήμερα να έχει προκύψει διαφωνία από την Υπηρεσία Επιτρόπου για τον τρόπο εκτέλεσής τους, συνυπέβαλε δε αντίγραφα θεωρημένων από την Επίτροπο ενταλμάτων του οικονομικού έτους 2009 για δαπάνες αποχέτευσης, ύδρευσης και άρδευσης, συνολικού ποσού 19.887,28, 73.175,14 και 24.023,72 ευρώ. Ως προς τον ισχυρισμό αυτό η Επίτροπος αναφέρει στην από 27.5.2010 έκθεση διαφωνίας της ότι στο τέλος του έτους 2008 έστειλε τη σχετική με έργα και εργασίες νομολογία του παρόντος Τμήματος για να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των επόμενων προϋπολογισμών, σε συνεργασία με την ΤΥΔΚ Νομού ........, ενώ ενημερώθηκαν «όλοι» οι Δήμοι του Νομού και προφορικά ότι οι ομοειδείς δαπάνες άνω των 15.000,00 ευρώ σε ετήσια βάση απαιτούν διαγωνισμό και όχι κατάτμηση. Κατόπιν αυτών, το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχει συγγνωστή πλάνη στο πρόσωπο των αρμοδίων οργάνων του Δήμου, καθώς είναι γνωστή η νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με την οποία οι αναθέτουσες αρχές δεν πρέπει να προβαίνουν σε κατατμήσεις ομοειδών δαπανών προκειμένου να γίνονται απευθείας αναθέσεις και να αποφεύγεται με τον τρόπο αυτό η διενέργεια διαγωνισμών, ούτε συντρέχει δυσερμήνευτο των σχετικών διατάξεων, πέραν του ότι στην κρινόμενη υπόθεση ήδη από το τέλος του έτους 2008 ο Δήμος ........ είχε σχετική ενημέρωση από την ανωτέρω Επίτροπο, η οποία απέστειλε και τη σχετική με έργα και εργασίες νομολογία του παρόντος Τμήματος για να ληφθεί υπόψη κατά τη σύνταξη των επόμενων προϋπολογισμών. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και επομένως τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Εργασίες συντήρησης και επισκευής μηχανημάτων και προμήθεια ανταλλακτικών μηχανημάτων:..Με τα δεδομένα αυτά, οι επίμαχες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, διότι   η προμήθεια των ανταλλακτικών και η εκτέλεση των εργασιών συντήρησης   και επισκευής των μηχανημάτων ανατέθηκαν απευθείας, παρά το ότι, λόγω της λειτουργικότητάς τους, εντάσσονται, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας  και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, σε παρεμφερείς κατηγορίες - γεγονός που αποδεικνύεται και από το ότι γι’ αμφότερες τις συμβάσεις ο Δήμος απευθύνθηκε στον ίδιο προμηθευτή/πάροχο υπηρεσιών - η δε προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους, αθροιζόμενη, υπερβαίνει το ποσό των 20.000,00 ευρώ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται απευθείας ανάθεση. Όμως, τα αρμόδια όργανα του Δήμου … δεν ενήργησαν εν προκειμένω με πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, αλλά ενόψει του διαφορετικού είδους των συμβάσεων αυτών - προμήθειας η μεν, παροχής γενικών υπηρεσιών η δε - πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, θεώρησαν ότι αυτές εντάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες. Συνεπώς, τα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν, λόγω λήξης του οικονομικού έτους 2018

Καταβολή αποζημιώσεων περιφερειακών συμβούλων και γραμματεων για την συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις του περιφερειακού συμβουλίου.(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνη είναι νόμιμη. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχή των περιφερειακών συμβούλων στις συνεδριάσεις του περιφερειακού συμβουλίου προϋποθέτει την εκλογή τους στο εν λόγω αξίωμα (του περιφερειακού συμβούλου) και όχι τον διορισμό τους ως υπαλλήλων του δημόσιου τομέα, η πραγματοποίηση των συνεδριάσεων του περιφερειακού συμβουλίου ... εντός του κανονικού ωραρίου της Περιφέρειας, δεν δύναται να ασκήσει εν προκειμένω επιρροή, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 21 του ν. 4354/2015.(..)Συνεπώς, απορριπτομένου του σχετικού λόγου διαφωνίας του Αναπληρωτή Επιτρόπου, η πραγματοποίηση των συνεδριάσεων του περιφερειακού συμβουλίου ... εντός του κανονικού ωραρίου εργασίας της Περιφέρειας δεν αναιρεί την αποζημίωση που δικαιούνται οι περιφερειακοί σύμβουλοι για την συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις αυτές δυνάμει του άρθρου 184 παράγραφος 4 του ν. 3852/2010. Τέλος, με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα νομίμως εντέλλεται και η καταβολή αποζημίωσης στις υπαλλήλους εκείνες της Περιφέρειας που συμμετείχαν στις προαναφερόμενες συνεδριάσεις του περιφερειακού συμβουλίου ... ασκώντας χρέη γραμματέα, καθόσον τούτο προβλέπεται ρητά στο άρθρο 168 παράγραφος 4 του ν. 3852/2010...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη, με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής, δαπάνη είναι νόμιμη και ως εκ τούτου τα εντάλματα αυτά πρέπει να θεωρηθούν.

