Κύρωση του Πρωτοκόλλου για τη μείωση της οξίνισης, του ευτροφισμού και του όζοντος σε επίπεδο εδάφους, στη Σύμβαση του 1979 της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη «σχετικά με τη διασυνοριακή ατμοσφαιρική ρύπανση σε μεγάλη απόσταση» που κυρώθηκε με τον ν. 1374/1983 και των τροποποιήσεων του Πρωτοκόλλου που υιοθετήθηκαν από τη Σύνοδο των συμβαλλομένων στη Σύμβαση Μερών, με τις Αποφάσεις 2012/1 και 2012/2. 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου …, για την εκτέλεση του έργου "Προστασία Διαχείριση και Ανάπλαση Άλσους Νέας …".(....)ως εκ τούτου, δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του, υπό τον όρο ότι, στο άρθρο 5 αυτού, στο οποίο ορίζεται ότι η χρονική διάρκεια της σύμβασης (42 μήνες από την υπογραφή της) δύναται να παραταθεί, μετά από συμφωνία των συμβαλλομένων μερών, χωρίς επέκταση του φυσικού αντικειμένου, θα προστεθεί ότι η εν λόγω παράταση δεν μπορεί να συνεπάγεται επέκταση ούτε και του οικονομικού αντικειμένου αυτής. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης

Αρμοδιότητα υπογραφής για λογαριασμό της Ελλάδας της ιδρυτικής συμφωνίας για τη σύσταση του Ταμείου Καινοτομίας του ΝΑΤΟ (Limited Partnership Agreement, LPA).(...)Το όργανο που έχει αρμοδιότητα να υπογράψει για λογαριασμό της Ελλάδας την ιδρυτική για τη σύσταση του Ταμείου Καινοτομίας του ΝΑΤΟ (Limited Partnership Agreement, LPA) Συμφωνία, θα καθοριστεί μέσω της κοινής απόφασης των Υπουργών Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας και Οικονομικών, που προβλέπεται στο άρθρο 1 του ν.δ. 2412/1953, που αντικατέστησε τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου Μόνου του ν. 1989/1952, κυρωτικού της υπογραφείσας στην Ουάσιγκτον στις 4 Απριλίου 1949 Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, όπως αυτή τροποποιήθηκε, εν τω μεταξύ, με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου της 17ης Οκτωβρίου 1951, και δεν δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Το όργανο αυτό μπορεί να είναι και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, δεδομένου ότι η συλλογική άμυνα και ασφάλεια των συμμαχικών κρατών, με την οποία συνδέεται η λειτουργία του Ταμείου Καινοτομίας του ΝΑΤΟ, συνέχεται εκ της φύσεώς της με τις κυβερνητικές πολιτικές εθνικής άμυνας, τις οποίες κατά τα άρθρα 1 και 5 του ν. 2292/1995 είναι αρμόδιος να υλοποιεί ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας (κατά πλειοψηφία).

Σύμφωνα με την 2043748/519/0026/22-5-1989 απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΦΕΚ Β΄, 388), που κυρώθηκε με το άρθρο 11 παρ. 12 του ν. 1881/1990 (ΦΕΚ Α΄, 42), οι διαδικασίες για την ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, που διενεργούνται από το Δημόσιο και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), διέπονται από τις περί προμηθειών διατάξεις του ν. 2286/1995 και του κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθέντος π.δ. 118/2007, αναλόγως εφαρμοζόμενες (Πράξη 84/2012 Κλιμ. IV Τμ. Ελ. Συν., βλ. και Πράξεις 156, 134, 133/2009, 52/2006, 113/2005 κ.ά. IV Τμ. Ελ. Συν.). Περαιτέρω, σύμφωνα με την παράγραφο 4 του άρθρου 24 του π.δ. 118/2007 «Κανονισμός Προμηθειών Δημοσίου (Κ.Π.Δ.)» (ΦΕΚ Α΄, 150), λαμβανομένου υπ’ όψη και του ότι η συμβατική δράση της δημόσιας διοίκησης υπόκειται στη θεμελιώδη αρχή της νομιμότητας, και όχι στον κανόνα της συμβατικής ελευθερίας του ιδιωτικού δικαίου κατά το άρθρο 361 του Α.Κ., η σύμβαση τροποποιείται, όταν τούτο προβλέπεται από συμβατικό όρο ή όταν συμφωνήσουν προς τούτο τα συμβαλλόμενα μέρη, ύστερα από γνωμοδότηση του αρμοδίου οργάνου. Ακολούθως, η δυνατότητα των συμβαλλόμενων μερών για τροποποίηση όρου ή όρων αυτής, με νεότερη κοινή συμφωνία τους, δεν μπορεί να ανάγεται μέχρι την κατ’ ουσία τροποποίηση ουσιωδών όρων της διακήρυξης - η οποία αποτελεί κανονιστική πράξη - στους οποίους περιλαμβάνεται και η διάρκειά της. Σε καμία, όμως, περίπτωση, ως επιτρεπομένη τροποποίηση αυτής, δεν νοείται η παρεπόμενη ή πρόσθετη συμφωνία μεταξύ των συμβαλλομένων που έχει αυτοτελή νομική ύπαρξη και αφορά παράταση της συμβατικής διάρκειας της σύμβασης και εντεύθεν της ισχύος αυτής, άλλως θα περιορίζονταν οι κατά νόμο επιβαλλόμενες διαδικασίες για τη σύναψη των διοικητικών συμβάσεων προς βλάβη των συμφερόντων των διενεργούντων αυτές. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, γίνεται παγίως δεκτό ότι τροποποίηση σύμβασης με νεότερη πρόσθετη συμφωνία των συμβαλλομένων, αφορώσα παράταση ισχύος της με χρονική διεύρυνση της συμβατικής διάρκειάς της, δεν βρίσκει νόμιμο έρεισμα στην κείμενη νομοθεσία και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα (βλ. Πράξεις IV Τμήματος 169, 110/2011, 141/2010, 55/2007, 175/2006, 121/2003).

Κατασκευή του έργου του κλάδου Μέσης Πίεσης προς Χαλκίδα του κυρίου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η κατασκευή του κλάδου προς Χαλκίδα (καθώς και του κλάδου προς Θράκη βλ. Γνωμ. ΝΣΚ 405/2005) περιλαμβάνεται στη δέσμευση της ελληνικής πλευράς που απορρέει από το πρωτόκολλο της 12ης Δεκεμβρίου 1994 ν’ ανατεθεί απευθείας στις οριζόμενες σ’ αυτό κοινοπραξίες, υπό την προϋπόθεση ότι η ΔΕΠΑ θα λάβει απόφαση να κατασκευαστεί. Είναι σαφές ότι με τις διατάξεις του πρωτοκόλλου, οι οποίες δεν έχουν καταργηθεί ή τροποποιηθεί με μεταγενέστερη διακρατική συμφωνία, η κατασκευή του εν λόγω κλάδου επαφίεται σε απόφαση της ΔΕΠΑ, κατά συνέπεια, όπως δέχεται και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην παραπάνω υπό στοιχ. Α5 επιστολή της, η δίμηνη προθεσμία που τάσσει το πρωτόκολλο κατά τα ως άνω για τη σύναψη των συμβάσεων ισχύει για τους κλάδους που ρητά αναφέρονται σ’ αυτό και για την κατασκευή των οποίων, δεσμεύτηκε η ελληνική πλευρά και όχι για τους κλάδους, όπως ο κλάδος προς Χαλκίδα, για τους οποίους δεν είχε τότε ληφθεί απόφαση να κατασκευαστούν. Η Ε.Ε. θεωρεί ότι η εν λόγω Διακρατική Συμφωνία υπερισχύει της 93/38/ΕΟΚ Οδηγίας, καθόσον έχει συναφθεί πριν τη θέση σε ισχύ αυτής και κατά συνέπεια δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της, η σύμβαση κατασκευής του επίμαχου Κλάδου. Οι προπαρατεθείσες μεταγενέστερες της Διακρατικής Συμφωνίας, διατάξεις του άρθρου 3 του Ν 2364/1995, δεν θίγουν την εκτέλεση υποχρεώσεων του Δημοσίου που προκύπτουν από τις διακρατικές συμφωνίες που έχει συνάψει κατά τη δημοσίευση (6-12-2005) του νόμου αυτού, ούτε τροποποιούν την έχουσα κατά τα ως άνω υπερνομοθετική ισχύ διακρατική συμφωνία. Ως εκ τούτου η σύμβαση του εν λόγω έργου πρέπει να ανατεθεί δι’ απευθείας αναθέσεως από τη ΔΕΠΑ στις κοινοπραξίες που θα συστήσουν και θα συμμετάσχουν για το σκοπό αυτό οι ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ GAS Α.Ε. και STROYTRANSGAS Α.Ε., κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Προσαρτήματος της 1ης Ιουλίου 1993 και του Πρωτοκόλλου της 19ης Δεκεμβρίου 1994 που κυρώθηκαν με το Ν 2299/1995 και προσαρτήθηκαν στην έχουσα υπερνομοθετική ισχύ Διακρατική Συμφωνία της 7ης Οκτωβρίου 1987 που κυρώθηκε με το Ν 1748/1988.

Τρόπος καθορισμού του τιμήματος της κατασκευής του κλάδου του κυρίου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου προς Θράκη.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Οι διατάξεις του επίμαχου πρωτοκόλλου της 4ης Συνόδου της Μικτής Ελληνορωσικής Επιτροπής το οποίο έχει εγκριθεί με την υπ’ αριθ. Φ.0544/ΑΣ94/Μ.5354/16-8-2002 κ.υ.α., δεν μπορούν να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν τις σχετικές διατάξεις του πρωτοκόλλου της έχουσας υπερνομοθετική ισχύ, ως κυρωθείσας με το Ν 2299/1995, διακρατικής συμφωνίας. Από την ειδικότερη, όμως, μεταγενέστερη ρητή συμφωνία που περιέχεται στις διατάξεις αυτές, έχει δημιουργηθεί εγκύρως νομική δέσμευση μεταξύ των συμβαλλομένων μερών ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή της ως άνω διατάξεως του κυρωθέντος πρωτοκόλλου της 19ης Δεκ. 1994, ότι η κατασκευή του επίμαχου κλάδου του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου προς τη Θράκη, από την Κομοτηνή έως την Αλεξανδρούπολη, με απ’ ευθείας ανάθεση στην αναφερόμενη Κοινοπραξία θα γίνει υπό ανταγωνιστικούς όρους και κατά συνέπεια το τίμημα του έργου στην μέλλουσα να συναφθεί σύμβαση θα πρέπει να καθορισθεί βάσει ανταγωνιστικών όρων τιμών της σχετικής αγοράς.

Ποιος είναι ο χρόνος παραγραφής των τυχόν εκατέρωθεν οικονομικών απαιτήσεων των συμβαλλομένων μερών από τη σύμβαση χρηματοδότησης ΑΝΑΠ 71-2005, μεταξύ της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών και της Μ.Κ.Ο. «Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοσίου Δικαίου» και αν υπάρχει δυνατότητα έκδοσης πράξης καταλογισμού σε βάρος του «Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου» (ΕυρΟΔΔ).(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Οι αξιώσεις του «Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσίου Δικαίου» υπέκειντο σε πενταετή παραγραφή που άρχισε την 1.1.2011 και συμπληρώθηκε στις 31.12.2015 και συνεπώς έχουν ήδη υποπέσει σε παραγραφή. Όσον αφορά τις τυχόν αξιώσεις της ΥΔΑΣ από την εκτέλεση της συμβάσεως χρηματοδότησης, δεν ανακύπτει θέμα παραγραφής αυτών, δεδομένου ότι δεν έχει μεσολαβήσει ταμειακή τους βεβαίωση, αλλά, ενδεχομένως, περίπτωση αποδυνάμωσης του σχετικού δικαιώματος, όταν εκδοθεί καταλογιστική πράξη (εν ευρεία εννοία βεβαίωση) μετά την πάροδο πολύ μεγάλου χρονικού διαστήματος από την υποβολή και την έγκριση της Τελικής Εκθέσεως του έργου και της εν γένει συμπεριφοράς της Διοίκησης κατά το χρονικό αυτό διάστημα. Είναι νόμιμη η έκδοση καταλογιστικής πράξης σε βάρος του Διεθνούς Οργανισμού με την επωνυμία «ΕυρΟΔΔ», καθόσον αυτός δεν θα μπορούσε να επικαλεσθεί σχετική ασυλία, δεδομένου ότι η απόφαση καταλογισμού ούτε αποτελεί επέμβαση στην ιδιοκτησία του και τα περιουσιακά στοιχεία του ενεργητικού του ούτε αποτελεί πράξη εκτέλεσης. (ομόφ.)

Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η εντελλόμενη, με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, δαπάνη είναι μη νόμιμη. Τούτο δε διότι, κατ’ αποδοχή των σχετικών λόγων διαφωνίας του Αναπληρωτή Επιτρόπου, α) από την προμνησθείσα απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει με σαφήνεια ο ειδικότερος λόγος προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο, β) δεν υφίσταται έγκυρη σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών, αφού δεν προηγήθηκε αυτής η έκδοση σχετικής, αιτιολογημένης ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής, απόφασης του αποκλειστικώς αρμόδιου Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλόμενων μερών. Δαπάνη δε εντελλόμενη με βάση αυτή τη μη έγκυρη συμφωνία, έστω και αν αντιστοιχεί στην προβλεπόμενη από τον Κώδικα Δικηγόρων αμοιβή, δεν είναι νόμιμη, γ) δεν προσκομίζεται έγγραφη συμφωνία των συμβαλλομένων μερών και δ) δεν ελήφθη σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης σε χρόνο προγενέστερο της .... απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου. Εξάλλου, όσον αφορά στους λοιπούς λόγους διαφωνίας του Αναπληρωτή Επιτρόπου, είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι, καθόσον α) τα στοιχεία (πρωτογενές και εγκεκριμένο αίτημα, ιδιωτικό συμφωνητικό) της εν λόγω σύμβασης παροχής νομικών υπηρεσιών δεν είναι καταχωριστέα στο ΚΗΜΔΗΣ, β) επί της αξίας αυτής δεν επιβάλλεται κράτηση υπέρ της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., γ) το ποσό των 256,00 ευρώ αφορά στην παράστασή της εν λόγω δικηγόρου ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου ..., ήτοι σε υπηρεσία διακριτή και, ως εκ τούτου, δεν ενσωματώνεται στην ποσοστιαία αμοιβή αυτής για την σύνταξη σχετικού υπομνήματος και δ) στην .... απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, περί έγκρισης πινάκων αμοιβών, δεν περιλαμβάνεται μεν αριθμητικά το οικείο τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών, πλην όμως περιλαμβάνονται όλα τα κρίσιμα στοιχεία αυτού (απόφαση ανάθεσης, αιτιολογία, αμοιβή και ανάλυση αυτής).

Παραγραφή εκατέρωθεν αξιώσεων των συμβαλλομένων μερών από τη σύμβαση ΑΝΘ 30 – 2006, μεταξύ της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών και της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης με την επωνυμία «Γιατροί του Κόσμου - Ελληνική Αντιπροσωπεία».(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Οι αξιώσεις της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) «Γιατροί του Κόσμου - Ελληνική Αντιπροσωπεία» από την σύμβαση με στοιχεία ΑΝΘ 30 – 2006, η οποία συνήφθη μεταξύ αυτής και της Υπηρεσίας Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (ΥΔΑΣ) του Υπουργείου Εξωτερικών έχουν υποπέσει στην πενταετή παραγραφή, η οποία αφετηριάζεται στις 1.1.2008, δεδομένου ότι η Τελική Έκθεση υποβλήθηκε απ΄αυτήν στις 11.10.2007, παρήλθε δε έκτοτε εύλογος χρόνος, που δεν θα μπορούσε να υπερβαίνει, ενόψει και του συμβατικού χρόνου διάρκειας της συμβάσεως, τους δύο μήνες και οι αξιώσεις κατέστησαν εκ τούτου δικαστικώς επιδιώξιμες. Αντίθετα, όσον αφορά τις τυχόν αξιώσεις του Δημοσίου (ΥΔΑΣ) από την εκτέλεση της ως άνω συμβάσεως δεν ανακύπτει θέμα παραγραφής αυτών, δεδομένου ότι δεν έχει μεσολαβήσει ταμειακή βεβαίωσή τους, από την οποία και μόνο αφετηριάζεται η εικοσαετής παραγραφή αξιώσεων του Δημοσίου που απορρέουν από σύμβαση που αυτό έχει καταρτίσει, ενδέχεται όμως να κριθεί ότι το τυχόν δικαίωμα έκδοσης καταλογιστικής εις βάρος της πράξης (εν ευρεία εννοία βεβαίωση) αποδυναμώθηκε, λόγω της παρόδου πολύ μεγάλου χρονικού διαστήματος από την υποβολή της Τελικής Εκθέσεως και της εν γένει συμπεριφοράς της Διοικήσεως κατά το χρονικό αυτό διάστημα (ομόφωνα).

ΔΑΚΟΚΤΟΝΙΑ (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξεως, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Η αποστολή σχεδίου διακηρύξεως από τον Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προς την Περιφέρεια .., συνιστά έκφραση απλής γνώμης σχετικά με τη νομιμότητα των όρων που περιέχονται σε αυτήν και ουδόλως καθίσταται υποχρεωτική για την αναθέτουσα αρχή...Β)  ...Κατά συνέπεια ο ως άνω όρος της διακηρύξεως, τεθείς προς το σκοπό αποφυγής της συνυπάρξεως στο ίδιο πρόσωπο ή σε συγγενείς α΄ βαθμού των ιδιοτήτων του ελεγχομένου και του ελέγχοντος τείνει, στην ομαλή και απρόσκοπτη εκτέλεση της συμβάσεως και είναι νόμιμος.Γ) Ο όρος της διακηρύξεως, σύμφωνα με τον οποίο ο ελκυστήρας που θα δηλώσει κάθε υποψήφιος εργολάβος για μία τοπική κοινότητα δεν πρέπει, επί ποινή αποκλεισμού, να δηλωθεί από τον ίδιο ή έτερο υποψήφιο σε μία άλλη τοπική κοινότητα διασφαλίζει την αποτελεσματική εκτέλεση του αντικειμένου της συμβάσεως, ...Ως εκ τούτου και αυτός ο όρος της διακηρύξεως παρίσταται νόμιμος, καθόσον δεν περιορίζει δυσανάλογα τη δυνατότητα συμμετοχής στο διαγωνισμό. Δ) Ως προς τους λοιπούς όρους της διακηρύξεως, οι οποίοι ούτως ή άλλως κρίθηκε ότι δεν είναι διακωλυτικοί της υπογραφής των σχεδίων συμβάσεως, το Τμήμα κρίνει ότι : α) ο όρος του άρθρου 10, σύμφωνα με τον οποίο η αναθέτουσα αρχή διατηρεί δικαίωμα αυξήσεως ή μειώσεως του αριθμού των ψεκασμών στην περίπτωση που απαιτείται, είναι νόμιμος, καθόσον δικαιολογείται από το αντικείμενο της συμβάσεως, το οποίο προσδιορίζεται από επιστημονικές μετρήσεις σχετικά με το όγκο των διακοπληθυσμών και τις υπάρχουσες κατά τη διενέργεια των ψεκασμών κλιματολογικές συνθήκες, ..., β) ο όρος .., σύμφωνα με τον οποίο η σύμβαση δύναται να τροποποιηθεί με κοινή συμφωνία των συμβαλλομένων είναι νόμιμος, στο μέτρο, που όπως έγινε δεκτό ανωτέρω, η αναθέτουσα αρχή, δύναται, ως εκ του αντικειμένου των συμβάσεων, να αυξήσει ή να μειώσει τον αριθμό των ψεκασμών, γ) ο όρος του άρθρου 25, σύμφωνα με τον οποίο απαγορεύεται με ποινή έκπτωσης η εκχώρηση από τον εργολάβο μέρους ή του συνόλου του κατακυρωθέντος έργου από τον ανάδοχο, χωρίς ειδική άδεια της υπηρεσίας και υπογραφή σχετικής πράξης, είναι μη νόμιμος κατά το μέρος που επιτρέπει, με συμφωνία των μερών, την υποκατάσταση των αναδόχων κατά την εκτέλεση της συμβάσεως, διότι τοιαύτη δυνατότητα δεν προβλέπεται στην κείμενη νομοθεσία ..ε) Ο όρος της παραγράφου 2 του Κεφαλαίου Ι του Παραρτήματος Α της διακηρύξεως καθώς του άρθρου 5 παρ.6 των οικείων σχεδίων συμβάσεως, σύμφωνα με τον οποίο οι ψεκασμοί θα διενεργηθούν κατά τη χρονική περίοδο από 1.6.2014 έως 15.11.2014 είναι μη νόμιμος στο μέτρο που επιτρέπει την έναρξη παροχής των υπηρεσιών πριν από την υπογραφή της οικείας συμβάσεως....Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων συμβάσεων...(Ανακαλεί την 168/2014 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου)