Με την υπό κρίση προσφυγή, ζητείται η αναθεώρηση της 1736/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με την πράξη αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης μεταξύ της προσφεύγουσας και της παρεμβαίνουσας για την υλοποίηση του έργου «Κατασκευή σιδηροδρομικών σταθμών και στάσεων (κτίρια, αποβάθρες, στέγαστρα και περιβάλλων χώρος), επιδομής ηλεκτροκίνησης σηματοδοτήσεις - τηλεδιοίκησης, ETCS, τηλεπικοινωνιών και Η/Μ εγκαταστάσεων).(...)Μη προβαλλομένου άλλου λόγου αναθεώρησης, το Δικαστήριο κρίνει ότι το Τμήμα, απορρίπτοντας με την προσβαλλόμενη απόφασή του την ως άνω προσφυγή ανάκλησης, δεν υπέπεσε σε πλάνη περί τα πράγματα ή τον νόμο. Τούτο διότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην 5η σκέψη της παρούσας, λόγω των διακριτών τεχνικών αντικειμένων των ως άνω εργολαβιών υποδομής και επιδομής, καθώς και των αυτοτελών διαδικασιών που ακολουθήθηκαν για τη δημοπράτησή τους, η ενοποίηση των εργασιών που αποτέλεσαν το αντικείμενο εκάστης εξ αυτών, με τη σύναψη «συμπληρωματικής» σύμβασης για την ολοκλήρωση από τον ανάδοχο της τρέχουσας σύμβασης επιδομής των υπολειπόμενων - ανεκτέλεστων εργασιών της διαλυθείσας σύμβασης υποδομής στο προαναφερόμενο τμήμα (Αραχωβίτικα έως Ρίο), δεν βρίσκει νόμιμο έρεισμα στις διατάξεις των άρθρων 156 (παρ. 1 β) και 337 (παρ. 1 β) του ν. 4412/2016, καθόσον συνιστά ανεπίτρεπτη διεύρυνση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης επιδομής.Κατόπιν των ανωτέρω, η ένδικη προσφυγή και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν

1η συμπληρωματικής σύμβαση για την εκτέλεση του έργου «Αγροτική Οδοποιία (...)Περαιτέρω, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, για τις ανωτέρω περιγραφόμενες εργασίες της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης (σκ. 14) πληρούνται οι προϋποθέσεις των εφαρμοστέων διατάξεων του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, η έλλειψη ορθής χαρτογράφησης ως προς την ακριβή θέση των υφιστάμενων δικτύων ΟΚΩ στη συγκεκριμένη περιοχή του Δήμου Φυλής οδήγησε στην μη συμπερίληψη των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης στις εργασίες της αρχικής εργολαβίας, η αναγκαιότητα δε εκτέλεσης των εργασιών αυτών προέκυψε κατά τη διάρκεια των εκσκαφών της αρχικής σύμβασης λόγω των λυμάτων που εντοπίσθηκαν στα σκάμματα της εργολαβίας και προέρχονταν από διαρροές σηπτικών δεξαμενών κατοικιών που δεν ήταν συνδεδεμένες με το κεντρικό αποχετευτικό δίκτυο του Δήμου και βρίσκονταν κατά μήκος των οδών, στις οποίες εκτελείτο το αρχικό έργο. Η εκτέλεση των εργασιών αυτών που αποσκοπούν στη μόνιμη σύνδεση των παρόδιων κατοικιών με το δίκτυο αποχέτευσης, λόγω της χωρικής εγγύτητάς τους με το αρχικό έργο οδοποιίας, δεν συνιστά επέκταση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου, δεν μεταβάλλει τη φύση της αρχικής σύμβασης ούτε μπορεί τεχνικά να διαχωριστεί από αυτήν. Αντιθέτως, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για τη διασφάλιση της λειτουργικότητας και της τεχνικής αρτιότητας του αρχικού έργου, καθώς σκοπεί στη μακροχρόνια διατήρηση της σταθερότητας του υπό κατασκευή ασφαλτοτάπητα και την προστασία οδηγών και πεζών από πιθανές διαβρώσεις και καταστροφές της υποδομής του λόγω της ύπαρξης λυμάτων κάτω από το δρόμο.(...)	Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται την προσφυγή και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση. Διατάσσει την απόδοση στην εταιρεία «….. ΑΕ» του παραβόλου που κατέθεσε για την άσκηση της προσφυγής ανάκλησης.Ανακαλεί την 9/2025 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

3η τροποποιητική σύμβασης του έργου με τίτλο κατασκευή μονάδας επεξεργασίας και ανάκτησης αποβλήτων.(...)Το Δικαστήριο, με βάση τα ανωτέρω δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη ότι αφενός οι προς εκτέλεση εργασίες κατασκευής του κυττάρου ΧΥΤΑ Ε΄ της συμπληρωματικής σύμβασης ναι μεν θα εκτελεστούν στον ίδιο χώρο (..), πλην όμως σε σημείο διαφορετικό από τον ΧΥΤΥ Δ΄ της αρχικής σύμβασης, αφετέρου κατατείνουν σε όλως διάφορο λειτουργικό αποτέλεσμα, ήτοι στην υγειονομική ταφή ακατέργαστων αποβλήτων, κάνει δεκτό ότι οι εργασίες αυτές δεν έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα. Τούτο δε, υπό την έννοια ότι δεν συνδέονται αρρήκτως με αυτές της αρχικής σύμβασης διασφαλίζοντας την άρτια ολοκλήρωση και τελειοποίηση του τεχνικού αντικειμένου της, το οποίο εάν εκτελεσθεί όπως έχει αρχικά σχεδιαστεί θα εξυπηρετεί πλήρως τον σκοπό του, ήτοι την υγειονομική ταφή στον ΧΥΤΥ Δ΄ του υπολείμματος των αποβλήτων που θα τυγχάνουν επεξεργασίας στην υπό κατασκευή Μ.Ε.Α. Ηρακλείου, με την οποία και βρίσκεται σε άμεση διαλειτουργικότητα. Αντιθέτως, όπως ορθώς κρίθηκε και με την προσβαλλόμενη πράξη, οι προτεινόμενες με την ελεγχόμενη τροποποιητική σύμβαση εργασίες συνιστούν ένα λειτουργικά αυτοτελές έργο, ήτοι μια νέα μη προβλεπόμενη υποδομή (ΧΥΤΑ Ε΄), το τεχνικό αντικείμενο της οποίας προστίθεται σε εκείνο της κύριας σύμβασης, το οποίο και επεκτείνει. Ενόψει αυτών, η ελεγχόμενη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης με την ανάθεση των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών στην προσφεύγουσα αρχική ανάδοχο, χωρίς νέα διαγωνιστική διαδικασία, δεν καλύπτεται από το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, κατά τα ορθώς κριθέντα και από το Κλιμάκιο. 	Κατόπιν των ανωτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επικαλούμενες για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄του ν. 4412/2016 είναι στενά ερμηνευτέες, διότι εισάγουν παρέκκλιση από τις αρχές του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων που υποβάλλουν προσφορά και της διαφάνειας των διαδικασίων που διέπουν και το στάδιο εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων και εκτιμώντας, περαιτέρω, τις περιστάσεις του πραγματικού της εξεταζόμενης υπόθεσης και ιδίως ότι α) η διαπιστωθείσα πλημμέλεια αφορά στο σύνολο του αντικειμένου της ελεγχόμενης σύμβασης, β) οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες ακολουθούν το όχι υψηλό ποσοστό μέσης έκπτωσης (0,14%) που ο προσφεύγων ανάδοχος προσέφερε επί της αντίστοιχης προϋπολογιζόμενης δαπάνης της αρχικής σύμβασης, γ) η προτεινόμενη τροποποίηση επιφέρει επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης κατά 13,63%, η δε αξία της συναλλαγής, η οποία αποκλείστηκε από το άνοιγμα στον ανταγωνισμό ανέρχεται στο συνολικό ποσό των 5.654.269,47 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), άγεται στην κρίση ότι η διαπιστωθείσα νομική πλημμέλεια είναι ουσιώδης, πλήττουσα την αντικειμενική ακεραιότητα της διαδικασίας σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης.	Για τους λόγους αυτούςΣυνεκδικάζει τις προσφυγές ανάκλησης α) του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης» (Ε.Σ.Δ.Α.Κ.) και β) της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…» κατά της 374/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Γ΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1733/2024

Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο.(...) Το Δικαστήριο κρίνει ότι πέραν της αναγκαιότητας εκτέλεσης όλων των επίμαχων εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης για την έντεχνη ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου του έργου, συντρέχουν σωρευτικά και οι λοιπές τιθέμενες στις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1β και 156 παρ. 1β του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Κρήτης - Βραχυπρόθεσμες Επεμβάσεις»..Η ανωτέρω Απόφαση αναθεωρεί την Απόφαση 1443/2023 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και κατά το μέρος αυτής, κατά το οποίο δεν είχε ανακαλέσει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί εν μέρει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,και κατά το μη ανακληθέν μέρος αυτής.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας και Ανάκτησης Αποβλήτων (...)Με την ένδικη προσφυγή, για την άσκηση της οποίας δεν απαιτείται η καταβολή παραβόλου [βλ. άρθρα 308 παρ. 3, 335 παρ. 2 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020 «Ενιαίο κείμενο Δικονομίας για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τον προσυμβατικό έλεγχο (…)», Α΄ 127], ζητείται η αναθεώρηση της 1385/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκαν οι προσφυγές ανάκλησης που άσκησαν ο ήδη προσφεύγων και η ήδη παρεμβαίνουσα εταιρεία κατά της 374/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. (...)		Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το Δικαστήριο συνεκτιμώντας ότι α) οι επικαλούμενες για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016 είναι στενά ερμηνευτέες, διότι εισάγουν παρέκκλιση από τις αρχές του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων που υποβάλλουν προσφορά και της διαφάνειας των διαδικασιών που διέπουν και το στάδιο εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων, β) οι επίμαχες εργασίες δεν συνέχονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και δεν επιδρούν στην τεχνική του αρτιότητα, γ) δεν τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα εκτέλεσης αυτών, δ) η διαπιστωθείσα πλημμέλεια δεν είναι εντοπισμένη, αλλά αφορά εν συνόλω στο αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, ε) οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες ακολουθούν το όχι υψηλό ποσοστό μέσης έκπτωσης που η παρεμβαίνουσα ανάδοχος προσέφερε επί της αρχικής σύμβασης, στ) η ελεγχόμενη τροποποίηση επιφέρει επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης κατά 13,63% με συνολική αξία 5.654.269,47 ευρώ (πλέον αναθεώρησης και ΦΠΑ), άγεται στην κρίση ότι οι διαπιστωθείσες πλημμέλειες είναι ουσιώδεις, απορριπτομένου του σχετικού ισχυρισμού της παρεμβαίνουσας ότι μη νομίμως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη ότι η διαπιστωθείσα πλημμέλεια είναι ουσιώδης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί

Η προσφεύγουσα αιτείται μέσω της προδικαστικής προσφυγής την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής με υπ’ αριθμ. 14/2020, η οποία ενέκρινε τη διενέργεια εκτέλεσης της προμήθειας με τίτλο «Κατεπείγουσα προμήθεια αντλιών δημοτικών εγκαταστάσεων για την αποκατάσταση έκτακτων ζημιών από την πρόσφατη κακοκαιρία «ΗΦΑΙΣΤΙΩΝΑΣ» μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση. Αιτείται επίσης τη διόρθωση της παραλείψεως της αναθέτουσας αρχής να της παράσχει διευκρινήσεις, καθώς και τη διαπίστωση παραβίασης αρχών όπως η ίση μεταχείριση και η διαφάνεια. Επιπλέον, ζητεί να υποχρεωθεί η αναθέτουσα αρχή να δεχθεί τη συμμετοχή της και την κατάθεση της προσφοράς της σε εύλογο χρονικό διάστημα, και να αξιολογήσει την προσφορά της. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την άμεση προμήθεια αντλιών για την αποκατάσταση ζημιών που προκλήθηκαν από την κακοκαιρία, με στόχο την αποκατάσταση της λειτουργίας δημοτικών εγκαταστάσεων ύδρευσης και αποχέτευσης.

Η προσφεύγουσα εταιρεία επιδιώκει με την προδικαστική προσφυγή την ακύρωση της Πρόσκλησης της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας 2.6.2021, η οποία εγκρίνει τη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση για την ανάθεση του έργου "Άρση Επικινδυνοτήτων στο οδικό δίκτυο" με προϋπολογισμό 2.378.709,68€ (προ ΦΠΑ). Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την κατασκευή και αποκατάσταση ζημιών που προκλήθηκαν από ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες, κατολισθήσεις) τα έτη 2017, 2018 και 2019. Η προσφυγή θεωρεί την διαδικασία παράνομη, καταχρηστική και παραβιαστική των αρχών του ελεύθερου ανταγωνισμού, καθώς δεν υπάρχει επείγουσα ανάγκη λόγω της χρονικής καθυστέρησης (2-4 έτη από τα γεγονότα) και η πρόσκληση περιορίζεται σε συγκεκριμένους οικονομικούς φορείς χωρίς να συμπεριλαμβάνει τη προσφεύγουσα.

Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Αστικών Αποβλήτων στην Αλεξανδρούπολη-2η συμπληρωματική σύμβαση. (...)	Με την υπό κρίση προσφυγή, όπως αυτή αναπτύσσεται με το νομίμως κατατεθέν στις 15.11.2024 υπόμνημα, ζητείται η ανάκληση της 431/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5, το Δικαστήριο κρίνει ότι η ελεγχόμενη 2η συμπληρωματική σύμβαση δεν συνιστά ήσσονος σημασίας τροποποίηση κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 132 παρ. 2 και 6 και 156 παρ. 3 περ. α΄ του ν. 4412/2016, καθόσον η καθαρή σωρευτική αξία αυτής και της οικείας 1ης συμπληρωματικής σύμβασης ανέρχεται στο ποσό των 4.702.321,24 ευρώ χωρίς αναθεώρηση και ΦΠΑ (699.463,30 + 4.002.857,94) και, ως εκ τούτου, υπερβαίνει το 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης που ανέρχεται σε 4.030.992,93 ευρώ (26.873.286,19 ευρώ Χ 15%), ενώ, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 4 του ν. 4412/2016, που ορίζει ότι τα όρια και τα ποσοστά του άρθρου αυτού αναφέρονται στα αρχικά ποσά και τις τιμές της σύμβασης χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτά αναθεώρηση τιμών και μεταγενέστερη τροποποίησή τους, στην αξία της αρχικής σύμβασης δεν περιλαμβάνεται το οικείο ενεργοποιηθέν δικαίωμα προαίρεσης, καθόσον αυτό, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. α΄ του ιδίου νόμου, αποτελεί τροποποίηση της σύμβασης. Συνεπώς, όσα αντίθετα προβάλλονται με την υπό κρίση προσφυγή είναι απορριπτέα ως αβάσιμα.Κατόπιν των ανωτέρω, η υπό κρίση προσφυγή, με την οποία ζητήθηκε η εν μέρει ανάκληση της προσβαλλόμενης Πράξης, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη, και να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την προσφεύγουσα παραβόλου. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης. 
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΉΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Α΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/100/2025

Ο προσφεύγων ζητά την ακύρωση των αποφάσεων που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση πρόσκλησης, οι οποίες αφορούσαν την επιλογή αναδόχου για τον εκσυγχρονισμό και την αποκατάσταση ζημιών στις στέγες δημοτικών κτιρίων και σχολείων του Δήμου. Η εκτιμώμενη αξία του έργου ανέρχεται σε 1.400.000,00 ευρώ με ΦΠΑ. Ο προσφεύγων υποστηρίζει ότι η διαδικασία ήταν παράνομη, καθώς δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του άρθρου 32 παρ.2γ του Ν.4412/2016, ενώ επικαλείται παραβίαση της αρχής της διαφάνειας και έλλειψη δημοσιότητας. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά εργασίες αποκατάστασης ζημιών που προκλήθηκαν από την κακοκαιρία ΙΑΝΟΣ, με συγκεκριμένες παρεμβάσεις σε πολλά δημοτικά κτίρια.

2ης «συμπληρωματική» σύμβαση  εργασιών Συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση ακαθάρτων.(...)Από την επιβαλλόμενη στενή γραμματική ερμηνεία των εξαιρετικού χαρακτήρα διατάξεων του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016 αλλά και από τη συστηματική και τελολογική προσέγγισή τους, συνάγεται ότι μία σύμβαση έργου μπορεί να τροποποιείται, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης, μεταξύ άλλων, και στην περίπτωση ανάθεσης στον ανάδοχο αυτής συμπληρωματικών εργασιών, οι οποίες όμως προέκυψαν κατά την εκτέλεσή της, συνδέονται αρρήκτως και παρίστανται αναγκαίες για την άρτια, από τεχνικής ή λειτουργικής απόψεως, ολοκλήρωση του αντικειμένου της, όπως αυτό περιγράφεται στα οικεία συμβατικά τεύχη. Επομένως, δεν καλύπτεται από το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, με ανάθεση στον ανάδοχο αυτής συμπληρωματικών εργασιών που, χωρίς να αποτελούν αναγκαία προϋπόθεση για την έντεχνη ολοκλήρωση του εκτελούμενου έργου, επεκτείνουν το τεχνικό αντικείμενό της, καθώς αφορούν σε τεχνικό αντικείμενο νέο μη αδιαχώριστα συνδεδεμένο με το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, ή κατατείνουν στην ποιοτική αναβάθμιση του αρχικού έργου, με υλικά ή μεθόδους μη προδιαγεγραμμένες στα οικεία συμβατικά τεύχη. (....)Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των ανωτέρω σκέψεων και καθόσον δεν προβάλλεται άλλος λόγος αναθεώρησης, οι υπό κρίση προσφυγές πρέπει να απορριφθούν και να μην αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη απόφαση.Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει τις ανωτέρω προσφυγές αναθεώρησης  της 2059/2022 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου