ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/771/2025
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Μικτές συμβάσεις.Αισθητική, ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση υποδομών ψυχαγωγίας σε κοινόχρηστους χώρους. (...)Με τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο, κατόπιν αντικειμενικής εκτίμησης του συνόλου των ποιοτικών χαρακτηριστικών της σύμβασης, κρίνει ότι αυτή συνιστά μεικτή σύμβαση εκτέλεσης τεχνικών εργασιών και προμήθειας, το προέχον (κύριο) αντικείμενο της οποίας είναι η προμήθεια οργάνων παιδικής χαράς και συνοδού εξοπλισμού (δάπεδα, φωτιστικά και αστικός εξοπλισμός). Τούτο δε, καθόσον η προμήθεια των ως άνω ειδών αποτελεί τον κεντρικό άξονα, γύρω από τον οποίο διαρθρώνεται η σύμβαση, λαμβάνοντας υπόψη τον σκοπό, στον οποίο απέβλεψε πρωτίστως η αναθέτουσα αρχή και τις υποχρεώσεις του αναδόχου, που είναι ουσιώδεις και υπερέχουσες (βλ. ΕλΣυν Ολ. 2095/2022 σκ. 16, Τμ. Μείζ. – Επτ. Σύνθ. 604/2019 σκ. 7, 1182/2015, VI Τμ. 1041/2019). Ειδικότερα, οι εργασίες που πρόκειται να εκτελεστούν και προηγούνται της τοποθέτησης του εξοπλισμού αφορούν στην αποξήλωση και απομάκρυνση τυχόν υπάρχοντος εξοπλισμού, στην επιφανειακή διαμόρφωση του εδάφους, στην κατασκευή κατάλληλης υπόβασης από σκυρόδεμα, επί της οποίας θα τοποθετηθεί χυτό ελαστικό δάπεδο και σε περιορισμένες ηλεκτρομηχανολογικές εργασίες και δενδροφυτεύσεις.Με τα δεδομένα αυτά, δεν μπορεί να γίνει δεκτό εν προκειμένω, υπό τις περιστάσεις της παρούσας υπόθεσης, ότι κάποιος ενδιαφερόμενος οικονομικός φορέας περιήλθε, λόγω των ως άνω πλημμελειών στη διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης, σε μειονεκτική θέση, σε βαθμό μη αμελητέο (βλ. ΕλΣυν Ολ. 101/2025 σκ. 13, Έβδ. Τμ. 1195/2024 σκ. 13.2). Ως εκ τούτου, οι πλημμέλειες αυτές κρίνονται μη ουσιώδεις, εν προκειμένω, καθώς δεν παραβιάστηκαν οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων και της ανάπτυξης υγιούς ανταγωνισμού (πρβλ. Έβδ. Τμ. 607/2021 σκ. 10.1, VΙ Τμ. 3263/2013, 3202/2011). Εξάλλου, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η έτερη εντοπισθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια περί μη νόμιμης επιβάρυνσης του συνόλου της σύμβασης, ήτοι και του τμήματος της προμήθειας, με γενικά έξοδα – εργολαβικό όφελος, απρόβλεπτα και αναθεώρηση, ερείδεται επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, καθώς τα κονδύλια αυτά αφορούν μόνο στο πρώτο τμήμα του προϋπολογισμού της σύμβασης περί τεχνικών εργασιών, όπως, άλλωστε, αναφέρεται σχετικά και στη σκέψη 17 της ίδιας της προσβαλλόμενης πράξης. Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις από 28.4.2025 (Α.Β.Δ. 749/2025 και 750/2025) προσφυγές ανάκλησης της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Δίκτυο Πόλεων ΔΕΠΑΝ» και της ανώνυμης εταιρείας «….ΙΚΕ».Δέχεται αυτές.Ανακαλεί την 123/2025 πράξη του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1382/2024
Αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ορεινών λεκανών απορροής.(...) Με τις ανωτέρω προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 354/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και ο παρεμβαίνων ανάδοχος, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Μετά από όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, οι κρινόμενες προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, ενώ, πρέπει να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα ανάδοχο το μη οφειλόμενο κατά τα ανωτέρω, παράβολο που έχει καταθέσει (βλ. ανωτέρω σκ. 2).
