Συνεκδικαζόμενες υποθέσεις C-475/20, C-476/20, C-477/20, C-478/20, C-479/20, C-480/20, C-481/20, C-482/20
«Προδικαστική παραπομπή – Ελευθερία εγκατάστασης – Περιορισμοί – Τυχερά παίγνια – Παραχωρήσεις της εκμετάλλευσης των μηχανικών, ηλεκτρομηχανικών και ηλεκτρονικών ψυχαγωγικών παιγνίων που διεξάγονται με παιγνιομηχανήματα – Εθνική νομοθεσία η οποία επιβάλλει εισφορά στους παραχωρησιούχους – Αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης»

Η Προδικαστική Προσφυγή του οικονομικού φορέα ασκήθηκε για την ακύρωση της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Γενικού Νοσοκομείου Λαμίας, με την οποία επικυρώθηκε το πρακτικό αξιολόγησης τεχνικών προσφορών και έγινε δεκτή η προσφορά ενός άλλου διαγωνιζομένου. Το αντικείμενο της σύμβασης ήταν η προμήθεια και εγκατάσταση ενός συστήματος αξονικής τομογραφίας 64 τομών, με εκτιμώμενη αξία (χωρίς ΦΠΑ) 403.225,80 ευρώ. Ο προσφεύγων ισχυρίστηκε ότι η αποδεκτή προσφορά του ανταγωνιστή της ελλιπής ως προς ουσιώδη κριτήρια της διακήρυξης, συγκεκριμένα την παράλειψη δήλωσης οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας στο Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Προμήθειας (ΕΕΕΣ), ιδιαίτερα για τον μέσο κύκλο εργασιών συναφών έργων, την απουσία ζημιών τα προηγούμενα έτη και την επάρκεια χρηματοοικονομικών πόρων.

Ο προσφεύγων ζητεί την ακύρωση του κριτηρίου οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας (όρος 2.2.5) της διακήρυξης, το οποίο απαιτεί ασφαλιστήριο συμβόλαιο επαγγελματικής και αστικής ευθύνης ύψους 10.000.000€ (300% του προϋπολογισμού). Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά παροχή υπηρεσιών φύλαξης για 2 έτη (+1 προαιρετικό) στις εγκαταστάσεις της αναθέτουσας αρχής (κτίρια διοίκησης, εργοστάσια, αποθήκες) με προϋπολογισμό 2.773.557,66€. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν ελέγχους εισόδων-εξόδων, περιπολίες και φύλαξη χώρων που φιλοξενούν ευαίσθητο υλικό άμυνας.

Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 28ης Ιανουαρίου 2016 [αίτηση του Tribunale Amministrativo Regionale per il Piemonte (Ιταλία) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως] — Consorzio Artigiano Servizio Taxi e Autonoleggio (CASTA) κ λπ. κατά Azienda sanitaria locale di Ciriè, Chivasso e Ivrea (ASL TO4), Regione Piemonte (Προδικαστική παραπομπή — Δημόσιες συμβάσεις — Άρθρα 49 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ — Οδηγία 2004/18/EΚ — Υπηρεσίες διακομιδής ασθενών — Εθνική νομοθεσία η οποία επιτρέπει στις περιφερειακές υγειονομικές αρχές να αναθέτουν απευθείας και χωρίς διατυπώσεις δημοσιότητας δραστηριότητες διακομιδής ασθενών σε εθελοντικές οργανώσεις που πληρούν τις νόμιμες απαιτήσεις και είναι καταχωρισμένες στο οικείο μητρώο έναντι επιστροφής των πραγματοποιηθεισών δαπανών — Επιτρέπεται)  Διατακτικό 1)Τα άρθρα 49 ΣΛΕΕ και 56 ΣΛΕΕ έχουν την έννοια ότι δεν αντιτίθενται σε εθνική νομοθεσία, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία επιτρέπει στις τοπικές αρχές να αναθέτουν απευθείας υπηρεσίες διακομιδής ασθενών, χωρίς καμία διατύπωση δημοσιότητας, σε εθελοντικές οργανώσεις, υπό τον όρο ότι το νομικό και συμβατικό πλαίσιο εντός του οποίου οι οργανώσεις αυτές ασκούν τη δραστηριότητά τους συμβάλλει πράγματι στην επίτευξη του κοινωνικού σκοπού καθώς και την επίτευξη των σκοπών της αλληλεγγύης και της δημοσιονομικής αποτελεσματικότητας.2)Όταν κράτος μέλος επιτρέπει στις δημόσιες αρχές να προσφεύγουν απευθείας σε εθελοντικές οργανώσεις για την άσκηση ορισμένων καθηκόντων, η δημόσια αρχή που προτίθεται να συνάψει συμβάσεις με τέτοιου είδους οργανώσεις δεν υποχρεούται, δυνάμει του δικαίου της Ένωσης, να προβεί προηγουμένως σε σύγκριση των προσφορών διαφόρων οργανώσεων.  3)Όταν κράτος μέλος, το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα των δημόσιων αρχών να προσφεύγουν απευθείας σε εθελοντικές οργανώσεις για την άσκηση ορισμένων καθηκόντων, επιτρέπει στις οργανώσεις αυτές να ασκούν συγκεκριμένες εμπορικές δραστηριότητες, στο συγκεκριμένο κράτος μέλος απόκειται να θέσει τα όρια εντός των οποίων μπορούν να ασκηθούν οι εν λόγω δραστηριότητες. Εντούτοις, τα όρια αυτά πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εμπορικές δραστηριότητες έχουν εντελώς δευτερεύοντα και υποστηρικτικό της εθελοντικής τους δραστηριότητας χαρακτήρα.

