ΜΕΛΕΤΗ ΓΕΦΥΡΩΝ-ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ.(...)Δεν συντρέχουν οι σωρευτικά τασσόμενες από το άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, διότι η επίκληση κατεπείγουσας ανάγκης που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την προσφυγή στην ανωτέρω διαδικασία, πρέπει να συνοδεύεται από την ανάθεση της οικείας
σύμβασης χωρίς καθυστερήσεις.

ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ-ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ  (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι στην υπό κρίση υπόθεση συντρέχουν οι σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, και, επομένως, νομίμως ανατέθηκε με την εν λόγω διαδικασία από την Περιφέρεια Αττικής στην εταιρεία «…Α.Ε.» η εκτέλεση του έργου με τίτλο «ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΡΕΜΑΤΟΣ ΚΟΡΜΠΙ ΑΠΟ Λ. ΒΑΡΗΣ – ΚΟΡΩΠΙΟΥ ΜΕΧΡΙ ΕΚΒΟΛΗ». Κατόπιν αυτών, πρέπει να γίνουν δεκτές η κρινόμενη προσφυγή και οι υπέρ αυτής ασκηθείσες παρεμβάσεις και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 452/2023 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου (Γ΄ Θερινό Τμήμα) του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Για τους λόγους αυτούςΔέχεται την από 25.8.2023 (ΑΒΔ 2750/25.8.2023) προσφυγή της Περιφέρειας Αττικής και τις υπέρ αυτής ασκηθείσες παρεμβάσεις του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης και της εταιρείας «….Α.Ε.».Ανακαλεί την 452/2023 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου (Γ΄ Θερινό Τμήμα) του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

Με την προδικαστική προσφυγή, ο προσφεύγων οικονομικός φορέας «…………» αιτείται να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη απόφαση κατά το μέρος που απορρίπτονται τα δικαιολογητικά κατακύρωσης για την Ομάδα ΣΤ1 και δεν ανακηρύσσεται προσωρινός ανάδοχος για τις Α1, Α5 και Δ1, καθώς και κάθε άλλη προγενέστερη ή μεταγενέστερη πράξη ή παράλειψη η οποία εδράζεται στην προσβαλλόμενη. Το αντικείμενο της σύμβασης είναι η «Προμήθεια ειδών καθαριότητας και ευπρεπισμού για τις ανάγκες του Δήμου και των Νομικών του Προσώπων», με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά βάσει τιμής, προϋπολογισμού 775.564,31 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ. Ο διαγωνισμός υποδιαιρείται σε επτά ομάδες (Α1, Α2.1, Α5, Β1, Γ1, Δ1 και ΣΤ1) και προσφορές μπορούν να κατατεθούν για μία, περισσότερες ή και το σύνολο των ομάδων.

ΜΕΛΕΤΗ:Από τα στοιχεία του φακέλου σύμβασης δεν προκύπτει η ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ του απρόβλεπτου γεγονότος του οποίου γίνεται επίκληση (καιρικό φαινόμενο Ιανός, είτε αυτοτελώς ιδωμένο, είτε σε συνδυασμό με τα επακολουθήσαντα επίσης έντονα καιρικά φαινόμενα που αναφέρονται στη σκέψη 9 της παρούσας) και της κατεπείγουσας ανάγκης για σύνταξη μελέτης για τη μετέπειτα εκτέλεση έργων αντιπλημμυρικής προστασίας της περιοχής. Ειδικότερα, οι προβαλλόμενες σφοδρές καταιγίδες προκάλεσαν κατολισθήσεις και ζημιές στο οδικό δίκτυο και τις λοιπές υποδομές των πληγεισών από τα φαινόμενα περιοχών, οπότε ευλόγως θα αναμενόταν τα τυχόν προς ανάθεση με την εξαιρετική διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 έργα (και οι σχετικές τους μελέτες) να κατατείνουν αποκλειστικώς και μόνον στην αποκατάσταση των εν λόγω ζημιών. Ωστόσο, το ελεγχόμενο προς ανάθεση μελετητικό αντικείμενο, το οποίο κατατείνει σε εκτέλεση έργων για την κατασκευή εννέα (9) μικρών φραγμάτων βαρύτητας για την ανάσχεση της πλημμυρικής παροχής και συγκράτηση φερτών, καθώς και για την κατασκευή αντιπλημμυρικής τάφρου και οχετού για τη διόδευση της πλημμυρικής παροχής, αφορά σε πάγιου χαρακτήρα και προληπτικής λειτουργίας αντιπλημμηρικά έργα με στόχο την αποτροπή πλημμυρών, ουδόλως δε προκύπτει ότι αποσκοπεί στην αποκατάσταση των προαναφερόμενων ζημιών σε οδικό δίκτυο και λοιπές υποδομές του νησιού που προκλήθηκαν από τα συγκεκριμένα ως άνω καιρικά φαινόμενα. Εξάλλου, ακόμη και οι αναφερόμενες στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων ‘‘διευθέτηση/οριοθέτηση ρεμάτων’’ και ‘‘κατασκευή νέων οδικών δικτύων’’ δεν εξυπηρετούν τον σκοπό αποκατάστασης τυχόν ζημιών που προκλήθηκαν από τα εν λόγω καιρικά φαινόμενα, αλλά αφορούν σε προληπτικά αντιπλημμυρικά έργα των φραγμάτων και στην ανάγκη αποκατάστασης οδικών συνδέσεων από την κατασκευή των φραγμάτων ή την εξασφάλιση πρόσβασης σε αυτά. Ο πάγιος χαρακτήρας των ως άνω αντιπλημμυρικών έργων καταδεικνύεται, άλλωστε, και από την αναφορά στο Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων ότι «οι περιοχές γενικότερα της βόρειας Κεφαλονιάς ήδη και πριν τον Ιανό είχαν επιδείξει σαφή δείγματα τρωτότητας σε πλημμυρικά φαινόμενα, λόγω ενός δυσμενούς συνδυασμού παραγόντων. Στους παράγοντες αυτούς συγκαταλέγονται, η Κλιματική Αλλαγή, η απουσία επαρκών έργων διαχείρισης ομβρίων και ο γενικότερος μη επαρκής σχεδιασμός αντιπλημμυρικής προστασίας», από την αναφορά δε αυτή προκύπτει ομολογία της αναθέτουσας αρχής περί διαχρονικής ανυπαρξίας των απαραίτητων αντιπλημμυρικών έργων των περιοχών που αφορά η ελεγχόμενη μελέτη [βλ. και τα αναφερόμενα σε μειοψηφία στην 497-26/7.6.2022 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, καθώς και 7232/7.10.2019 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας περί κήρυξης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας της Δ.Ε. Πυλάρου του Δήμου Σάμης της Περιφερειακής Ενότητας Κεφαλληνίας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων για την αντιμετώπιση των εκτάκτων αναγκών και τη διαχείριση των συνεπειών που προέκυψαν από τα έντονα καιρικά φαινόμενα (έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες) που είχαν εκδηλωθεί ήδη στις 3 και 4 Οκτωβρίου 2019]. Στο πλαίσιο αυτό, το Κλιμάκιο σημειώνει ότι η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων όφειλε, βάσει της αρχής της αποτελεσματικής και προληπτικής δράσης της Διοίκησης, να έχει ήδη προβεί, πριν από την επέλευση των συγκεκριμένων καιρικών φαινομένων, σε ενέργειες για την αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής προς εξυπηρέτηση της ανάγκης αποτροπής δυσμενών συνεπειών στο φυσικό/αστικό περιβάλλον και κινδύνων στη ζωή και περιουσία των πολιτών από τυχόν πλημμυρικά φαινόμενα. Η εν λόγω δε ανάγκη επιτείνεται ακόμη περισσότερο από τις παγκοίνως γνωστές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, τις οποίες επικαλείται η αναθέτουσα και έχει ήδη αντιμετωπίσει ήδη από το 2019 (βλ. την ως άνω 7232/7.10.2019 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας), ήτοι της εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων (έντονες καταιγίδες κ.ά.) που εκδηλώνονται με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα και σφοδρότητα, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου (βλ. Έβδομο Τμ. 1169/2021), με συνακόλουθη συνέπεια και την επίταση της ευθύνης της Περιφέρειας να προλαμβάνει τις επιπτώσεις των φαινομένων αυτών και όχι να δρα εκ των υστέρων, τοσούτω μάλλον όταν είναι διαχρονικώς γνωστή η τρωτότητα της περιοχής της μελέτης σε πλημμυρικά φαινόμενα. Κατόπιν όλων των ανωτέρω προκύπτει ότι η ελεγχόμενη μελέτη αναφέρεται σε πάγια ανάγκη της αναθέτουσας αρχής για την αντιπλημμυρική προστασία των περιοχών της Βόρειας Κεφαλονιάς, η οποία εξ αντικειμένου πρέπει να προηγείται των αναμενόμενων να επισυμβούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, καιρικών φαινομένων, ώστε να προλαμβάνονται οι απορρέοντες εξ αυτών κίνδυνοι. Τυχόν αντίθετη άποψη, ότι δηλαδή η ανάγκη της προς εκπόνηση μελέτης συνδέεται αιτιωδώς με τα επικαλούμενα καιρικά φαινόμενα, ήτοι ότι τα τελευταία την προκάλεσαν το πρώτον, θα οδηγούσε στο παράδοξο ότι, κατόπιν ενός ακραίου φαινομένου, που τα τελευταία χρόνια είναι φαινόμενο σύνηθες και αναμενόμενο, δεν θα ακολουθεί ποτέ ανοικτός διαγωνισμός, αλλά η εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα καταστεί κανόνας για την αντιμετώπιση όχι μόνο των άμεσων αναγκών που προήλθαν από το φαινόμενο, αλλά και των πάγιων αναγκών για έργα αντιπλημμυρικής θωράκισης στην εκάστοτε πληγείσα περιοχή, τούτο δε κατά προφανή καταστρατήγηση του κανόνα της διενέργειας ανοικτών ή κλειστών διαδικασιών που προβλέπονται στο άρθρο 27 του ν. 4412/2016. Εξάλλου, ενδεικτικά στοιχεία του πάγιου χαρακτήρα των αναγκών που καλείται να καλύψει η ελεγχόμενη σύμβαση είναι, επίσης, ο χρόνος προετοιμασίας (12 μήνες) των τευχών δημοπράτησης από τον τεχνικό σύμβουλο της αναθέτουσας αρχής (βλ. σκέψη 12 της παρούσας) και το επιλεγέν κριτήριο ανάθεσης (βέλτιστη σχέση ποιότητας-τιμής) που συνάδουν με πιο σύνθετα αντικείμενα που κατατείνουν σε κάλυψη πάγιων αναγκών κατόπιν αναλυτικού και ευρύτερου σχεδιασμού και προγραμματισμού, καθώς και ο χρόνος εκπόνησης της μελέτης (12 μήνες). ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1100/2023

Κατασκευαστικές εργασίες για σωληνώσεις όμβριών υδάτων.(...)Δεν συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση διακήρυξης, με απευθείας πρόσκληση εργοληπτικών επιχειρήσεων (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016) για την ανάθεση του επίμαχου έργου. Τούτο δε, διότι η αναθέτουσα αρχή, η οποία έχει το σχετικό βάρος, δεν επικαλείται και δεν αποδεικνύει ότι εν προκειμένω συνέτρεξαν απρόβλεπτες περιστάσεις δηλαδή, αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν ανάγονται στη σφαίρα της ευθύνης της, και τα οποία κατέστησαν ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό εκ μέρους της των ενεργειών που ήταν αναγκαίες για την αντιμετώπισή τους. ΔΕΝ ΑΝΑΚΑΛΕΙ ΤΗΝ Πράξη 531/2023 του Ε΄ Κλιμακίου
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/378/2024

Υπηρεσίες παροχής γευμάτων:	ζητείται η ανάκληση της 7/2024 πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης-Τομέας Υγείας.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει η προσφυγή και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η 7/2024 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης-Τομέας Υγείας και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «…..» και της παρεμβαίνουσας εταιρείας «…..». Εξάλλου, ενόψει των όσων εκτέθηκαν στις σκέψεις 8-14, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι για το συμβατικό αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης έχει εγκριθεί με απόφαση του Δ.Σ. του προσφεύγοντος κατά την 6ης/22.2.2024 τακτική συνεδρίαση, η 9η παράταση της υπ’ αριθμ. 46/2022 σύμβασης, μεταξύ του προσφεύγοντος και της παρεμβαίνουσας εταιρείας, χρονικής διάρκειας δύο μηνών, ήτοι από 15.3.2024 έως τις 14.5.2024. Κατόπιν τούτου, το Δικαστήριο κρίνει ότι η έναρξη της επτάμηνης διάρκειας του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης θα πρέπει να τεθεί από την επομένη της λήξης της ως άνω δίμηνης παράτασης (15.5.2024).Ανακαλεί την 7/2024 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης-Τομέα Υγείας. 

Κατασκευαστικές εργασίες για αθλητικές εγκαταστάσεις.(...)Συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ολοκλήρωση της διαλυθείσας αρχικής εργολαβίας συνιστά, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών περιστατικών της συγκεκριμένης υπόθεσης, κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη της αρμοδίας Επιτρόπου.

Προμήθεια υγρών καυσίμων:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης, ανεξαρτήτως του τυπικού του χαρακτηρισμού και της επικαλούμενης για τη σύναψή του νομικής βάσης, δε συνιστά τροποποίηση της 12088/13.3.2017 σύμβασης, καθόσον, όπως βεβαιώνεται και στο προαναφερόμενο 23588/23.5.2018 έγγραφο του Αντιδημάρχου Καθαριότητας ..., η εκτέλεση της εν λόγω σύμβασης έχει ήδη ολοκληρωθεί και, συνεπώς, εκλείπει η βασική προϋπόθεση εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 132 του ν. 4412/2016. Περαιτέρω, η προμήθεια υγρών καυσίμων, που αποτελεί αντικείμενο του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης, ανατέθηκε στο πλαίσιο νέας και αυτοτελούς διαδικασίας, ανεξάρτητης της προηγούμενης συμβατικής σχέσης των μερών, ήτοι με απευθείας ανάθεση, σύμφωνα με τις παρατιθέμενες ανωτέρω διατάξεις της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν. 4412/2016, στην οποία (απευθείας ανάθεση) προσέφυγε ο Δήμος λόγω κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης στα επικαλούμενα απρόβλεπτα  γεγονότα (σεισμική δόνηση της 12ης Ιουνίου 2017 και αύξηση των προσφυγικών ροών). Ενόψει δε, αφενός του γεγονότος ότι η επίμαχη (νέα) προμήθεια ανατέθηκε στο πλαίσιο αυτοτελούς διαδικασίας και αφετέρου ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των υπό προμήθεια ειδών ανέρχεται στο ποσό των 130.769,23 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), ήτοι υπολείπεται του ποσού των 200.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., το υποβληθέν ενώπιον του Κλιμακίου σχέδιο σύμβασης δεν υπόκειται, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη I), στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατόπιν αυτών, το ανωτέρω σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως υποβάλλεται για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου, το οποίο πρέπει να απέχει του ελέγχου.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων για τις Ομάδες 15 «ΑΡΤΟΣ», 16 «ΑΡΤΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ», 17 «ΠΑΓΩΤΑ» και 18 «ΕΙΔΗ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ» (του Τμήματος 6) του ενιαίου διαγωνισμού με αντικείμενο την «Ανάδειξη χορηγητών – προμηθευτών τροφίμων για τον Δήμο ... και τα εποπτευόμενα από αυτόν νομικά πρόσωπα», συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 13.067.363,70 ευρώ (με Φ.Π.Α. και δικαίωμα προαίρεσης), για είκοσι τέσσερις (24) μήνες και των οικείων επτά (7) σχεδίων σύμβασης, συνολικού συμβατικού ποσού 603.661,42 ευρώ (με Φ.Π.Α.)(....)με την επισήμανση ότι στο σχέδιο μεταξύ του Δήμου … και της εταιρείας «… Ο.Ε.» με αντικείμενο την προμήθεια αρτοπαρασκευασμάτων (Ομάδα 16), παγωτών (Ομάδα 17) και ειδών ζαχαροπλαστικής (Ομάδα 18) έναντι συμβατικού ποσού 113.203,40 ευρώ (με Φ.Π.Α. 13%) πρέπει να διορθωθεί το αναφερόμενο ως σύνολο της συμβατικής τιμής για την Ομάδα 18 στο ορθό ποσό των 67.009,00 ευρώ αντί του ποσού των 113.203,40 ευρώ, το οποίο αφορά τη συνολική συμβατική τιμή για όλες τις Ομάδες 16, 17 και 18, που αφορά το σχέδιο σύμβασης.Δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο επτά (7) σχεδίων σύμβασης.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ-Κατασκευαστικές εργασίες (...) Νομίμως ο Δήμος προσέφυγε στην εξαιρετική διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. β′ του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης καθόσον είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη, λόγω του ότι υφίσταται απουσία ανταγωνισμού για τεχνικούς λόγους, οι οποίοι, εν προκειμένω, συνίστανται στις ειδικές απαιτήσεις διαλειτουργικότητας που συντρέχουν, προκειμένου να εξασφαλιστεί η έγκαιρη και έντεχνη ολοκλήρωση του ήδη εκτελούμενου τεχνικού έργου, η οποία απαιτεί την παράλληλη και συντονισμένη εκτέλεση των τεχνικών εργασιών και των επίμαχων υποστηρικτικών απολογιστικών αρχαιολογικών εργασιών.(...)Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη της αρμοδίας Επιτρόπου.