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1379/2024
Αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ορεινών λεκανών απορροής.(...). Με τις ανωτέρω προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 351/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και ο παρεμβαίνων ανάδοχος, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις προσφυγές ανάκλησης.Απορρίπτει τις προσφυγές αυτές και την ασκηθείσα παρέμβαση
ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Γ΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1729/2024
ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/109/2025
Προμήθεια και εγκατάσταση εξοπλισμού για τον κόμβο καινοτομίας Η2 (H2-HUB).(...) Ανεξαρτήτως, πάντως, του εάν η προσκόμιση των τεχνικών φυλλαδίων ήταν αναγκαία στο στάδιο ελέγχου της τεχνικής προσφοράς των συμμετεχόντων, η κρίση για το εάν τα οχήματα είναι εντός προδιαγραφών και άρα η τεχνική προσφορά της «…Α.Ε.» παραδεκτή προϋποθέτει συγκριτική αξιολόγηση του συνόλου των τεχνικών προδιαγραφών που περιλαμβάνονται στη διακήρυξη με τις προδιαγραφές που πληρούν τα προσφερόμενα οχήματα, με παράθεση αντίστοιχης ειδικής αιτιολογίας, και, ως εκ τούτου, αποτελεί τεχνική κρίση, η οποία εκφεύγει του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας. Η διαπίστωση δε της προσβαλλομένης ότι τα προσφερόμενα σχήματα υστερούν σε συγκεκριμένα τεχνικά χαρακτηριστικά χωρίς να προηγηθεί η κατά τα ανωτέρω συνολική στάθμιση, δεν αρκεί. Σε κάθε περίπτωση, αφενός μεν με το από 8.2.2024 πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού έχει ρητώς κριθεί ότι βρίσκεται εντός τεχνικών προδιαγραφών η προσφορά της προσφεύγουσας εταιρείας (και ως προς τα οχήματα), κρίση που έχει επικυρωθεί από το ΔΣ του προσφεύγοντος ερευνητικού κέντρου, ενώ, περαιτέρω, στην 57279/29.4.2024 έκθεση απόψεων της αναθέτουσας αρχής που υποβλήθηκε ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ κατά τη διαδικασία εξέτασης της προδικαστικής προσφυγής της αποκλεισθείσας εταιρείας με την επωνυμία «…» διαλαμβάνεται, με σαφή και επαρκή αιτιολογία, η βασιμότητα της οποίας δεν δύναται να αμφισβητηθεί, αφού αφορά σε αμιγώς τεχνική κρίση (πρβλ. ΕλΣυν Ολ. 1078/2024 σκ. 43, ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 533/2024 σκ. 59), ότι τα προσφερόμενα υδρογονοκινούμενα οχήματα είναι εντός τεχνικών προδιαγραφών. Συνακόλουθα, πρέπει να γίνει δεκτός ο σχετικός λόγος ανάκλησης της προσβαλλομένης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει οι κρινόμενες προσφυγές να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη, να επιτραπεί η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, υπό τον όρο της απάλειψης από τον μαθηματικό τύπο υπολογισμού της μεταβολής τιμής του εκεί προβλεπόμενου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (άρθρο 7 του σχεδίου) και ορισμού στη θέση αυτού των αντίστοιχων επιμέρους τιμών του Δείκτη Τιμών Παραγωγού στη Βιομηχανία για κάθε κλάδο βιομηχανικού προϊόντος της σύμβασης (κλάδοι κατά PRODCOM 2016 της EΛ.ΣTAT. 24 και 28) ως προς τη μηνιαία μεταβολή τους, όπως εκάστοτε δημοσιεύονται στην επίσημη ιστοσελίδα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. και να αποδοθεί το καταβληθέν παράβολο σε αμφότερους τους προσφεύγοντες (άρθρο 310 παράγραφος 1 ν. 4700/2020).
