Κατασκευαστικές εργασίες για αθλητικές εγκαταστάσεις.(...)Συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ολοκλήρωση της διαλυθείσας αρχικής εργολαβίας συνιστά, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών περιστατικών της συγκεκριμένης υπόθεσης, κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη της αρμοδίας Επιτρόπου.

Η απόφαση αφορά την απόρριψη προσφυγής ανάκλησης του Δήμου Ανδραβίδας-Κυλλήνης κατά της 10/2025 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Π.Ε. Ηλείας. Η Πράξη έκρινε παράνομη την ανάθεση του έργου «Αποκατάσταση Κατολίσθησης στην Τ.Κ. Κάστρου» μέσω διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, επικαλούμενη έλλειψη σωρευτικών προϋποθέσεων του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016. Ο Δήμος επικαλέστηκε απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα του 2021 και την εξασφάλιση χρηματοδότησης μόλις στις αρχές του 2025. Το Δικαστήριο έκρινε ότι η ανάγκη δεν ήταν κατεπείγουσα, δεδομένου ότι μεσολάβησαν 3,5 έτη από τα φαινόμενα μέχρι την εκκίνηση της ανάθεσης. Συνεπώς, η προσφυγή απορρίφθηκε και η Πράξη του Επιτρόπου επικυρώθηκε.

Το Έβδομο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή του Δήμου Βέλου – Βόχας και την παρέμβαση της ανώνυμης εταιρείας «…», επικυρώνοντας την 6/2025 Πράξη του Επιτρόπου στην ΠΕ Κορινθίας. Η πράξη έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή σύμβασης για το έργο «Αναβάθμιση υποδομών ύδρευσης Δήμου Βέλου – Βόχας» (προϋπολογισμού 1.500.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ), επειδή δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης (άρθρο 269 περ. δ΄ του ν. 4412/2016). Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο έκτακτος χαρακτήρας της ανάγκης (λόγω λειψυδρίας από το 2024) είχε εκλείψει αντικειμενικά λόγω της παρόδου ικανού χρόνου, καθιστώντας την ανάγκη πάγια, ενώ η προθεσμία ολοκλήρωσης του έργου (18 μήνες) δεν συνάδει με τον κατεπείγοντα χαρακτήρα.

Διάλυση εργολαβίας. Προσφυγή στο δεύτερο μειοδότη (άρθρο 61 παρ. 13 ν.3669/2008). Διάλυση της εργολαβίας με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου λόγω μη συντέλεσης των απαλλοτριώσεων και μη ολοκλήρωσης των μελετών του έργου. Η διαδικασία του άρθρου 61 παρ. 13 του ν.3669/2008 μη συμβατή με το κοινοτικό δίκαιο, αφού συνιστά στην ουσία διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, για την οποία δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις. Μειοψηφία 1 μέλους. Με την 3137/2010 απόφαση του VI Τμήματος ανακλήθηκε η προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, καθόσον κρίθηκε ότι η διαδικασία του άρθρου 61 παρ. 13 του ν.3669/2008 δεν είναι ασύμβατη με το κοινοτικό δίκαιο, δεδομένου ότι η ανάθεση της εκτέλεσης του έργου μετά από διάλυση εργολαβίας γίνεται στο δεύτερο μειοδότη και σύμφωνα με την προσφορά που είχε υποβάλει στην προηγηθείσα διαγωνιστική διαδικασία.

Η απόφαση 1096/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της εταιρείας «…ΑΕ» κατά της πράξης 6/2025 του Επιτρόπου ΠΕ Τρικάλων, η οποία έκρινε παράνομη την ανάθεση έργου στον Δήμο Τρικκαίων. Το έργο, ύψους 1,32 εκατ. ευρώ, αφορούσε την αποκατάσταση ζημιών και αντιπλημμυρικών εργασιών στον Ληθαίο ποταμό μετά την κακοκαιρία Daniel. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο Δήμος μη νομίμως προσέφυγε στην εξαιρετική διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016). Ο λόγος ήταν ότι η ανάγκη δεν ήταν κατεπείγουσα, δεδομένης της παρέλευσης 18 περίπου μηνών από το φαινόμενο ως την εκκίνηση της διαδικασίας και του μόνιμου χαρακτήρα των έργων (όπως η αντικατάσταση του φράγματος).

Δημόσιο έργο με τίτλο «6θέσιο Γυμνάσιο - Λύκειο … – B΄ Φάση» του Δήμου ... (...) Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στον διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί, με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αίτησης του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση που η ανωτέρω διαδικασία δεν αποφέρει αποτέλεσμα, η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για την ολοκλήρωση του έργου, είτε στην ανοικτή δημοπρασία, είτε στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, εφόσον συντρέχουν, στην τελευταία περίπτωση, οι προϋποθέσεις προσφυγής στη συγκεκριμένη διαδικασία.(...) το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην κρινόμενη υπόθεση συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ανάγκη ολοκλήρωσης της αρχικής εργολαβίας συνιστά κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία. Επιπλέον, μετά τη διενέργεια της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας, η διάλυση της αρχικής σύμβασης του έργου, αλλά και η αδυναμία ολοκλήρωσης αυτού με κάποιον από τους επόμενους κατά σειρά μειοδοσία υποψήφιους, συνιστούν γεγονότα, τα οποία αντικειμενικά και σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και αντιμετωπιστεί από την αναθέτουσα αρχή και δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της τελευταίας. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει κατά πλειοψηφία ότι η διαδικασία που τηρήθηκε για την ανάθεση εκτέλεσης του ελεγχόμενου έργου (κλήση, κατ’ επίκληση του άρθρου 61 παρ. 13 του ν. 3669/2008, της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας εργοληπτικής επιχείρησης) δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες από τη διάταξη του άρθρου 25 του παρ. 1 περ. (α) και (γ) του π.δ. 60/2007 προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι μόνο η συγκεκριμένη εργοληπτική επιχείρηση μπορεί να εκτελέσει το έργο, ενώ η διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού για την ανάθεση του έργου αυτού συνηγορεί υπέρ της αντίθετης εκδοχής. Εξάλλου, η διάλυση της σύμβασης με υπαιτιότητα του κυρίου του έργου, καθόσον: α) δεν είχαν συντελεσθεί οι απαλλοτριώσεις και δεν είχαν απελευθερωθεί οι απαιτούμενες για την κατασκευή του έργου εκτάσεις, και β) δεν ήταν δυνατή η εκτέλεση τεχνικών έργων λόγω της καθυστέρησης σύνταξης και έγκρισης των οριστικών μελετών των μεγάλων τεχνικών έργων, δεν συνιστά απρόβλεπτο γεγονός, που κατά την έννοια της διάταξης του άρθρου 25 παρ. 1 (γ) του π.δ. 60/2007 θα μπορούσε να δικαιολογήσει την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, αφού τα γεγονότα που οδήγησαν στη διάλυση της σύμβασης ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής.

Δεν είναι νόμιμη η δαπάνη που αφορά στην εξόφληση λογαριασμού για την εκτέλεση β΄ φάσης έργου, το οποίο μολονότι αποτελεί αύξηση ποσοτήτων της α΄ φάσης, αποκόπηκε από αυτό, προκειμένου να ανατεθεί απευθείας, καθόσον η αύξηση αυτή οφείλεται στην μεταβολή της εδαφικής επιφάνειας εκτέλεσης του έργου σε βαθμό τέτοιο, ώστε να μην είναι δυνατή πλέον η εφαρμογή της αρχικής μελέτης. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται είτε διάλυση της αρχικής εργολαβίας, είτε η τήρηση της νόμιμης διαδικασίας τροποποίησης της μελέτης, έτσι ώστε να προσδιοριστεί εξ αρχής το τεχνικό και οικονομικό αντικείμενο του έργου και να προϋπολογιστεί αυτό ενόψει των νέων δεδομένων (ν. 1418/84, άρθρο 291 παρ.4 του π.δ.410/1995, όπως αυτό τροποποιήθηκε με την παρ. 12 του άρθρου 19 του ν.3242/2004).

Αποκατάσταση τμημάτων του οδικού δικτύου αρμοδιότητας ...ζητείται η ανάκληση της 24/2022 Πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού ΣυνεδρίουΜε την προσβαλλομένη κρίθηκε πως από την διενέργεια αυτοψίας στον επίμαχο δρόμο Απόφαση 456/2023 του Εβδόμου Τμήματος 13 (αυτής 18.10.2021) έως και την λήψη (αυτής 4.10.2022) αυτής οριστικής απόφασης προσφυγής στη διαδικασία αυτής διαπραγμάτευσης μεσολάβησε διάστημα αυτής έτους, το οποίο δεν συμβιβάζεται με την ύπαρξη κατεπείγουσας ανάγκης μη συμβατής με την τήρηση των συντετμημένων προθεσμιών υποβολής προσφορών που προβλέπονται για αυτής (ανοικτές ή κλειστές) διαγωνιστικές διαδικασίες. Δεν προκύπτει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του προσφεύγοντος Δήμου βαρύνονται με υπαιτιότητα κατά την εξέλιξη αυτής σχετικής διαδικασίας κατά τρόπο, ώστε η επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη να μην συμβιβάζεται με την τήρηση των συντετμημένων προθεσμιών υποβολής προσφορών που προβλέπονται για αυτής (ανοικτές ή κλειστές) διαγωνιστικές διαδικασίες. Ως εκ τούτου με νόμιμη και επαρκή αιτιολογία προσέφυγε ο προσφεύγων Δήμος στην διαδικασία διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2 γ’ του ν. 4412/2016 για την ανάθεση εκτέλεσης του επίμαχου έργου και, συνεπώς, ο πρώτος διακωλυτικός λόγος δεν συντρέχει. Ως αυτής τον δεύτερο διακωλυτικό λόγο το Δικαστήριο κρίνει πως, στο πλαίσιο αυτής διεξαγωγής διαδικασίας διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2γ΄ του ν. 4412/2016 o προσφεύγων Δήμος μπορούσε με ευρεία διακριτική ευχέρεια να διαπραγματευθεί με έναν ή περισσότερους οικονομικούς φορείς αυτής επιλογής του την ανάθεση εκτέλεσης του επίμαχου έργου, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να αιτιολογήσει ειδικότερα την απόφασή του να προσκαλέσει στη σχετική διαδικασία τέσσερις (4) μόνο οικονομικούς φορείς από αυτής ένδεκα (11) συνολικά που είχαν υποδειχθεί με την οικεία εισήγηση αυτής Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου Αλμωπίας και αυτής εργοληπτικής επιχείρησης για την εκτέλεση του έργου με τίτλο «Αποκατάσταση τμημάτων του οδικού δικτύου αρμοδιότητας του Δήμου Αλμωπίας που οδηγεί στο χιονοδρομικό κέντρο Βόρας – Καϊμακτσαλάν από την Κοινότητα Σαρακηνών» ❖ Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη της αρμοδίας Επιτρόπου 14 Δ.Τ.Ε. αυτού (βλ. ανωτέρω σκέψη 5i), αφού τέτοιος περιορισμός ουδόλως τίθεται από το νόμο, αυτής εσφαλμένως υπολαμβάνεται με την προσβαλλομένη. Τέλος, ως αυτής τον τρίτο διακωλυτικό λόγο περί παράλειψης αιτιολόγησης του μη συμφέροντος αυτής υποβληθείσας προσφοράς, το οποίο (μη συμφέρον) προκύπτει, κατά την κρίση του Επιτρόπου , από την αντιπαραβολή του χαμηλού ποσοστού έκπτωσης που επιτεύχθηκε στην επίμαχη διαδικασία (4%) σε σχέση με το υψηλό ποσοστό έκπτωσης (21,69%) που επιτεύχθηκε σε ανοικτό διαγωνισμό ανάθεσης παρεμφερούς έργου και μάλιστα με τον ίδιο ανάδοχο, το Δικαστήριο επισημαίνει, καταρχάς ότι ο λόγος αυτής δεν σχετίζεται ρητώς με παράβαση συγκεκριμένης διάταξης νόμου ή γενικής αρχής του δικαίου. Για τους λόγους αυτούςΔέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 24/2022 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με την προσφυγή αυτή επιδιώκεται η ανάκληση της 22/2022 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(....)Με την προσβαλλόμενη πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας του Δήμου …» μεταξύ του προσφεύγοντος Δήμου … … και της αναδόχου εταιρείας «… ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 61.000,68 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.).(....)Περαιτέρω, το Δικαστήριο κρίνει ότι, εν προκειμένω, συντρέχουν οι τιθέμενες με τις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. β΄ και 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, ως ισχύουν, προϋποθέσεις σύναψης τροποποιητικής σύμβασης για την εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών, σύμφωνα με όσα εκτίθενται ανωτέρω (βλ. σκ. 8), δεδομένου ότι (α) οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες για την κατασκευή της παρακαμπτήριας οδού δεν περιλαμβάνονται στην αρχική σύμβαση, πλην όμως είναι απαραίτητες για την εκτέλεση του αντικειμένου αυτής, αφού η διευθέτηση της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περιοχή του έργου μέσω της παρακαμπτήριας οδού αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη των εργασιών του βασικού αντιπλημμυρικού έργου, οι εργασίες δε αυτές κατέστησαν αναγκαίες μετά την σύναψη της αρχικής σύμβασης, όταν πλέον εγκρίθηκαν από τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης οι απαραίτητες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, με τις οποίες οριστικοποιήθηκε ο τρόπος κατασκευής της παρακαμπτήριας οδού(....)Ανακαλεί την 22/2022 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου