ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: Ζητείται η ανάκληση της 8/2015 πράξης (.....)Για το λόγο αυτό πρέπει να γίνει δεκτό ότι πρόκειται για εκτέλεση έργου, όπως άλλωστε ρητά αναφέρεται και στο άρθρο 6 της προαναφερόμενης προγραμματικής σύμβασης. Η σύμβαση,  βέβαια, έχει μικτό χαρακτήρα,  κατά το μέρος που με αυτήν προβλέπεται η προμήθεια και τοποθέτηση των προαναφερθέντων υλικών (βλ. σκέψη ΙΙΙ Β), το οποίο, όμως, έχει προφανώς παρακολουθηματικό χαρακτήρα και δεν μεταβάλλει τη φύση αυτής ως σύμβασης δημοσίου έργου, δεδομένου ότι εκείνο το χαρακτηριστικό που είναι κύριο, αποτελεί δηλαδή τον κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίον διαρθρώνεται όλη η σύμβαση και προσδιορίζεται στο πλαίσιο της αντικειμενικής εξέτασής της, με βάση τις ουσιώδεις υποχρεώσεις που υπερισχύουν, είναι η ολική ανακατασκευή του σταδίου. Κατά συνέπεια, το Τμήμα κρίνει ότι, εν προκειμένω, εφαρμοστέες ήταν αποκλειστικά οι διατάξεις του Κ.Δ.Ε., εν όψει του ύψους της προϋπολογισθείσας δαπάνης, το οποίο είναι κατώτερο του ποσού των 5.186.000 ευρώ, που ορίζεται ως όριο άνω του οποίου εφαρμογή έχουν οι διατάξεις της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, η δε διαγωνιστική διαδικασία έπρεπε να διενεργηθεί με βάση το σχετικό πρότυπο τεύχος διακηρύξεων.Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη, κατά το μέρος που αφορά στην καταβολή του αντιστοιχούντος σε γενικά έξοδα και εργολαβικό όφελος ποσού 5.003,75 ευρώ στον προαναφερόμενο ανάδοχο είναι μη νόμιμη. Τούτο, διότι το ως άνω αντικείμενο δημοπράτησης, ήτοι κατά κύριο λόγο ο χρωματισμός των εξωτερικών επιφανειών των κτιρίων του Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, δεν εμπίπτει στην έννοια του δημοσίου έργου, όπως αυτό προσδιορίζεται στο νόμο, αφού για την εκτέλεση των εργασιών αυτών δεν απαιτείται τέτοιου βαθμού εξειδικευμένη τεχνική γνώση ή τέτοιου είδους τεχνική επέμβαση, ώστε να μπορούν να χαρακτηριστούν δημόσιο έργο, αλλά δύνανται να εκτελεστούν προσηκόντως, υπό την καθοδήγηση και επίβλεψη από την αρμόδια Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Ιδρύματος, από τεχνίτες με συνήθεις γνώσεις και συνήθη εργαλεία. Άλλωστε, αντικείμενο δημοπράτησης δεν αποτέλεσε η μόνιμη κατασκευή μεταλλικών ικριωμάτων, κατά τρόπον ώστε να καταστούν συστατικά του εδάφους, αλλά απλώς η πρόσκαιρη τοποθέτηση σιδηροκατασκευών με δάπεδα εργασίας από μαδέρια (σκαλωσιές), προκειμένου οι τεχνίτες να μπορούν να εκτελέσουν τις προβλεπόμενες εργασίες χρωματισμού, προβλέφθηκε δε ρητά η αποσυναρμολόγηση αυτών μετά την ολοκλήρωση των εργασιών.

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης- αίτηση ανάκλησης:..Με τα δεδομένα αυτά και όσα εξετέθησαν στη μείζονα σκέψη της παρούσας και δοθέντος ότι στην κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση ουδείς ισχυρισμός περί των λοιπών ανωτέρω υπό ΙV. Β. 3. εργασιών διαλαμβάνεται, το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει η κρινόμενη αίτηση καθώς και η υπέρ  αυτής παρέμβαση να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη  πράξη, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή κλειστού  γυμναστηρίου στην ...».   Δεν ανακαλεί την 69/2015 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου στην ...».   

Περαιτέρω, από την μελέτη με τίτλο “ΜΕΛΕΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΜΕ ΛΕΩΦΟΡΟ ΣΧΙΣΤΟΥ” προκύπτει ότι το εν λόγω έργο αποτελείται από ένα σύστημα οδών που θα ενώνουν το Πέραμα με την Λεωφόρο Σχιστού και ότι μέρος αυτού του συστήματος είναι και το επίδικο τμήμα. Μάλιστα με την υπ’ αριθμ. ΔΜΕΟ/η/1640/22.12.1995 απόφαση του Γενικού Διευθυντή του ΥΠΕΧΩΔΕ με τίτλο “Έγκριση Οριστικής Μελέτης Κυκλοφ. Διάταξης και Οδοποιίας 2ης ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ με Λεωφ. ΣΧΙΣΤΟΥ” εγκρίθηκε η μελέτη του όλου έργου. Ο προϋπολογισμός δε του συνόλου του έργου είναι 4.500.000.000 δραχμές. Με τα δεδομένα αυτά, (δηλαδή ότι το δημοπρατούμενο τμήμα του επίδικου οδικού έργου προϋπολογισμού δαπάνης 800.000.000 δραχμών αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου έργου με συνολικώς προϋπολογιζόμενη δαπάνη 4.500.000.000 δραχμών, και περιλαμβάνεται στην ενιαία μελέτη ολοκλήρου του έργου), το επίδικο έργο εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παραπάνω οδηγίας, καθώς και της οδηγίας 89/665/ΕΟΚ του Συμβουλίου, και επομένως έχουν εν προκειμένω εφαρμογή οι διατάξεις του ν. 2522/1997.(...)3.Εάν διαπιστωθούν λάθη ή παραλείψεις σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας μπορεί να ακυρωθεί μερικά η διαδικασία της δημοπρασίας και, ή να αναμορφωθεί ανάλογα το αποτέλεσμα της δημοπρασίας απ’ την αρμόδια για την έγκριση Αρχή ή να διαταχθεί η επανάληψη της δημοπρασίας από το σημείο που έγινε το λάθος ή η παράλειψη. Ακύρωση της δημοπρασίας επέρχεται επίσης αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία ισχύος των προσφορών και δεν συντρέχει περίπτωση εφαρμογής της παραγράφου 5”. Κατά την έννοια των τελευταίων αυτών διατάξεων, εάν έχουν εμφιλοχωρήσει σφάλματα στην εν γένει διαδικασία διεξαγωγής δημοπρασίας δημοσίου έργου, στα οποία περιλαμβάνονται και τα λογιστικά λάθη ή οι διαφορές και αντιφάσεις μεταξύ των αριθμητικών και των γραφικών παραστάσεων των προδιαγραφών της υπηρεσίας σχετικά με το δημοπρατούμενο έργο, που επηρέασαν την προσφορά των διαγωνιζομένων και είχαν επιπτώσεις στη διαμόρφωση της κρίσεως για την ανάδειξη του τελικού μειοδότη, πρέπει η αρμόδια αρχή να ακυρώσει τη δημοπρασία και να διατάξει την επανάληψή της από το σημείο όπου εχώρησε η παρατυπία (ΣτΕ 1840/92). Εάν όμως πρόκειται για πρόδηλο σφάλμα, από το οποίο δεν μπορεί να προκύψει καμμιά λογική αμφιβολία στους διαγωνιζομένους ως προς το ποιά είναι η αναγραφόμενη τιμή, και επομένως δεν μπορούσε να επηρεάσει την διαμόρφωση της προσφοράς των διαγωνιζομένων τότε ισχύει το πρόδηλο νόημα της διατάξεως αυτής.

Κτιριακό έργο. Εμπειρία σε προκατασκευές κτιρίων Η εμπειρία του ΧΠ, μεμονωμένου στελέχους ενός εκ των μελών της αναδόχου κοινοπραξίας δεν αρκεί για να θεωρηθεί ότι η εταιρεία μέλος αυτής διαθέτει αυτοτελώς, ως τεχνική και οικονομική μονάδα, την απαιτούμενη από τη διακήρυξη πρόσθετη τεχνική ικανότητα για την εκτέλεση του επίμαχου έργου. Εξάλλου, η ανάδοχος δεν επικαλείται συμφωνία συνεργασίας με άλλο νομικό πρόσωπο, που να διαθέτει την ικανότητα αυτή. Τέλος, ακόμα και αν ήθελε κριθεί ότι ο σχετικός όρος της διακήρυξης, με βάση τον οποίο απαιτείται συνεργασία αποκλειστικά με νομικό πρόσωπο, έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 47 παρ. 2 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (EE L 134), η οποία όμως δεν εφαρμόζεται εν προκειμένω λόγω του ύψους του προϋπολογισμού του επίμαχου έργου, αλλά και τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού, καθώς αποκλείει τη συνεργασία με φυσικό πρόσωπο εργολήπτη δημοσίων έργων και πάλι η ανάδοχος δεν προσκομίζει, συνταχθέν πριν την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού, συμβολαιογραφικό έγγραφο, με το οποίο να αποδεικνύεται η συνεργασία με τυχόν ατομική επιχείρηση που διαθέτει το ανωτέρω στέλεχος ενός μέλους της.

Υπερημερία κύρίου του έργου.Ο ανάδοχος υποχρεώνεται να εκτελεί το έργο σύμφωνα με τη σύμβαση και τα λοιπά συμβατικά στοιχεία, χωρίς να δικαιούται ιδιαίτερης αμοιβής ή αποζημίωσης για εργασίες πέραν των συμβατικών, οι οποίες έγιναν χωρίς έγγραφη εντολή της διευθύνουσας υπηρεσίας. Εξάλλου, σε περίπτωση υπερημερίας του κυρίου του έργου, ως προς τις συμβατικές του υποχρεώσεις, γεννάται μόνο δικαίωμα του αναδόχου προς αποζημίωση για τις θετικές ζημίες που προκαλούνται ύστερα από επίδοση σχετικής έγγραφης όχλησης και δεν γεννάται δικαίωμα αυτού να υποκαταστήσει τον κύριο στην εκτέλεση των οφειλομένων από αυτόν ενεργειών, εκτός εάν κάτι τέτοιο προβλέπεται ρητά από τη σύμβαση ή υπάρχει σχετική έγγραφη εντολή της διευθύνουσας υπηρεσίας.

Όταν δηλαδή κύριος του έργου είναι άλλο, πλην του Δημοσίου, νομικό πρόσωπο, η επί της προσφυγής απόφαση του διοικητικού εφετείου, όπως άλλωστε και η επί της αιτήσεως θεραπείας απόφαση του επιληφθέντος υπουργού, αφορά μόνο τις σχέσεις μεταξύ του νομικού αυτού προσώπου και του αναδόχου και δεν συνεπάγεται την επίρριψη στο Ελληνικό Δημόσιο των υποχρεώσεων που βαρύνουν το νομικό πρόσωπο έναντι του αναδόχου (βλ. ΣτΕ 3148, 1529/2004, 2530/1991 επτ. κ.ά.). Εξάλλου, στην εφαρμοστέα εν προκειμένω διάταξη του άρθρου 3 εδάφιο α΄ του ως άνω ν. 1418/1984 ορίζεται ότι «εργοδότης» ή «κύριος του έργου» είναι το Δημόσιο ή άλλο νομικό πρόσωπο του δημοσίου τομέα για λογαριασμό του οποίου καταρτίζεται η σύμβαση ή κατασκευάζεται το έργο.

Παράταση προθεσμίας εκτέλεσης έργου.(….) Μπορεί να παραταθεί η προθεσμία και όταν η καθυστέρηση οφείλεται σε αποκλειστική υπαιτιότητα του αναδόχου, οπότε και εγκρίνεται χωρίς αναθεώρηση για το σύνολο ή μέρος των υπολειπομένων εργασιών. Η υπέρβαση της προβλεπομένης από την οικεία σύμβαση προθεσμίας, εκ μέρους της αιτούσης, αρκούσε για την επιβολή της ποινικής ρήτρας (πρβλ. ΣτΕ 2798/1998), χωρίς να απαιτείται η συνδρομή άλλων προϋποθέσεων, όπως η σύνταξη πίνακα διαχωρισμού εργασιών, η οποία, πάντως, αναφέρεται σε άλλο στάδιο εκτελέσεως της συμβάσεως και δη στην διαδικασία χορηγήσεως παρατάσεως της προθεσμίας εκτελέσεως αυτής χωρίς αναθεώρηση (βλ. και ΣτΕ 3114/2011). (…) το ποσό της αναθεώρησης ύψους 14.077.043 δρχ., που συνυπολογίστηκε προκειμένου να εξευρεθεί η μέση ημερήσια αξία του έργου και, εν συνεχεία, το ύψος της ποινικής ρήτρας, αντιστοιχεί στην κατ’ άρθρ. 10 παρ. 1 του ν. 1418/1984 προβλεπόμενη τριμηνιαία αναθεώρηση, η οποία αποτελεί μέρος του εργολαβικού ανταλλάγματος, και όχι σε αυτήν που τυχόν χώρησε συνεπεία χορηγήσεως παρατάσεως της προθεσμίας εκτελέσεως της συμβάσεως και η οποία ρητώς εξαιρείται από τον συνυπολογισμό των σχετικών ποσών, βάσει του άρθρ. 36 παρ. 9 εδ. β΄, προκειμένου να υπολογιστεί το ύψος της ποινικής ρήτρας. Εξάλλου, καθό μέρος με τον λόγο αυτό, προβάλλεται ότι ομοίως δεν έπρεπε να συνυπολογιστεί ο Φ.Π.Α., πρέπει να γίνει δεκτός, δεδομένου ότι ο φόρος αυτός επιρρίπτεται στον αντισυμβαλλόμενο, δηλαδή, εν προκειμένω, τον Δήμο και, συνεπώς, δεν επιβαρύνει το κόστος του έργου (βλ. ΣτΕ 205/2008 7μελής).

Μερικά δεκτή η αναίρεση (αναιρεί εν μέρει την αριθμ. 73/2008 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων).

Δημόσια έργα. Μειοδοτικός διαγωνισμός. Ανάδειξη αναδόχου κατασκευής ενός δημοσίου έργου. Εφαρμογή προβλεπόμενου μαθηματικού τύπου υπό του Ν.2576/98. α) Στην περίπτωση που σε δημόσιο μειοδοτικό διαγωνισμό, για την ανάθεση της κατασκευής ενός δημοσίου έργου, υποβλήθηκε μία μόνο έγκυρη προσφορά, δεν είναι δυνατή η εφαρμογή του, υπό του Ν.2576/98 και των κατ εξουσιοδότησή του εκδοθεισών, Δ17α/08/16/Φ.Ν.402/10-2-98 (Β 116), Δ17α/10/65/Φ.Ν.402/ 12-8-98 (Β 835) και Δ17α/07/37/Φ.Ν.402/3-7-2000 (Β 887), αποφάσεων του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, προβλεπόμενου μαθηματικού τύπου. β) Η ανάθεση της κατασκευής ενός δημοπρατηθέντος έργου, μπορεί να γίνει στον εργολάβο που έδωσε τη μοναδική έγκυρη προσφορά, εφόσον κρίνεται ικανοποιητική από τον κύριο του έργου.

Συμπληρωματική Σύμβαση:Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή Γέφυρας …», λόγω μη ορθής σύνταξης του προϋπολογισμού αυτής και κατ’ επέκταση του σχετικού Α.Π.Ε., καθόσον στον ελεγχόμενο 2ο Α.Π.Ε. μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται στο κόστος της συμπληρωματικής σύμβασης ποσό με την  αιτιολογία «ΑΜΟΙΒΗ ΣΤΡΑΤΟΥ», διότι η σχετική δαπάνη δεν αντικατοπτρίζει εργασίες που πρόκειται να εκτελέσει ο ανάδοχος του έργου στο πλαίσιο της συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποτελούν την αποζημίωση του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίου Ξηράς για τις εργασίες έρευνας και εκκαθάρισης από την ύπαρξη πυρομαχικών του χώρου εκτέλεσης των εργασιών και γι’ αυτό το λόγο, προβλέπεται η σύναψη άλλης σύμβασης μεταξύ της Προϊσταμένης Αρχής και του Γενικού Επιτελείου Στρατού, δυνάμει της οποίας το ΤΕΝΞ θα αναλάβει έναντι του ανωτέρω ανταλλάγματος την έρευνα και εκκαθάριση της περιοχής. Περαιτέρω, σημειώνεται ότι, δεδομένου ότι η πληρωμή των ποσών που περιέχονται στον Α.Π.Ε. μπορεί να γίνει μόνο προς τον ανάδοχο μέσω των προβλεπόμενων στο άρθρο 53 του ν. 3669/2008 πιστοποιήσεων των εκ μέρους του εκτελούμενων εργασιών, δεν είναι δυνατό να πιστοποιηθούν, ως εκτελεσθείσες από τον ανάδοχο, εργασίες που θα εκτελέσει μη συμβαλλόμενο στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση πρόσωπο