Εννοια Δημοσίων έργων-Κατάτμηση δαπάνης:θεώρηση των (....) χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής, του Λιμενικού Ταμείου του ιδίου ως άνω νομού, συνολικού ποσού 30.107,04 Ευρώ, που αφορούν πληρωμή δαπανών για προμήθειες υλικών και τις αντίστοιχες εργασίες για την ανάπλαση της πλατείας «Δένδρων Άμμου» και της ευρισκόμενης σ΄ αυτήν παιδικής χαράς(....)Τα έργα αυτά είναι κοινά και παρεμφερή, αφού έγιναν στον ίδιο χώρο και κατά τον ίδιο χρόνο, η συνολική δε δαπάνη εκτελέσεώς τους (μόνο με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα ανέρχεται στο ποσό των 30.107,04 Ευρώ) υπερβαίνει το ποσό των 15.000 Ευρώ, και, συνεπώς, θα έπρεπε να γίνει πρόχειρος διαγωνισμός, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην προαναφερθείσα Υπουργική απόφαση. Κατόπιν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού η πλακόστρωση της πλατείας Δένδρων Άμμου και η κατασκευή της επ΄ αυτής παιδικής χαράς έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση ομοίων ή ομοειδών εργασιών στο συγκεκριμένο χώρο και, κατά συνέπεια, αποτελούν ένα ενιαίο έργο, για την ανάθεση του οποίου έπρεπε να τηρηθεί η διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, και όχι της απευθείας ανάθεσης μετά από κατάτμηση της συνολικής δαπάνης του έργου. Επομένως, τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι η πρόσληψη των φερόμενων ως δικαιούχων με τη διαδικασία του άρθρου 209 του ν.3584/2007 δεν είναι νόμιμη, κατά τον βασίμως προβαλλόμενο πρώτο λόγο διαφωνίας της Επιτρόπου, παρελκούσης της εξέτασης των λοιπών λόγων αυτής. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπάνες δεν είναι νόμιμες και συνεπώς αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ ΚΑΙ ΛΙΠΑΝΤΙΚΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (ΙΙ), το Τμήμα κρίνει ότι η προμήθεια των ανωτέρω ειδών, τα οποία αποτελούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, ομοειδή αγαθά, που υπάγονται στην ευρύτερη, κατά τα ανωτέρω διδάγματα και αντιλήψεις, κατηγορία αγαθών (κατηγορία γένους) των «καυσίμων και λιπαντικών», δεν είναι νόμιμη, διότι η συνολική για τα ομοειδή αυτά είδη δαπάνη υπερβαίνει το τιθέμενο από την προαναφερόμενη υπουργική απόφαση όριο των 15.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α., ήτοι ανέρχεται στο ποσό των 71.220,70 ευρώ (με Φ.Π.Α.), κι επομένως μη νομίμως επιμερίσθηκαν αυτά σε περισσότερες μικρότερες ποσότητες και κατατμήθηκε η συνολικά απαιτούμενη γι΄ αυτά δαπάνη, με συνέπεια να διενεργηθεί η προμήθειά τους χωριστά με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, αντί να διενεργηθεί ενιαίος διαγωνισμός. Ως εκ τούτου, οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και, επομένως, τα χρηματικά αυτά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια τροφίμων..:Με δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθόσον η διάθεση της οικείας πίστωσης έγινε από την Οικονομική Επιτροπή και όχι από το Δήμαρχο, κατά παράβαση του άρθρου 58 παρ. 1 του ν.3852/2010, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο (25.7.2018). Ωστόσο, λαμβανομένου υπόψη του ισχυρισμού του Δήμου ότι τα αρμόδια όργανά του δεν είχαν ενημερωθεί για τη νέα ρύθμιση λόγω του μικρού χρονικού διαστήματος που είχε μεσολαβήσει από την έναρξη ισχύος της (5 εργάσιμες ημέρες), εν προκειμένω αυτά ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης της ως άνω διάταξης και τα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής τους πλάνης.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες, πλην τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής πρέπει να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής πλάνης.

Κατάτμηση ενιαίου έργου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, τα ανατεθέντα  σε κάθε περίπτωση, κατόπιν διενέργειας ανοικτών δημόσιων διαγωνισμών, που διασφαλίζουν την διαφάνεια και την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού, ως άνω έργα  είναι αυτοτελή και ανεξάρτητα μεταξύ τους και δεν συνιστούν ένα ενιαίο   έργο, καθόσον μετά από εκτίμηση της οικονομικής και τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσματος των οικείων εργασιών, ήταν δυνατή η σκοπούμενη δια  των διακηρύξεων αυτοτελής ενεργειακή αναβάθμιση καθενός από αυτά, χωρίς να καθίσταται αναγκαία, για το οικονομικά άρτιο εκάστου αυτών, η ενοποίησή τους. Επιπροσθέτως, δοθέντος ότι δεν συντρέχει, εν προκειμένω, περίπτωση απευθείας ανάθεσης της κατασκευής των εν λόγω έργων, τουναντίον, ακολουθήθηκε η νόμιμη διαδικασία του ανοικτού διαγωνισμού και ανατέθηκαν αυτά σε διαφορετικούς αναδόχους καθώς και ότι το άθροισμα των επιμέρους προϋπολογισμών εκάστου εξ αυτών δεν υπερβαίνει το απαιτούμενο  από την κοινοτική νομοθεσία κατώτατο όριο (βλ. και Υπόθεση C-16/1998 Επιτροπή κατά Γαλλίας), καθιστά αλυσιτελή τον περιοριζόμενο στην παράβαση της παρ. 14 του άρθρου 6 του ν. 4071/2012 προβαλλόμενο   από την Επίτροπο λόγο κατάτμησης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπάνες είναι νόμιμες και τα υπό κρίση χρηματικά ένταλματα, πρέπει να θεωρηθούν.