Εάν επί παραχώρησης δημοσίου κτήματος κατά τις διατάξεις του άρθρου 5 του α.ν. 1331/1949, με τον όρο της απαγόρευσης της εκποίησης αυτού και με αποκλειστικό σκοπό την ανέγερση οικοδομής προς στέγαση των Διοικητικών - Υγειονομικών Υπηρεσιών του τ. ΙΚΑ, δύναται νομίμως o e-ΕΦΚΑ, ως καθολικός διάδοχος του ΙΚΑ, να προβεί σε παραχώρηση της χρήσης αυτού, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 50 του ν. 4430/2016, προς τον Δήμο Πειραιά, με ή άνευ ανταλλάγματος, για δέκα (10) έτη, με σκοπό τη χρήση του ως χώρο πρασίνου και υπό τον όρο της άμεσης απόδοσης του οικοπέδου, όταν αποφασιστεί η αξιοποίησή του από τον e-ΕΦΚΑ.(...)Ο e-ΕΦΚΑ δεν δύναται, σε εφαρμογή της περίπτωσης στ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 50 του ν. 4430/2016, να προβεί σε παραχώρηση προς τον Δήμο Πειραιά, με αντάλλαγμα ή χωρίς, της χρήσης του αναφερόμενου οικοπέδου ιδιοκτησίας του, διότι η ενέργεια αυτή δεν εξυπηρετεί την εκπλήρωση του σκοπού για τον οποίο έλαβε χώρα η παραχώρηση από το Δημόσιο, κατά τις διατάξεις του άρθρου 5 του α.ν. 1331/1949 και τους όρους του Πωλητηρίου Συμβολαίου, και θα έχει ως αποτέλεσμα την πλήρωση της τεθείσας διαλυτικής αίρεσης και κατά συνέπεια την αυτοδίκαιη επάνοδο της κυριότητας του παραχωρηθέντος ακινήτου στο Δημόσιο (ομόφωνα).

Υλοποίηση του σκοπού της παραχωρήσεως δημοσίου κτήματος με το άρθρο 5 του ΑΝ 1331/1949 με σύμβαση Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα κατ εφαρμογή των διατάξεων του Ν 3389/2005.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Επί παραχωρήσεως ακινήτων του Δημοσίου κατ άρθρο 5 του ΑΝ 1331/1949 στους κατ άρθρο 1 παρ.1 του Ν 3389/2005 δημόσιους φορείς για την εκπλήρωση των κοινωφελών σκοπών τους που προβλέπονται από το νόμο, τη σύμβαση ή το καταστατικό τους, με τους όρους της μη περαιτέρω μεταβίβασης της κυριότητάς τους σε τρίτο και της εκπλήρωσης του σκοπού για τον οποίο έγινε η παραχώρηση, η υλοποίηση των υποδομών για την εκπλήρωση του σκοπού της παραχωρήσεως επί του παραχωρηθέντος οικοπέδου είναι, κατ αρχήν, απόλυτα επιτρεπτή με συμβάσεις σύμπραξης της πρώτης και της τέταρτης μορφής του Ν 3389/2005 (ιδιωτικώς χρηματοδοτούμενα-μη ανταποδοτικά έργα που αποπληρώνονται από τους δημόσιους φορείς και πλήρως ανταποδοτικά έργα), εφόσον στις συμπράξεις της μορφής αυτής η κυριότητα των ακινήτων και των επ αυτών έργων παραμένει στο Δημόσιο Φορέα καθ όλη τη διάρκεια της συμβάσεως και δεν προβλέπεται η συμμετοχή του στη χρηματοδότηση του έργου με παροχές σε είδος που μπορεί να συνίστανται και σε παραχώρηση εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί των παραχωρουμένων ακινήτων ή στην παραχώρηση αυτών κατά χρήση ή εκμετάλλευση στην Εταιρεία Ειδικού Σκοπού και επομένως δεν συντρέχει λόγος παραβάσεως του όρου της μη περαιτέρω παραχωρήσεώς τους σε τρίτο. Ειδικά, σχετικώς με την αναφερόμενη στο προπαρατεθέν ιστορικό παραχώρηση του Α.Β.Κ. 593 δημοσίου κτήματος προς το Δήμο Σηπιάδος για τη δημιουργία χώρων αναψυχής κ.