Προμήθεια – Εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία Εξοπλισμού Κυτταρομετρίας Ροής για το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «...» (...)Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι οι συγχρηματοδοτούμενες από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμβάσεις προμήθειας αγαθών που συνάπτουν οι οργανισμοί δημοσίου δικαίου υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εφόσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους, χωρίς ΦΠΑ, υπερβαίνει το χρηματικό όριο των 5.000.000 ευρώ. Το αυξημένο αυτό όριο θεσμοθετήθηκε ειδικώς στην κατηγορία αυτή συμβάσεων προς επίτευξη του δημοσίου συμφέροντος σκοπού της επιτάχυνσης της διαδικασίας απορρόφησης των σχετικών κονδυλίων. Για τους λόγους αυτούς Αποφαίνεται ότι απαραδέκτως υποβλήθηκαν για έλεγχο νομιμότητας τα σχέδια σύμβασης με τίτλο «Προμήθεια – Εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία Εξοπλισμού Κυτταρομετρίας Ροής».

ΜΕΛΕΤΗ:Υπό το ανωτέρω πραγματικό της προκείμενης υπόθεσης και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο η 2η συμπληρωματική - τροποποιητική αυτής ελεγχόμενη σύμβαση, καθόσον τούτο δεν προβλέπεται από τη ρύθμιση του άρθρου 324 παρ. 5 του ν.4700/2020 που απαριθμεί τις κατηγορίες των τροποποιητικών (συμπληρωματικών) συμβάσεων που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο.

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ - Προμήθεια και εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών και ολοκληρωμένου συστήματος τηλεμετρίας (...) η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020, που οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο, έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα και ερμηνεύεται μεν αυτόνομα, πλην όμως υπό το φως των κατευθύνσεων της παρ. 6 του άρθρου 337 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον προσυμβατικό έλεγχο να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό έλεγχο και α) έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των ήσσονος σημασίας τροποποιήσεων (de minimis) της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 ή β) συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού, καθώς και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η ανωτέρω αρμοδίως εγκριθείσα τροποποίηση της 2337/26.7.2022 αρχικής σύμβασης αφορά σε μεταβολή (μείωση) του φυσικού της αντικειμένου, που προέκυψε κατά την εκτέλεσή της, καθώς και σε συνακόλουθη μεταβολή (μείωση) του οικονομικού αντικειμένου αυτής κατά το ποσό των 41.225,00 ευρώ πλέον ΦΠΑ. Με τα δεδομένα αυτά και εν όψει του ότι η κατά το ποσό των 41.225,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α. μεταβολή του οικονομικού αντικειμένου της ως άνω αρχικής σύμβασης είναι κατώτερη του 10% του αρχικού τιμήματος αυτής που ανερχόταν στο ποσό των 3.074.725,45 ευρώ πλέον ΦΠΑ και υπολείπεται και του κατώτατου ορίου, ύψους 209.000,00 ευρώ, που θέτει το άρθρο 5 του ν. 4412/2016 για τις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών που ανατίθενται από μη κεντρικές κυβερνητικές αρχές, ενώ, περαιτέρω και η προπαρατεθείσα τροποποίηση του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης δεν μεταβάλλει τη συνολική φύση της, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το υποβληθέν για έλεγχο σχέδιο τροποποίησης της 2337/26.7.2022 αρχικής και ελεγχθείσας από αυτό σύμβασης δεν μεταβάλλει ουσιώδεις όρους της, ήτοι δεν εισάγει σ’ αυτήν ουσιώδεις τροποποιήσεις, ως εκ τούτου, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 3 και 4, δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο στο παρόν Κλιμάκιο.

Τροποποιητική σύμβαση / προμήθεια «Συστήματος Φάσματος Δορυφορικών Επικοινωνιών (ΣΕΦΔ)» (...)Συνεπώς, η έννοια της «ουσιώδους» τροποποίησης της περ. α΄ της παρ. 5 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 ερμηνεύεται αυτόνομα και έχει οιονεί δικονομικό χαρακτήρα, καθώς οριοθετεί τις τροποποιητικές συμβάσεις που υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο. Η έννοια δε αυτή φωτίζεται ερμηνευτικά από τις κατευθύνσεις των διατάξεων της παρ. 6 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, κατά τρόπο ώστε στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου να υπάγονται οι τροποποιήσεις συμβάσεων προμηθειών που είχαν αρχικά υπαχθεί στον προσυμβατικό του έλεγχο και έχουν οικονομικό αντικείμενο, με την εξαίρεση των τροποποιήσεων de minimis (βλ. άρθρο 132 παρ. 2 ν. 4412/2016), ή συνεπάγονται τροποποίηση ουσιωδών όρων (essentialia negotii) της αρχικής σύμβασης, όπως, ενδεικτικά, του αντικειμένου της σύμβασης, του προσώπου ενός των αντισυμβαλλομένων, του συμβατικού τιμήματος, του τρόπου υπολογισμού και του χρόνου καταβολής αυτού και των προβλεπόμενων στη σύμβαση εγγυήσεων καλής εκτέλεσης, του τρόπου ή/και του τόπου παράδοσης των προς προμήθεια ειδών. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάγονται στον προσυμβατικό έλεγχο οι τροποποιητικές συμβάσεις προμηθειών που συνάπτονται κατ’ εφαρμογή σαφών και ρητών όρων της αρχικής σύμβασης, διατυπωμένων με ακρίβεια, όπως είναι οι προαιρέσεις (βλ. άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016), καθώς και οι μεταβολές σε επιμέρους όρους της σύμβασης που δεν έχουν αντίκτυπο επί του οικονομικού αντικειμένου της και γίνονται κατ’ εφαρμογή διατάξεων της νομοθεσίας περί την εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων.(...) η υποβληθείσα προς έλεγχο αρμοδίως εγκριθείσα ... τροποποίηση της ... αρχικής σύμβασης (ως αυτή έχει ήδη τροποποιηθεί με τις ... και ... τροποποιητικές συμβάσεις), αφορά στην παράταση του χρονοδιαγράμματος των παραδόσεων εκάστου παραδοτέου, σύμφωνα με το προεκτεθέν αίτημα της Αναδόχου, χωρίς να επιφέρει μεταβολή στο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, δοθέντος ότι η εν λόγω τροποποίηση ανάγεται σε ζητήματα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης τα οποία ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ν.4412/2016 και δεν μεταβάλλουν ουσιωδώς όρους της αρχικής σύμβασης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποιητική σύμβαση δεν πληροί της προϋποθέσεις υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο σύμφωνα το άρθρο 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας για τη διενέργεια ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου τροποιητικής σύμβασης.

Παροχή υπηρεσιών καθαρισμού χώρων:Με τα δεδομένα αυτά, ενόψει του ότι η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη του διαγωνισμού, που προκηρύχθηκε με την 17/2022 διακήρυξη της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, ανέρχεται στο ποσό των 140.388,22 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), ήτοι υπολείπεται του ποσού των 300.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), τα ελεγχόμενα σχέδια συμβάσεων εκφεύγουν του προσυμβατικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, επομένως, απαραδέκτως εισάγονται για έλεγχο (βλ. ΕλΣυν Ζ΄ Κλιμ. 33, 195/2019, 311/2018, πρβλ. Ζ΄ Κλιμ. 1008/2022 κ.ά.).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΜΒΑΣΕΙΣ:Συνεπώς, σύμφωνα με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης για την υλοποίηση του έργου αυτού δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  

Κατά συνέπεια, στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) το δε οικονομικό τους αντικείμενο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (Πράξη 39/2008 VI Τμ. Ε.Σ.). Εξάλλου, αν λάβουν χώρα επανειλημμένες τροποποιητικές συμβάσεις, η επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου που επιφέρουν θα υπολογίζεται αθροιστικά προκειμένου να κριθεί αν υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο ή όχι.

Προμήθεια καυσίμων:...να ελέγξει τη νομιμότητα των τροποποιήσεων των 7064/3.5.2018, 222/3.5.2018, 946/3.5.2018, 58/16.5.2018 και 48/16.5.2018 συμβάσεων προμήθειας καυσίμων μεταξύ, αφενός μεν: α) του Δήμου …, β) του Ν.Π.Δ.Δ. με την επωνυμία Αθλητικός Οργανισμός Δήμου ….., γ) της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου …, δ) της Σχολικής Επιτροπής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και ε) της Σχολικής Επιτροπής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου …, αντιστοίχως, αφετέρου δε της εταιρείας …(....)οι εν λόγω τροποποιήσεις, επίσης δεν υπόκεινται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τούτο δε, διότι, οι τροποποιήσεις αυτές αποτελούν ενεργοποίηση του όρου του άρθρου 2 παρ. 2 των οικείων συμβάσεων, ο οποίος προβλέπει ρητώς τη δυνατότητα τροποποιήσεως των συμβάσεων κατά τη διάρκειά τους, μέχρι του 10% της αξίας τους, χωρίς να απαιτείται νέα διαδικασία συνάψεως συμβάσεως, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 132 παρ. 2 εδ. β΄ του ν. 4412/2016, ο όρος δε αυτός έχει ελεγχθεί και έχει κριθεί νόμιμος με την 89/2018 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Εξάλλου, η επαύξηση της αξίας των αρχικών συμβάσεων που επέρχεται με τις ανωτέρω τροποποιήσεις, είναι κατώτερη του ποσού των 209.000 ευρώ και δεν υπερβαίνει το 10% της αξίας τους άνευ Φ.Π.Α., επιπροσθέτως δε, οι εν λόγω τροποποιήσεις, αφορώσες την προμήθεια του ιδίου καυσίμου με αυτό που προβλεπόταν στις αρχικές συμβάσεις, δεν μεταβάλλουν τη συνολική φύση των εν λόγω συμβάσεων. Επομένως, πληρούνται οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή των εν λόγω τροποποιήσεων, τόσο στην παράγραφο 1 περίπτωση α΄, όσο και στην παράγραφο 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 και ως εκ τούτου, και οι τροποποιήσεις αυτές εκφεύγουν του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 132 παρ. 6 περ. β΄ του ν. 4412/2016.Απέχει του ελέγχου των υποβληθεισών προς έλεγχο τροποποιήσεων των 7064/3.5.2018, 222/3.5.2018, 946/3.5.2018, 58/16.5.2018 και 48/16.5.2018 συμβάσεων προμήθειας καυσίμων. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, σύμφωνα με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη, το υποβληθέν σχέδιο προγραμματικής σύμβασης για την υλοποίηση του έργου αυτού δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.  

Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι με το άρθρο 114 του ν. 5072/2023 - το οποίο είναι εφαρμοστέο στην προκειμένη περίπτωση, καθώς άρχισε να ισχύει στις 4.12.2023, κατά τον χρόνο που η υπόθεση εκκρεμούσε στο παρόν Κλιμάκιο χωρίς να έχει εκδοθεί οριστική πράξη ελέγχου (βλ. σκ. 4 της παρούσας) - αντικαταστάθηκε η παρ. 13 του άρθρου 5 του ν. 3986/2011 και εξαιρέθηκαν οι συναλλαγές της παρ. 11 του ίδιου άρθρου (πώληση μετοχών εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά μέσω βιβλίου προσφορών) από τον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Η εξαίρεση δε της συγκεκριμένης κατηγορίας συναλλαγών από τον προσυμβατικό έλεγχο, η οποία εναρμονίζεται με τη γενική εξαίρεση των συμβάσεων που αφορούν σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σχετικές με την πώληση χρηματοπιστωτικών μέσων (άρθρο 325 παρ. 1 περ. γ΄ του ν. 4700/2020), παρίσταται σύμφωνη με το άρθρο 98 παρ. 1 περ. β΄ του Συντάγματος, όπως έχει γίνει δεκτό με τα Πρακτικά της 20ης Γενικής Συνεδρίασης της 17ης Οκτωβρίου 2022 της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (βλ. σκ. 5 της παρούσας). Κατά συνέπεια, το Κλιμάκιο απέχει από τον έλεγχο της προπαρασκευαστικής φάσης της διαδικασίας αξιοποίησης από το ...... του περιουσιακού στοιχείου «Project Newlight», που αφορά σε πώληση μετοχών εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά μέσω βιβλίου προσφορών, καθώς έχει πλέον καταστεί αναρμόδιο για τον προσυμβατικό έλεγχο της συγκεκριμένης κατηγορίας συναλλαγών.