 

Νομιμότητα σχεδίου σύμβασης έργου.(χρηματοοικονομική επάρκεια.) «Εργασίες Αποκατάστασης Δημοτικού και Αγροτικού Δικτύου Δήμου...Με δεδομένα αυτά  και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα ως προς τη νομιμότητα της ελεγχόμενης διαδικασίας:  Με τους διαλαμβανόμενους στο άρθρο 22 Γ περ,   γ΄, δ΄ και ε΄ όρους της επίμαχης διακήρυξης τίθενται ελάχιστες απαιτήσεις χρηματοοικονομικής επάρκειας  που πρέπει να πληρούνται σωρευτικά  από τους  οικονομικούς φορείς, οι οποίοι θα  πρέπει να έχουν ελάχιστη πιστοληπτική ικανότητα  σε ποσοστό 50% επί του προϋπολογισμού του έργου καθώς και ελάχιστο γενικό και ειδικό ετήσιο κύκλο  εργασιών για κάθε ένα από τα τελευταία τρία έτη ύψους 2.400.000 και 1.000.000 ευρώ αντιστοίχως. Οι όροι αυτοί τίθενται πέραν εκείνων που προβλέπονται στο άρθρο 22 Γ α΄ και αντιστοιχούν  στις γενικές απαιτήσεις χρηματοοικονομικής επάρκειας που πρέπει να πληρούν, κατ’ άρθρο 100 παρ. 5 β’ του Κ.Δ.Ε., οι καλούμενες επιχειρήσεις 2ης τάξης του Μ.Ε.Ε.Π. Οι επίμαχοι όροι θέτουν ιδιαιτέρως αυστηρές και σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις ελάχιστης χρηματοοικονομικής επάρκειας σε σύνηθες έργο οδοποιίας,  που  παρίστανται   δυσανάλογες σε σχέση με το αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης και παρακωλύουν υπέρμετρα την πρόσβαση των ενδιαφερομένων στον διαγωνισμό, και δη των επιχειρήσεων 2ης τάξης,  οι οποίες  τύποις  κλήθηκαν να συμμετάσχουν (αυτοτελώς) σε αυτόν..Για τον λόγο αυτό καθίσταται μη σύννομη η ελεγχόμενη διαδικασία στο σύνολό της και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης..).  Η απαίτηση δε  της διακήρυξης να πληρούνται σωρευτικά στο συγκεκριμένο ύψος όλες οι προβλεπόμενες απαιτήσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας (πιστοληπτική ικανότητα, γενικός και ειδικός κύκλος εργασιών) είναι εκείνη που καθιστά τελικώς  δυσανάλογους τους επίμαχους όρους στον επίμαχο διαγωνισμό.

Ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/846/2018

Οι προσφεύγοντες ζητούν την ακύρωση της Διακήρυξης και του εγγράφου διευκρινίσεων της Αναθέτουσας Αρχής, στο πλαίσδιο της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου για χρονικό διάστημα ενός (1) μήνα, με εκτιμώμενη αξία 190.000,00 ευρώ (άνευ ΦΠΑ). Το αντικείμενο της σύμβασης αφορμά πως και βάσει κριτηρίων οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας (όπως ο ελάχιστος κύκλος εργασιών και η πιστοληπτική ικανότητα), καθώς και τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας (π.χ. προϋποθέσεις για σχετικές προηγούμενες συμβάσεις καθαρισμού σε νοσοκομεία). Επίσης, αμφισβητούν συγκεκριμένους όρους της διαδικασίας, όπως ο υπολογισμός της οικονομικής προσφοράς και οι απαιτήσεις για ενεργές συμβάσεις κατά την υποβολή προσφορών.

Ο προσφεύγων οικονομικός φορέας αίτησε με την Προσφυγή του την ακύρωση της υπ' αριθ. 0/2020 απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας, η οποία αφορούσε τον δημόσιο διαγωνισμό με αντικείμενο τη 'Συντήρηση της Επ. Οδού ...' και προϋπολογισμό 806.400,60 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ισχυρίστηκε ότι η αναδόχος εταιρεία δεν πληρούσε τα κριτήρια οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας σύμφωνα με τον όρο 22Γ της Διακήρυξης, καθώς το ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΕΝΤΥΠΟ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ (ΤΕΥΔ) που υπέβαλλε ήταν ελλιπές. Ζητήθηκε η διόρθωση αυτής της παραβάσεως για να εξασφαλιστεί η ενιαία και δίκαιη αντιμετώπιση όλων των διαγωνιζομένων.

Η προσφεύγουσα, ως οικονομικός φορέας που συμμετείχε στον διαγωνισμό, αιτείται την ακύρωση της απόφασης υπ’ αριθμ. 426/2020 της Οικονομικής Επιτροπής της αναθέτουσας αρχής, κατά το μέρος που έκανε δεκτές τις προσφορές των εταιριών «...» και «...» για την ανάθεση του έργου «ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ». Υποστηρίζει ότι οι εν λόγω εταιρίες δεν πληροί τις προϋποθέσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας, καθώς δεν προσέφεραν στο ΤΕΥΔ τους τις απαιτούμενες πληροφορίες (ίδια κεφάλαια, καταθέσεις ή πάγια στοιχεία ύψους 50.000 € και ελάχιστο κύκλο εργασιών 150.000 € για την τελευταία τριετία), οδηγώντας σε παράνομη συμμετοχή τους στον διαγωνισμό.

Αναβάθμιση Ε.Ε.Λ.για άρδευση.(...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: H προσφεύγουσα Α.Α. καθόρισε, ως ελάχιστο επίπεδο για την απόδειξη της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας των προσφερόντων, συγκεκριμένο μέσο ειδικό κύκλο εργασιών (2.500.000,00 ευρώ), για τα τρία (3) προηγούμενα του διαγωνισμού διαχειριστικά έτη. Δεδομένου ότι η προκήρυξη της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας δημοσιεύθηκε το έτος 2023, ως περίοδος αναφοράς, για την απόδειξη της πλήρωσης του τεθέντος κριτηρίου επιλογής, ορίζονται, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Παραρτήματος XII του Προσαρτήματος Α΄ του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, τα διαχειριστικά έτη 2022, 2021 και 2020. Ενόψει τούτων, μη νομίμως η παρεμβαίνουσα ανάδοχος παρέλειψε να υποβάλει οικονομικά στοιχεία για το έτος 2022, το οποίο ως εγγύτερο του χρόνου διεξαγωγής του διαγωνισμού ήταν και το πλέον πρόσφορο για τη διακρίβωση της ευμετάβλητης χρηματοοικονομικής καταλληλότητας των υποψηφίων (βλ. ΕλΣυν Ολομ. 1716/2022 σκ. 29). Λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι ο επίμαχος όρος οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας διατυπώθηκε ορθά και με σαφήνεια στη διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού και ετέθη υπόψη των δυνητικά ενδιαφερομένων φορέων, καθώς και ότι η παρεμβαίνουσα ανάδοχος, μοναδική συμμετέχουσα στη διαγωνιστική διαδικασία, προσκόμισε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πληρούσε τις ελάχιστες προϋποθέσεις χρηματοοικονομικής επάρκειας και για την τριετία 2020 – 2022 (βλ. την από 4.10.2023 υπεύθυνη δήλωση της Γενικής Διευθύντριας της παρεμβαίνουσας αναδόχου και το σχετικό έγγραφο της Επιτροπής του Διαγωνισμού, που εγκρίθηκε με την 284/26.10.2023 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της προσφεύγουσας Α.Α.), το Τμήμα κρίνει ότι η διαπιστωθείσα πλημμέλεια δεν δύναται, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή, να θεωρηθεί στην προκειμένη περίπτωση ως ουσιώδης, καθόσον δεν προκύπτει ότι επέφερε εν τοις πράγμασι στη σχετική αγορά ουσιώδη αλλοίωση των συνθηκών ανταγωνισμού και δεν αναδεικνύεται δι’ αυτής πλήγμα στην αντικειμενική ακεραιότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας (πρβλ. και ΕλΣυν Ολομ. 1716/2022 σκ. 30, 31).	Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση. Ανακαλεί την 361/2023 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου (Η΄ Θερινό Τμήμα) του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Η προσφεύγουσα ζητά την ακύρωση της απόφασης με αριθμό 189/2020, η οποία αποδέχθηκε τις προσφορές των παρεμβαινουσών εταιρειών και ανακήρυξε τη δεύτερη παρεμβαίνουσα ως προσωρινή ανάδοχο του έργου 'Αποκατάσταση βλαβών δικτύων υποδομής οικισμού'. Το έργο περιλαμβάνει αποκατάσταση του οδοστρώματος, αντιπλημμυρική θωράκιση, κατασκευές υπόγειων σωληνώσεων, καθαρισμό και συντήρηση σχαρωτών και δικτύων υποδομής. Η προσφυγή βασίζεται σε ισχυρισμούς για μη συμμόρφωση των παρεμβαινουσών με τα κριτήρια οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας, όπως ορίζονται στη διακήρυξη και τον νόμο.