λπ., ενόψει του ότι δεν προκύπτουν από το παρατεθέν ιστορικό, όχι μόνον τα συμβατικά ανταλλάγματα και ο τρόπος συμμετοχής του πιο πάνω Δήμου στη σύμβαση σύμπραξης, αλλά ούτε και η μορφή της προτεινομένης συμπράξεως, είναι αδύνατη και σε κάθε περίπτωση επισφαλής στα πλαίσια γνωμοδοτήσεως η επίλυση του ζητήματος εάν τα συγκεκριμένα έργα, για τα οποία έγινε η παραχώρηση, μπορούν να εκτελεσθούν με συμβάσεις συμπράξεως, ζήτημα το οποίο δύναται να ερευνηθεί εκ νέου μετά την ένταξη των πιο πάνω έργων στον κατάλογο προτεινομένων συμπράξεων από την Ε.Γ.Σ.Δ.Ι.Τ., οπότε θα έχουν πλέον συγκεκριμενοποιηθεί τόσο η μορφή της συμπράξεως, όσο και τα συμβατικά ανταλλάγματα και ο τρόπος συμμετοχής του πιο πάνω δημόσιου φορέα στη σύμβαση σύμπραξης, εάν φυσικά και εφόσον τα ζητήματα αυτά εξακολουθούν να προβληματίζουν την ερωτώσα υπηρεσία, μετά την δοθείσα ως άνω απάντηση επί του γενικού ερωτήματος.

Εγγραφή προσημειώσεως υποθήκης επί παραχωρηθέντος από το Δημόσιο, υπό όρους και με διαλυτική αίρεση, ακινήτου.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
1.α) Είναι νόμιμη η, προς τον σκοπό λήψεως δανείου, εγγραφή προσημειώσεως υποθήκης υπέρ τραπέζης επί του ακινήτου (που παραχωρήθηκε από το Δημόσιο προς το Ίδρυμα «Ι», υπό τον όρο της με οποιονδήποτε τρόπο μη διαθέσεως αυτού προς τρίτο και με κύρωση την αυτοδίκαιη ακύρωση της παραχωρήσεως και την επάνοδο της κυριότητας στο Δημόσιο), χωρίς εκ της εγγραφής αυτής και μόνον να επέρχεται απώλεια δικαιωμάτων του Δημοσίου, η εγγραφή όμως αυτή δεν είναι λυσιτελής, εν όψει μη καλύψεως του κινδύνου της δανείστριας, λόγω της συνδυαστικής εφαρμογής των άρθρων 202, 206, 1318 και 1323 του Α.Κ. (πλειοψ.) β) Για την λήψη δανείου από το Ίδρυμα, με προσημείωση επί του ακινήτου και προς εξασφάλιση της δανείστριας, πρέπει να υπάρχει συναίνεση του Δημοσίου, δεν έχει όμως την διακριτική ευχέρεια η Διοίκηση να προβεί σε απάλειψη του προαναφερομένου όρου και της διαλυτικής αιρέσεως. Για τον ίδιο σκοπό, η Διοίκηση θα μπορούσε να προβεί σε οποιαδήποτε άλλη ανάλογη εξειδικευμένη τροποποίηση του παραχωρητηρίου, εφόσον κρίνει ότι το δάνειο θα εξυπηρετήσει τους σκοπούς της παραχωρήσεως, που ταυτίζονται με τους σκοπούς του Ιδρύματος, σταθμίζοντας, ταυτοχρόνως με τα επί μέρους οικονομικά δεδομένα και τον κίνδυνο προκλήσεως ανεπανόρθωτης ζημίας στο Δημόσιο. (ομοφ.) γ) Δεν απαντάται το ερώτημα, στην περίπτωση που έχει ήδη εγγραφεί προσημείωση υποθήκης στο παραχωρηθέν ακίνητο, εάν το παραχωρητήριο δύναται να ανακληθεί λόγω παράβασης του σχετικού όρου, δεδομένου ότι δεν προκύπτει από το ιστορικό, σε κάθε όμως περίπτωση ισχύουν τα προαναφερόμενα σε απάντηση του υποερωτήματος α’. (ομοφ.) 2. Σε περίπτωση διαλύσεως του Ιδρύματος, ως εκ της ειδικότερης προβλέψεως του άρθρου 6 του Οργανισμού του, το ακίνητο περιέρχεται μεν στην ιδρύσασα εταιρεία «Ε», πλην όμως, λόγω του ότι, από του χρόνου της διαλύσεως καθίσταται ανέφικτος ο σκοπός της παραχωρήσεως και πληρούται η διαλυτική αίρεση, εκλείπει η νόμιμη βάση της παραχωρήσεως και επανέρχεται αυτοδικαίως το ακίνητο στο Δημόσιο. (ομοφ.)

Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία.(...)	Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της σύμβασης σύμπραξης και των δεκατριών (13) παραρτημάτων που το συνοδεύουν, μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, διά του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών/Γενική Γραμματεία Υποδομών/Γενική Διεύθυνση Συγκοινωνιακών Υποδομών/Διεύθυνση Συγκοινωνιακών Υποδομών με Σύμβαση Παραχώρησης (Δ16), της ανώνυμης εταιρείας ειδικού σκοπού με την επωνυμία…» και διακριτικό τίτλο «…A.E.Ε.Σ.» και εκ τρίτου των μετόχων του αναδειχθέντος Ιδιωτικού Φορέα Σύμπραξης, ήτοι των ανωνύμων εταιρειών με την επωνυμία «…», «…» (δ.τ. …Α.Ε.) και «…» (δ.τ….), για την υλοποίηση του έργου «Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Λειτουργία, και Συντήρηση του τμήματος Χερσόνησος Νεάπολη, με Σ.Δ.Ι.Τ.».

Με την αίτηση αυτή επιδιώκεται η αναίρεση της 39/2019 απόφασης του Ι Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Σύμφωνα όμως με τη γνώμη της Συμβούλου Νικολέτας Ρένεση, νομίμως αναζητούνται με σχετική καταλογιστική πράξη ποσά που αντιστοιχούν στο μέρος του μισθού του υπαλλήλου, το οποίο καταβάλλεται εξαιτίας του αναληθούς, έστω και εν μέρει, δηλαδή μόνο ως προς το ύψος του βαθμού και για τον λόγο αυτό, άκυρου δικαιολογητικού, δοθέντος ότι βάσει αυτού τεκμηριώθηκε μια πεπλανημένη εικόνα τυπικών προσόντων για τον απασχολούμενο υπάλληλο, η οποία δεν εξαρτάται ούτε από την επάρκειά του κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ούτε από το ενδεχόμενο συντρέχον πταίσμα της διοίκησης. Εν όψει δε του ότι αντανακλούν την πραγματική οικονομική βλάβη που υπέστη ο δημόσιος φορέας, καταβάλλοντας στον απασχολούμενο υπάλληλο πλήρεις τις αποδοχές της κατηγορίας στην οποία με βάση το αναληθές δικαιολογητικό διορίστηκε, η ανάκτησή τους είναι σύμφωνη και προς την αρχή της αναλογικότητας, καθόσον με αυτήν τηρείται η εύλογη αναλογία μεταξύ του σκοπού του καταλογισμού (αποκατάσταση του ελλείμματος της δημόσιας διαχείρισης από τη μη νόμιμη καταβολή αποδοχών) και των ατομικών δικαιωμάτων υπαλλήλου που αφορούν στην λήψη μισθού ως αντιπαροχής για την παρασχεθείσα από αυτόν εργασία. Ως εκ τούτου, στις περιπτώσεις υπαίτιας πρόκλησης ή υποβοήθησης παράνομου διορισμού, η προσβαλλόμενη διοικητική πράξη είναι μη νόμιμη και για τον λόγο αυτόν πρέπει να ακυρωθεί, κατά το μέρος που με αυτή καταλογίζονται ποσά, τα οποία αντιστοιχούν στην αμοιβή του απολυθέντος υπαλλήλου που δικαιολογείται με βάση τα αληθινά τυπικά προσόντα του. Η γνώμη όμως, αυτή δεν κράτησε.Απορρίπτει την από 12.12.2019 (ΑΒΔ 4827/2019) αίτηση αναίρεσης του Ελληνικού Δημοσίου.

Προμήθεια απορριματοφόρων οχημάτων..ζητείται η αναθεώρηση της 1606/2016 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Η τεθείσα για τον κατασκευαστή των υπό προμήθεια οχημάτων απαίτηση της διακήρυξης να έχουν πραγματοποιηθεί από αυτόν τουλάχιστον 30 παραδόσεις όμοιων οχημάτων κατά την προηγούμενη της διενέργειας του διαγωνισμού τριετία (με στοιχ. α΄ της προηγούμενης σκέψης αναφερόμενος όρος), αποτελεί νομίμως τεθέν κριτήριο ποιοτικής επιλογής (καταλληλότητας) των συμμετεχόντων στο διαγωνισμό οικονομικών φορέων. Και τούτο διότι, όπως έγινε ανωτέρω δεκτό στη σκέψη 2, το ίδιο αυτό κριτήριο, με το οποίο επιδιώκεται, κατά τις τεχνικές προδιαγραφές, να αποδειχθεί η τεχνική επάρκεια εκάστου συμμετέχοντος και η εμπειρία και ειδίκευσή του στη συγκεκριμένη επαγγελματική δραστηριότητα (κατασκευή των απορριμματοφόρων και παράδοσή τους προς χρήση), σχετίζεται με την ορθή και αποτελεσματική εκτέλεση της συγκεκριμένης σύμβασης και δικαιολογείται αφενός μεν από την κατασκευαστική πολυπλοκότητα των υπό προμήθεια οχημάτων, αφετέρου δε από το πρόδηλο συμφέρον της Υπηρεσίας να επιτύχει την ασφαλή, διαρκή και άρτια λειτουργία αυτών όχι μόνο για το πενταετές χρονικό διάστημα ισχύος της υπό έλεγχο σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης, αλλά και μετά τη λήξη αυτής, δοθέντος ότι τα ίδια οχήματα προβλέπεται τότε να περιέλθουν στην κυριότητά της για μελλοντική χρήση ανάλογη του προορισμού τους. Ως εκ τούτου, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τις κρινόμενες αιτήσεις, η επίμαχη απαίτηση, η οποία, σημειωτέον, πρέπει να συντρέχει στο πρόσωπο του κατασκευαστή των οχημάτων και στοχεύει, ως τέτοια, στη διασφάλιση ανώτερου επιπέδου εμπειρίας στο αντικείμενο της κατασκευής και λειτουργίας αυτών, το οποίο κατέχουν, κατά την κοινή πείρα, κατασκευαστικοί οίκοι που δραστηριοποιούνται ενεργά και πρόσφατα τόσο στις εγχώριες, όσο και στις αλλοδαπές αγορές, κείται εντός των ορίων της διακριτικής ευχέρειας της αναθέτουσας αρχής και δεν είναι δυσανάλογη του επιδιωκόμενου από αυτήν ανωτέρω σκοπού. (..)Κατόπιν αυτών, πρέπει να γίνουν δεκτές οι συνεκδικαζόμενες αιτήσεις και να αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη 1606/2016 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ακολούθως δε να γίνουν δεκτές οι από 20.4.2016 και 26.4.2016 αιτήσεις ανάκλησης της εταιρίας «….» και του Δήμου ...,αντιστοίχως, να ανακληθεί η 58/2016 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου  

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ.Ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 758/2016 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση ανάκλησης της ήδη αιτούσας κατά της 374/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με την τελευταία αυτή Πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης μεταξύ της αιτούσας και της υπό σύσταση κοινοπραξίας «....» για την ανάθεση εκτέλεσης του έργου «Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) 2ης Δ.Ε.Ν. ....», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 16.340.292,68 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), με την αιτιολογία ότι η αιτούσα δεν είχε καταστεί καθολική διάδοχος της «....», που είχε προβεί στη δημοπράτηση του ως άνω έργου, και, ως εκ τούτου, δεν νομιμοποιείτο να προβεί στην έκδοση της κατακυρωτικής του αποτελέσματος του διαγωνισμού απόφασης και στην υπογραφή της οικείας σύμβασης.  (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, η ανωτέρω κρίση του VI Τμήματος παρίσταται εσφαλμένη. Και τούτο διότι η εν προκειμένω μεταβολή του προσώπου της αναθέτουσας αρχής με την υπεισέλευση της αιτούσας στη θέση της «....» βρίσκει επαρκές έρεισμα στις διατάξεις των άρθρων 13 και 16 του ν. 4071/2012, κατά το γράμμα και το σκοπό των οποίων ο από έτους 2012 συσταθείς ...., του οποίου καθολική διάδοχο αποτελεί κατά νόμο η αιτούσα, είχε από τον χρόνο εκείνο συντρέχουσα με τη «....» αρμοδιότητα για την ανάθεση και εκτέλεση του επίμαχου έργου που αφορά στη διαχείριση των αποβλήτων της 2ης Δ.Ε. του . ..... Επιπροσθέτως, η συγχώνευση των δύο ως άνω φορέων και η συνακόλουθη καθολική διαδοχή ουδόλως μπορεί να συσχετισθεί, για τους λόγους που ήδη παρατέθησαν, με τον χρόνο που ο εν λόγω  .... μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία, πέραν του ότι, κατόπιν της 107/9.10.2015 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της «....» περί λύσεως της εταιρείας αυτής και μεταβίβασης του συνόλου των περιουσιακών της στοιχείων στην αιτούσα, επιτρεπτώς σε κάθε περίπτωση απορροφήθηκε η τελευταία (....) από την αιτούσα ανώνυμη εταιρεία. Ως εκ τούτου και αφού η αιτούσα κατέστη πράγματι καθολική διάδοχος της «....» και υποκατέστησε αυτήν σε όλα τα δικαιώματα, υποχρεώσεις και αρμοδιότητες που αφορούν στη συγκεκριμένη διαχειριστική ενότητα - εκδοχή, μάλιστα, που όχι μόνο δεν καταστρατηγεί, αλλά αντιθέτως κατατείνει στην εκπλήρωση του σκοπού του νομοθέτη που συνίσταται στην ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων μόνον από το συσταθέντα ενιαίο φορέα σε επίπεδο περιφέρειας - ουδεμία επιρροή ασκεί εν προκειμένω η νομιμότητα από χρονικής απόψεως της ως άνω μετατροπής του .... σε Α.Ε. και η δυνατότητα ή μη συγχώνευσης σε αυτόν των λοιπών φορέων που ασκούν αρμοδιότητες ΦΟΔΣΑ στην εν λόγω περιφέρεια.(...) Για τους λόγους αυτούςΑναθεωρεί την 758/2016 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό της παρούσας.Δέχεται την από 5.1.2016 αίτηση ανάκλησης της «....» και ανακαλεί την 374/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης του έργου «Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) 2ης Δ.Ε. Ν. ....» μεταξύ της αιτούσας και της κοινοπραξίας «....». 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Κατασκευή υπολειπόμενων έργων υποδομής, επιδομής, σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης, τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων σηράγγων​ Ζητείται η αναθεώρηση της 3000/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την οποία απορρίφθηκε ως απαράδεκτη η αίτηση της και νυν αιτούσας για ανάκληση της 245/2014 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Περαιτέρω, η κρίση του παρόντος Τμήματος δεν αντιβαίνει στην αρχή της ίσης δικονομικής μεταχείρισης των διαγωνιζομένων (άρθρο 4 του Σ.), καθόσον πριν ακόμα την έκδοση της πράξης του Κλιμακίου η ανάδοχος και η αιτούσα κοινοπραξία, η οποία κατετάγη εν προκειμένω δεύτερη κατά σειρά μειοδοσίας, δεν τελούν υπό όμοιες συνθήκες. Τούτο, διότι η μεν αιτούσα, μετά την κατά τα ανωτέρω απόρριψη των αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων από το ΣτΕ και την έκδοση της κατακυρωτικής του αποτελέσματος του διαγωνισμού απόφασης συνιστά τρίτο πρόσωπο που δεν σχετίζεται πλέον με την υπόθεση της ανάθεσης του εν λόγω έργου, η δε ανάδοχος εταιρεία απέκτησε, δια της οριστικής κατακυρώσεως των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού, την ιδιότητα του συμβαλλόμενου μέρους, το οποίο και μόνο συνιστά (μαζί με την αντισυμβαλλόμενη αναθέτουσα αρχή), ενόψει του προεκτεθέντος σκοπού της διάταξης και της φύσης του διενεργούμενου προσυμβατικού ελέγχου, υποκείμενο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από την ελεγχόμενη σύμβαση και έχει αποκλειστικά τη δυνατότητα άσκησης αίτησης ανάκλησης και στη συνέχεια αίτησης αναθεώρησης. Κατά συνέπεια, η νυν αιτούσα είχε ήδη αποξενωθεί από τη δυνατότητα ανάληψης της σύμβασης, η οποία μπορούσε να αναβιώσει μόνο μετά από κρίση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ότι κωλύεται η σύναψη αυτής, λόγω πλημμελειών στην προσφορά του ανακηρυχθέντος μειοδότη. Τέλος, ενόψει του ότι σκοπός της επίμαχης διάταξης είναι η προστασία του δημοσίου συμφέροντος και η ταχεία περαίωση του ελέγχου, προκειμένου να επιτευχθεί η απρόσκοπτη λειτουργία της διοίκησης και η ανάπτυξη της συναλλακτικής της δράσης για την έγκαιρη ικανοποίηση των υφισταμένων δημοσίων αναγκών, μέσω της αποτροπής υποβολής παρελκυστικών αιτήσεων ανάκλησης και αναθεώρησης επί διαγωνισμού, το αποτέλεσμα του οποίου έχει κριθεί νόμιμο, ο θεσπιζόμενος με την ως άνω διάταξη περιορισμός στο δικαίωμα δικαστικής προστασίας δεν τελεί σε δυσαναλογία προς τον επιτελούμενο ως άνω σκοπό και, συνεπώς, δεν παραβιάζει τη συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας, παρά τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση. Κατά την ειδικότερη γνώμη της Συμβούλου Βασιλικής Ανδρεοπούλου η ένδικη αίτηση έχει μεν ασκηθεί παραδεκτώς, καθώς από την οικεία διάταξη ουδόλως αποκλείεται η άσκησή της, πλην όμως πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη, καθώς το VI Τμήμα με την προσβαλλόμενη απόφαση ορθώς απέρριψε την ασκηθείσα ενώπιόν του αίτηση ανάκλησης ως απαράδεκτη. Η κρίση δε αυτή δεν παραβιάζει τα άρθρα 20 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος ούτε το άρθρο 6 της Ε.Σ.Δ.Α. για τους ορθούς λόγους που ανωτέρω αναφέρονται.  Απορρίπτει την αίτηση της κοινοπραξίας «….» και των κατ’ ιδίαν μελών αυτής, για αναθεώρηση της 3000/2014 απόφασης του VI Τμήματος (Α΄ Διακοπών) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Εκπόνηση μελέτης...ζητείται η ανάκληση της 52/2009 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Περαιτέρω, με βάση όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η περιγραφή του αντικειμένου του επίδικου έργου, που συνίσταται κατά κύριο λόγο στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και απολύτως εξειδικευμένου συστήματος λογισμικού για την αυτόματη επιτήρηση συρμών και ενημέρωση των επιβατών, όπως το τελευταίο καταγράφεται και αναλύεται τόσο στο άρθρο 2 της Προκήρυξης όσο και στα συνημμένα σε αυτήν Συμβατικά Τεύχη Τεχνικής Περιγραφής και Προδιαγραφών Μελετών και Επιδόσεων, τα οποία, άλλωστε, συνυπογράφονται με το Συμφωνητικό Προμήθειας και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της σχετικής σύμβασης (βλ. άρθρο 2.5 της διακήρυξης και άρθρο 3.5 της Συγγραφής Υποχρεώσεων), ανταποκρίνεται στο ελάχιστο περιεχόμενο που η οικεία διακήρυξη οφείλει κατά νόμο να έχει, παρά τα αντιθέτως κριθέντα με την προσβαλλόμενη Πράξη του Κλιμακίου. Επιπλέον, όπως βασίμως προβάλλεται με την υπό κρίση αίτηση, η μη περιοριστική αναφορά των εν λόγω εργασιών και εξοπλισμών του αναδόχου απορρέει από την ανάγκη διαφύλαξης του δικαιώματος βελτιστοποίησης του αιτούμενου συστήματος προς όφελος του αναθέτοντος φορέα, κατά την εκπόνηση των αντίστοιχων μελετών ή κατά τη φάση εκτέλεσης της προμήθειας, όπως συνάγεται αφενός από την παρ. 4 του Α΄ Τμήματος της Οικονομικής Προσφοράς, σύμφωνα με την οποία οι Διαγωνιζόμενοι δηλώνουν ότι «(…)οι Εταιρείες μας κατάρτισαν την Οικονομική τους Προσφορά συνυπολογίζοντας το κόστος των τυχόν βελτιώσεων σε σχέση με τις Προδιαγραφές της ΑΜ καθώς και τις προτεινόμενες λύσεις που διατυπώνονται στην Τεχνική μας Προσφορά και δεσμευόμαστε για την εφαρμογή αυτών των βελτιώσεων προς όφελος της ΑΜ κατά την μελέτη, κατασκευή, προμήθεια και εγκατάσταση του Συστήματος Αυτόματης Επιτήρησης Συρμών και μετά την έγκρισή τους» και αφετέρου από το άρθρο 34.2 της Συγγραφής Υποχρεώσεων περί Πνευματικών Δικαιωμάτων, βάσει του οποίου «Η ΑΜ δικαιούται στην αδιακώλυτη άσκηση όλων των εξουσιών που απορρέουν από τα πνευματικά δικαιώματα, στο πλαίσιο του καταστατικού της σκοπού, για την καθ΄ οιονδήποτε τρόπο, βελτίωση, αναβάθμιση, εκσυγχρονισμό, λειτουργία, συντήρηση και επέκταση του Συστήματος Αυτόματης Επιτήρησης Συρμών». Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…», ως και οι υπέρ αυτής ασκηθείσες παρεμβάσεις του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και της αλλοδαπής ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «….» πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη με αυτές 52/2009 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, δεδομένου ότι δε συντρέχει άλλος νόμιμος λόγος κωλύων την υπογραφή, να υπογραφεί η σχετική σύμβαση. Τέλος, λόγω της παραδοχής της αίτησης ανάκλησης, πρέπει να διαταχθεί η επιστροφή στην αιτούσα εταιρεία «….» του κατατεθέντος παραβόλου.

Προγραμματικές συμβάσεις.(...) Από τις ως άνω διατάξεις (3852/2010,άρθρο 100)  συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι οι προγραμματικές συμβάσεις είναι διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες που θέτουν το γενικό πλαίσιο για την οργάνωση και διαχείριση δημοσίων υπηρεσιών και την άσκηση συγκεκριμένης κάθε φορά δραστηριότητας, παρέχοντας τη δυνατότητα στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης να συμβάλλονται με άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα και επιχειρήσεις Ο.Τ.Α., συνδυάζοντας ή αλληλοσυμπληρώνοντας τις αρμοδιότητες ή τα οικονομικοτεχνικά μέσα που διαθέτουν με εκείνα του αντισυμβαλλόμενου φορέα, προκειμένου να επιτευχθεί η εκπόνηση μελετών, η κατασκευή έργων ή η παροχή υπηρεσιών που εντάσσονται στο πλέγμα των αρμοδιοτήτων και των καταστατικών τους σκοπών (Πράξεις Κλιμ. Προλ.Ελ.Δαπανών στο VII Τμήμα 327/2014, 324/2014, 267/2014, 55/2014, Αποφάσεις VI Τμήματος 2967/2014, 3236/2013, 390/2013, Πράξη Ζ΄ Κλιμακίου 207/2013). Απαραίτητη προϋπόθεση για τη νόμιμη σύναψη προγραμματικής σύμβασης είναι ότι ο σκοπός τον οποίο αυτή καλείται να εκπληρώσει δεν μπορεί να επιτευχθεί με άλλο νόμιμο τρόπο και ότι αποτελεί το ultimum refugium  και δεν λειτουργεί ως ισοδύναμη ή εναλλακτική με την ειδικώς προβλεπόμενη από την κείμενη νομοθεσία διαδικασία επίλυσης του ανακύπτοντος ζητήματος, ούτε χρησιμοποιείται καταχρηστικά για την παράκαμψη των διατάξεων που θέτουν συγκεκριμένους περιορισμούς στη δράση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή απαιτούν την τήρηση συγκεκριμένων όρων και προϋποθέσεων για την άσκησή της (αποφάσεις VI Τμήματος 3067/2014, 2967/2014, 2308/2014, 4143/2013, 26/2013, 1380/2012, 289/2012, 28/2012, Πράξη Ζ΄ Κλιμακίου 65/2014).(....) Η μελέτη και η εκτέλεση έργων, η κατάρτιση προγραμμάτων ανάπτυξης μιας περιοχής και η παροχή υπηρεσιών συντελείται, με γνώμονα τη μείωση του κόστους, με  την αξιοποίηση του κατάλληλου προσωπικού των συμβαλλομένων φορέων (με τη «μεταφορά» προσώπων από τον ένα συμβαλλόμενο στον άλλο) και των αντιστοίχων μέσων που αυτοί διαθέτουν (με την παραχώρηση της χρήσης ακινήτων, εγκαταστάσεων, μηχανημάτων κ.λπ.)  Τούτο, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση, ότι κάθε συμμετέχων φορέας, έχει κατά την υπογραφή της σύμβασης, τα μέσα και εν γένει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί αυτοδύναμα στην εκτέλεση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει με την προγραμματική σύμβαση (πρβλ. Πρακτικά της 32ας Γεν. Συν. της Ολομ. του Ελ.Συν. της 10ης Δεκεμβρίου 2004 και Γνμδ. Ν.Σ.Κ. 19/2006).

(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας Πράξεως, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι Η ελεγχόμενη συμφωνία δεν φέρει τα χαρακτηριστικά της προγραμματικής συμφωνίας του άρθρου 100 του Ν. 3852/2010 διότι:  α) τα συμβαλλόμενα μέρη δεν συμπράττουν ισόρροπα, εκκινώντας από κοινή αφετηρία, με σκοπό την εκτέλεση κοινά εξυπηρετούμενου δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν την ικανοποίηση όλως διακριτών και αντίθετων συμφερόντων.και  συμπράττουν ως αναθέτουσες αρχές αποσκοπώντας στην εκτέλεση των υπηρεσιών β) η αναπτυξιακή εταιρεία δεν είχε, κατά την υπογραφή της σύμβασης, τη δυνατότητα δι’ ιδίων μέσων (προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής) ή δι’ αυτών που θα μπορούσαν να της παρέχουν τα λοιπά συμβαλλόμενα μέρη, αυτοτελούς εκτέλεσης των υποχρεώσεών της γ) η μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από την Περιφέρεια και τους Δήμους στην αναπτυξιακή εταιρεία δεν περιορίζεται στην κάλυψη λειτουργικών εξόδων, αλλά φέρει το χαρακτήρα αμοιβής, δηλαδή οικονομικού ανταλλάγματοςΚατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εφόσον η σύναψη της από 23.5.2013 σύμβασης δεν είναι νόμιμη, διότι δεν συνιστά προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του Ν. 3852/2010, αλλά υποκρύπτει μη νόμιμη απευθείας ανάθεση του αντικειμένου της στην ανώνυμη εταιρεία