Στην προδικαστική προσφυγή, η ομόρρυθμη εταιρεία προσφεύγουσα ζητά την ακύρωση της διακήρυξης ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού του καθ’ ου Φορέα, σχετικά με την ανάδειξη αναδόχου για την προμήθεια αναλωσίμων εκτυπωτών (μελανοταινιών, μελανιών, γραφιτών και τυμπάνων) για την Κεντρική Υπηρεσία και άλλες οργανικές μονάδες. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά 201 είδη, εκ των οποίων τα 192 είναι γνήσια αναλώσιμα και τα 9 συμβατά. Η προσφυγή επικεντρώνεται στο γεγονός ότι η διακήρυξη περιλαμβάνει προδιαγραφές που περίκλειουν την υποβολή προσφορών μόνον για γνήσια πρωτότυπα αναλώσιμα, αποκλείοντας τα ισοδύναμα συμβατά ή ανακατασκευασμένα, κάτι που θεωρείται ως περιορισμός του ανταγωνισμού και αντίθετο με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Η προσφεύγουσα επιδιώκει την ακύρωση συγκεκριμένων όρων και απαιτήσεων της Διακήρυξης για τον δημόσιο ανοικτό διεθνή ηλεκτρονικό Διαγωνισμό προμήθειας Διατάξεων Νεφρικής Υποστήριξης (Φίλτρα Μ.Τ.Ν.), με εκτιμώμενη αξία 399.388,56€ (συμπ. ΦΠΑ 13%). Αιτιολογεί ότι οι όροι αυτοί περιορίζουν αθέμιτα τον ανταγωνισμό, καθώς απαιτούν συγκεκριμένους τύπους μεμβρανών που ταυτίζονται με εμπορικά σήματα ορισμένων κατασκευαστών, αποκλείοντας έτσι προϊόντα πιστοποιημένα με CE που κυκλοφορούν νόμιμα στην ΕΕ. Επίσης διαμαρτύρεται ότι οι όροι αυτοί δεν ανταποκρίνονται σε αντικειμενικές ανάγκες, δυσχεραίνοντας ή αποκλείοντας τη συμμετοχή της στον διαγωνισμό.

Οι προσφεύγουσες εταιρείες ζητούν την ακύρωση συγκεκριμένων τεχνικών προδιαγραφών της διακήρυξης που ευνοούν προϊόντα συγκεκριμένων κατασκευαστών (Medtronic και άλλων), αποκλείοντας τον ανταγωνισμό. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την προμήθεια χειρουργικών οργάνων και λαπαροσκοπικού εξοπλισμού για το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο, με προϋπολογισμό 715.000,01€ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ). Οι προσφεύγουσες ισχυρίζονται ότι οι όροι της διακήρυξης είναι αδικαιολόγητα περιοριστικοί, δεν βασίζονται σε επιστημονικά κριτήρια και παραβιάζουν τις αρχές της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, ζητώντας επαναδιατύπωσή τους για να επιτραπεί η συμμετοχή τους.

Ο προσφεύγων οικονομικός φορέας με την επωνυμία «…» ζητεί την ακύρωση της προκηρυχθείσας δημόσιας σύμβασης με αντικείμενο «Προμήθεια καρδιακών βαλβίδων» (εκτιμώμενης αξίας 754.360,00 € πλέον ΦΠΑ 13%) ως προς τις ειδικές τεχνικές προδιαγραφές για τα είδη με α/α 1-8 και 13. Ισχυρίζεται ότι οι εν λόγω προδιαγραφές περιγράφουν «φωτογραφικά» προϊόντα συγκεκριμένων εταιρειών, αποκλείοντας παράνομα τα δικά του προϊόντα που πληρούν τις γενικές προδιαγραφές. Συγκεκριμένα, κατηγορεί ότι οι όροι για γωνίες ανοίγματος πτερυγίων (80°-78°), συγκεκριμένα μεγέθη (π.χ. 17-33mm) ή υλικά κατασκευής (σιλικόνη/τιτάνιος) ταυτίζονται με τεχνικά χαρακτηριστικά μόνο ορισμένων κατασκευαστών, παραβιάζοντας την αρχή του ανταγωνισμού και την Οδηγία 93/42/ΕΟΚ για ιατροτεχνολογικά προϊόντα. Η διαφοροποίηση αυτή καθιστά, κατά τον προσφεύγοντα, τη συμμετοχή του «αδύνατη ή ουσιωδώς δυσχερή».

Ο προσφεύγων με την προδικαστική προσφυγή αιτείται τη μερική ακύρωση απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής σχετικά με την ανάδειξη προσωρινών αναδόχων σε διαγωνισμό προμήθειας αναλωσίμων για εκτυπωτές και γραφικής ύλης. Συγκεκριμένα, ζητά την ακύρωση τμημάτων της απόφασης που αφορούν την ανάδειξη των παρεμβαινουσών εταιρειών ως προσωρινών αναδόχων για τα προϊόντα των Ομάδων Δ΄ (γραφική ύλη) και Α΄/Β΄ (γνήσια μελάνια και τύμπανα), και επιπλέον τον αποκλεισμό τους από τη συνέχιση της διαδικασίας, ενώ αιτείται τη συνέχιση του διαγωνισμού μόνο με τη δική του συμμετοχή. Το συνολικό προϋπολογιζόμενο ποσό της σύμβασης ανέρχεται σε 130.634,62 ευρώ χωρίς ΦΠΑ.

Η προσφεύγουσα ζητεί την ακύρωση ορισμένων όρων της διακήρυξης που αφορούν τεχνικές προδιαγραφές για μηχανήματα τεχνητού νεφρού αιμοδιήθησης. Ειδικότερα, προσβάλλει τους όρους που απαιτούν τα αναλώσιμα υλικά (αρτηριοφλεβικές γραμμές, φύσιγγες σκόνης διττανθρακικών) να μην καλύπτονται από εργοστασιακό απόρρητο κατασκευής. Η προσφεύγουσα υποστηρίζει ότι αυτοί οι όροι περιορίζουν τεχνητά τον ανταγωνισμό, καθώς αποκλείουν νομικά προϊόντα που προστατεύονται από δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, παρόλο που είναι πλήρως συμβατά με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και φέρουν σήμανση CE. Το αντικείμενο της σύμβασης είναι η προμήθεια ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, συγκεκριμένα 5 μηχανημάτων τεχνητού νεφρού αιμοδιήθησης με συνολικό προϋπολογισμό 445.500 ευρώ (συμπ. ΦΠΑ). Η προσφεύγουσα θεωρεί ότι οι όροι ευνοούν συγκεκριμένους κατασκευαστές και εμποδίζουν την ισότιμη συμμετοχή της στον διαγωνισμό.

Προμήθεια ακτινολογικού υλικού:Επιδιώκεται η εν μέρει ανάκληση της 150/2015 πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Μη νομίμως ζητήθηκε με τη διακήρυξη η προμήθεια των ειδών με αριθμ. 18, 19 και 20 με αναφορά σε συγκεκριμένο κατασκευαστή, διότι ακόμη και αν αυτό δικαιολογείται από το αντικείμενο της σύμβασης, μη νομίμως η σχετική παραπομπή δεν συνοδεύθηκε από τον όρο «ή ισοδύναμο», προκειμένου να παρασχεθεί η δυνατότητα να εξετασθούν προσφορές βασιζόμενες σε άλλες ισοδύναμες λύσεις. Ο ισχυρισμός δε της αιτούσας ότι οι συγκεκριμένες απαιτήσεις είναι σύμφωνες με την αρχή της αναλογικότητας, για την επίτευξη του ζητούμενου αποτελέσματος, ήτοι προκειμένου να λειτουργήσουν με ασφάλεια τα αναλώσιμα σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα μηχανήματα για να παραχθεί ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, που αφορά στη διασφάλιση της δημόσιας υγείας είναι απορριπτέος ως αναπόδεικτος. Και τούτο, διότι, δεν προσκομίστηκε κανένα στοιχείο, από το οποίο να προκύπτει ότι τα ήδη υπάρχοντα μηχανήματα στα Νοσοκομεία της Υ.Π.Ε. είναι συμβατά μόνο με τα συγκεκριμένα αναλώσιμα του ιδίου κατασκευαστή. Εξάλλου, περιλαμβάνοντας στην προκήρυξη τον όρο «ή ισοδύναμα» η αναθέτουσα αρχή θα μπορούσε να ελέγξει αν πληρούνται οι τεχνικές προϋποθέσεις άλλων προϊόντων, χωρίς να περιορίζει εξαρχής την προμήθεια σε προϊόντα συγκεκριμένου κατασκευαστή. Πλην όμως το Τμήμα, λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην προκειμένη περίπτωση, δεν υποβλήθηκε καμία ένσταση κατά του κύρους του διαγωνισμού και δεν αποκλείστηκε καμία προσφορά ως μη συμβατή με τις ως άνω τεχνικές προδιαγραφές, κρίνει ότι η προαναφερόμενη πλημμέλεια δεν είναι, εν προκειμένω, ουσιώδης. Περαιτέρω, από τα ως άνω προσκομιζόμενα στοιχεία, που συμπληρώνουν την αιτιολογία της κατακυρωτικής των αποτελεσμάτων του σχετικού διαγωνισμού απόφασης, αφενός μεν αποδεικνύεται η συμμόρφωση με τις αντίστοιχες τιμές του Παρατηρητηρίου Τιμών, όσον αφορά στα είδη με αριθμ. 18, 19, αφετέρου δε αιτιολογείται το συμφέρον των τιμών κατακύρωσης των υπολοίπων επίμαχων ειδών, σύμφωνα με το άρθρο 21 περ. η΄ του π.δ. 118/2007, καθώς αποδεικνύεται ότι αυτές είναι ίδιες ή κατώτερες των αντίστοιχων τιμών που αναγράφονται στα συγκριτικά στοιχεία. Επομένως, ο δεύτερος, τρίτος και τέταρτος λόγος ανάκλησης πρέπει να γίνουν δεκτοί. Ανακαλεί εν μέρει την 150/2015 πράξη του Στ΄ Κλιμακίου

Προμήθεια και ανανέωση αδειών χρήσης προϊόντων λογισμικού στο πλαίσιο της «Microsoft Enterprise Agreement» (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκ. II), η διαδικασία που ακολουθήθηκε για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης (διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση της προκήρυξης) δεν μπορεί να βρει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 269 περ. γ΄ υποπερ. γγ΄, που αναφέρεται στην ύπαρξη λόγων προστασίας αποκλειστικών δικαιωμάτων για τους οποίους συγκεκριμένος μόνο οικονομικός φορέας μπορεί να εκτελέσει τη σύμβαση. Τούτο, διότι ναι μεν η εταιρεία …έχει παρακρατήσει το δικαίωμα κυριότητας επί των προϊόντων για τα οποία παρέχει, στο πλαίσιο των συμβάσεων τύπου Enterprise Agreement, τις άδειες χρήσης, οι οποίες αποτελούν και το κύριο αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, και οι εν λόγω άδειες υπόκεινται πράγματι σε προστασία δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, πλην όμως η επιλογή για χρήση των προϊόντων της εταιρείας …με διατήρηση αποκλειστικών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας από την ανάδοχο επί στοιχείων του τεχνικού φακέλου της σύμβασης, χωρίς να προβλέπεται η μεταβίβαση των δικαιωμάτων αυτών στην Ε.Υ.Δ.Α.Π. Α.Ε. μετά τη λήξη της σύμβασης ή η δυνατότητα της τελευταίας να επεμβαίνει στο δίκτυο, κάνοντας χρήση των στοιχείων του φακέλου χωρίς την άδεια της αναδόχου, οδηγεί κατ΄ ουσία σε προκαθορισμό της διαρκούς επιλογής της ανωτέρω εταιρείας ως αναδόχου και για τις μελλοντικές φάσεις επέκτασης, συντήρησης ή ανανέωσης του πληροφοριακού δικτύου της Ε.ΥΔ.Α.Π., με συνέπεια η εταιρεία …να εμφανίζεται ως μοναδική, έναντι οιουδήποτε άλλου δραστηριοποιούμενου στον ίδιο οικονομικό κλάδο, παρόχου/προμηθευτή των ζητούμενων υπηρεσιών/αγαθών, λόγω του τεχνητού περιορισμού των παραμέτρων της αρχικής σύμβασης. Στον ίδιο χώρο δε (προϊόντα και υπηρεσίες λογισμικού) δραστηριοποιούνται και άλλοι οικονομικοί φορείς, οι οποίοι παρέχουν ισοδύναμα ή παρόμοια αγαθά ή υπηρεσίες με αυτά της…, όπως η δημιουργία αυτόνομων συστημάτων λογισμικού. Περαιτέρω, η διαδικασία ανάθεσης της ελεγχόμενης σύμβασης δύναται να βρει έρεισμα στη διάταξη της περ. ε΄ του άρθρου 269 του ν. 4412/2016, που αναφέρεται στη δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να συνάπτει σύμβαση με το αρχικό ανάδοχο, είτε για τη μερική αντικατάσταση αγαθών ή εγκαταστάσεων είτε για την επέκτασή τους, δοθέντος ότι η πληροφοριακή υποδομή της Ε.Υ.ΔΑ.Π. Α.Ε. βασίζεται σε λογισμικά προϊόντα της εταιρείας…, η δε ενδεχόμενη αλλαγή, στην παρούσα φάση, των εν λόγω προϊόντων με προϊόντα άλλων κατασκευαστών θα υποχρέωνε την επιχείρηση σε ριζικό ανασχεδιασμό των πληροφοριακών δομών της, στην εκ νέου προμήθεια σωρείας προγραμμάτων και νέου εξοπλισμού, στην επανεκπαίδευση του προσωπικού της στα νέα λογισμικά και θα επέφερε μεγάλες τεχνικές δυσχέρειες, λόγω της μεταξύ τους ασυμβατότητας, στην ομαλή και ασφαλή λειτουργία του πληροφοριακού της συστήματος.

Απευθείας διαπραγμάτευση-Προμήθειες. Οι προμήθειες των φορέων του άρθρου 1 παρ. 1(Ν.2286/1995) , στους οποίους συγκαταλέγεται και η αιτούσα …Α.Ε., ως επιχείρηση συνδεδεμένη προεχόντως με Ο.Τ.Α. α΄ και β΄ βαθμού  (βλ. το από 30.6.2011 Πρακτικό της Γενικής Συνέλευσης αυτής ΦΕΚ ΤΑΕ-ΕΠΕ 9117/2011), εγκρίνονται με την ένταξή τους στο Ενιαίο Πρόγραμμα Προμηθειών (Ε.Π.Π.). Η εν λόγω ένταξη, η οποία αποβλέπει στην ύπαρξη κεντρικού προγραμματισμού, διαφάνειας και αντικειμενικότητας, καθώς και στην επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος για το Δημόσιο, μέσω της εξέτασης και αξιολόγησης των υποβαλλόμενων από τους υπόχρεους φορείς προτάσεων και της διαμόρφωσής τους σε συνάρτηση με τις υπόλοιπες προτάσεις, αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας επιλογής ανάδοχου προμηθευτή, η οποία ολοκληρώνεται με τη σύναψη της οικείας σύμβασης προμήθειας. Επομένως, τυχόν παράλειψη ένταξης στο Ε.Π.Π. προμήθειας μη εξαιρούμενης, κατά τις διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 3 εδ. β΄, 5 ΙΙ και 2 παρ.3 εδ. γ΄ του ως άνω ν.2286/1995, από την υποχρέωση αυτή, καθιστά πλημμελή την οικεία διαδικασία ανάδειξης προμηθευτή (βλ. Ε.Σ. VI Τμ. αποφ. 2804, 117/2012, 2235/2011, 3135/2010, 1949/2009, 1465/2009, πρ. 125/2008, 217, 87/2006, 25/2005). (…) Από τη διάταξη, (άρθρο 10 π.δ. 370/95)  που είναι ομοίου περιεχομένου με τις διατάξεις των άρθρων 25 του π.δ/τος 60/2007 (ΦΕΚ Α΄ 64) και 83 παρ. 3 εδαφ. β΄ του ν. 2362/1995 (ΦΕΚ Α΄ 247), συνάγεται ότι η αιτούσα μπορεί να συνάψει σύμβαση προμήθειας με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς να έχει προηγηθεί δημοσίευση σχετικής προκήρυξης, στις περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις της διάταξης του ως άνω άρθρου 5 παρ. 4 του Κανονισμού Ανάθεσής της, οι οποίες, καθώς εισάγουν παρέκκλιση από τον κανόνα του ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού, είναι στενά ερμηνευτέες και το σχετικό βάρος απόδειξης φέρει όποιος τις επικαλείται. Ειδικότερα, η ….Α.Ε. μπορεί να προσφύγει στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης όταν, εκτός των άλλων, για λόγους τεχνικούς (όπως η κατοχή αποκλειστικών τεχνικών μέσων, γνώσεων ή μεθόδων) ή σχετικούς με την προστασία αποκλειστικών δικαιωμάτων, καθίσταται απολύτως αναγκαίο να ανατεθεί η εκτέλεση σε συγκεκριμένο πρόσωπο, το οποίο όμως δεν αρκεί να είναι απλώς ικανό να εκτελέσει την προμήθεια, αλλά απαιτείται να είναι και το μοναδικό έναντι οιουδήποτε άλλου παρέχοντος ανάλογες προμήθειες (πρβλ. ΔΕΚ απόφαση της 18.5.1995, C-57/94, Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας, Συλλογή 1995 σ. Ι-01249, σκέψη 23, ΔΕΚ απόφαση της 3.5.1994, C-328/1992, Επιτροπή κατά Βασιλείου της Ισπανίας, σ. I-1569, σκέψη 15, ΔΕΚ απόφαση της 10.3.1987, C-199/85, Επιτροπή κατά Ιταλίας, Συλλογή 1987, σ. 1039, σκέψη 14). Τούτο, ειδικότερα, σημαίνει ότι δεν αρκεί τα επίμαχα προϊόντα να προστατεύονται από δικαιώματα αποκλειστικότητας, αλλά πρέπει επιπλέον η παρασκευή ή η διανομή τους να είναι δυνατή μόνον από ορισμένο προμηθευτή, προϋπόθεση η οποία πληρούται μόνο για προϊόντα και ιδιοσκευάσματα τα οποία δεν υπόκεινται σε ανταγωνισμό στην αγορά (πρβλ. ΔΕΚ απόφαση της 3.5.1994, C-328/1992, Επιτροπή κατά Βασιλείου της Ισπανίας, σ. I-1569, σκέψη 17). Στην περίπτωση δε αυτή, πρέπει να αποδεικνύεται, με πλήρη και ειδική αιτιολογία, που πρέπει να προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η μοναδικότητα του επιλεγέντος προμηθευτή, υπό την έννοια αφενός της μη ύπαρξης παρόμοιων με το συγκεκριμένο προϊόντων, δυνάμενων να εξυπηρετήσουν εξίσου αποτελεσματικά τις ανάγκες της αναθέτουσας αρχής, αφετέρου της, για λόγους σχετιζόμενους με την προστασία δικαιωμάτων αποκλειστικότητας, μη ύπαρξης ανταγωνιστικών κατασκευαστών ή προμηθευτών του ζητούμενου προϊόντος (πρβλ. Ε.Σ. IV Τμ. πρ. 49/2012, 78, 239/2011, 176, 177/2009), διαφορετικά η διαδικασία της απευθείας ανάθεσης δεν είναι νόμιμη (πρβλ. Ε.Σ. VI Τμ. πρ. 77, 156/2008, 263/2007, 186, 187, 188, 189, 190, 191/2006).