ΕΣ.ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1279/2023
Παροχή υπηρεσιών συμβούλου για την υποστήριξη της Διεύθυνσης Μηχανοργάνωσης και Τεχνικών Έργων (...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο συγκεκριμένος λόγος πρέπει να γίνει δεκτός, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την προσφεύγουσα αναθέτουσα Αρχή. Ειδικότερα, από την οικεία διακήρυξη (άρθρο 1.3. και Παράρτημα Ι αυτής) προκύπτει ότι αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης αποτελεί η παροχή συμβουλευτικών και διοικητικών υπηρεσιών προς το Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα α) η διοικητική υποστήριξη στην προετοιμασία διαγωνισμών και στις διαδικασίες ανάθεσης για την κάλυψη των αναγκών του Πανεπιστημίου (προϋπολογισμού 200.000,00 ευρώ), β) η υποστήριξη στην διαδικασία λήψης των αδειοδοτήσεων των κτιριακών εγκαταστάσεων του Πανεπιστημίου (προϋπολογισμού 80.000,00 ευρώ) και γ) η υποστήριξη στη σύνταξη φακέλων χρηματοδότησης για χρηματοδοτικά προγράμματα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου (170.000,00 ευρώ). Συνεπώς, πρόκειται για σύμβαση παροχής γενικών υπηρεσιών κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 9 του ν. 4412/2016 και όχι για σύμβαση μελετών και τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών, κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 περ. 7α του ν. 4412/2016, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τους κωδικούς CPV στους οποίες κατατάσσονται οι ζητούμενες υπηρεσίες, ήτοι «73200000-4 Υπηρεσίες παροχής συμβουλών σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης» και «75120000-3 Υπηρεσίες Διοικητικής Υποστήριξης Οργανισμών», οι οποίοι δεν περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ΄ του ως άνω νόμου (άρθρο 2 παρ. 3 περ. 15 του ν. 4412/2016) όπου αναγράφονται οι κωδικοί CPV για τις συμβάσεις μελετών και τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Συνεπώς, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τον σχετικό λόγο προσφυγής, δεν απαιτείται η τήρηση της διαδικασίας του άρθρου 52 του ν. 4412/2016 στις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών. Σε κάθε δε περίπτωση, από τον φάκελο της υπόθεσης προκύπτουν όλα τα ουσιώδη στοιχεία, προκειμένου να καθίσταται εφικτός ο έλεγχος του τρόπου τεκμηρίωσης και υπολογισμού της προϋπολογιζόμενης δαπάνης (πρβλ. ΕλΣυν Τμ. Μειζ.-Επτ. Σύνθεσης 119/2020 σκ. 8). Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 12/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη 2η Υπηρεσία Επιτρόπου
ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.4/92/2019
Παροχή υπηρεσιών συντήρησης ανελκυστήρων:..Με αυτά τα πραγματικά περιστατικά, και εν όψει όσων έγιναν δεκτά ανωτέρω στη σκέψη υπό στοιχ. ΙΙ, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κύριο αντικείμενο της υπογραφείσας σύμβασης είναι η παροχή υπηρεσιών συντήρησης των δέκα εγκατεστημένων ανελκυστήρων, στην οποία προεχόντως απέβλεψε το Νοσοκομείο, προκειμένου να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη και ασφαλή λειτουργία τους. Η προμήθεια των ανταλλακτικών, η οποία δεν είναι ενεστώσα και βέβαιη, αλλά μέλλουσα και ενδεχόμενη, εξαρτώμενη από πιθανές βλάβες, έχει χαρακτήρα δευτερεύοντα και επικουρικό, διότι κατατείνει απλώς στη δέσμευση της αναδόχου ως προς το κόστος των ανταλλακτικών που πιθανώς θα χρειαστούν για τη διασφάλιση του σκοπού της κύριας παροχής, που είναι η αποτελεσματική λειτουργία των συντηρούμενων ανελκυστήρων. Αυτό επιβεβαιώνεται α) από το γεγονός ότι τόσο κατά τα διαλαμβανόμενα στη διακήρυξη όσο και κατά τις προδιαληφθείσες διατάξεις της διέπουσας τη συντήρηση ανελκυστήρων νομοθεσίας, η συντήρηση, συντελείται περιοδικά και περιλαμβάνει αφενός τον τακτικό έλεγχο, τον καθαρισμό και την λίπανση των ηλεκτρικών και μηχανικών εξαρτημάτων τους και αφετέρου, την αποκατάσταση, κατά τη διάρκεια αυτής, της ασφαλούς λειτουργίας τους με εξάλειψη των βλαβών και των απορρυθμίσεων, β) από το γεγονός ότι στον διαγωνισμό κλήθηκαν να συμμετάσχουν τεχνικά γραφεία συντήρησης ανελκυστήρων με βεβαίωση θεωρημένη από το Μητρώο που τηρείται στη Διεύθυνση Ανάπτυξης της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, ενώ δεν προβλέπονται ειδικές προϋποθέσεις ή προσόντα των προσφερόντων σε σχέση με τον τιμοκατάλογο των ανταλλακτικών που κλήθηκαν να συνυποβάλλουν με την προσφορά τους, και γ) από το γεγονός ότι οι τιμές χρέωσης των ανταλλακτικών που ενδέχεται να χρειαστούν για τις επισκευές καθ΄όλη τη διάρκεια της σύμβασης δεν εντάσσονται στην προϋπολογισθείσα δαπάνη, αλλά διαμορφώνονται εκ των υστέρων, βάσει της προσφοράς της αναδόχου και δεν περιλαμβάνονται στο συμβατικό τίμημα. Εν όψει των εκτεθέντων, ο ισχυρισμός της Επιτρόπου ότι η δαπάνη έχει χαρακτηρισθεί ως σύμβαση παροχής υπηρεσιών κατά παράβαση του άρθρου 4 του ν. 4412/2016, διότι αντικείμενό της είναι πρωτίστως η προμήθεια ανταλλακτικών επισκευής των ανελκυστήρων και δευτερευόντως η συντήρηση των ανελκυστήρων προβάλλεται αβασίμως και πρέπει ν απορριφθεί. Ομοίως αβάσιμος είναι και ο δεύτερος λόγος διαφωνίας περί παράβασης του άρθρου 53 παρ. 1, 2 του ν. 4412/2016, διότι στις τεχνικές προδιαγραφές δεν προβλέφθηκε αναλυτική ανά ανελκυστήρα προϋπολογισθείσα δαπάνη ενώ ζητείται από τους συμμετέχοντες προσφορά ανά ανελκυστήρα. Τούτο διότι, αφενός στην υποπερίπτωση αα) της περ. κε) της παρ. 2 του εν λόγω άρθρου, προβλέπεται ειδικά για τις συμβάσεις παροχής τεχνικών υπηρεσιών όπως η επίμαχη, ότι η αναθέτουσα έχει ποικίλες δυνατότητες διατύπωσης των τεχνικών προδιαγραφών και διαμόρφωσης της αμοιβής, και αφετέρου διότι η μη αναγραφή της προϋπολογιζόμενης για κάθε ανελκυστήρα δαπάνης, δεν ήταν ικανή να δημιουργήσει αδικαιολόγητα εμπόδια στο άνοιγμα της συγκεκριμένης ανάθεσης στον ανταγωνισμό. Τέλος, και η αιτίαση της Επίτροπου ότι το τμήμα προμήθειας ανταλλακτικών, που είναι οικονομικά το μεγαλύτερο, δεν περιλαμβάνεται στο συμβατικό κείμενο το οποίο και δημοσιεύεται κατά το άρθρο 66 του ν. 4412/2016, δεσμεύοντας τα συμβαλλόμενα μέρη κατά την επίλυση τυχόν διαφορών, αβασίμως προβάλλεται διότι i) το τμήμα αυτό δεν προϋπολογίστηκε ως προμήθεια κατά την έννοια του προδιαληφθέντος άρθρου 2 του ν. 4412/2016, ii) στη σύμβαση γίνεται παραπομπή στη διακήρυξη και στην απόφαση κατακύρωσης, η οποία επιτρέπει την εξακρίβωση της αληθούς βουλήσεως των συμβαλλομένων και ii) η μη συμπερίληψη της προσφερθείσας τιμής των ανταλλακτικών στο συμβατικό κείμενο ερείδεται στην ίδια τη διακήρυξη, στην οποία ορίστηκε ότι η τιμή της υπογραφόμενης σύμβασης θα είναι μόνο το άθροισμα των τιμών που θα δώσουν οι συμμετέχοντες για τη συντήρηση του συνόλου των ανελκυστήρων.
ΕΣ/ΤΜ.6/1041/2019
Αποκατάσταση ζημιών...ζητείται η ανάκληση της 458/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Δεδομένου μάλιστα ότι δεν έχει συνταχθεί ειδική τεχνική μελέτη, αλλά μία συνοπτική τεχνική περιγραφή του προς εκτέλεση αντικειμένου (βλ. την «Τεχνική Έκθεση» της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ...), το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης δεν αποσκοπεί στην επίτευξη ενός πλήρως λειτουργικού αποτελέσματος – οικονομικά ή τεχνικά - με την έννοια του, κατά τα ανωτέρω, έργου, χωρίς να αρκεί για τον αντίθετο νομικό χαρακτηρισμό η ένταξη στο Τεχνικό Πρόγραμμα Έργων της Περιφέρειας ... (βλ. VI Tμήμα 1070/2018). Περαιτέρω, ως προς την κρίση ότι το ελεγχόμενο σχέδιο δεν εντάσσεται στην έννοια της δημόσιας σύμβασης έργου δεν ασκούν εν προκειμένω επιρροή αφενός μεν το γεγονός ότι η προγραμματική σύμβαση, που έχει ήδη συναφθεί μεταξύ της Περιφέρειας ... και του αιτούντος, είχε ελεγχθεί από το Ε΄ Κλιμάκιο (βλ. Πράξη 253/2018), αφετέρου δε η πρόβλεψη στο άρθρο 4 της ως άνω από 7.6.2018 προγραμματικής ότι η δημοπράτηση θα γίνει σύμφωνα με τις διατάξεις περί δημοσίων έργων (βλ. VI Tμήμα 1070/2018). Άλλωστε, σύμφωνα με το άρθρο 2.2.4 της διακήρυξης, είχαν δικαίωμα συμμετοχής οικονομικοί φορείς, που ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα συναφή με το αντικείμενο των προς παροχή υπηρεσιών, ήτοι εργασίες πρασίνου και παιδικών χαρών, εφόσον πληρούν τα κριτήρια επιλογής των άρθρων 2.2.5 (οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια) και 2.2.6 (τεχνική και επαγγελματική ικανότητα) αυτής. Όπως δε προκύπτει από τον «Προϋπολογισμό δαπάνης εργασιών», το ελεγχόμενο σχέδιο αφορά στην προμήθεια και εγκατάσταση νέου εξοπλισμού και στη σχετική διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και, επομένως, αποτελεί μεικτή σύμβαση υπηρεσίας – προμήθειας, της οποίας όμως υπερέχον τμήμα αποτελεί αυτό της παροχής υπηρεσιών λόγω της εφαρμογής εν προκειμένω του κριτηρίου της υψηλότερης εκτιμώμενης αξίας (βλ. άρθρο 4 παρ. 2 τελευταίο εδάφιο του ν. 4412/2016). Κατά συνέπεια, η επίμαχη διαγωνιστική διαδικασία, εφόσον έχει ως κύριο αντικείμενο την ανάθεση παροχής υπηρεσιών και όχι την εκτέλεση δημοσίου έργου, όπως βάσιμα προβάλλει ο αιτών, καθώς και η παρεμβαίνουσα υπέρ αυτού εταιρεία, νομίμως δημοπρατήθηκε και, ως εκ τούτου, δεν συντρέχουν οι λοιπές διαπιστωθείσες με την προσβαλλόμενη πλημμέλειες, που αφορούν α) στον προβλεπόμενο στη διακήρυξη τρόπο σύνταξης και υποβολής των οικονομικών προσφορών (ενιαίο ποσοστό έκπτωσης), β) στη μη συμπερίληψη στον προϋπολογισμό του έργου των ποσών των απροβλέπτων, της αναθεώρησης, των γενικών εξόδων και του εργολαβικού οφέλους και γ) στην απαίτηση της διακήρυξης να υποβληθεί, επί ποινή αποκλεισμού, φάκελος τεχνικής προσφοράς. Κατ΄ ακολουθίαν όσων διαλαμβάνονται στις σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει η αίτηση ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της εταιρείας με την επωνυμία «....» να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 458/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου και, αφού δεν διαπιστώθηκε άλλος νόμιμος διακωλυτικός της υπογραφής λόγος, να υπογραφεί το σχέδιο σύμβασης με αντικείμενο την «Αποκατάσταση ζημιών και Λειτουργική, Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Αναβάθμιση Πλατειών και Κοινοχρήστων Χώρων στη Δ.Κ. ... μετά τη θεομηνία της 15.11.2017».
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1383/2024
Προμήθεια Αντιδραστηρίων με Συνοδό Εξοπλισμό.(...) Από τις διατάξεις των άρθρων 18 παρ. 1, 75 παρ. 1γ΄,4 και 5, και 80 παρ. 1 και 5 σε συνδυασμό με τα στοιχεία που αναφέρονται στο Παράρτημα XII «Αποδεικτικά μέσα για τα κριτήρια επιλογής» του Προσαρτήματος A' του ιδίου νόμου για την απόδειξη της τεχνικής ικανότητας συνάγονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: (i) Κατά τη διαδικασία ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι όροι του διαγωνισμού πρέπει να διατυπώνονται κατά τρόπο τελούντα σε συνάρτηση με την ανάγκη, την οποία η αναθέτουσα αρχή επιδιώκει να ικανοποιήσει, όπως απαιτείται από την αρχή της αναλογικότητας, η οποία διέπει τις σχετικές ρυθμίσεις του νόμου ως εγγενές στοιχείο αυτών, αλλά και ως ερμηνευτικός κανόνας για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει οι ρυθμίσεις αυτές να εφαρμόζονται. Συνακόλουθα, όροι υπερβολικά περιοριστικοί, και συνεπώς μη αναλογικοί, πλήττουν τον ανταγωνισμό, διότι, περιορίζοντας, χωρίς την επίκληση λόγου δημοσίου συμφέροντος, τον κύκλο των δικαιουμένων να υποβάλουν προσφορά, δημιουργούν συνθήκες αθέμιτης εύνοιας υπέρ ορισμένων μόνον ή και μεμονωμένων οικονομικών φορέων (ΕλΣυν. Ολ. 180/2022 σκ. 6, 1832/2021 σκ. 9, 505/2021 σκ. 9, Εβδ. 1279/2023 σκ.3,4). (ii) Στο πλαίσιο αυτό οι αναθέτουσες αρχές διαμορφώνουν, κατά διακριτική ευχέρεια, ως επιμέρους κριτήριο καταλληλότητας των διαγωνιζομένων, τους όρους τεχνικής και επαγγελματικής επάρκειας, οι οποίοι πρέπει να αποβλέπουν στην αποτελεσματική εκτέλεση της σύμβασης και να είναι συναφείς ποσοτικά και ποιοτικά με το αντικείμενο αυτής, ώστε να καθίστανται πρόσφοροι για τη διακρίβωση της καταλληλότητας των υποψηφίων (ΕλΣυν. Ολ. 180/2022 σκ. 9, 1832/2021 σκ. 12, 505/2021 σκ.12, Τμ. Μείζ. - Επτάμ. Σύνθ. 1265, 1563/2019, 6022/2015, 3065/2014, πρβλ. ΔΕΕ αποφ. της 13.7.2017, INGSTEEL και Metrostav, C-76/16, σκ. 33, και της 18.10.2012, Edukozivig - Hochtief Construction AG, C-218/11, σκ. 29). Ειδικότερα, για την απόδειξη της τεχνικής και επαγγελματικής επάρκειας των διαγωνιζομένων, οι αναθέτουσες αρχές μπορεί να απαιτούν από τους οικονομικούς φορείς να διαθέτουν ικανοποιητικό επίπεδο εμπειρίας, ζητώντας από τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς την υποβολή καταλόγου των κυριότερων υπηρεσιών που παρασχέθηκαν από αυτούς την τελευταία τριετία στο πλαίσιο συμβάσεων που είτε έχουν περατωθεί είτε εκτελούνται ακόμη (ΕλΣυν. Ολ. 505/2021 σκ. 12, Έβδ. Τμ. 1279/2023 σκ. 4, 1400/2022 σκ. 5, 1274/2021 σκ. 7).Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση. Δεν ανακαλεί την 299/2024 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1414/2022
Αποκατάσταση τομών ύδρευσης-αποχέτευσης....ζητείται η ανάκληση της 16/21.7.2022 Πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (...) Ο έλεγχος της νομιμότητας του συνόλου της διαδικασίας και του οικείου σχεδίου των σημαντικής αξίας δημοσίων συμβάσεων αποβλέπει στη προστασία του δημοσίου συμφέροντος και στοχεύει στη διασφάλιση της τήρησης των γενικών αντικειμενικών δικαιϊκών αρχών της διαφάνειας, της ισότητας των μερών και του υγιούς ανταγωνισμού. Ως εκ τούτου, κατά πάγια νομολογία του Δικαστηρίου, για να διατυπωθεί αρνητική κρίση ως προς την υπογραφή ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης δεν αρκεί να διαπιστωθεί η ύπαρξη παραβίασης της κείμενης νομοθεσίας αλλά πρέπει να κριθεί ότι η πλημμέλεια που εντοπίστηκε είναι και ουσιώδης, ως πλήττουσα τις ως άνω αρχές (βλ. αποφ. 2141/2020, σκ. 20, 2498/2020, σκ. 20, Ολομ., 536/2020 Τμ. Μειζ.-Επτ. Συνθ., 2643/2020, 516/2021, 1139/2021, 2062/2021 Έβδ. Τμ. ΕλΣυν).
Με την κρινόμενη προσφυγή, η ΔΕΥΑΒ υποστηρίζει ότι η παράλειψη ανάρτησης έγινε εκ παραδρομής και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, δεδομένου μάλιστα ότι όλες οι υπόλοιπες πράξεις, ήτοι το πρωτογενές αίτημα, η οικεία διακήρυξη και οι σχετικές αποφάσεις του διοικητικού της συμβουλίου αναρτήθηκαν προσηκόντως στο ΚΗΜΔΗΣ, σε κάθε δε περίπτωση η επίμαχη απόφαση αναρτήθηκε, έστω και εκ των υστέρων, στις 3.8.2022. Πράγματι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, αναρτήθηκε στο ΚΗΜΔΗΣ το 516/9.2.2022 πρωτογενές αίτημα (με αριθμό 22REQ010025160 2022-02-09) του Προϊσταμένου της Τεχνικής Διεύθυνσης της προσφεύγουσας, όπου περιγράφεται το προς εκτέλεση έργο, ο προϋπολογισμός του με το CPV καθώς και ο Κ.Α.Ε. του προϋπολογισμού της ΔΕΥΑΒ τον οποίον θα βαρύνει.γ. Με το ανωτέρω περιεχόμενο, το καταχωρηθέν έγγραφο εξυπηρετεί πλήρως τον ενημερωτικό σκοπό για τον οποίο θεσπίστηκε η καταχώρηση των πρωτογενών αιτημάτων, ανεξαρτήτως του ότι τυχόν πλημμελής καταχώρηση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης, σε κάθε περίπτωση, δεν θα συνιστούσε από μόνη της ουσιώδες σφάλμα της διαδικασίας ανάθεσης, κωλύουσα την υπογραφή της σύμβασης (βλ. απόφ. 525/2020, σκ. 6, VI Τμ. ΕλΣυν – πρβλ. 593/2022 Έβδ. Τμ. ΕλΣυν).Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 16/21.7.2022 Πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1381/2024
ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ.(...)Με τις υπό κρίση προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 353/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και η παρεμβαίνουσα, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μια απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι υπό κρίση προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα το κατατεθέν από αυτή αλλά μη οφειλόμενο παράβολο (βλ. σκέψη 1).
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/127/2024
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΤΕΣΙΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ.(...) Ως εκ τούτου, γενομένων δεκτών των προβαλλομένων λόγων προσφυγής, νομίμως το σχέδιο της 2ης τροποποιητικής σύμβασης προβλέπει την αναπροσαρμογή του συμβατικού τιμήματος κατά τα ποσά που προαναφέρθηκαν, τα οποία ανάγονται σε αύξηση ποσοστού 19,65%, ήτοι κατώτερη από την αύξηση του βασικού μισθού πλέον εισφορών από τον χρόνο υποβολής της προσφοράς της προσφεύγουσας ως τον χρόνο υποβολής αιτήματος δεύτερης αναπροσαρμογής (ποσοστό 19,75%). Τούτο δε ανεξαρτήτως της ορθότητας των ποσοστών των εργοδοτικών εισφορών και των χρονικών διαστημάτων για τα οποία τα εν λόγω ποσοστά ίσχυαν, σύμφωνα με τις παραδοχές της προσβαλλομένης, όπως απεικονίζονται στον πίνακα της σκέψης 3.9 αυτής, και λαμβάνονται ως βάση για τον υπολογισμό της συνολικής αύξησης του μισθού (αναλυτικά ως προς το ύψος των εργοδοτικών εισφορών βλ. ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 330/2023, σκ. 9 και 11).Κατ’ ακολουθίαν τούτων, η ένδικη προσφυγή ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 89/2023 Πράξη του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου