Υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου «Επείγουσες συντηρήσεις στο επαρχιακό οδικό δίκτυο του Δήμου ...ζητείται η ανάκληση της 387/2018 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου (Α΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και συνεκτιμώντας ότι: 1) το αντικείμενο της κρινόμενης σύμβασης συνίσταται σε συντηρήσεις οδών, όπου, όπως είναι γνωστό τόσο στην αναθέτουσα αρχή από παρόμοιες συμβάσεις που έχει ήδη συνάψει, όσο και στο Δικαστήριο από προηγούμενες ενέργειες των ελεγκτικών σχηματισμών του, είναι συνήθης η υποβολή προσφορών με υψηλές εκπτώσεις .., 2) κατά τη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός, με τη συμμετοχή στο διαγωνισμό δέκα τεσσάρων (14) εργοληπτικών επιχειρήσεων, εκ των οποίων, πέραν της εταιρείας «..», που προσέφερε το υψηλότερο ποσοστό έκπτωσης (77,14%), οι επόμενες τρεις στη σειρά μειοδοσίας υπέβαλλαν επίσης προσφορές με υψηλά ποσοστά έκπτωσης άνω του 70% (76,50%, 75,81% και 75,07%), ενώ ο μέσος όρος των προσφορών όλων των συμμετεχουσών εταιρειών στο διαγωνισμό ήταν ομοίως υψηλός (63,95%), 3) η Οικονομική Επιτροπή, κατά την συνεδρίαση της 30ης.1.2018, αφού έλαβε υπόψιν την εισήγηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Έργων Π.Ε. … , προέβη στην έγκριση του Πρακτικού της Α΄ Φάσης της Επιτροπής Διαγωνισμού, χωρίς την τήρηση της διαδικασίας αξιολόγησης των υποβληθεισών προσφορών ως ασυνήθιστα χαμηλών, ενόψει και της συχνής επανάληψης του φαινομένου να υποβάλλονται υψηλά ποσοστά έκπτωσης σε διαγωνισμούς με το αντικείμενο αυτό, 4) με το οικ.21079/329/19.1.2018 έγγραφο του φορέα εκτέλεσης του έργου .. δεν διατυπώθηκαν ειδικές και συγκεκριμένες αιτιάσεις σχετικά με τη φερεγγυότητα των προσφορών των διαγωνιζομένων, στις οποίες η Οικονομική Επιτροπή θα υποχρεούταν να απαντήσει, είτε καλώντας τους προσφέροντες να δικαιολογήσουν την ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά τους και αξιολογώντας κατόπιν τις εξηγήσεις τους, είτε παραθέτοντας ειδικούς και συγκεκριμένους λόγους εξαιτίας των οποίων επέλεξε να μην εκτιμήσει τις υποβληθείσες προσφορές στο συγκεκριμένο διαγωνισμό ως ασυνήθιστα χαμηλές και συνακόλουθα, να μην ζητήσει στοιχεία αιτιολόγησης των προσφορών αυτών και 5) σε κανένα στάδιο του διαγωνισμού δεν υποβλήθηκαν ενστάσεις, ώστε να δημιουργήσουν στην αναθέτουσα αρχή αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητα των υποβληθεισών οικονομικών προσφορών .., το Τμήμα κρίνει ότι,  η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας .., αφενός κρίνοντας σιωπηρώς ότι στην προκειμένη περίπτωση οι προσφορές αυτές δεν παρίσταντο ασυνήθιστα χαμηλές λόγω της φύσης και των χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου έργου και ότι, συνακόλουθα, δεν συνέτρεχε ανάγκη πρόσκλησης των συμμετεχόντων προς αιτιολόγησή τους, αφετέρου εγκρίνοντας το Πρακτικό της Α΄ Φάσης της Επιτροπής Διαγωνισμού, χωρίς να παραθέσει ειδική αιτιολογία σχετικά με την ως άνω κρίση της, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τις κρινόμενες αιτήσεις ανάκλησης.Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω και εφόσον δεν αναδείχθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη άλλος διακωλυτικός της υπογραφής της σύμβασης λόγος, πρέπει οι συνεκδικαζόμενες αιτήσεις ανάκλησης να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 387/2018 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου (Α΄ Διακοπών) και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ (ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά). ζητείται η ανάκληση της 23/2017 πράξης της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Δήμο ….., με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης μεταξύ του Δήμου …… και του ……….., για την εκτέλεση του έργου «Συντήρηση ασφαλτοταπήτων δημοτικών οδών έτους 2016» (..) Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι στα συμβατικά τεύχη κάθε δημοσίου έργου πρέπει να περιγράφεται με ακρίβεια και σαφήνεια το αντικείμενό του, προκειμένου αφενός να καθίσταται δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός του προϋπολογιζόμενου κόστους αυτού, αφετέρου να διασφαλίζεται τόσο η διαφάνεια στην ανάθεση κατασκευής όσο και η νόμιμη διάθεση του δημοσίου χρήματος. Έχει εντούτοις κριθεί ότι ειδικώς στη δημοπράτηση έργου που περιλαμβάνει επεμβάσεις – συντηρήσεις στο οδικό δίκτυο, δεν είναι αναγκαίος ο προσδιορισμός επακριβώς των συγκεκριμένων σημείων του οδοστρώματος στα οποία θα πραγματοποιηθούν αυτές, καθόσον τούτο δύναται να αξιολογηθεί και να υποδειχθεί από την αναθέτουσα αρχή κατά το χρόνο της επέμβασης (επιλογή συγκεκριμένων στοχευμένων σημείων, ανάλογα με την ύπαρξη προβλημάτων, την τυχόν προτεραιότητα που επιβάλλεται να δοθεί έναντι άλλων, τη σημασία αυτών για την εξυπηρέτηση των τοπικών ή ευρύτερων αναγκών της αναθέτουσας αρχής κλπ) (βλ. ad hoc Ε.Σ. Τμ. VI 244/2014 και Ε΄ Κλ. 427/2012, 52, 359/2014, 269, 409/2015, 393/2016, πρβλ. Ε.Σ. Τμ. VI 285/2012, 6064/2015).(...) Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε, κατ’ εκτίμηση των λόγων της, ότι η προσφορά της εργοληπτικής επιχείρησης που αναδείχθηκε μειοδότρια, ανερχόμενη σε ποσοστό έκπτωσης 74,15 % επί των τιμών του προϋπολογισμού υπήρξε, κατά κοινή εμπειρία, ασυνήθιστα χαμηλή, κατά τούτο δε, η αναθέτουσα αρχή που έκρινε παραδεκτή την προσφορά της χωρίς να ζητήσει διευκρινίσεις για το προτεινόμενο κόστος, υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας.  Επισημαίνεται ωστόσο ότι, παρά το γεγονός ότι η προσφερόμενη έκπτωση εμφανίζεται πράγματι εξαιρετικά υψηλή, εντούτοις, στο μέτρο που δεν έχει οριστεί συγκεκριμένο όριο (κατώφλι) από το νομοθέτη για το χαρακτηρισμό μιας προσφοράς ως υπερβολικά χαμηλής, ο προσδιορισμός μιας τέτοιας τιμής (ως ποσοστό επί τοις εκατό) από τον ελεγκτή εμφανίζεται κατά κανόνα αυθαίρετος, δεδομένου ότι η εν λόγω εκτίμηση προϋποθέτει τεχνικές, οικονομικές και νομικές παραδοχές και εκτίμηση πραγματικών στοιχείων, στα οποία ο προσυμβατικός έλεγχος, ως εκ της φύσης του, δεν υπεισέρχεται.  Εξάλλου, στην προκειμένη περίπτωση, διαπιστώνεται ότι α) το αντικείμενο της σύμβασης συνίσταται σε συντηρήσεις οδών, όπου, όπως είναι γνωστό από προηγούμενες ελεγκτικές ενέργειες των ελεγκτικών σχηματισμών του Δικαστηρίου, είναι συνήθης η υποβολή προσφορών με υψηλές εκπτώσεις (βλ. Ε.Σ. Κλ. Ε΄257/2011, 136, 269/2015, 250, 324/2016, 189/2017), β) αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός, με τη συμμετοχή στο διαγωνισμό εννέα εργοληπτών, οι οποίοι προσέφεραν ομοίως υψηλά ποσοστά έκπτωσης (62,92% - 74,15%), και γ) δεν υποβλήθηκαν ενστάσεις, ώστε να δημιουργήσουν στην αναθέτουσα αρχή αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητα της υποβληθείσας οικονομικής προσφοράς (βλ. Ε.Σ. Τμ. VI).  Με τα δεδομένα αυτά, ο Δήμος, ο οποίος δεν εκτίμησε την προσφορά της μειοδότριας επιχείρησης ως ασυνήθιστα χαμηλή, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας, όπως βάσιμα υποστηρίζει ο αιτών.(..) Περαιτέρω, στην προσβαλλόμενη πράξη επισημαίνεται, ως πλημμέλεια του σχεδίου σύμβασης και των συμβατικών τευχών, η παράλειψη ειδικότερης αναφοράς στις περιπτώσεις έκπτωσης του αναδόχου.  Εντούτοις, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περιπτώσεις έκπτωσης του αναδόχου καθορίζονται αναλυτικά στο ν. 4412/2016, στις διατάξεις του οποίου παραπέμπει ευθέως και σαφώς «για τη δημοπράτηση του έργου, την εκτέλεση της σύμβασης και την κατασκευή του» τόσο η διακήρυξη (άρθρο 7) όσο και το υποβληθέν σχέδιο της σύμβασης, το Τμήμα κρίνει ότι η παράλειψη αυτή δεν είναι ουσιώδης και δεν κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.(..) Κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η σχετική παρέμβαση, πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και της προσφεύγουσας ένωσης οικονομικών φορέων, με αντικείμενο την «Πρόσληψη συμβούλου παροχής υπηρεσιών παρακολούθησης και διαχείρισης των προγραμμάτων ανάπτυξης του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης», για χρονικό διάστημα τριών ετών, συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης 390.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), πλέον δικαιώματος προαίρεσης για ένα έτος ποσού 110.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(...)(...)Το Δικαστήριο παρατηρεί καταρχάς ότι με τον ως άνω διακωλυτικό λόγο κατά την διατύπωσή του με την προσβαλλομένη, δεν αμφισβητείται ούτε η αρμοδιότητα της αναθέτουσας αρχής να ζητήσει διευκρινίσεις από τους οικονομικούς φορείς που έχουν υποβάλει ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά, ούτε η αιτιολογία της 8724/30.1.2023 απόφασης του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, με την οποία, το μεν, απορρίφθηκε, κατόπιν ελέγχου, η προσφορά της εταιρείας «…. – … ΟΕ» ως ασυνήθιστα χαμηλή, το δε, έγινε δεκτή η αντίστοιχη της ένωσης οικονομικών φορέων «… ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ» και «… IKE». Συνακόλουθα, ουδεμία πλημμέλεια διαπιστώνεται επί των ζητημάτων αυτών. Περαιτέρω, η χρήση από την αναθέτουσα αρχή ενός αντικειμενικού κριτηρίου για να υπολογιστεί η απόσταση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών από την προϋπολογισθείσα δαπάνη ούτε προσκρούει στη διάταξη του άρθρου 88 παρ. 5α του ν. 4412/2016 ή οποιαδήποτε άλλη διάταξη του ενωσιακού δικαίου, δοθέντος ότι με την ως άνω διάταξη της παραγράφου 5α καθιερώνεται η υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να διενεργεί έλεγχο των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στην περίπτωση των δημοσίων έργων και των συναφών με αυτά υπηρεσιών, θέτοντας ως κριτήριο την απόκλιση άνω των δέκα ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο του συνόλου των εκπτώσεων των παραδεκτών προσφορών που υποβλήθηκαν, χωρίς, ωστόσο, να απαγορεύει τη χρήση του αντικειμενικού αυτού τρόπου υπολογισμού της απόκλισης των προσφορών (ποσοστό έκπτωσης) και στην περίπτωση που η ελεγχόμενη σύμβαση αφορά στην παροχή υπηρεσιών, όπως εν προκειμένω. Άλλωστε η ίδια η διατύπωση του νόμου («φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές») καταλείπει ευρεία διακριτική ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή να ορίσει αυτόνομα τα κριτήρια, βάσει των οποίων θα προβεί στην εξέταση της ουσίας των προσφορών ως προς το ύψος τους (πρβλ ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 1138/2021 σκ. 7), υπό τον αυτονόητο όρο ότι αυτά είναι αντικειμενικά και γενικά, όπως το ποσοστό απόκλισης μίας οικονομικής προσφοράς από την προϋπολογισθείσα δαπάνη. Συνακόλουθα και ο σχετικώς προβαλλόμενος λόγος ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.Ανακαλεί την 3/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΚΤΙΡΙΩΝ...Κατόπιν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα παρατίθενται στη σκέψη υπό στοιχείο ΙΙ, το Τμήμα, λαμβάνοντας υπόψη αφενός μεν το ύψος της προσφερθείσας από την εταιρεία «...» τιμής (1.130.790,72 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., για 2 έτη), όπως αποτυπώνεται στην από 19.11.2019 οικονομική της προσφορά και αιτιολογείται - με αναφορά στις «εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες» που διαθέτει η εταιρεία αυτή - στο από 19.11.2019 έγγραφό της (υπό τον τίτλο «ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΙΝΑΚΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ»), σε σχέση με την προϋπολογισθείσα αξία της εν λόγω σύμβασης (1.150.000,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., για 2 έτη), αφετέρου δε ότι το ύψος του διοικητικού κόστους παροχής των υπηρεσιών, του κόστους αναλωσίμων και του εργολαβικού κέρδους δεν προσδιορίζεται με συγκεκριμένα ποσοστά στο νόμο, ούτε περιλαμβάνεται στα στοιχεία που υποχρεωτικά - επί ποινή αποκλεισμού - αναγράφονται στην προσφορά (βλ. άρθρο 68 παρ. 1 α΄ έως στ΄ του ν. 3863/2010, Α΄ 115, βλ. και Ε.Σ. VI Τμ. 6175, 7785/2015), κρίνει ότι δεν τεκμηριώνεται εν προκειμένω η κρίση ότι η οικονομική προσφορά της αναδόχου εταιρείας «περιλαμβάνει ασυνήθιστα χαμηλές τιμές». Εξάλλου, το αιτούν, κρίνοντας σιωπηρά ότι η επίμαχη από 19.11.2019 οικονομική προσφορά, η οποία συνοδεύεται από το από 19.11.2019 έγγραφο αιτιολόγησής της, δεν παρίσταται ασυνήθιστα χαμηλή και ότι, συνακόλουθα, δεν συνέτρεχε ανάγκη πρόσκλησης της παρεμβαίνουσας ήδη εταιρείας προς αιτιολόγηση της προσφοράς της, δεν υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας και, επομένως, δεν στοιχειοθετείται εν προκειμένω παραβίαση των οριζόμενων στο άρθρο 88 του ν. 4412/2016 (βλ. και Ε.Σ. VI Τμ. 1345/2018, 1325/2019), όπως βάσιμα προβάλλεται με την ένδικη αίτηση και την ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση.(...)Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω και εφόσον δεν διαπιστώθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη άλλος διακωλυτικός της υπογραφής της ελεγχόμενης σύμβασης λόγος, το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει η υπό κρίση αίτηση και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση της εταιρείας με την επωνυμία «...» να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η 7/2020 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα ..., καθώς και ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης με αντικείμενο «ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΚΤΙΡΙΩΝ του Γ.Ν. ...».

Νομιμότητα σχεδίου σύμβασης έργου. (..) «Συντήρηση οδικού δικτύου έτους 2016-2017 της Δημοτικής Ενότητας ... Δήμου ...»Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι μη νομίμως έλαβε χώρα ο αποκλεισμός των εταιρειών «….» και «….» από τη συνέχεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, με την εσφαλμένη αιτιολογία ότι αυτές δεν είχαν προσκομίσει πρακτικό του διοικητικού συμβουλίου τους περί εξουσιοδότησης εκπροσώπου για την υποβολή προσφοράς στον ελεγχόμενο διαγωνισμό, δεδομένου ότι η διάταξη του άρθρου 23.8 της οικείας διακήρυξης – κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία της οποίας η αναθέτουσα αρχή προέβη στον ως άνω αποκλεισμό – προβλέπει ρητώς ότι η προσκόμιση του επίμαχου πρακτικού εκπροσώπησης ζητείται κατά το μεταγενέστερο στάδιο ελέγχου της νομιμοποίησης του προσωρινού αναδόχου, στο πλαίσιο ελέγχου των δικαιολογητικών κατακύρωσης αυτού. Ούτε από την ως άνω διακήρυξη ούτε από άλλη διάταξη ιδρύεται υποχρέωση του διαγωνιζόμενου να προσκομίσει το εν λόγω αποδεικτικό νομιμοποίησης (πρακτικό εκπροσώπησης) κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς του, αντιθέτως δε, σύμφωνα με τη ρητή διάταξη του άρθρου 24 της οικείας διακήρυξης, κατά την υποβολή της προσφοράς κατατίθεται φάκελος του διαγωνιζόμενου, που περιλαμβάνει μόνον τον υποφάκελο με τα αποκλειστικώς ζητούμενα δικαιολογητικά συμμετοχής, δηλαδή το Τ.Ε.Υ.Δ. και την εγγύηση συμμετοχής, και τον υποφάκελο με το έντυπο οικονομικής προσφοράς(..)Περαιτέρω δε, η κατά τα ανωτέρω μη νόμιμη απόρριψη της προσφοράς της εταιρείας «….» είχε ως συνέπεια τον αποκλεισμό αυτής από το επόμενο στάδιο του διαγωνισμού, το οποίο αφορούσε στην αιτιολόγηση των προσφορών που φαίνονταν ως ασυνήθιστα χαμηλές, επειδή υπερέβαιναν το μέσο όρο (55,00%) των προσφερθέντων ποσοστών έκπτωσης. Κατά το στάδιο δε αυτό, στο οποίο ορθώς καταρχήν προχώρησε η αναθέτουσα αρχή κάνοντας  χρήση της σχετικής δυνατότητας που παρέχει ο νόμος (άρθρο 88 του ν. 4412/2016) και η διακήρυξη του διαγωνισμού (βλ. υποσημείωση xv στο άρθρο 4.1.ζ της διακήρυξης), ορίζοντας ως αφετηρία για την αιτιολόγηση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών το ως άνω αντικειμενικό κριτήριο του μέσου όρου των προσφερθέντων ποσοστών έκπτωσης, θα έπρεπε να είχε προσκληθεί να συμμετάσχει – εάν δεν είχε παρανόμως αποκλειστεί προηγουμένως, κατά τα ανωτέρω – και η εταιρεία «….», ως εκ του προσφερθέντος από αυτήν ποσοστού έκπτωσης (61,52%) βάσει του οποίου είχε καταταχθεί στην 3η θέση του αρχικού πίνακα μειοδοσίας, ήτοι σε ευνοϊκότερη θέση από τον τελικό ανάδοχο, πλην όμως, λόγω του παράνομου αποκλεισμού της, δεν της δόθηκε η δυνατότητα να αιτιολογήσει την προσφορά της, γεγονός που επηρέασε το αποτέλεσμα του ελεγχόμενου διαγωνισμού. Λόγω των παραπάνω πλημμελειών η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία καθίσταται μη σύννομη, με συνέπεια να κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.

Επισκευή και συντήρηση σχολικών κτιρίων...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι οικονομικές προσφορές του πρώτου και του δεύτερου κατά σειρά μειοδοσίας προσφερόντων, οι οποίοι προσέφεραν ποσοστό έκπτωσης 64,00% και 62,77% επί του προϋπολογισμού μελέτης, αντίστοιχα, συνιστούν, κατ’ αρχήν, ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές. Τούτο, διότι αφενός παρουσιάζουν σημαντική απόκλιση από τον προϋπολογισμό, ώστε να γεννώνται αμφιβολίες για την ορθή σύνταξη αυτού και αφετέρου υπερβαίνουν κατά πολύ τον μέσο όρο έκπτωσης των κατατεθεισών στον ελεγχόμενο διαγωνισμό παραδεκτών προσφορών, εις τρόπον ώστε να εγείρονται αμφιβολίες περί της αξιοπιστίας και της φερεγγυότητας των προσφορών αυτών και την εκτέλεση του δημοπρατηθέντος έργου με τεχνική και επιστημονική αρτιότητα. Ως εκ τούτου, η αναθέτουσα Αρχή όφειλε να παράσχει πλήρη και επαρκή αιτιολόγηση της αποδοχής εκ μέρους της των προσφορών αυτών είτε πρωτογενώς, εφόσον είχε τη σχετική δυνατότητα, είτε κατόπιν πρόσκλησης των ανωτέρω προσφερόντων να αιτιολογήσουν το ύψος της προσφερθείσας έκπτωσης. Η παράλειψη δε αυτή, αποτελεί υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής της ευχέρειας και συνιστά, εν προκειμένω, ουσιώδη νομική πλημμέλεια της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας, δοθέντος ότι ο πρώτος κατά σειρά μειοδοσίας οικονομικός φορέας που προσέφερε ποσοστό έκπτωσης 64,00% αναδείχθηκε εν τέλει ανάδοχος εκτέλεσης του ελεγχόμενου έργου.

ΔΙΚΤΥΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 4, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα: Όπως προκύπτει από το 1ο/23.12.2021 Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού, στην επίμαχη διαγωνιστική διαδικασία υποβλήθηκαν προσφορές από οκτώ (8) οικονομικούς φορείς, το σύνολο των οποίων κρίθηκε παραδεκτό. Ο μέσος όρος έκπτωσης των παραδεκτών αυτών προσφορών ανέρχεται σε ποσοστό 35,65% (βλ. ανωτέρω σκέψη 5.5,   47,25% + 43,57% + 41,35% + 39,57% + 38,69% + 35,03% + 34,77% + 5,01%/8=35,65). Κατά συνέπεια, με δεδομένο ότι η προσφορά του πρώτου μειοδότη οικονομικού φορέα και ήδη αναδόχου «…» ανέρχεται σε ποσοστό μέσης έκπτωσης 47,25%, ήτοι παρουσίαζε απόκλιση μεγαλύτερη των δέκα (10) ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο των παραδεκτών προσφορών, τεκμαίρεται, σύμφωνα με τη ρητή διατύπωση του άρθρου 88 παρ. 5α του ν.4412/20216, ότι αυτή είναι ασυνήθιστα χαμηλή και, επομένως, κατά παράβαση του άρθρου 88 παρ. 1 του ίδιου νόμου παρέλειψε η αναθέτουσα αρχή να καλέσει τον ως άνω οικονομικό φορέα να παράσχει εξηγήσεις-διευκρινίσεις για τη σοβαρότητα και βιωσιμότητα της προσφοράς του. Η παράλειψη δε αυτή της αναθέτουσας αρχής συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, που κωλύει την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Στην προκείμενη περίπτωση, ούτε στην, από 24.05.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του προσφεύγοντος (η οποία παραπέμπει στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του), αλλά κυρίως ούτε και στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία, προβλήθηκαν ειδικοί και συγκεκριμένοι ισχυρισμοί ως προς το «ασυνήθιστα χαμηλό» ποσό της Προσφοράς του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «…», ώστε να έχει γεννηθεί υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να τους εξετάσει (βλ. σκ. 8 της παρούσας). Όπως μάλιστα προκύπτει από το περιεχόμενο των προαναφερθέντων, δύο (2) Εξώδικων Δηλώσεων, ο εξωδίκως διαμαρτυρόμενος οικονομικός φορέας αναφέρεται γενικώς και αορίστως στην ανάγκη αιτιολόγησης της συγκεκριμένης Προσφοράς για λόγους δημοσίου συμφέροντος, χωρίς να αναφέρει συγκεκριμένα τους λόγους εκείνους για τους οποίους η επίμαχη Προσφορά χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, υπό την έννοια του άρ. 88 του Ν. 4412/2016. Επίσης, δέον επισημανθεί ότι στην προγενέστερη, υπό ΓΑΚ 348/04.03.2022 Προσφυγή του (νυν) προσφεύγοντος, επί της οποίας εκδόθηκε η με αρ. 656/2022 Απόφαση της Αρχής, δεν γινόταν καμία αναφορά στην, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία του προς την αναθέτουσα αρχή και επομένως, ορθώς κρίθηκε από την Αρχή, ότι απόκειται στη διακριτική Αριθμός απόφασης: 1098 /2022 24 ευχέρεια του υπόψη Δήμου, όπως εντοπίσει τις «ασυνήθιστα χαμηλές» Προσφορές και όπως προβεί - εν συνεχεία - στη διαδικασία του ως άνω άρθρου, προκειμένου να αξιολογήσει τις παρασχεθείσες διευκρινίσεις, εκτός και εάν έχουν προβληθεί συγκεκριμένοι ισχυρισμοί από άλλον διαγωνιζόμενο. Ακόμη, όμως, και στην περίπτωση που η, από 14.02.2022, Εξώδικη Διαμαρτυρία είχε ρητώς αναφερθεί στην προγενέστερη Προσφυγή του οικονομικού φορέα με την επωνυμία «…», ήτοι, είχε περιέλθει σε γνώση της Αρχής κατά την εξέταση της προγενέστερης Προσφυγής του, ο επίμαχος λόγος Προσφυγής θα είχε απορριφθεί (όπως πράγματι απορρίφθηκε), λόγω του ότι στην εν λόγω Διαμαρτυρία δεν περιλαμβάνονται, ως προελέχθη, ειδικοί και συγκεκριμένοι ισχυρισμοί ως προς το δήθεν «ασυνήθιστα χαμηλό» ποσό της εν λόγω Προσφοράς. Ως, εξάλλου, κρίθηκε με την με αρ. 656/2022 Απόφαση της Αρχής, ο υπόψη Δήμος, αφενός μεν, είχε δικαίωμα να μην θεωρήσει ως «ασυνήθιστα χαμηλή» την εν λόγω Προσφορά, αφετέρου δε, ουδόλως υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής του ευχέρειας στην προκείμενη περίπτωση. Τέλος, γίνονται δεκτοί οι ισχυρισμοί της οικείας αναθέτουσας αρχής, ότι δηλαδή η Οικονομική Επιτροπή (αποφασιστικό όργανο), μπορεί νομίμως να απόσχει από την γνώμη της Επιτροπής Διενέργειας Διαγωνισμού (γνωμοδοτικό όργανο). Με βάση το σύνολο των προλεχθέντων και δοθέντος ότι η Απόφαση της αναθέτουσας αρχής, με την οποία συμμορφώνεται με την Απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ δεν μπορεί να προσβληθεί παραδεκτά ως προς τα ήδη κριθέντα με την Απόφαση της ΕΑΔΗΣΥ (άλλως, θα παραβίαζε τις διατάξεις των άρθρων 367 και 372 του Ν. 4412/2016, σύμφωνα με τα οποία οι κρίσεις της ΕΑΔΗΣΥ δύνανται να προσβληθούν μόνο με τα συγκεκριμένα ένδικα βοηθήματα της αίτησης αναστολής και ακύρωσης (ΣτΕ 54/2018), καθώς και τις διατάξεις που προβλέπουν την ταχεία άσκηση αίτησης αναστολής και την αποκλειστική προθεσμία εντός της οποίας υποχρεούται να εκδώσει απόφαση η ΕΑΔΗΣΥ (ΔΕφΠειρ ΕΑ 219/2018), οι αιτιάσεις της προσφεύγουσας, που αφορούν στον οικονομικό φορέα με την επωνυμία «…», θα πρέπει να απορριφθούν ως απαράδεκτες

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται ἐν ταὐτῷ η αναστολή εκτελέσεως και η ακύρωση της 1554/2021 αποφάσεως της Αρχής Εξετάσεως Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ). Με την πράξη αυτήν της ΑΕΠΠ, κατ’ αποδοχήν προσφυγής εταιρείας («... Α.Ε.»), ανταγωνίστριας της ήδη αιτούσας, ακυρώθηκε πράξη της αναθέτουσας Αρχής, η οποία είχε κρίνει την προσφορά της αιτούσας ως αποδεκτή και την είχε ανακηρύξει μειοδότη και προσωρινό ανάδοχο σε διαδικασία αναθέσεως δημοσίας συμβάσεως έργου(...)Επειδή, περαιτέρω και βάσει όσων έχουν εκτεθεί σε προηγουμένη σκέψη ως προς την έννοια του νόμου, δεν μπορεί να πιθανολογηθεί σοβαρά παρανομία της κρίσεως που εξέφερε η ΑΕΠΠ. Η κρίση αυτή κατ’ ουσίαν συνίσταται στο ότι η αναθέτουσα Αρχή -υπό τα δεδομένα της συγκεκριμένης διαγωνιστικής διαδικασίας- υπερέβη τα άκρα όρια της διακριτικής της ευχέρειας με το να θεωρήσει σιωπηρά ότι η έκπτωση που προσέφερε η αιτούσα (31,61%), αποκλίνουσα από τις ως άνω εκπτώσεις των λοιπών τριών διαγωνιζομένων (10,54%, 7,2% και 6,99%), δεν περιείχε ένδειξη, ικανή να δημιουργήσει την υποψία ότι ενδέχεται να είναι ασυνήθιστα χαμηλή. Δεν μπορεί ωσαύτως να πιθανολογηθεί σοβαρά ότι, κρίνοντας έτσι η ΑΕΠΠ, υπερέβη τις κατά νόμον εξουσίες της ... ή ότι υπεκατέστησε ανεπιτρέπτως την ουσιαστική εκτίμηση της αναθέτουσας Αρχής.Δια ταύτα: Παραπέμπει στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου το ασκηθέν ένδικο βοήθημα «αίτηση αναστολής εκτέλεσης και ακύρωσης» σύμφωνα με το αιτιολογικό και ορίζει εισηγητή ενώπιον της Ολομελείας τον Σύμβουλο Η. Μάζο.Εξετάζει, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 7 του άρθρου 372 του ν. 4412/2016 το αίτημα αναστολής και το απορρίπτει, κατά το αιτιολογικό.Δέχεται, ως προς το αίτημα αναστολής, την παρέμβαση της εταιρείας “...”.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-Ασυνήθιστα χαμηλές οικονομικές προσφορές:Επειδή ο προσφεύγων ισχυρίζεται ότι παρανόμως κρίθηκαν αποδεκτές οι εξηγήσεις των οικονομικών φορέων «…», «…» και «…» διότι η αιτιολογία αποδοχής των εξηγήσεων των ως άνω οικονομικών φορέων, ως εμπεριέχεται στο Πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού δεν είναι πλήρης ούτε επαρκής δεδομένου ότι ουδεμία αναφορά γίνεται στα στοιχεία που υποβλήθηκαν προς αιτιολόγηση των υπερβολικά χαμηλών προσφορών ούτε σημειώνεται πώς από τις «παρεχόμενες εξηγήσεις» δικαιολογείται το χαμηλό επίπεδο των επίμαχων προσφορών. Σε κάθε περίπτωση, ο προσφεύγων προβάλλει ότι οι εξηγήσεις που υπέβαλαν οι ως άνω συμμετέχοντες δεν αιτιολογούν ούτε αποδεικνύουν το κόστος εκτέλεσης της σύμβασης διότι δεν περιλαμβάνουν αριθμητικά στοιχεία άμεσου ή έμμεσου κόστους από τα οποία να προκύπτει κέρδος από την εκτέλεση της σύμβασης, ούτε κατατέθηκαν προσφορές για τα υλικά που θα ενσωματωθούν, τη χρήση μηχανημάτων και των υπεργολάβων, δεν προσκομίστηκε ανάλυση κόστους για τα ιδιόκτητα μηχανήματα και ανάλυση απόδοσης για το εργατοτεχνικό προσωπικό, ενώ δεν αναφέρουν οιοδήποτε, συγκεκριμένο ισχυρισμό περί ευνοϊκών συνθηκών, που επέδρασαν με συγκεκριμένο τρόπο και μειωτικά στο κόστος του έργου και να δικαιολογούν την παρεχόμενη έκπτωση του ύψους που προσέφεραν.(....)η Επιτροπή Διαγωνισμού έκρινε τις ως άνω εξηγήσεις πλήρεις και ικανοποιητικές, χωρίς να αναφέρει έτι περαιτέρω, ήτοι δίχως να αιτιολογεί ειδικώς και επαρκώς κατά τίνι τρόπω τα συγκεκριμένα δηλωθέντα στοιχεία από τους οικονομικούς φορείς «…», «…» και «…» επεξηγούν το χαμηλό ύψος των προσφορών τους. Επισημαίνεται δε ότι η αναθέτουσα αρχή στις απόψεις της δεν προσθέτει οτιδήποτε προς αιτιολόγηση της προσβαλλόμενης, παρά μόνον ότι ορθώς η Οικονομική Επιτροπή συμφώνησε  με  το  Πρακτικό  της  Επιτροπής Διαγωνισμού από τη στιγμή που οι εξηγήσεις έγιναν αποδεκτές από την Επιτροπή Διαγωνισμού καθώς και ότι οι επίμαχες προσφορές θεωρούνται προς το συμφέρον του ελληνικού δημοσίου. Λόγοι, όμως, δημοσίου συμφέροντος επιτάσσουν εξίσου την τήρηση της νομιμότητας, κατά τη διαδικασία των διαγωνισμών για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, ώστε να γίνεται η ανάθεση σε νομίμως επιλεγέντα ανάδοχο (ΕΑ ΣτΕ 840/2008). Συνεπώς, ενόψει των ανωτέρω, η αναθέτουσα αρχή όφειλε κατά δεσμία αρμοδιότητα να απορρίψει τις προσφορές των οικονομικών φορέων «…», «…» και «…» διότι οι παρασχεθείσες εξηγήσεις τους ήταν ελλιπείς και ανεπαρκείς, σε κάθε δε περίπτωση με πλημμελή αιτιολογία κρίθηκαν αποδεκτές οι εξηγήσεις των εν λόγω οικονομικών φορέων και η προσφυγή θα πρέπει να γίνει εν συνόλω δεκτή ως βάσιμη.