Ίδρυση κέντρου διαχείρισης, αποθήκευσης και εφοδιασμού ειδών πρώτης ανάγκης των σημείων διαμονής προσφύγων, στην Π.Ε βορείου τομέα Περιφέρειας Αττικής.

Σχετικά με την ατελή εισαγωγή ειδών πρώτης ανάγκης για δωρεάν διανομή σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ΑΔΑ:7ΠΨΝΗ-ΩΛΙ)

"Απαλλαγή από δασμό και Φ.Π.Α ειδών πρώτης ανάγκης που παραλαμβάνουν υπηρεσίες/φορείς για τη δωρεάν διανομή τους σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες" (ΑΔΑ:62ΣΣΗ-Ι37)

Κύρωση της Συμφωνίας μεταξύ του Εκπαιδευτικού, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Οργανισμού των

Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) και της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας αναφορικά με την ίδρυση

του Κέντρου Ολοκληρωμένης και Διεπιστημονικής Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ως Κέντρου Κατηγορίας 2 υπό την Αιγίδα της UNESCO.

Με την προδικαστική προσφυγή η προσφεύγουσα ζητά την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της αναθέτουσας αρχής, κατά το μέρος που έγινε δεκτή η προσφορά της παρεμβαίνουσας εταιρείας και αναδείχθηκε αυτή οριστική ανάδοχος της δημοπρατούμενης προμήθειας. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την προμήθεια, οργάνωση, διανομή και προσωρινή αποθήκευση τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης σε πλαίσιο επιχειρησιακού προγράμματος που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Οι προσφορές έπρεπε να καλύπτουν το σύνολο των ειδών με τίμημα ανά προϊόν ή προϋπολογισμένο ποσοστό έκπτωσης, ενώ η σύμβαση μπορούσε να παραταθεί μονομερώς έως 50% της αρχικής αξίας.

Η προσφεύγουσα εταιρεία ζητά την ακύρωση συγκεκριμένων όρων της υπ' αριθμ. 572/2019 Διακήρυξης, με την οποία προκηρύχθηκε Ηλεκτρονική Ανοικτή Διαδικασία Σύναψης Δημόσιας Σύμβασης για την Προμήθεια Τροφίμων και Ειδών Βασικής Υλικής Συνδρομής στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος επισιτιστικής και βασικής υλικής συνδρομής του Κ.Τ.Α. (ΤΕ.Β.Α.) για τις ανάγκες της αποκεντρωμένης προμήθειας τροφίμων και ειδών βασικής υλικής συνδρομής 2018-2019. Οι προσβαλλόμενοι όροι αφορούν κυρίως τα κριτήρια επιλογής του αναδόχου, όπως η απαίτηση προηγούμενης εμπειρίας σε διανομή απευθείας σε ωφελούμενους, η υποχρέωση διάθεσης συγκεκριμένου τεχνικού προσωπικού και τεχνικών υπηρεσιών, η αδυναμία στήριξης στις ικανότητες τρίτων για την υπηρεσία διανομής, η απαίτηση ύπαρξης Κέντρου Αποθήκευσης και Διανομής σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή με συγκεκριμένες προδιαγραφές και πιστοποιήσεις, καθώς και ο μη επιτρεπτός περιορισμός υποβολής προσφοράς για το σύνολο της προμήθειας και όχι για μέρος αυτής (τρόφιμα ή είδη βασικής υλικής συνδρομής). Η προσφεύγουσα υποστηρίζει ότι οι όροι αυτοί παραβιάζουν κανόνες του εσωτερικού και κοινοτικού δικαίου, δεν επιτρέπουν υγιή ανταγωνισμό, καθιστούν εξαιρετικά δυσχερή ή ανέφικτη τη συμμετοχή της και δημιουργούν συνθήκες νόθευσης του ανταγωνισμού και αθέμιτου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.

Επειδή, από τις προσβαλλόμενες κανονιστικές αποφάσεις (βλ. ΣτΕ ολόμ. 2290-1/1987, 687/1987 7μ.), ανεξαρτήτως αν αυτές, από πλευράς του περιεχομένου τους, είναι περιορισμένης χρονικής ισχύος (βλ. ΣτΕ ολόμ. 2290-1/1987), προκύπτει, πάντως, ότι η έκδοσή τους έγινε, λόγω της επιτακτικής ανάγκης αποτροπής των δυσμενών συνεπειών της παρατεινόμενης απεργίας των πληρωμάτων των πλοίων εμπορικού ναυτικού, που έχει προκαλέσει σοβαρή διαταραχή στην κοινωνική και οικονομική ζωή του Κράτους και απειλείται άμεσα, λόγω της διακοπής της επικοινωνίας των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα, η υγεία των κατοίκων αυτών από την στέρηση τροφίμων, καυσίμων, φαρμάκων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης. Ενόψει, όμως, της φύσεως και της επιτακτικότητας των λόγων δημόσιου συμφέροντος, οι οποίοι υπαγόρευσαν, κατά τα παραπάνω, την έκδοση των προσβαλλόμενων αποφάσεων, η Επιτροπή, μετά από συνεκτίμηση της βλάβης που υφίσταται η αιτούσα Ομοσπονδία και τη διαπίστωση ότι δεν πιθανολογείται, όπως προβάλλεται, η πρόδηλη βασιμότητα της αιτήσεως ακυρώσεως, κρίνει ότι δεν συντρέχει λόγος αναστολής εκτελέσεως των προσβαλλόμενων αποφάσεων, διότι η αναστολή αυτή θα έθετε σε άμεσο και αναπότρεπτο κίνδυνο το δημόσιο συμφέρον.

Προγραμματική σύμβαση.Με δεδομένα τα ανωτέρω γίνονται δεκτά τα ακόλουθα: Δοθέντος ότι είναι επιτρεπτή η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ πρωτοβάθμιου Ο.Τ.Α. και Φο.Δ.Σ.Α. για την ανάθεση στον τελευταίο των εργασιών συλλογής και μεταφοράς αστικών στερεών αποβλήτων, νομίμως συνάφθηκε εν προκειμένω η από 17.3.2017 προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου ... και της .... Α.Ε. με αντικείμενο όχι μεν την εξ ολοκλήρου ανάθεση των εργασιών αυτών -σε σχέση με τα απόβλητα συσκευασίας- στη ... Α.Ε., αλλά τις επιμέρους ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν προκειμένου να είναι σε θέση ο Δήμος να εκτελέσει τις εν λόγω εργασίες. Νομίμως, συνεπώς, προβλέφθηκε και η κάλυψη του αναφυόμενου στο πλαίσιο της προγραμματικής αυτής σύμβασης διοικητικού κόστους των παρεχόμενων από τη .... υπηρεσιών, χωρίς τούτο να συνιστά παραβίαση των όρων της προηγουμένως συναφθείσας εξαετούς σύμβασης συνεργασίας μεταξύ του Δήμου ..., της .... Α.Ε. και της .... Α.Ε., εφόσον, άλλωστε, στο κείμενο αυτής γινόταν μνεία ότι ο Δήμος επρόκειτο να αναλάβει το σύνολο των δαπανών που θα ανέκυπταν στο πλαίσιο εκτέλεσης από μέρους του των εργασιών συλλογής και μεταφοράς των αποβλήτων συσκευασίας. Η δε προβλεπόμενη από την άνω προγραμματική σύμβαση προκαταβολή του 30% του συνολικού κόστους αυτής, δεν αντίκειται στο νόμο.(..) Εντούτοις, ο τρόπος προσδιορισμού του διοικητικού κόστους παροχής των υπηρεσιών της .... Α.Ε. για την εκτέλεση του αντικειμένου της συγκεκριμένης προγραμματικής σύμβασης, ήτοι σε σχέση με την εκτιμώμενη συνολική ποσότητα αστικών στερεών αποβλήτων που παράγει ο Δήμος, δεν είναι νόμιμος. Τούτο, διότι η εν λόγω ποσότητα συνιστά κριτήριο προσδιορισμού της συμμετοχής έκαστου δήμου στο κόστος ετήσιας διαχείρισης της .... ως Φο.Δ.Σ.Α., ήτοι σε σχέση με τις υπηρεσίες διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων, οι οποίες, μάλιστα, αφορούν σε εργασίες μεταφόρτωσης, προσωρινής αποθήκευσης και επεξεργασίας αστικών στερεών αποβλήτων, τις οποίες παρέχει ο Φο.Δ.Σ.Α., και όχι σε σχέση με τις -διενεργούμενες στο πλαίσιο του όλως αυτοτελούς συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασίας- εργασίες συλλογής και μεταφοράς αυτών (αποβλήτων συσκευασίας). Πρόκειται, επομένως, για ένα όλως απρόσφορο κριτήριο, που δεν συμμορφώνεται με την επιταγή για χρηστή δημοσιονομική διαχείριση... Κατ’ ακολουθία, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι εν μέρει μη νόμιμη και, ως εκ τούτου, αυτό δεν δύναται να θεωρηθεί.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:  (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα προηγουμένως έγιναν δεκτά, η ως άνω προγραμματική σύμβαση δεν είναι νόμιμη, καθόσον, ανεξάρτητα από το ότι στο κείμενό της δεν προσδιορίζεται η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της, όπως αυτή προκύπτει από το ετήσιο κόστος διαχείρισης που αναλογεί στο Δήμο .... κατά το χρόνο διάρκειας της σύμβασης, υπογράφηκε χωρίς την προηγούμενη υποβολή της στον προβλεπόμενο από τις προαναφερθείσες διατάξεις προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας που διενεργεί ο αρμόδιος Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, παρά το γεγονός ότι όπως προκύπτει από την εγγεγραμμένη για το έτος 2011 πίστωση στον προϋπολογισμό του Δήμου, ποσού 213.089,38 ευρώ (βλ. την από 23.4.2013 βεβαίωση του Δημάρχου …..), η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της υπερβαίνει το όριο των 100.000,00 ευρώ. Παρά δε το ότι δεν υφίσταται υποχρέωση σύναψης προγραμματικής σύμβασης, αφού οι υποχρεώσεις των μερών προσδιορίζονται επακριβώς στο νόμο, εφόσον τα συμβαλλόμενα μέρη επέλεξαν τη νομική αυτή μορφή δέσμευσης για την εκτέλεση των προαναφερόμενων υπηρεσιών, ήταν υποχρεωμένα να τηρήσουν τη διαδικασία και τις διατυπώσεις σύναψης των προγραμματικών συμβάσεων καθώς και της διενέργειας προσυμβατικού ελέγχου από το αρμόδιο όργανο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ούτε, ο ισχυρισμός του Δήμου περί άμεσης ανάγκης κατάρτισης  προγραμματικής σύμβασης, δύναται να άρει τη μη νομιμότητα αυτής καθόσον οι διατάξεις των άρθρων 100 παρ.1α και 2α και 278 παρ.1 και 2 του ν. 3852/2010,  με τις οποίες καθιερώνεται ο προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας των προγραμματικών συμβάσεων των Δήμων από τα αρμόδια όργανα του Ελεγκτικού Συνεδρίου,  δεν εξαρτούν την υπαγωγή των συμβάσεων αυτών στον έλεγχο, από τη συνδρομή ή μη επείγουσας ανάγκης. Αλλά και ο ισχυρισμός του Δήμου ότι δεν ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί ο προϋπολογισμός εκ των προτέρων, δεδομένου ότι υπολογίζεται απολογιστικά, είναι αβάσιμος και απορριπτέος, καθόσον το ετήσιο κόστος διαχείρισης  καθορίζεται, κατά τα ανωτέρω, με απόφαση του διοικητικού  συμβουλίου του Φο.Δ.Σ.Α. και  επαναπροσδιορίζεται με τη χρήση απολογιστικών στοιχείων, τυχόν δε  αποκλίσεις συνυπολογίζονται κατά τον προσδιορισμό του κόστους διαχείρισης του επόμενου έτους. Κατά συνέπεια ο πρώτος λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου είναι βάσιμος. Περαιτέρω, ο δεύτερος λόγος διαφωνίας της Επιτρόπου περί έλλειψης των απαραίτητων για την εκκαθάριση της δαπάνης ζυγολογίων, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, δεδομένου ότι στις από 1.2.2011 και από 1.3.2011 βεβαιώσεις καλής εκτέλεσης εργασιών της αρμόδιας επιτροπής του Δήμου επισυνάπτονται 94 δελτία παραλαβής απορριμμάτων, τα οποία, ενόψει του ότι φέρουν τα διαλαμβανόμενα στο άρθρο 3 της από 3.1.2011 προγραμματικής σύμβασης στοιχεία, που απαιτούνται για τα ζυγολόγια, αποτελούν νόμιμο δικαιολογητικό εκκαθάρισης της δαπάνης (βλ. και το 17201/1.10.2011 έγγραφο του Δημάρχου ……. στο οποίο αναφέρεται ότι τα πρωτότυπα δελτία παραλαβής απορριμμάτων έχουν επισυναφθεί στο ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα).  Πλην όμως, λαμβανομένου υπόψη ότι, ο Δήμος ….. και η Δ.Ε.Υ.Α.Κ. ανήγαγαν αυτοβούλως, την  υποχρέωση καταβολής  της εισφοράς του Δήμου ένεκα της  εναπόθεσης  απορριμμάτων στον Χ.Υ.Τ.Α. ….., σε όρο προγραμματικής σύμβασης, αν και τούτο δεν απαιτείτο εφόσον η σχετική υποχρέωση απορρέει ευθέως  από τις διατάξεις του άρθρου 9 του ν. 3854/2010, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των διατάξεων των άρθρων 100 και 278 του ν. 3852/2010, αλλά, συγγνωστώς  υπέλαβαν ότι μπορούσαν  να προβούν στη διενέργεια των ελεγχόμενων δαπανών, χωρίς να υποβάλουν την οικεία σύμβαση για προσυμβατικό έλεγχο στην Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η μη πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων περί  προσυμβατικού ελέγχου καταδεικνύεται και από το γεγονός ότι το νομοθετικό πλαίσιο εφαρμογής αυτών, με τις οποίες καθιερώθηκε προσυμβατικός έλεγχος από τα αρμόδια όργανα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τις προγραμματικές συμβάσεις άνω των 100.000 ευρώ, άρχισε να ισχύει δύο μόλις ημέρες πριν από την κατάρτιση της από 3.1.2011 προγραμματικής σύμβασης.

Παροχή υπηρεσιών φύλαξης: 	Περαιτέρω, όμως, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η 6313/20.07.2023 απόφαση του ΔΣ του ΟΣΕ, με την οποία εγκρίθηκε η ελεγχόμενη 2η τροποποίηση της 7910/3.2.2021 σύμβασης βάσει της οικονομικής προσφοράς του αναδόχου, είναι μη νόμιμη κατά το μέρος που αφορά στη δαπάνη 500 ευρώ ανά σήραγγα (σύνολο 2.500 ευρώ) για παροχή υπηρεσιών τηλεπικοινωνιακών τελών, Κέντρου Λήψης Συμβάντων, περιπολίας και άμεσης επέμβασης και προληπτικής και επανορθωτικής συντήρησης. Ειδικότερα, με την εν λόγω απόφαση έχει γίνει δεκτή οικονομική προσφορά για τις ανωτέρω υπηρεσίες, καίτοι στο τεκμηριωμένο αίτημα της αρμόδιας υπηρεσίας του αναθέτοντος φορέα (Τμήμα Πολιτικού Σχεδιασμού Έκτακτης Ανάγκης) για τη διαστασιολόγηση των αναγκών αυτού (σκοπιμότητα και έκταση δαπάνης) το ποσό του προϋπολογισμού αφορά αποκλειστικά και μόνο στην ανάγκη επιπλέον προμήθειας αγαθών, ενώ ως προς τις υπηρεσίες εικονοφύλαξης κ.λπ. ρητώς αναφέρεται ότι για αυτές δεν θα επιβαρυνθεί με  επιπλέον δαπάνη ο φορέας. Με τον τρόπο αυτό, η ενέργεια του ΔΣ του ΟΣΕ να εγκρίνει την ως άνω δαπάνη των 2.500 ευρώ, χωρίς αυτή να ερείδεται σε στοιχεία τεκμηρίωσης του φακέλου σύμβασης από την αρμόδια υπηρεσία του φορέα (βλ. άρθρο 277 του ν. 4412/2016), αντίκειται στην αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και τη σύστοιχη αυτής αρχή της οικονομικότητας (άρθρο 33 περ. α΄ υποπερ. αα΄ του ν. 4270/2014, Α΄ 143, βλ. ΕλΣυν Ολ. 1094/2023, 1312/2022), δεδομένου ότι δεν τεκμηριώνεται, εν προκειμένω, το σκόπιμο και εύλογο της δημοσιονομικής επιβάρυνσης του φορέα, ενώ σε κάθε περίπτωση, είναι ανέφικτος ο έλεγχος περί της τυχόν ολικής ή και μερικής επικάλυψης δαπανών μεταξύ της αρχικής και της ελεγχόμενης 2ης τροποποιητικής σύμβασης αναφορικά με την παροχή των προαναφερόμενων υπηρεσιών. Δεδομένων δε των ανωτέρω παραδοχών, δεν ασκούν επιρροή τα γενικώς και αορίστως αναφερόμενα στο 9042085/27.7.2023 έγγραφο της Διεύθυνσης Προμηθειών και Εφοδιασμού του ΟΣΕ περί αναγκαιότητας της δαπάνης του ποσού των 500 ευρώ (όσο και στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης) για υπηρεσίες εικονοφύλαξης κ.λπ., λόγω της αύξησης των συστημάτων ασφαλείας στις προαναφερόμενες σήραγγες.