Κατασκευή και επέκταση αντιπλημμυρικών οχετών- συμπληρωματική σύμβαση..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Ως προς τις εργασίες κατασκευής του νέου τεχνικού μήκους 10μ. ίδιας διατομής με πτερυγότοιχους εκατέρωθεν μήκους 5μ. στη νότια πλευρά στην απόληξη του κατασκευασμένου αντιπλημμυρικού αγωγού, το οποίο θα αντικαταστήσει το ήδη υφιστάμενο τεχνικό, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 132 παρ. 1 και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ένταξη των εργασιών αυτών στο αντικείμενο του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Έκθεση - Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε στην κατασκευή - επέκταση αντιπλημμυρικού οχετού καθαρής διατομής 2,00Χ2,00μ. με απόληξη στο χείμαρρο …, και όχι στην κατασκευή νέου τεχνικού, όπως επιχειρείται με τις εν λόγω εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Επομένως, κατά τούτο, με την ελεγχόμενη σύμβαση ανατίθεται αντικείμενο που εκουσίως είχε παραλειφθεί από τις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, οι δε εργασίες της δεν ολοκληρώνουν αλλά επεκτείνουν το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των νόμιμων προϋποθέσεων σύναψης συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. Ε.Σ. VI Tμ. 122/2020, 847/2017, πρβλ. Ε΄ Κλ. 906, 337/2019). Σε κάθε δε περίπτωση δεν αιτιολογείται εν προκειμένω η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης και ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής, κατά τα ανωτέρω εκτιθέμενα.

Κατασκευή-αναάθμιση οδικού άξονα...Mε τη 275/2012 Πράξη του παρόντος Κλιμακίου κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, μεταξύ του Δημοσίου, εκπροσωπούμενου από τον Προϊστάμενο του Τμήματος Κατασκευής Οδών και Γεφυρών (Δ1β) της Διεύθυνσης Οδικών Έργων (Δ1) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (νυν «Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών», βλ. άρθρο 4 παρ. 2 του π.δ. 123/2016, ΦΕΚ Α΄ 208), και της κοινοπραξίας εργοληπτικών επιχειρήσεων με την επωνυμία «…», για την εκτέλεση του έργου «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ/ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 39.515.400,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ). Το έργο, που είχε αρχικώς ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ενίσχυση της προσπελασιμότητας», έχει ήδη ενταχθεί ως Υποέργο 1 της Πράξης «Κατασκευή – αναβάθμιση του οδικού άξονα ...» στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (εφεξής «ΕΤΠΑ» - βλ. την οικ.7603/29.6.2016 απόφαση της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Τομεακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΤΠΑ και του Ταμείου Συνοχής, με την οποία ορίσθηκε η επιλέξιμη δημόσια δαπάνη για τον υπολογισμό της κοινοτικής συνδρομής σε 37.409.525,46 ευρώ). Στις 10.9.2012 υπογράφηκε η σχετική σύμβαση, έναντι συνολικού ανταλλάγματος 38.004.088,80 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ). Ήδη, με το ΚΓ/ΦΚΑΘ75.00/ΟΔ/οικ.8414/2.11.2015 έγγραφο του Προϊσταμένου της Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Έργων Κατασκευής και Συντήρησης Συγκοινωνιακών Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών υποβλήθηκε ενώπιον του Κλιμακίου τούτου σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το ως άνω έργο, συνολικής δαπάνης 12.850.000,00 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, συνοδευόμενο από τον 2ο ΑΠΕ της 1ης αυτής συμπληρωματικής σύμβασης, το 2ο ΠΚΤΜΝΕ, την οικεία Αιτιολογική Έκθεση και την από 4.8.2016 Γνωμοδότηση του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων (Τμήμα Κατασκευών). Πλην όμως, στα στοιχεία του φακέλου δεν περιλαμβάνεται απόφαση έγκρισης της υποβληθείσας για έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς και των συνοδευόντων αυτή ΑΠΕ και ΠΚΤΜΝΕ, από την Προϊσταμένη Αρχή (αλλά σχέδιο της απόφασης αυτής). Ως εκ τούτου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις Ι και ΙΙ, στην προκειμένη περίπτωση δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία που προηγείται της σύναψης της εν λόγω σύμβασης, ήτοι δεν στοιχειοθετείται ούτε επιμέρους φάση της ελεγχόμενης από το Ελεγκτικό Συνέδριο διαδικασίας. Συνεπώς, το Κλιμάκιο στερείται της αρμοδιότητας να αποφανθεί για τη νομιμότητα του σχεδίου της συμπληρωματικής αυτής σύμβασης, το οποίο εισήχθη απαραδέκτως για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας.

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- εγκατάσταση αφαλάτωσης..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης στερείται νομίμου ερείσματος, διότι: α) οι συμπληρωματικές εργασίες δεν παρίστανται αναγκαίες για την εκτέλεση του αρχικού έργου, αλλά αποτελούν επέκταση του τεχνικού και φυσικού αντικειμένου του, η οποία δεν περιλαμβανόταν στα συμβατικά τεύχη για την ανάθεση της κύριας σύμβασης, και β) δεν διαπιστώνεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ότι εξαιτίας απρόβλεπτων περιστάσεων κατέστη αναγκαία, για την τεχνική εκτέλεση του υπό κατασκευή δημοπρατηθέντος έργου, η εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών, καθόσον για την επέκταση της δυναμικότητας της μονάδας αφαλάτωσης προβλεπόταν στα συμβατικά τεύχη νέα ανάθεση (Β΄ Φάση), άλλως η σημαντική αύξηση της τουριστικής - εποχικής κίνησης της περιοχής, αλλά και η βαθμιαία υποβάθμιση της ποιότητας του νερού των γεωτρήσεων (πίνακας παρακολούθησης .... 2008-2018 στη σελ. 12 της αιτιολογικής έκθεσης) ήταν γνωστή τουλάχιστον από τα έτη 2013- 2014, πριν τη δημοπράτηση του έργου, ο σχεδιασμός του οποίου πραγματοποιήθηκε με μεγάλη χρονική απόσταση, βάσει δεδομένων των προηγούμενων ετών σε σχέση με το χρόνο σύνταξης της προμελέτης (2011), επομένως δεν συντρέχει καμία από τις σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις βάσει των άρθρων 28 και 57 του ν.3669/2008, η συνδρομή των οποίων μπορούσε να παρέχει νόμιμο έρεισμα για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.Κατόπιν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Εγκατάσταση αφαλάτωσης - Θέση ...Δήμου ...».

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/122/2020

ΕΡΓΑ.(συμπληρωματική σύμβαση)(..)Η σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης διέπεται από τις διατάξεις του ν. 3669/2008 ..., που εξακολουθούν να εφαρμόζονται εν προκειμένω, έστω και αν με το άρθρο 377 παρ. 1 περ. 31 του ν. 4412/2016 ... καταργήθηκαν οι διατάξεις του ν. 3669/2008 (εκτός των διατάξεων των εκεί αναφερομένων άρθρων), καθόσον υπό το καθεστώς αυτών είχε συναφθεί η αρχική σύμβαση του έργου στο οποίο αφορά η υποβληθείσα προς έλεγχο συμπληρωματική...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι υφίστανται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που κωλύουν την υπογραφή της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα:A) Μη νομίμως επιχειρείται η σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με την κοινοπραξία «...», χωρίς να έχει προηγηθεί η εγκριτική της χωρήσασας στο ανάδοχο κοινοπρακτικό σχήμα υποκατάστασης της εταιρείας «...» από την εταιρεία «...» απόφαση της αναθέτουσας αρχής (βλ σκέψη VI.Δ), κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 65 της ΚΔΕ (βλ. σκέψη ΙV).B) Όπως προκύπτει από το προεκτιθέμενο 2056/ΚΕ.Εσχατιά 1ο/4.10.2016 έγγραφο της ΕΥΔΕ ΚΥΥ, το συνοδεύον αυτό ενημερωτικό σημείωμα του Διευθυντή της ΕΥΔΕ ΚΥΥ, αλλά και την προφορική διαβεβαίωση αυτού ενώπιον των μελών της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. (βλ. σκέψη VI.I), το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης έχει ήδη από 5.5.2016 υλοποιηθεί, δεν υπάρχουν εναπομείνασες εργασίες για την ολοκλήρωση του και, επομένως, δε νοείται σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον η εξάντληση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης δεν καταλείπει κανένα περιθώριο προσθήκης σ’ αυτή νέων εργασιών, αφού η αρχική συμβατική σχέση έχει ήδη αποσβεσθεί και δεν μπορεί πλέον να συμπληρωθεί με πρόσθετες εργασίες (βλ. σκέψη V).