ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Αίτηση ανάκλησης της 121/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,(...)Περαιτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση, η ως άνω τροποποίηση ευρίσκει έρεισμα στις διατάξεις των άρθρων 35 παρ. 1 και 36 παρ. 1 της διακήρυξης και της αρχικής σύμβασης, οι οποίες, όπως και η σύμβαση αυτή στο σύνολό της, έχουν ήδη κριθεί νόμιμες με την 295/2014 πράξη του Ε’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά τον προσυμβατικό έλεγχο και δεν υφίσταται πλέον πεδίο επανελέγχου, επ’ ευκαιρία της κρίσης επί της επίμαχης τροποποιητικής σύμβασης, της νομιμότητας των διατάξεων αυτών. Οι διατάξεις δε αυτές παρέχουν ρητά τη δυνατότητα στον ....... να επιφέρει τροποποιήσεις στο συμβατικό αντικείμενο σε ποσοστό έως 50% του αρχικού συμβατικού οικονομικού αντικειμένου. Κατά συνέπεια, η επίμαχη σύμβαση, με την οποία προβλέπεται η μεταβολή εκτέλεσης τμήματος του έργου με επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου σε ποσοστό 1,87%, βρίσκει έρεισμα στα ανωτέρω άρθρα της διακήρυξης και της αρχικής σύμβασης και τελεί σε συμφωνία με αυτά, δεδομένου μάλιστα ότι ουδεμία άλλη μεταβολή του συμβατικού τιμήματος δεν τέθηκε υπόψη του Δικαστηρίου ούτε προκύπτει ότι έχει επέλθει βάσει των ως άνω διατάξεων. 

Ανακαλεί την 121/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Εάν ο νομοθέτης με τον όρο «μεταβολή γνωστικού αντικειμένου» συμπεριλαμβάνει και την προσθήκη νέας επιστημονικής γνωστικής περιοχής και μάλιστα στη βαθμίδα του Καθηγητή, όπου δεν προβλέπεται διαδικασία κρίσης. (...) Η διάταξη του άρθρου 79 του ν.4310/2014 αφορά όλα τα μέλη ΔΕΠ ΑΕ, στα οποία συγκαταλέγονται και οι υπηρετούντες στη βαθμίδα του Καθηγητή ΑΕΙ. Στον όρο «μεταβολή» προφανώς εμπεριέχεται και η προσθήκη ενός ακόμη νέου γνωστικού αντικειμένου σε ήδη υπάρχον, υπό την προϋπόθεση όμως ότι η προσθήκη αυτή εδράζεται στο διδακτορικό, συγγραφικό, ερευνητικό κ.λπ. έργο του αιτούντος τη μεταβολή μέλους του ΔΕΠ. Η πλήρωση όμως της προϋποθέσεως συνιστά τεχνική κρίση και όχι νομική.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η ανωτέρω αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής σύμβασης αφορά σε μεταβολές του φυσικού της αντικειμένου, που προέκυψαν κατά την εκτέλεσή της, σε μετάθεση του συνολικού συμβατικού χρόνου παράδοσης των προμηθειών της σύμβασης και των συναφών υπηρεσιών εγκατάστασής τους αλλά και σε μεταβολές - παρατάσεις του χρονοδιαγράμματος των τμηματικών παραδόσεων και πληρωμών που προβλέπονται στη σύμβαση, κατ’ εφαρμογή των σχετικών διατάξεων του ν. 4412/2016, καθώς και σε μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης κατά το ποσό των 104.760,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.. Με τα δεδομένα αυτά ενόψει του ότι η κατά το ποσό των 104.760,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της σύμβασης (279803/32/29.9.2021), είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής, που ήταν 3.914.389,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου (ύψους 135.000,00 ευρώ) που θέτει το άρθρο 5 του ν.4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ περαιτέρω και οι προπαρατεθείσες επιμέρους τροποποιήσεις του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλουν τη συνολική φύση της το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα για έλεγχο τροποποίηση της ανωτέρω αρχικής ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, δηλαδή δεν εισάγει σ’ αυτή ουσιώδεις τροποποιήσεις, και, επομένως, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 1, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο Κλιμάκιο.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη σκέψη 4 της παρούσας, η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποίηση συνιστά ενεργοποίηση σχετικού όρου του άρθρου 3 παρ. 12 της 002Α/2017 σύμβασης, ο οποίος προβλέπει τη δυνατότητα της αναθέτουσας Αρχής να αντικαταστήσει 450 εκ των 1.950 ΟΝΥΠΑΣ 3ης γενεάς με αντίστοιχο αριθμό ΟΝΥΠΑΣ θερμικού τύπου, χωρίς μεταβολή του συμβατικού τιμήματος. Ο όρος δε αυτός έχει ελεγχθεί και έχει κριθεί νόμιμος με την 851/2017 Απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Περαιτέρω, η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης δεν επιφέρει μεταβολή της συνολικής φύσης της σύμβασης και δεν συνεπάγεται επαύξηση του αρχικού οικονομικού αντικειμένου. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το υποβληθέν σχέδιο 1ης τροποποίησης της 002Α/2007 σύμβασης εκφεύγει του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις των άρθρων 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020 και 132 παρ. 6 περ. β΄ και 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016, καθόσον πρόκειται για τροποποίηση που προβλέπεται σε σαφή, ακριβή και ρητή ρήτρα αναθεώρησης της αρχικής σύμβασης

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου τροποποίησης της … σύμβασης της εταιρείας με την επωνυμία «…» με αντικείμενο «Υπηρεσίες Υποστήριξης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας»(....)Τέλος, η προσαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης με τις ελεγχόμενες συμπληρωματικές υπηρεσίες, εξεταζόμενη σε συνδυασμό με την παράταση της διάρκειας της σύμβασης για 4 μήνες κατ` ανώτατο όριο, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θα είχε οδηγήσει στην σύναψη σύμβασης με διαφορετικό ανάδοχο, αν είχε αποτελέσει μέρος του αντικειμένου του αρχικού διαγωνισμού, ούτε, άλλωστε, οδηγεί σε μεταβολή του χαρακτήρα της αρχικής σύμβασης.Δεν κωλύεται η σύναψη του σχεδίου τροποποίησης της …/29.4.2020 σύμβασης της εταιρείας με την επωνυμία «…» με αντικείμενο «Υπηρεσίες Υποστήριξης Διαχείρισης Απορριμμάτων στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας».

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΚΛ.Ζ/147/2020.

Εξέταση νομιμότητας του σχεδίου τροποποίησης υπ’ αριθ.3 της Σύμβασης 034Α/03, μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της κοινοπραξίας ΝΗΙ, για την προμήθεια ελικοπτέρων ΝΗ-90.(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
Από τα διδόμενα από την αρμόδια υπηρεσία στοιχεία προκύπτει ότι έχουν τηρηθεί η διαδικασία και οι τύποι που προβλέπονται στο νόμο για την τροποποίηση της Σύμβασης, σύμφωνα με το άρθρο 66 παρ.2 του ΠΔ 284/1989, οι δε τροποποιήσεις δεν απολήγουν σε ουσιαστική μεταβολή του συμβατικού αντικειμένου ούτε αντιβαίνουν σε κανόνες δημόσιας τάξης. Εκτιμάται ότι ως προς το σχέδιο τροποποίησης υπ’ αριθ.3 της Σύμβασης 034Α/03 και κατά το μέρος που δεν αφορά σε τεχνικές κρίσεις συντρέχει αρμοδιότητα του Ν.Σ.Κ. να γνωμοδοτήσει κατ’ άρθρο 66 παρ.2 του ΠΔ 284/1989, η δε σκοπούμενη τροποποίηση παρίσταται νόμιμη.

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ - Προμήθεια και εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών και ολοκληρωμένου συστήματος τηλεμετρίας (...) η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020, που οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο, έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα και ερμηνεύεται μεν αυτόνομα, πλην όμως υπό το φως των κατευθύνσεων της παρ. 6 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον προσυμβατικό έλεγχο να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό έλεγχο και α) έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των ήσσονος σημασίας τροποποιήσεων (de minimis) της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 ή β) συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού, καθώς και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η ανωτέρω αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της 2337/26.7.2022 αρχικής σύμβασης αφορά σε μεταβολή (μείωση) του φυσικού της αντικειμένου, που προέκυψε κατά την εκτέλεσή της, καθώς και σε συνακόλουθη μεταβολή (μείωση) του οικονομικού αντικειμένου αυτής κατά το ποσό των 41.225,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Με τα δεδομένα αυτά και εν όψει του ότι η κατά το ποσό των 41.225,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της ως άνω αρχικής σύμβασης είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής που ανερχόταν στο ποσό των 3.074.725,45 ευρώ πλέον ΦΠΑ και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου, ύψους 209.000,00 ευρώ, που θέτει το άρθρο 5 του ν. 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από μη κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ, περαιτέρω και η προπαρατεθείσα τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλει τη συνολική φύση της, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το υποβληθέν για έλεγχο σχέδιο τροποποίησης της 2337/26.7.2022 αρχικής και ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, ήτοι δεν εισάγει σ’ αυτήν ουσιώδεις τροποποιήσεις, ως εκ τούτου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 3 και 4, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο παρόν Κλιμάκιο.

Προγραμματική σύμβαση.. Με τα δεδομένα αυτά και από το προπαρατεθέν περιεχόμενο της ελεγχόμενης σύμβασης προκύπτει ότι δεν πρόκειται περί προγραμματικής σύμβασης, καθώς οι συμβαλλόμενοι δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία, συμπράττοντας ισόρροπα για την από κοινού εξυπηρέτηση ενός δημόσιου σκοπού, καθόσον αποσκοπούν ο μεν Δήμος - η κύρια συμβολή του οποίου περιορίζεται στη συνολική κάλυψη του συμβατικού κόστους – στην υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου, το δε Πανεπιστήμιο ... στη λήψη της αντιπαροχής για την εκ μέρους του υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου. Στην ερμηνευτική αυτή εκδοχή συνηγορεί αφενός μεν η επιβάρυνση του ποσού του προϋπολογισμού της σύμβασης με Φ.Π.Α., ο οποίος επιβάλλεται στις δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, όχι όμως και στις προγραμματικές συμβάσεις, αφετέρου δε το γεγονός ότι η υλοποίηση του συμβατικού αντικειμένου δεν προϋποθέτει την περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, αλλά εξαντλείται στην εκτέλεση αυτής (VII Τμ. Πρ. 29/2015, Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. Πρ. 12/2016, 350/2015). Εξάλλου, αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν είναι η εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος, όπως αβασίμως ισχυρίζεται ο Δήμος, αλλά η σύνταξη μελέτης για την κατάρτιση Σ.Ο.Α.Π. (πολεοδομικού σχεδίου με πρόγραμμα δράσης σε διάφορους τομείς), καθόσον πρόκειται περί συνδυασμού κεκτημένων γνώσεων (πολεοδομικών, ρυμοτομικών, κοινωνικών και οικονομικών) για την αντιμετώπιση ενός μεμονωμένου πρακτικού ζητήματος με συγκεκριμένο αντικείμενο (ανάπτυξη της πόλης της ...), που στερείται του αναγκαίου σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.1514/1985 στοιχείου της πρωτοτυπίας (Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. πρ. 373, 295, 281, 280/2013, 55, 266, 324/2014, 305/2015). Συνεπώς η ελεγχόμενη σύμβαση, όπως βασίμως προβάλλεται από τον Επίτροπο, συνιστά στην πραγματικότητα κοινή εξ επαχθούς αιτία σύμβαση απευθείας ανάθεσης μελέτης, για τη σύναψη της οποίας δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, ούτε άλλωστε ο Δήμος ισχυρίζεται ότι συντρέχει κάποια από τις περιοριστικά αναφερόμενες στο άρθρο 10 του ν. 3316/2005 περιπτώσεις, στις οποίες είναι επιτρεπτή η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου ότι το ελεγχόμενο ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί, διότι με την 1/2013 Πράξη του Επιτρόπου του Δήμου Αθηναίων κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης ‘‘ομοίου αντικειμένου’’ μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και του Πανεπιστημίου ... πρέπει να απορριφθεί το μεν ως αναπόδεικτος, το δε διότι η επικαλούμενη ως άνω Πράξη δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της επίμαχης δαπάνης, καθόσον αφορά σε διαφορετικά πραγματικά ζητήματα και ως εκ τούτου δεν δεσμεύει ούτε τον αρμόδιο για τον προληπτικό έλεγχο δαπανών του Δήμου ... Επίτροπο, ούτε  το Κλιμάκιο.

Η Πράξη 190/2025 του ΣΤ’ Κλιμακίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας του νέου σχεδίου σύμβασης μεταξύ της «Κοινωνία της Πληροφορίας Μ.Α.Ε.» (ΚτΠ Μ.Α.Ε.) και του οικονομικού φορέα «.. Α.Ε.» για την προμήθεια «Σύστημα παρακολούθησης επαγγελματικών οχημάτων και εμπορευματοκιβωτίων». Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε λόγω μεταβολής στο πρόσωπο του αρχικού αναδόχου. Η μεταβολή προέκυψε από εταιρικό μετασχηματισμό (απόσχιση του Κλάδου Α' δημόσιων έργων του αρχικού αναδόχου «.. Α.Β.Ε.Τ.Ε.») και απορρόφησή του από τη νέα εταιρεία «.. Α.Ε.», η οποία αποτελεί 100% θυγατρική. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι αυτή η καθολική διαδοχή δεν συνιστά ουσιώδη μεταβολή των όρων του διαγωνισμού, καθώς ο νέος ανάδοχος πληροί όλες τις προϋποθέσεις συμμετοχής και παρέχει τις ίδιες εγγυήσεις. Ως εκ τούτου, αποφάνθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης.

Μη νόμιμη η καταβολή δαπάνης για αμοιβή σε ιδιωτική εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών καθαρισμού των χώρων  Νοσοκομείου και τριών (3) Κέντρων Υγείας, κατόπιν αναθέσεως με διαπραγμάτευση, μετά από κήρυξη ως άγονου του διενεργηθέντος ανοιχτού διαγωνισμού και προκήρυξης επαναληπτικού ομοίου και μέχρι της διαδικασίας ολοκλήρωσης αυτού, καθόσον η ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών έγινε με μηνιαίο τίμημα που υπερέβαινε την αντίστοιχη μηνιαία προυπολογιζόμενη δαπάνη τόσο του αρχικού όσο και του επαναληπτικού διαγωνισμού κατά 6.078 ευρώ, χωρίς να αιτιολογείται από την άποψη των αρχών της χρηστής και οικονομικής διαχείρισης και οικονομικότητας κατ’άρθρο 1 του ν.2362/1995, όπως ισχύει, ενώ μπορούσε να το διαπραγματευτεί, παρά το γεγονός ότι δε δεσμεύετο,  ως αυτοτελής και ανεξάρτητη διαδικασία ανάθεσης, από τη διακήρυξη του ανοιχτού διαγωνισμού. Η κατάθεση αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων από συμμετέχοντα στο διαγωνισμό εμποδίζει την σύναψη της συμβάσεως και όχι την πρόοδο της διαγωνιστικής διαδικασίας, ούτως ώστε δε δύναται να θεωρηθεί ως εμπλοκή που καθυστερεί την προκήρυξη του επαναληπτικού διαγωνισμού. Η μη υπέρβαση του Παρατηρητηρίου τιμών της Ε.Π.Υ., δεν επαρκεί για την αιτιολογία της επιιβάρυνσης του προυπολογισμού του Νοσοκομείου με το ως άνω αυξημένο μηνιαίο τίμημα και δεν απαλλάσσει την αναθέτουσα αρχή από την υποχρέωση τήρησης των εν λόγω αρχών. (άρθρο 13 ν.3918/2011)  Μη εφαρμογή, εν προκειμένω, του άρθρου 37 του ν.4237/2014, αφού δε συντρέχουν οι απαιτούμενες σε αυτό προυποθέσεις.