Εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής σε ιδιωτικά δάση και ιδιωτικές δασικές εκτάσεις.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
1) Επιτρέπεται η κατασκευή των εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής, που προβλέπονται στην παρ. 3 του άρθρου 2 του Ν. 2160/1993 όχι μόνο σε δημόσια δάση και δημόσιες δασικές εκτάσεις, αλλά και σε ιδιωτικά δάση και ιδιωτικές δασικές εκτάσεις υπό τις ειδικότερες προϋποθέσεις που τίθενται στις παρ. 1, 2, 3 και 4 του άρθρου 51 του Ν 998/1979, πέραν των προϋποθέσεων, οι οποίες έχουν τεθεί από το Σύνταγμα και τις διατάξεις του Ν 998/1979, όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε από τον Ν 3208/2003 και έχουν εξειδικευθεί από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και οι οποίες πρέπει να συντρέχουν άνευ ετέρου σε οποιαδήποτε επιτρεπόμενη από το νόμο και το Σύνταγμα επέμβαση σε έκταση με δασικό χαρακτήρα. (ομοφ.) 2) Η διάταξη του άρθρου 51 του Ν 998/1979 μπορεί να εφαρμοσθεί, όχι μόνο σε συνδυασμό με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 2 του Ν. 2160/1993, αλλά και ανεξάρτητα από τη διάταξη αυτή, για έργα που δεν χαρακτηρίζονται ως ειδικής τουριστικής υποδομής. (ομοφ)

Τουριστικές επιχειρήσεις – Σφράγιση – Δημόσιο συμφέρον.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Η σφράγιση τουριστικής επιχείρησης που προβλέπεται στο άρθρο 4 παρ.4 εδαφ. β΄ του Ν 2160/1993 ανήκει στη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης, η οποία αποφασίζει την άμεση επιβολή της, όταν, από τη στάθμιση των πραγματικών περιστατικών και του δημοσίου συμφέροντος, συνάγεται ότι αυτή αποτελεί αναγκαίο μέτρο για τη διασφάλιση και την ικανοποίηση του δημοσίου συμφέροντος στη συγκεκριμένη κάθε φορά περίπτωση. Η διάταξη της παρ.13 του ίδιου άρθρου έχει εφαρμογή και στην περίπτωση αυτή.

Καθορισμός παραστατικών της παρ. 7 του άρθρου 31 του Ν. 2160/1993, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 4070/ 2012.

18702/2022- ΦΕΚ: 5109/Β/29.9.2022 άρθρο 6 παρ.2: Από την έναρξη ισχύος της παρούσας καταργείται η υπ' αρ. 11214/6.8.2012 απόφαση της Υπουργού Τουρισμού «Καθορισμός παραστατικών της παρ. 7 του άρθρου 31 του ν. 2160/1993, όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4070/2012» (Β' 2339).

Καθορισμός διαδικασίας νομιμοποίησης της περ. β της παρ. 4 του άρθρου 31 του ν. 2160/1993 (Α’ 118).

Καθορισμός διαδικασίας και προθεσμίας υποβολής αίτησης νομιμοποίησης της περ. β και γ της παρ. 4 του άρθρου 31 του ν. 2160/1993.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ:Ζητείται η ακύρωση: 1) της 15364/18.8.2015 απόφασης δημοσιονομικής διόρθωσης του Αναπληρωτή Υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και 2) της εγκριθείσας στις 14.7.2014 από τον Ειδικό Γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έκθεσης αποτελεσμάτων ελέγχου(..)Ακολούθως προβάλλεται ότι η προσβαλλομένη πάσχει νομίμου ερείσματος, καθόσον κύρια νομική βάση της έκδοσής της αποτελεί η παραβίαση της διάταξης του άρθρου 2 παρ. 7 του ν. 2160/1993, η οποία κατ’ εκτίμηση του δικογράφου, το μεν δεν παραβιάσθηκε, αφού κατ’ ουσίαν είχαν τηρηθεί όλες οι προϋποθέσεις χαρακτηρισμού του ακινήτου ως τουριστικού καταλύματος και, το δε, κατά το χρόνο έκδοσής της ή τουλάχιστον επίδοσης αυτής (16.11.2015) είχε καταργηθεί. Ο λόγος αυτός κατά το πρώτο σκέλος  του κρίνεται κατά πλειοψηφία ομοίως ως απορριπτέος εφόσον η έννοια των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 7 του ν. 2160/1993, όπως προεκτέθηκε στη σκέψη 9 είναι σαφής, και συνεπώς κατά πλάσμα του νόμου απεκδύθη του χαρακτηρισμού του ως τουριστικού καταλύματος το ακίνητο της εκκαλούσας που εκμισθώθηκε για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών, ενώ κατά την μειοψηφούσα άποψη σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 10 το ακίνητο ουδέποτε απώλεσε τον χαρακτήρα του ως τουριστικό κατάλυμα. Περαιτέρω, ο προβαλλόμενος λόγος κατά το δεύτερο σκέλος του πρέπει επίσης να απορριφθεί, καθόσον κρίσιμος εν προκειμένω είναι, όπως προαναφέρθηκε, ο χρόνος έκδοσης της 287248/11452/24.8.2004 απόφασης ένταξης του επενδυτικού σχεδίου της εκκαλούσας στον άξονα 7 του Ε.Π. «Αγροτική Ανάπτυξη-Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000-2006», κατά τον οποίο και ήταν σε ισχύ η ανωτέρω διάταξη, όπως αυτή είχε τροποποιηθεί με την παρ.1 του άρθρου 21 του ν. 2741/1999. Τούτο δε έως την 1.1.2015, οπότε και η επίμαχη διάταξη καταργήθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 51 του ν. 4276/2014 Α΄155 (στο άρθρο 2 παρ. 1 του οποίου προβλεπόταν ότι, ακίνητο που εκμισθώνεται για προσωρινή διαμονή του μισθωτή έως για χρονικό διάστημα μικρότερο των 30 ημερών, θεωρείται τουριστικό κατάλυμα, ενώ, ήδη από 7.4.2014, η επίμαχη ως άνω διάταξη της παρ.7 του άρθρου 2 του ν. 2160/1993 είχε αντικατασταθεί με την περ. 2 της υποπαρ. ΙΔ1της ΠΑΡ. ΙΔ του ν. 4254/2014, Α΄85/7.4.2014 ως εξής : «Ακίνητο που εκμισθώνεται για προσωρινή διαμονή του μισθωτή για χρονικό διάστημα μικρότερο των τριάντα (30) ημερών θεωρείται τουριστικό κατάλυμα», καταργουμένων εν τέλει αμφοτέρων των ως άνω διατάξεων -και των αντίστοιχων προβλεπόμενων σε αυτές χρονικών περιορισμών- των άρθρων 2 παρ. 7 του ν. 2160/1993 και 2 παρ. 1 του ν. 4276/2014 ήδη από 1.11.2015, δυνάμει της παρ.4 της υποπαρ. Α3 του άρθρου 2 του ν. 4336/2015, Α΄94/14.8.2015). Ωστόσο, ουδεμία των ως άνω τροποποιήσεων καταλαμβάνει ούτε αφορά στον κρίσιμο χρόνο ένταξης του επίμαχου επενδυτικού σχεδίου στο Ε.Π., ούτε καν στο ελεγχόμενο διάστημα τήρησης μακροχρόνιων υποχρεώσεων (15.1.2009 έως 15.1.2014), μη δυνάμενης να προβληθεί βασίμως, κατ’ εκτίμηση του σχετικού λόγου, τυχόν πρόκληση στην εκκαλούσα σύγχυσης περί του εφαρμοστέου νομοθετικού πλαισίου.Περαιτέρω η εκκαλούσα προβάλλει αντιφατικότητα και έλλειψη αιτιολογίας της προσβαλλομένης. Ωστόσο, από την προσβαλλομένη, με την ειδικότερη αναφορά αυτής στην οικεία έκθεση ελέγχου στην οποία ερείδεται και της οποίας η εκκαλούσα έλαβε έγκαιρα πλήρη γνώση, ασκώντας τα δικαιώματα άμυνάς της, προκύπτει κατά τρόπο σαφή η συλλογιστική του εκδόντος την προσβαλλομένη οργάνου, ως προς τους λόγους που δικαιολογούν την αναλογική επιστροφή μέρους της καταβληθείσας ενίσχυσης, και δη αντιστοίχως της διαπιστωθείσας απόκλισης από τις αναληφθείσες υποχρεώσεις περί διενέργειας τουριστικών μισθώσεων, παρελκούσης ως αλυσιτελούς της περαιτέρω διευκρίνισης του αχρεώστητου ή παράνομου χαρακτήρα της καταβολής, δεδομένου ότι επισύρουν την αυτή συνέπεια της επιβολής της δημοσιονομικής διόρθωσης. Ειδικότερα, η επιστροφή μέρους της ενίσχυσης δικαιολογείται από το ότι και οι 6 κατοικίες είχαν εκμισθωθεί με συνεχόμενη μακροχρόνια μίσθωση, η οποία, όπως σαφώς προκύπτει από την έκθεση ελέγχου και δεν αμφισβητείται από την εκκαλούσα, υπερβαίνει σε κάθε περίπτωση τους 30 μήνες. Ως εκ τούτου, με νόμιμη αιτιολογία η προσβαλλομένη, αφού προσδιόρισε με σαφήνεια την αποδιδόμενη στην εκκαλούσα παρατυπία, συνιστάμενη σε αλλαγή χρήσης της επένδυσης,  έκρινε ότι, σύμφωνα με τις ισχύουσες κατά τον κρίσιμο χρόνο διατάξεις του ν. 2160/1993, τα ανωτέρω ακίνητα δεν θεωρούνται τουριστικά καταλύματα, καθώς αποδεδειγμένα εκμισθώθηκαν για διαμονή του μισθωτή για διάστημα που υπερβαίνει κατά πολύ τις προβλεπόμενες στο νόμο 90 ημέρες (ενίοτε και τα 4 έτη) και άρα η εκκαλούσα μετέβαλε καταφανώς την προβλεπόμενη στο εγκριθέν και επιχορηγηθέν επενδυτικό της σχέδιο χρήση και εκμετάλλευση αυτών, προβαίνοντας σε αστικές μισθώσεις αντί τουριστικών, ως είχε δεσμευθεί. (Ι Τμ. 236/2019, 1253/2016, 636/2015, 3719/2014). Εξάλλου, απορριπτέος τυγχάνει ο λόγος περί παράβασης της αρχής της αναλογικότητας, καθώς εν προκειμένω, μετά τη διαπίστωση της παραβίασης των όρων χορήγησης της ενίσχυσης, νομίμως επιβλήθηκε η συγκεκριμένη δημοσιονομική διόρθωση, για τον προσδιορισμό της οποίας τηρήθηκε προσηκόντως η αρχή της αναλογικότητας, αφού λήφθηκε υπόψη το είδος της παράβασης και η σοβαρότητα της διαπιστωθείσας παρατυπίας που συνίστατο στη μεταβολή της χρήσης των ακινήτων από τουριστικά σε αστικά με τη μακροχρόνια μίσθωση αυτών, η οποία μάλιστα υπερέβαινε κατά πολύ τις 90 ημέρες, δημιουργώντας συνθήκες εκμίσθωσης ίδιες με τις ισχύουσες γενικώς επί αστικών εκμισθώσεων ακινήτων, λαμβανομένης περαιτέρω υπόψη της υπερβαίνουσας το ως άνω νόμιμο όριο διάρκειας εκάστης, ήτοι της  διαπιστωθείσας απόκλισης από το νόμιμο όριο χρόνου τουριστικής εκμίσθωσης για εκάστη κατοικία, προκειμένου ο αριθμητικός προσδιορισμός του προς ανάκτηση ποσού να γίνει αναλογικά, αντί της επιστροφής του συνόλου της επιχορήγησης. Ως εκ τούτου και λαμβανομένης περαιτέρω υπόψη της χρήσης σαφούς μαθηματικού τύπου προς υπολογισμό αναλογικά των προς ανάκτηση ποσών, η επιβολή της συγκεκριμένης δημοσιονομικής διόρθωσης δεν παρίσταται κατά την κρίση του Δικαστηρίου καταφανώς δυσανάλογη προς τον επιδιωκόμενο από τις εν προκειμένω εφαρμοστέες διατάξεις σκοπό ανάκτησης των μη ορθώς διατεθέντων, για την επίτευξη των χρηματοδοτούμενων στόχων, κονδυλίων και αποτροπής της διασπάθισης αυτών (Ι Τμ. 1450/2018, 1007/2017, 1699/2016).Συνακόλουθα, η ένδικη έφεση πρέπει κατά την πλειοψηφούσα άποψη να απορριφθεί και να διαταχθεί η κατάπτωση του κατατεθέντος παραβόλου υπέρ του Δημοσίου, ενώ κατά την μειοψηφούσα άποψη να γίνει δεκτή. 

Η απόφαση (451/2025) του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την αίτηση αναίρεσης κατά της απόφασης επιβολής δημοσιονομικής διόρθωσης και ανάκτησης ποσού 61.601,84 ευρώ από δικαιούχο αγροτουριστικού έργου. Η ανάκτηση επιβλήθηκε λόγω φερόμενης μεταβολής της χρήσης της ενισχυόμενης επένδυσης, καθώς διαπιστώθηκαν μακροχρόνιες μισθώσεις δωματίων (άνω των 90 ημερών), κατά παράβαση του ν. 2160/1993 και των όρων ένταξης. Το Δικαστήριο δέχθηκε την αναίρεση. Έκρινε ότι οι εθνικές διατάξεις που όριζαν ως έναρξη της πενταετίας τη λήξη του έργου ήταν μη εφαρμοστέες (αντίθεση με τον Κανονισμό 1260/1999). Επιπλέον, αποφάνθηκε ότι η εκμίσθωση σε τρίτο δεν συνιστά αυτομάτως σημαντική τροποποίηση της επένδυσης, αλλά απαιτείται κρίση βασισμένη στα κοινοτικά κριτήρια του άρθρου 30 παρ. 4 του Κανονισμού 1260/1999. Συνεπώς, αναιρεί την προσβαλλόμενη απόφαση και αναπέμπει την υπόθεση στο αρμόδιο Τμήμα για επανεξέταση.

Μετατροπή υφιστάμενου λιμενικού έργου σε ξενοδοχειακό λιμένα.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Επιτρέπεται η μετατροπή υφισταμένου λιμενικού έργου σε ξενοδοχειακό λιμένα μόνο εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι προϋποθέσεις του άρθρου 35 παρ.1 του Ν 2160/1993 για τη δημιουργία ξενοδοχειακού λιμένα. (πλειοψ.)

Οργανισμοί Λιμένα. Όροι, προϋποθέσεις και έκταση του δικαιώματος χρήσεως και εκμεταλλεύσεως ζώνης λιμένα. Καταφύγιο τουριστικών σκαφών. Όροι, προϋποθέσεις και αρμοδιότητα για τη δημιουργία του.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η γνωμοδότηση ερευνά και αποφαίνεται, υπό το διδόμενο στη συγκεκριμένη περίπτωση πραγματικό και το πλέγμα των διατάξεων των νόμων 2160/1993, 2932/2001 και 2971/2001 επί των ζητημάτων: α) της εκτάσεως του δικαιώματος του Οργανισμού Λιμένα Ηγουμενίτσας ΑΕ προς χρήση και εκμετάλλευση ζώνης λιμένα και β) των όρων, των προϋποθέσεων και της αρμοδιότητας για τη δημιουργία και λειτουργία καταφυγίου τουριστικών σκαφών.

Τουριστικοί λιμένες. Συμβάσεις παραχώρησης χρήσης και εκμετάλλευσης. Έλεγχος νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η σύμβαση παραχώρησης της δημιουργίας, της χρήσης και της εκμετάλλευσης τουριστικού λιμένα αποτελεί ειδική σύμβαση επί της οποίας εφαρμόζονται αποκλειστικά οι διατάξεις του Ν 2160/1993 και του Α.Κ. Ως εκ τούτου, εφόσον δηλαδή δεν αποτελεί σύμβαση προμήθειας αγαθών, εκτέλεσης δημοσίων έργων ή παροχής υπηρεσιών, δεν υπάγεται σε έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, όπως τα όρια του ελέγχου αυτού προσδιορίστηκαν από τον κοινό νομοθέτη, ανεξάρτητα από τον τρόπο ανάδειξης του φορέα διαχείρισης (κατόπιν διαγωνισμού ή απευθείας). (πλειοψ.)