Γ) Σε κάθε περίπτωση, όπως προκύπτει και από τα οικ5269/11.5.2016 και 7389/4.7.2016 έγγραφα της ΕΥΔ του ΕΠ Υ.ΜΕ.ΠΕΡ.Α.Α. (βλ. σκέψεις VI.Γ και VI.I) το υλοποιηθέν φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης είναι άρτιο και λειτουργικό και η λειτουργικότητά του δεν επηρεάζεται από την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση. Περαιτέρω, η ένταξη των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης στο αντικειμένου του αρχικού έργου συνιστά ανεπίτρεπτη μεταβολή και επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, καθόσον αυτό, όπως οριοθετήθηκε με τη Διακήρυξη και την οικεία Τεχνική Περιγραφή και αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας δημοπράτησης, αφορούσε (προεχόντως) στη διευθέτηση του ρέματος της ..., με την κατασκευή κλειστού διδύμου αγωγού, και (δευτερευόντως) στην προσαρμογή (ανακατασκευή) ήδη υπαρχόντων αγωγών ομβρίων υδάτων στις ρητά κατονομαζόμενες στην Τεχνική Περιγραφή οδούς, ώστε να συμβάλουν στον αγωγό διευθέτησης του ρέματος (βλ. σκέψη VI.B), και όχι στην κατασκευή νέου, εκτεταμένου δικτύου αγωγών ομβρίων υδάτων στην παραρεμάτια ζώνη του ρέματος ..., όπως επιχειρείται με τις εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης. Συνεπώς, δεν πληρούνται εν προκειμένω όλες οι προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης (βλ. σκέψη V).VIII. Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, επισημαίνεται ότι το υποβληθέν σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης  πρέπει να συμπληρωθεί με το ποσό της εγγύησης καλής εκτέλεσης, που ανέρχεται σε 563.008,13 ευρώ (5%Χ11.260.162,60 ευρώ, κατ’ άρθρα 35 παρ. 6 της ΚΔΕ και 157 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4281/2014, ΦΕΚ Α΄ 160)....  Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου ...

Προμήθεια οχημάτων...Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής;i. Kατά το μέρος που αφορά την ενεργοποίηση του προβλεπόμενου δικαιώματος προαίρεσης για την προμήθεια τέταρτου περιπολικού πλοίου (άρθρο 1.3 της διακήρυξης), δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου του επίμαχου σχεδίου συμπληρωματικής - τροποποιητικής σύμβασης. Τούτο, διότι το προαναφερθέν δικαίωμα προαίρεσης, συμπεριλαμβανομένων και των γενικών όρων της διακήρυξης που ρυθμίζουν την εκτέλεση της προμήθειας για όλα τα παραδοτέα (κρατήσεις επί της πληρωμής, τεχνικές προδιαγραφές των πλοίων, εκπαίδευση του προσωπικού του Υπουργείου, τόπος παράδοσης και τρόπος παραλαβής των πλοίων, κυρώσεις για πλημμελή εκτέλεση), έχει ήδη ελεγχθεί από το παρόν Κλιμάκιο με την 402/2018 πράξη του και, ως εκ τούτου, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 132 παρ. 1 περ. α΄ και παρ. 6 περ. β΄ του ν. 4412/2016 (τροποποιήσεις βάσει σαφούς, ακριβούς και ρητής ρήτρας αναθεώρησης). Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη Ι), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο, κατά το μέρος αυτό, το επίμαχο σχέδιο συμπληρωματικής – τροποποιητικής σύμβασης.

Ανέγερση διοικητηρίου στέγασης υπηρεσιών - συμπληρωματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. ιδίως σκέψη ΙV), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση κατέστησαν αναγκαίες εξαιτίας της αναδιάρθρωσης των Υπηρεσιών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που επέφερε ο ν. 3852/2010, μεταβάλλοντας τις αποτυπωμένες στην αρχική μελέτη ανάγκες ως προς τη χωροθέτηση και χρήση του κτιρίου (ΕΣ Ε΄ Κλ. 287/2013), των αυστηρότερων προδιαγραφών για τα ενεργειακά χαρακτηριστικά (και) των δημοσίων κτιρίων που θεσπίστηκαν με τις διατάξεις του Κ.ΕΝ.Α.Κ. και των ν. 4122/2013 και 4342/2015 (ΕΣ VI Tμ. 1978/2012, Ε΄ Κλ. 287/2013), αλλά και τις ανάγκες ανάπτυξης της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, με αποτέλεσμα να απαιτείται η προσαρμογή του υπό ανέγερση κτιρίου στις νέες συνθήκες που προέκυψαν μετά την έγκριση των μελετών του αρχικού έργου και την ανάθεση της εκτέλεσης αυτού, οι οποίες αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, ώστε να ενταχθούν στην ήδη συναφθείσα σύμβαση (πρβλ. ΕΣ VI Tμ. Μείζ.-7μελούς Σύνθ. 4483/2013, VI 5991/2015). Συντρέχει, επομένως, εν προκειμένω απρόβλεπτη περίσταση, κατά την έννοια του νόμου (βλ. σκέψη ΙV) και, ως εκ τούτου, οι εργασίες που αποτελούν αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, καίτοι πραγματοποιούνται, κατά κύριο λόγο, με υλικά και μεθόδους μη προβλεπόμενες στα τεύχη δημοπράτησης, δύνανται νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος περαιτέρω ότι το εναπομείναν κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης δεν επαρκεί για την κάλυψη της οικείας δαπάνης (βλ. σκέψεις V.E και V.Z).Κατ’ ακολουθίαν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της, υπό τον όρο της προηγούμενης έγκρισης της αύξησης του εγκεκριμένου προϋπολογισμού του έργου «Ανέγερση Διοικητηρίου Στέγασης Υπηρεσιών Ν.Α. …» σε βάρος των πιστώσεων του ΠΔΕ (ΣΑΕΠ 317, ΚΑΕ 2015ΕΠ31700005 – βλ σκέψη V.IB), ώστε να καλυφθεί η δαπάνη που προκαλείται από την ελεγχόμενη 1η συμπληρωματική σύμβαση (πρβλ. ΕΣ VI Tμ. 2122/2015, Ε΄ Κλ. 33/2015, Z΄Κλ. 113/2013).

Εγκατάσταση αφαλάτωσης...ζητείται η αναθεώρηση της 122/2020 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. 5 παρούσης), ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλομένη ότι οι περιλαμβανόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση εργασίες συνιστούν επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου και δεν είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης.Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης συνίστατο στην κατασκευή εγκατάστασης αφαλάτωσης για την παραγωγή 5.000 κυβικών μέτρων/ημέρα πόσιμου νερού, με την επιλογή κατασκευής δύο παράλληλων γραμμών επεξεργασίας νερού,  δυναμικότητας 2.500 κυβικών μέτρων/ημέρα η κάθε μία, και με πρόβλεψη για μελλοντική επέκταση αυτού σε Β΄ Φάση, κατόπιν νέας διαγωνιστικής διαδικασίας, ενώ το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης συνίσταται στην κατασκευή δύο περαιτέρω γραμμών επεξεργασίας νερού, προκειμένου να καταστεί δυνατή η παραγωγή επιπλέον 5.000 κυβικών μέτρων/ημέρα πόσιμου νερού. Το ως άνω αρχικό έργο, αν εκτελεσθεί όπως είχε αρχικά σχεδιασθεί, θα εξυπηρετεί τον σκοπό του, ήτοι την παραγωγή ποσότητας νερού 5.000 κυβικών μέτρων ανά ημέρα, η δε εκτέλεση των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, που συνίστανται στην προσθήκη δύο επιπλέον γραμμών, δεν είναι αναγκαία για την εκπλήρωση του εν λόγω σκοπού, αφού το έργο θα είναι άρτιο και λειτουργικό χωρίς την εκτέλεση των εν λόγω συμπληρωματικών εργασιών. Προς τούτο άλλωστε συνηγορεί και ότι το αρχικό έργο είχε σχεδιασθεί ούτως ώστε να είναι δεκτικό επεκτάσεως, με την προσθήκη τρίτης γραμμής, για την παραγωγή επιπλέον 2.500 (ήτοι συνολικά 7.500) κυβικών μέτρων/ημέρα, δεδομένου ότι η εν λόγω επέκταση συνιστά ένα νέο τεχνικό αντικείμενο, το οποίο μάλιστα ήδη από την αρχική μελέτη είχε προβλεφθεί ως αυτοτελές, έναντι του αρχικού. Πολλώ δε μάλλον, συνιστά νέο τεχνικό αντικείμενο και η επέκταση της εγκατάστασης, με την προσθήκη και τέταρτης γραμμής, για την παραγωγή 10.000 κυβικών μέτρων/ημέρα, η οποία προβλέπεται να λειτουργήσει σε παρακείμενο χώρο.Περαιτέρω, δεν αποδεικνύεται ότι η συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων, τις οποίες επικαλείται η αναθέτουσα Αρχή (αύξηση της υδατοκατανάλωσης και της τουριστικής κίνησης, υποβάθμιση της ποιότητας των υπόγειων νερών και φαινόμενα ξηρασίας και λειψυδρίας), καθιστά αναγκαία την εκτέλεση του ελεγχόμενου έργου. Τούτο, αφενός διότι, εφόσον η μέση ημερήσια κατανάλωση των μηνών Ιουνίου και Αυγούστου 2018, χρονικής περιόδου δηλαδή, κατά τα γνωστά τοις πάσι, ακμής του τουριστικού κύματος, σε ημερολογιακό έτος αυξημένης τουριστικής επισκεψιμότητας, καταγράφηκε σε 3.585 κυβικά μέτρα/ημέρα, δεν αποδείχθηκε για ποιό λόγο η παραγωγή 5.000 κυβικών μέτρων δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών, δεδομένου ότι δεν παρουσιάστηκε οποιοδήποτε πραγματικό στοιχείο, από το οποίο να προκύπτει ότι κάποια από τις ημέρες καταναλώθηκε ποσότητα μεγαλύτερη των 5.000 κυβικών μέτρων· ούτε, πάντως, αιτιολογείται για ποιο λόγο η τυχόν για ελάχιστες ημέρες ανά έτος υπέρβαση της ως άνω ποσότητας δεν θα μπορούσε να καλυφθεί από άλλες πηγές, αλλά απαιτείται διπλασιασμός της ποσότητας πόσιμου ύδατος. Αφετέρου, διότι δεν αιτιολογείται ειδικότερα, αλλά θεωρείται δεδομένο ότι οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης της υδατοκατανάλωσης, που καταγράφηκαν από το έτος 2014 και εφεξής, θα διατηρηθούν, και μάλιστα αμείωτοι, κατά τα επόμενα έτη, ενόψει των όσων προαναφέρθηκαν περί υπερτουρισμού (βλ. σκ. 25, 26 παρούσης) και ενόψει μάλιστα του νεωτέρου αλλά μη δυναμένου να αγνοηθεί στοιχείου της γνωστής τοις πάσι παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, των οικονομικών συνεπειών της και του περιορισμού των τουριστικών μετακινήσεων που θα επέβαλλαν "αυτοπεριορισμό" ως προς την ανεξέλεγκτη υποδοχή τουριστών.Τέλος, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλομένη, ο ισχυρισμός της αιτούσης ότι δεν είναι δυνατός ο διαχωρισμός των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης από την εκτέλεση των εργασιών της αρχικής για τους αναλυτικά εκτιθέμενους στην αίτηση και το υπόμνημα τεχνικούς και οικονομικούς λόγους, ανεξαρτήτως βασιμότητάς του – λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι, όπως ήδη εκτέθηκε, προβλέφθηκε ότι ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να εκτελέσει το έργο κατά τρόπο ώστε να επιδέχεται συναρμογής με μελλοντικό έργο επέκτασης – προβάλλεται αλυσιτελώς, καθώς, και αληθής υποτιθέμενος, δεν δύναται να οδηγήσει σε κρίση διαφορετική αυτής της μη νομιμότητας της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, διότι η προϋπόθεση της μη δυνατότητας διαχωρισμού των συμπληρωματικών εργασιών από αυτές του αρχικού έργου ή της αναγκαιότητας αυτών για την τελειοποίησή του δεν εξετάζεται αυτοτελώς, αλλά σωρευτικώς με τις λοιπές προϋποθέσεις, όπως η μη επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του έργου.

Κατασκευή εργασιών φράγματος - συμπληρωματική σύμβαση..Με τα δεδομένα αυτά, και εκτός του ότι δεν προσκομίστηκαν ενώπιον του Κλιμακίου οι βεβαιώσεις α) περί έναρξης ή μη εκτέλεσης των εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, όπως αυτές περιγράφονται στον 5ο Α.Π.Ε. και β) περί υπογραφής ή μη της ελεγχόμενης 3ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου, στοιχεία που ζητήθηκαν με την ως άνω αναβλητική πράξη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στις ανωτέρω διατάξεις νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, διότι, ενόψει του ότι οι εργασίες αποδοτικής λειτουργίας των Ε.Ε.Ν. παρασχέθηκαν από 1.12.2015 έως 31.11.2016, για 12 μήνες, το οποίο είναι το προβλεπόμενο από τη διακήρυξη του έργου, χρονικό διάστημα για την παροχή των ως άνω υπηρεσιών, η παροχή των υπηρεσιών αυτών περατώθηκε και το αντικείμενο της σύμβασης έχει εξαντληθεί χωρίς να καταλείπεται περιθώριο για συμπλήρωσή της με πρόσθετες εργασίες. Ειδικότερα, δεν χωρεί η κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι, εκτός από τις λοιπές εργασίες που προβλέπονται από τα συμβατικά τεύχη του έργου, οι οποίες περατώθηκαν, όπως περιγράφεται ανωτέρω στις 31.12.2014, ολοκληρώθηκε και η δωδεκάμηνη αποδοτική λειτουργία του έργου, με συνέπεια να έχει ολοκληρωθεί το προβλεπόμενο από τη διακήρυξη του έργου φυσικό αντικείμενο και ο συμβατικός δεσμός του επίμαχου έργου να μην είναι ενεργός, ώστε να δύναται να συναφθεί συμπληρωματική σύμβαση. Ανεξαρτήτως των ανωτέρω, οι ως άνω εργασίες, που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του αρχικού έργου, αφού το επικαλούμενο «απρόβλεπτο γεγονός» (καθυστέρηση ολοκλήρωσης διαγωνισμού που προκηρύχθηκε με την 2534/31.5.2015 Διακήρυξη) δεν συνδέεται με την τεχνική εκτέλεση του έργου, αλλά αναφέρεται σε περιστάσεις που είναι άσχετες και δεν συνάπτονται με αυτήν. Πέραν τούτου σημειώνεται ότι αν επιδεικνυόταν η απαιτούμενη επιμέλεια, ο εν λόγω διαγωνισμός θα είχε προκηρυχθεί εγκαίρως και όχι κατά τη λήξη της διάρκειας του έργου «Ύδρευση … από το φράγμα … – Κατασκευή υπολειπομένων εργασιών φράγματος και έργων αγωγών μεταφοράς και Διυλιστηρίων».Κατ’ ακολουθία, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

Κατασκευή πρότυπου δημοτικού γηροκομείου...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, με προσφυγή, κατ’ άρθρο 28 περ. β΄ του Κ.Δ.Ε., στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, καθόσον αποδεικνύεται ότι πληρούνται, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 παρ. 1 του Κ.Δ.Ε. προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Μετά από όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, από τον έλεγχο των υποβληθέντων στο Κλιμάκιο στοιχείων δεν διαπιστώθηκε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για προσυμβατικό έλεγχο –με το Φ6στ/2411/7.3.2017 έγγραφο του Δημάρχου ..., σε αντικατάσταση του αρχικώς υποβληθέντος– σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής.

Εκσυγχρονισμός αθλητικών εγκαταστάσεων..Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις τροποποίησης της αρχικής (κύριας) σύμβασης του έργου και ανάθεσης των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών, καθόσον δεν αιτιολογείται, με πραγματικά και αναλυτικά στοιχεία, ότι οι σχετικές εργασίες προέκυψαν από περιστάσεις, τις οποίες τα αρμόδια όργανα του Δήμου αδυνατούσαν να προβλέψουν με επιμελή δράση. Ειδικότερα, η Υπηρεσία, με την οικεία αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1ο Α.Π.Ε., περιορίζεται στην παραδοχή ότι «κατά την εκτέλεση των εργασιών για την κατασκευή του ελαστικού τάπητα, διαπιστώθηκε ότι το ριζικό σύστημα των δένδρων και θάμνων που προϋπήρχαν περιμετρικά του χωμάτινου στίβου είχε εισχωρήσει εντός αυτού», ενόψει δε αυτής της διαπίστωσης, κρίνει ότι για την άρτια εκτέλεση του έργου πρέπει να αποξηλωθεί το προϋπάρχον ριζικό σύστημα μαζί με το ακατάλληλο έδαφος και να επανεπιχωθεί ο χώρος με εξυγιαντικές στρώσεις από θραυστό υλικό λατομείου πριν την τελική επίστρωση με τον συνθετικό τάπητα. Δεν παρατίθενται όμως τα αιφνίδια εκείνα πραγματικά γεγονότα που εμφιλοχώρησαν μετά τη σύνταξη της οικείας μελέτης, εξαιτίας των οποίων κατέστη αναγκαία η εκτέλεση των συμπληρωματικών εργασιών, προκειμένου να επιλυθούν τα όποια προβλήματα σαθρότητας του υποστρώματος, αφού το γεγονός της ανάπτυξης του ριζικού συστήματος των δένδρων και θάμνων, που προϋπήρχαν εντός του χώρου του στίβου, εκφεύγει, κατά την κοινή πείρα και λογική, του πεδίου των περιστάσεων που μια επιμελής αναθέτουσα αρχή, εν προκειμένω ο Δήμος ....., αδυνατούσε αντικειμενικά να προβλέψει, συνεπώς, δεν μπορεί να αποτελέσει απρόβλεπτη περίσταση κατά την έννοια του νόμου. Αντίθετα, δεδομένου ότι η ως άνω αιτιολογική έκθεση ουδεμία αιτιολογία διαλαμβάνει ως προς τη δυνατότητα ή μη πρόβλεψης, με τις ενδεδειγμένες τεχνικές μεθόδους, της επικαλούμενης από την αναθέτουσα αρχή ακαταλληλότητας του εδάφους για επίστρωση με το νέο ελαστικό τάπητα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι η αποκάλυψη εκτεταμένου ριζικού συστήματος των υπαρχόντων δέντρων και θάμνων στο χώρο του στίβου ανάγεται σε προφανή σφάλματα και ελλείψεις της αρχικής μελέτης. Επιπλέον, η προτεινόμενη αντικατάσταση των προβλεπόμενων κατά την αρχική μελέτη συμβατικών φωτιστικών σωμάτων φωτισμού γηπέδου με αντίστοιχα τεχνολογίας LED και, συνακόλουθα, οι εργασίες ενίσχυσης της κατασκευής των ιστών ηλεκτροφωτισμού, καθώς και προστασίας του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού από υπερτάσεις, πέραν της έλλειψης οιασδήποτε αιτιολογίας σχετικά με την αδυναμία πρόβλεψης, κατά το χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης ήδη το έτος 2017, της δυνατότητας χρήσης φωτιστικών σωμάτων νέας τεχνολογίας με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, συνιστούν σε κάθε περίπτωση τροποποίηση, άλλως επέκταση, του αρχικού φυσικού αντικειμένου, με υλικά και μεθόδους που δεν συμπεριλήφθηκαν στο σχεδιασμό, βάσει του οποίου δημοπρατήθηκε το κυρίως έργο. Επομένως, η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης στερείται νομίμου ερείσματος, διότι: α) δεν οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις, ως εκ τούτου δεν συντρέχει τουλάχιστον μία από τις σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις της περίπτωσης γ της παραγράφου 1 του άρθρου 132 του ν.4412/2016, η συνδρομή των οποίων μπορούσε να παρέχει νόμιμο έρεισμα για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης με αύξηση του συμβατικού αντικειμένου, και, παράλληλα, β) οι συμπληρωματικές εργασίες, που αφορούν στην αντικατάσταση των φωτιστικών σωμάτων με αντίστοιχα οικονομίας τύπου LED, την ενίσχυση της κατασκευής των ανακλινόμενων ιστών και την εγκατάσταση συσκευών προστασίας του εξοπλισμού από υπερτάσεις, συνιστούν ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων μεταβολή του αντικειμένου του έργου, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά τo χρόνο υποβολής της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου.