ΕΣ/ΤΜΗΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1282/2025

Η απόφαση 1719/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Έβδομο Τμήμα) δέχεται την προσφυγή της Διοίκησης 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας Μακεδονίας και ανακαλεί την Πράξη 59/2025, η οποία είχε κρίνει ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης παροχής υπηρεσιών καθαρισμού για την Πολυδύναμη Νοσηλευτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας Θεσσαλονίκης. Το Δικαστήριο έκρινε ότι συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016), λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων (καθυστέρηση του ανοικτού διαγωνισμού) και επιτακτικής ανάγκης δημόσιου συμφέροντος (προστασία δημόσιας υγείας). Οι αρχικές πλημμέλειες, συμπεριλαμβανομένης της ελλιπούς τεκμηρίωσης του προϋπολογισμού και της μη επαρκούς δέσμευσης πίστωσης, θεωρήθηκε ότι είχαν θεραπευθεί με συμπληρωματικά στοιχεία και αποφάσεις. Κατόπιν τούτου, επιτρέπεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

Το Έβδομο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου έκανε δεκτή την προσφυγή του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) και ανέτρεψε την Πράξη 13/2025 της Επιτρόπου που κώλυε την υπογραφή σύμβασης για την παροχή υπηρεσιών κατάρτισης Εγχειριδίου Διαδικασιών και Έκθεσης βαθμολόγησης κινδύνων (Risk Assessment), αξίας 1.650.000,00 ευρώ. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο προϋπολογισμός της σύμβασης τεκμηριώθηκε επαρκώς με ανάλυση κόστους. Επίσης, έκρινε νόμιμο τον περιορισμό της απαιτούμενης εμπειρίας αποκλειστικά στον δημόσιο τομέα, λόγω της ιδιαιτερότητας του αντικειμένου που απαιτεί γνώση ειδικού κανονιστικού πλαισίου (π.χ. ν. 4795/2021, Δημόσιο Λογιστικό). Τέλος, έκρινε νόμιμο το κριτήριο ανάθεσης που αφορούσε την αξιολόγηση των προσόντων της Ομάδας Έργου, καθώς πρόκειται για σύμβαση διανοητικής φύσης, και ότι δεν συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού του αναδόχου παρά τη δήλωση ποινικής ρήτρας ήσσονος σημασίας.

Η απόφαση 1165/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή του Γ.Ν.Α. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» που ζητούσε την ανάκληση της Πράξης 169/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου, η οποία κώλυε την υπογραφή σύμβασης για την προμήθεια «αυτοματοποιημένου συστήματος αποθήκευσης και διαχείρισης φαρμάκων και αναλωσίμων» (προϋπολογισμού 4.017.000 ευρώ). Το Τμήμα έκρινε, κατά πλειοψηφία, ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη δεν τεκμηριώθηκε επαρκώς, καθώς βασίστηκε αποκλειστικά σε ενδεικτικές τιμές από μία εταιρεία για ένα συγκεκριμένο μοντέλο, χωρίς ουσιαστική συγκριτική έρευνα αγοράς. Αν και το Τμήμα έκρινε μη ουσιώδη την πλημμέλεια σχετικά με τα έτη αναφοράς (2020-2022 αντί 2021-2023) για την οικονομική και τεχνική επάρκεια, η ανεπαρκής τεκμηρίωση της δαπάνης αποτελεί ουσιώδη πλημμέλεια και λόγο διακωλυτικό της υπογραφής της σύμβασης, οδηγώντας στην απόρριψη της προσφυγής.

Εκτέλεση “εργασιών ελέγχου οργάνων αντλιοστασίων και ταχυδιυλιστηρίων:Με δεδομένα αυτά, αντικείμενο αμφοτέρων των συμβάσεων είναι ομοειδείς εργασίες επισκευής και συντήρησης για το έτος 2018, στα αντλιοστάσια, τα ταχυδιυλιστήρια και τις δεξαμενές του Δήμου, οι οποίες παρανόμως κατατμήθηκαν και ανατέθηκαν απευθείας στον ίδιο ανάδοχο ενώ θα έπρεπε, ως εκ της συνολικής εκτιμώμενης αξίας τους που δεν υπερβαίνει τις 60.000 ευρώ, να ανατεθούν με τη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού. Εξάλλου, ακόμη και αν θεωρηθεί ότι             η 8063/11.6.2018 σύμβαση αφορά έκτακτες εργασίες επισκευής βλαβών στις οικείες εγκαταστάσεις, ο Δήμος θα μπορούσε να προγραμματίσει την από κοινού ανάθεσή τους με τις ελεγχόμενες εργασίες τακτικής συντήρησης οι οποίες, όπως προκύπτει και από τη σύμβαση του προηγούμενου έτους, προβλεπόταν να εκτε-λεστούν στο τέλος του έτους 2018. Οι εργασίες δε αυτές λόγω του εξειδικευμένου χαρακτήρα τους, που προϋποθέτει άριστη τεχνική γνώση των μηχανισμών αυτών των εγκαταστάσεων και τοποθέτηση κατάλληλων ανταλλακτικών και όχι απλώς χειρισμό και καθημερινή εποπτεία του τρόπου λειτουργίας τους με τα οποία είναι ούτως ή άλλως επιφορτισμένες οι αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες, δεν μπορούσαν να εκτελεστούν από το προσωπικό των τελευταίων και νομίμως ανατέθηκαν σε τρίτο ιδιώτη. Ωστόσο, κατά παράβαση της αρχής της διαφάνειας, τόσο στον φάκελο της σύμβασης όσο και στο έγγραφο επανυποβολής του Δήμου, η προϋπολογιζό-μενη δαπάνη έχει υπολογιστεί κατά τρόπον αόριστο. Συγκεκριμένα, δεν προσδιο-ρίζονται οι απαιτούμενες ώρες ανά είδος εργασίας και η τιμή μονάδος της κάθε ανθρωποώρας, ούτε αναφέρεται η τιμή των ανταλλακτικών και το κόστος τοποθέ-τησής τους, που θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση υπολογισμού της σχετικής δαπάνης, ώστε να τεκμηριώνεται ο προϋπολογισμός της στο ποσό των 20.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. Τέλος, κατά παράβαση του άρθρου 221 παρ. 11 του ν. 4412/ 2016 και εν όψει του εξειδικευμένου χαρακτήρα των επίμαχων εργασιών στην επιτροπή παραλαβής δεν ορίστηκε υπάλληλος με αντίστοιχη ειδικότητα, μολονότι ο Δήμος διέθετε τέτοιο προσωπικό. 

Η Απόφαση 1567/2025 του Έβδομου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας «Οργανισμός Λιμένος Λαυρίου» (ΟΛΛ) και την υπέρ αυτής παρέμβαση αλλοδαπής εταιρείας. Οι εταιρείες ζητούσαν την ανάκληση Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου που κώλυε την υπογραφή σύμβασης για την προμήθεια και εγκατάσταση πλωτών κυματοθραυστών και προβλητών (προϋπολογισμού 3.266.012,00 ευρώ). Το Τμήμα έκρινε ορθώς ότι η υπογραφή κωλυόταν λόγω δύο ουσιωδών πλημμελειών: α) πλημμελής τεκμηρίωση του προϋπολογισμού καθώς δεν περιλαμβάνονταν τιμές μονάδας στη διακήρυξη, και β) οι μη δεσμευτικές προσφορές που χρησιμοποιήθηκαν για την τεκμηρίωση ήταν μη επίκαιρες, χρονολογούμενες από το 2022, για διαγωνισμό του 2025, πλήττοντας τη χρηστή διαχείριση.

Ελληνικές Έξυπνες Πόλεις: Επενδύσεις σε υποδομές και συστήματα SSC για ένα βιώσιμο & πράσινο αστικό μέλλον.(....)Εν προκειμένω, με την 390/11.6.2024 απόφαση της Δημοτικής Επιτροπής του Δήμου Τρικκαίων (ΑΔΑ: ΡΠΕΩΩΗ9-ΚΩΚ) εγκρίθηκε το Παράρτημα του Πρακτικού 1 της επιτροπής διαγωνισμού της ελεγχόμενης συμφωνίας-πλαίσιο, περί λεκτικής αιτιολόγησης της βαθμολόγησης της τεχνικής προσφοράς της μοναδικής προσφέρουσας και ήδη αναδόχου ένωσης οικονομικών φορέων. Η απόφαση αυτή, μετά του οικείου παραρτήματος λεκτικής αιτιολόγησης, προσκομίστηκε ενώπιον του παρόντος Τμήματος. Περαιτέρω, νομίμως, κατά τα ανωτέρω, το εσωτερικό έγγραφο της Ε.Δ. περί της μεθοδολογίας βαθμολόγησης των επιμέρους κριτηρίων ανάθεσης δεν περιλήφθηκε στη διακήρυξη ή σε άλλα δημοσιευμένα τεύχη του διαγωνισμού, δοθέντος άλλωστε ότι σχετικές επεξηγήσεις επί των κριτηρίων ανάθεσης είχαν περιληφθεί στη διακήρυξη (βλ. ιδίως άρθρα 2.3.1 και 2.3.2 της διακήρυξης). Τέλος, από την επισκόπηση του εσωτερικού εγγράφου αυτού δεν προκύπτει προδήλως ότι η αναθέτουσα αρχή προέβη σε απαγορευμένη εκ των υστέρων μεταβολή των κριτηρίων ανάθεσης και της σχετικής στάθμισής τους, μη δυναμένου του παρόντος Τμήματος να προβεί σε έλεγχο ουσιαστικών τεχνικών κρίσεων της διοίκησης (βλ., υπό την έννοια αυτή, ΕλΣυν Έβδομο Τμ. 535/2024 σκ. 8.3). Τούτων δοθέντων, ο έκτος διακωλυτικός λόγος πρέπει να ανακληθεί.Κατ’ ακολουθία των προεκτεθέντων, αφού δεν συντρέχει κανένας από τους διαπιστωθέντες με την προσβαλλομένη διακωλυτικούς λόγους, πρέπει να γίνουν δεκτές οι κρινόμενες προσφυγές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 170/2024 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να γίνει δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου συμφωνίας-πλαίσιο. 

Συμφωνία πλαίσιο, «Γωνιών Ανακύκλωσης για Διαλογή στην Πηγή με διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών.(...)Εκδήλωση της αρχής της δημοσιονομικής βιωσιμότητας αποτελεί η αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Η αρχή αυτή εξειδικεύεται, μεταξύ άλλων, στις αρχές της οικονομικότητας και της αποτελεσματικότητας, σύμφωνα με τις οποίες ελέγχεται, αναφορικά με την πρώτη, εάν κατά την εκπλήρωση των κατά νόμο σκοπών των δημοσίων φορέων τηρείται η, κατά το δυνατόν, ελάχιστη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους, αναφορικά δε με τη δεύτερη, η επίτευξη των συγκεκριμένων αντικειμενικών στόχων και των αποτελεσμάτων που έχουν εκ των προτέρων οριστεί. Όπως δε ρητά ορίζεται στο άρθρο 18 παρ. 1 του ν. 4412/2016 (βλ. και άρθρα 45 παρ. 3 περ. στ΄ και 53 παρ. 1 και 2 περ. ε΄ και ια΄ του ίδιου νόμου), οι αρχές αυτές εφαρμόζονται και στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων ώστε να διασφαλίζεται το ωφέλιμο αποτέλεσμα των αναλαμβανόμενων δράσεων, με τις πλέον οικονομικές λύσεις. Προς τούτο η αναθέτουσα Αρχή οφείλει να μεριμνά, κατά τη συμβατική της δράση, για την κατά το δυνατόν ηπιότερη χρέωση του προϋπολογισμού της, αποφεύγοντας υπέρμετρες και αδικαιολόγητες δημοσιονομικές επιβαρύνσεις, με τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων προμήθειας αγαθών, στις ενδεδειγμένες για την κάλυψη των αναγκών της ποσότητες και σε τιμές εύλογες και ανάλογες της ποιότητας των προμηθευομένων ειδών (πρβλ. ΕλΣυν Ολ. 2137/2020, Τμ. Μειζ. Συνθ. Ελ. Συν. 2590/2016, 4112/2015, 2296/2014, 2158/2013, Έβδομο Τμ. 13/2023 και VI Τμ. 739/2019, 406/2017, 2980/2015, 243/2014, 678/2012, 2754/2011). Η αναθέτουσα Αρχή οφείλει να μεριμνά ώστε από τα έγγραφα της σύμβασης να προκύπτουν κατά τρόπο σαφή οι επιδιωκόμενοι αντικειμενικοί στόχοι και τα λαμβανόμενα μέτρα προς επίτευξη των στόχων αυτών. Πρέπει, επίσης, να περιγράφεται με σαφήνεια ή έστω να προκύπτει επαρκώς το σχέδιο και ο τρόπος εκτέλεσης της σύμβασης, έτσι ώστε να διασφαλίζεται τόσο η επίτευξη των στόχων όσο και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Κατά γενικό κανόνα, η αρχή της αποτελεσματικότητας υπό την παραπάνω έννοια ελέγχεται εκ των υστέρων (ex post), διότι μόνο μετά την έναρξη υλοποίησης και, κυρίως, μετά το πέρας εκτέλεσης της σύμβασης μπορεί εξ αντικειμένου να κριθεί με ασφάλεια η επίτευξη ή μη των στόχων που τέθηκαν και των αποτελεσμάτων που επιδιώχθηκαν. Όλως εξαιρετικώς, η αρχή της αποτελεσματικότητας μπορεί να ελεγχθεί οριακά και κατά το προσυμβατικό στάδιο (ex ante). Αυτό μπορεί να συμβεί, ιδίως, όταν ο σχεδιασμός της δράσης από άποψη στόχων, μέσων και μεθόδου υλοποίησης είναι πρόδηλα πλημμελής ή ασαφής ή περιέχει λογικά άλματα ή σφάλματα. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση που αν και έχουν τεθεί ή προκύπτουν οι σχετικοί αντικειμενικοί στόχοι, εντούτοις δεν προκύπτουν τα χρησιμοποιούμενα μέσα και η διαθεσιμότητα αυτών, καθώς και ο τρόπος που αυτά θα διασφαλίσουν το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Ο έλεγχος αυτός, λαμβανομένου υπόψη ότι τέτοιας φύσης πλημμέλειες (ασάφειες ως προς τον εν γένει σχεδιασμό) μπορούν να θεραπευθούν από την αναθέτουσα Αρχή, η οποία δεν κωλύεται, μετά την άρση αυτών, να προκηρύξει εκ νέου το έργο, δεν συνιστά κρίση σκοπιμότητας αλλά επιτρεπτό προληπτικό έλεγχο νομιμότητας, που έχει ως δικαιολογητική βάση την προστασία του δημοσίου συμφέροντος μέσω διασφάλισης της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης των διατιθέμενων δημόσιων πόρων (Ολ. ΕλΣυν 1312/2022, Έβδομο Τμ. 367/2024). (...)	Συνεπώς, οι υπό κρίση προσφυγές ανάκλησης πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου και να επιτραπεί η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου της εκτελεστικής σύμβασης. Περαιτέρω, πρέπει να επιστραφεί το παράβολο που κατέβαλε η πρώτη κατά σειρά προσφεύγουσα για την άσκηση της προσφυγής της (βλ. άρθρα 336 παρ. 1 και 310 παρ. 1 του ν. 4700/2020).Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται τις προσφυγές. Ανακαλεί την 129/2024 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Η απόφαση 1278/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της εταιρείας «...» και την παρέμβαση της «5ης Υ.ΠΕ. Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας» και δεν ανακαλεί την πράξη της Επιτρόπου. Η Επίτροπος είχε κρίνει ότι κωλυόταν η υπογραφή σχεδίου σύμβασης για υπηρεσίες αποκομιδής μολυσματικών αποβλήτων (Τμήμα Β΄) λόγω ουσιωδούς πλημμέλειας στη τεκμηρίωση της σκοπιμότητας των ποσοτήτων αποβλήτων και του προϋπολογισμού κόστους μεταφοράς. Το Δικαστήριο έθεσε ότι η αύξηση του προϋπολογιζόμενου κόστους μεταφοράς πλέον του διπλάσιου (από 301€ σε 650€ ανά δρομολόγιο) δεν αιτιολογήθηκε με συγκεκριμένα και ελέγξιμα συγκριτικά στοιχεία, παραβιάζοντας τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικότητας.

Το Έβδομο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου δέχτηκε την προσφυγή ανάκλησης του Δήμου Ασπροπύργου και ανακάλεσε την 34/2025 Πράξη της Υπηρεσίας Επιτρόπου, η οποία κώλυε την υπογραφή σχεδίου συμβολαίου για την απευθείας αγορά αγροτεμαχίου (5.255,24 τ.μ.) έναντι ποσού 736.000 ευρώ για την επέκταση του δημοτικού νεκροταφείου. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τεκμηριώνει επαρκώς την ωφέλεια, τη μοναδικότητα και την καταλληλότητα του ακινήτου, καθώς εφάπτεται πλήρως στο υφιστάμενο κοιμητήριο. Επίσης, έκρινε ότι η αγοραία αξία, η οποία καθορίστηκε βάσει έκθεσης πιστοποιημένης εκτιμήτριας, δεν παραβιάζει την αρχή της οικονομικότητας, δεδομένου ότι η αντικειμενική αξία δεν ταυτίζεται με την εμπορική.

Η απόφαση αφορά την απόρριψη προσφυγών του Πολυτεχνείου Κρήτης και της εταιρείας «NEW ..» κατά της 25/2025 Πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που κώλυε την υπογραφή σύμβασης παροχής υπηρεσιών συντήρησης κτιριακών και Η/Μ εγκαταστάσεων. Το Δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές, κρίνοντας ότι η Πράξη νομίμως διαπίστωσε πλημμέλειες. Οι βασικοί λόγοι κωλύματος ήταν: η μη νόμιμη ενιαία δημοπράτηση της σύμβασης για υπηρεσίες και ανταλλακτικά (τα οποία έπρεπε να αποτελούν χωριστό τμήμα), η έλλειψη επαρκούς τεκμηρίωσης του συνολικού προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένου του εργοδοτικού κόστους, και ο πλημμελής καθορισμός των τεχνικών προδιαγραφών για τα απαιτούμενα μέσα (φορτηγό, γερανός και κάδος απορριμμάτων). Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι η εναλλακτική λύση της κάλυψης των αναγκών μέσω του ΕΛΚΕ (Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας) δεν αποτελούσε τελικά νόμιμο λόγο ακύρωσης.