Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙΙ, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθά το Κλιμάκιο αποφάνθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του επίμαχου σχεδίου σύμβασης, καθόσον η προσκομισθείσα από την αναδειχθείσα μειοδότρια εταιρεία «….» βεβαίωση της Τράπεζας … πληροί τους όρους του άρθρου 23.3 της διακήρυξης. Ειδικότερα, απορριπτέοι ως αβάσιμοι είναι οι προβαλλόμενοι με την υπό κρίση αίτηση ανάκλησης λόγοι, καθόσον α) η επίμαχη διακήρυξη θέτει ως όρο για τη συμμετοχή στο διαγωνισμό ότι η συνολική πιστοληπτική ικανότητα της διαγωνιζόμενης επιχείρησης πρέπει να είναι ίση με ποσοστό 10% του προϋπολογισμού του έργου χωρίς Φ.Π.Α. (ήτοι με το ποσό του 1.362.100,961 ευρώ), χωρίς περαιτέρω διάκριση αυτής σε δανειοληπτική ικανότητα κατά ορισμένο ποσοστό και σε πιστοληπτική ικανότητα κατά ένα άλλο ποσοστό, εφόσον σε μια τέτοια περίπτωση τα επιμέρους ποσοστά θα έπρεπε να προσδιορίζονται επακριβώς στη διακήρυξη, β) περαιτέρω, για την απόδειξη της χρηματοδοτικής και οικονομικής ικανότητας μιας διαγωνιζόμενης εργολήπτριας επιχείρησης, απαιτείται η προσκόμιση από αυτή βεβαίωσης τράπεζας για την πιστοληπτική της ικανότητα, παρά το ότι κατά το γράμμα της συγκεκριμένης διάταξης του άρθρου 23.3 της διακήρυξης η βεβαίωση τράπεζας πρέπει να αφορά τη δανειοληπτική ικανότητα της επιχείρησης, εφόσον η διακήρυξη ενδιαφέρεται για τη συνολική πιστοληπτική ικανότητα των διαγωνιζομένων επιχειρήσεων. Για το λόγο δε αυτό, στο επόμενο εδάφιο της ως άνω διάταξης της διακήρυξης (άρθρο 23.3) διευκρινίζεται ότι ως επαρκής απόδειξη πιστοληπτικής ικανότητας κρίνεται έγγραφο τράπεζας που δηλώνει ότι συνεργάζεται με τον υποψήφιο και θα εξετάσει αίτησή του για χρηματοδότηση, με ποσό που αντιστοιχεί σε ποσοστό 10% τουλάχιστον του προϋπολογισμού του έργου (χωρίς Φ.Π.Α.), αν και εφόσον αναδειχθεί ανάδοχος, και τέλος, γ) η προσκομισθείσα από την αναδειχθείσα μειοδότρια εταιρεία βεβαίωση πιστοληπτικής της ικανότητας της Τράπεζας Αττικής, η οποία, σημειωτέον, εκδόθηκε για τη συμμετοχή της εταιρείας στο συγκεκριμένο διαγωνισμό, δεν αναφέρει μεν ότι δεσμεύεται να εξετάσει αίτημα της ανωτέρω εταιρείας για χρηματοδότησή της, αν αυτή αναδεικνυόταν ανάδοχος του έργου, η βεβαίωση όμως της ως άνω Τράπεζας περί του ότι το ποσό της συνολικής πιστοληπτικής ικανότητας της εταιρείας «….» ανέρχεται σε 6.000.000 ευρώ, ποσό το οποίο με τα σημερινά δεδομένα δύναται να της χορηγηθεί, υπερκαλύπτει το σχετικό όρο της διακήρυξης, εφόσον το ποσό αυτό είναι μεγαλύτερο του ποσοστού 10% του προϋπολογισμού του έργου χωρίς Φ.Π.Α. και η ως άνω γενική διατύπωση της τραπεζικής βεβαίωσης περιλαμβάνει τόσο τη δυαντότητα χορήγησης δανείου όσο και τη δυνατότητα χορήγησης εγγυητικών επιστολών μέχρι το εν λόγω ποσό.

Η προδικαστική προσφυγή ζητά την ακύρωση των όρων 2.2.6.1.α, 2.2.9.2 Β5.α, 2.2.5.β, 2.2.5.γ και 2.2.9.Β.4.β-γ της διακήρυξης, καθώς και ολόκληρης της διακήρυξης με αριθμό ... του αναθέτοντος φορέα. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης παραγωγικών δραστηριοτήτων εκτός καθολικής υπηρεσίας για διάρκεια έξι μηνών, με εκτιμώμενη αξία 810.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ. Ο προσφεύγων ισχυρίζεται ότι οι όροι είναι παράνομοι, δυσανάλογοι και περιορίζουν τον ανταγωνισμό, καθιστώντας ουσιωδώς δυσχερή ή αδύνατη τη συμμετοχή του. Επίσης, κατακρίνεται η κατάτμηση της σύμβασης σε 15 διακηρύξεις, η απαίτηση πιστοληπτικής ικανότητας και η ασφαλιστική κάλυψη κατά το χρόνο υπογραφής αντί για συμμετοχής.

Η προσφυγή αίτησε την ακύρωση της διακήρυξης για τον ηλεκτρονικό ανοικτό δημόσιο διαγωνισμό με αντικείμενο τη σύναψη σύμβασης για τη «Λήψη ενδείξεων των υδρομετρητών της ...» για ένα έτος με δικαίωμα προαίρεσης ενός επιπλέον έτους. Ο διαγωνισμός είχε προϋπολογισμό 380.000 ευρώ (συνολικά 760.000 ευρώ με την προαίρεση). Η προσφυγή επικαλέστηκε ότι οι όροι της διακήρυξης ήταν μη νόμιμοι, ειδικότερα ως προς την υποχρεωτική τεκμηρίωση της πιστοληπτικής ικανότητας μόνο μέσω τραπεζικών βεβαιώσεων (όχι μέσω άλλων οργανισμών όπως το ΤΜΕΔΕ) και την απαίτηση για μηχανικό με δεκαετή εμπειρία σε συγκεκριμένες εργασίες, θεωρώντας ότι αυτά περιορίζουν αναλόγως τον ανταγωνισμό. Το δικαστήριο κύρωσε τη διακήρυξη μη νόμιμη, ιδίως για την υπερβολική απαίτηση εμπειρίας.

Η αιτούσα με την προδικαστική προσφυγή επιδιώκει την ακύρωση του όρου 2.2.5.2 της Διακήρυξης, ο οποίος αφορά την «Οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια», καθώς και την ακύρωση της σχετικής Διευκρίνισης 12493/05.06.2019. Το αντικείμενο της σύμβασης είναι η «Διανομή λογαριασμών κατανάλωσης νερού» σε συγκεκριμένη περιοχή με προϋπολογισμό €485.000 ανά έτος (χωρίς ΦΠΑ) για 1 έτος με δυνατότητα επέκτασης για 1 ακόμη έτος. Η αιτούσα ισχυρίζεται ότι η απαίτηση για τραπεζική βεβαίωση πιστοληπτικής ικανότητας είναι άδικη, καθώς προτίθεται να στηριχθεί στις ικανότητες τρίτου φορέα με βεβαίωση από το ΤΜΕΔΕ, το οποίο δεν είναι τραπεζικό ίδρυμα αλλά διαθέτει σχετική πιστοληπτική ικανότητα.

Προμήθεια τροφίμων:...ζητείται η ανάκληση της 414/2018 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου..Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει κατά τα προεκτεθέντα (βλ. σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ) ότι η προσκομισθείσα από την αιτούσα τραπεζική βεβαίωση πιστοληπτικής ικανότητας ποσού 1.400.000 ευρώ ετησίως ανανεούμενου ( ήτοι για τα τέσσερα έτη της επίμαχης σύμβασης 5.600.000 ευρώ), υπερκαλύπτει τις απαιτήσεις της διακήρυξης διότι ο επίμαχος όρος αυτής, ερμηνευόμενος σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας ( βλ. Ε.Σ. VI Tμ 1071/2017) και λαμβάνοντας υπόψη και την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 75 του ν.4412/2016 έχει την έννοια (βλ σκέψη ΙΙ Β) ότι δεν μπορεί να απαιτηθεί από τον υποψήφιο ανάδοχο τετραετούς διάρκειας σύμβασης να έχει διαθέσιμο το σύνολο της πιστοληπτικής του ικανότητας ήδη από τον πρώτο χρόνο εκτέλεσης της σύμβασης ενώ όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία του φακέλου (βλ.σκέψη ΙΙΙ στ και ε) δεν συντρέχει εν προκειμένω περίπτωση άνισης μεταχείρισης υποψηφίων, αναφορικά με τον αποκλεισμό της εταιρείας ....., γιατί σε κάθε περίπτωση πέραν του γεγονότος ότι στη τραπεζική βεβαίωση που επικαλέστηκε, δεν υπήρχε όπως στην ανάδοχο, η πρόβλεψη για ετησίως ανανεούμενο ποσό, το δε απαιτούμενο ποσό για αυτήν ήταν σημαντικά μικρότερο σε σχέση με αυτό της αναδόχου, σε κάθε δε περίπτωση συνέτρεχαν και άλλοι λόγοι αποκλεισμού (δεν είχε προσκομίσει πιστοποιητικό υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία ΕΛΟΤ 1801 2008 καθώς και το ΕΕΕΠ φορέα στις ικανότητες του οποίου στηρίζονταν η προσφορά της).Κατ΄ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση πρέπει να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη δεδομένου δε ότι δεν διαπιστώθηκε άλλος νόμιμος διακωλυτικός της υπογραφής λόγος, να υπογραφούν οι οικείες συμβάσεις και να διαταχθεί η επιστροφή στην αιτούσα του κατατεθέντος παραβόλου.Ανακαλεί την 414/2018 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Νομιμότητα σχεδίου σύμβασης έργου.(χρηματοοικονομική επάρκεια.) «Εργασίες Αποκατάστασης Δημοτικού και Αγροτικού Δικτύου Δήμου...Με δεδομένα αυτά  και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα ως προς τη νομιμότητα της ελεγχόμενης διαδικασίας:  Με τους διαλαμβανόμενους στο άρθρο 22 Γ περ,   γ΄, δ΄ και ε΄ όρους της επίμαχης διακήρυξης τίθενται ελάχιστες απαιτήσεις χρηματοοικονομικής επάρκειας  που πρέπει να πληρούνται σωρευτικά  από τους  οικονομικούς φορείς, οι οποίοι θα  πρέπει να έχουν ελάχιστη πιστοληπτική ικανότητα  σε ποσοστό 50% επί του προϋπολογισμού του έργου καθώς και ελάχιστο γενικό και ειδικό ετήσιο κύκλο  εργασιών για κάθε ένα από τα τελευταία τρία έτη ύψους 2.400.000 και 1.000.000 ευρώ αντιστοίχως. Οι όροι αυτοί τίθενται πέραν εκείνων που προβλέπονται στο άρθρο 22 Γ α΄ και αντιστοιχούν  στις γενικές απαιτήσεις χρηματοοικονομικής επάρκειας που πρέπει να πληρούν, κατ’ άρθρο 100 παρ. 5 β’ του Κ.Δ.Ε., οι καλούμενες επιχειρήσεις 2ης τάξης του Μ.Ε.Ε.Π. Οι επίμαχοι όροι θέτουν ιδιαιτέρως αυστηρές και σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις ελάχιστης χρηματοοικονομικής επάρκειας σε σύνηθες έργο οδοποιίας,  που  παρίστανται   δυσανάλογες σε σχέση με το αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης και παρακωλύουν υπέρμετρα την πρόσβαση των ενδιαφερομένων στον διαγωνισμό, και δη των επιχειρήσεων 2ης τάξης,  οι οποίες  τύποις  κλήθηκαν να συμμετάσχουν (αυτοτελώς) σε αυτόν..Για τον λόγο αυτό καθίσταται μη σύννομη η ελεγχόμενη διαδικασία στο σύνολό της και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης..).  Η απαίτηση δε  της διακήρυξης να πληρούνται σωρευτικά στο συγκεκριμένο ύψος όλες οι προβλεπόμενες απαιτήσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας (πιστοληπτική ικανότητα, γενικός και ειδικός κύκλος εργασιών) είναι εκείνη που καθιστά τελικώς  δυσανάλογους τους επίμαχους όρους στον επίμαχο διαγωνισμό.

Ανακλήθηκε με την ΕλΣυνΤμ.6/846/2018

Η προσφεύγουσα εταιρεία αιτείται την ακύρωση των αποφάσεων υπ’ αριθ. 1337/11ο/20 Απριλίου 2021 του Δ.Σ. του οργανισμού και του εγγράφου υπ’ αρ. πρωτ. Φ.800/54/4824 Σ.1206/14-05-2021, οι οποίες απέρριψαν την προσφορά της για την ανάθεση υπηρεσιών καθαριότητας του οργανισμού. Το αντικείμενο της σύμβασης ήταν η παροχή υπηρεσιών καθαριότητας για διάρκεια 15 μηνών με προϋπολογιζόμενη δαπάνη 1.762.500 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η προσφυγή υποστηρίζει ότι οι απορριφθείσες αποφάσεις παραβιάζουν τους όρους της διακήρυξης, ιδίως όσον αφορά την πιστοληπτική ικανότητα και τα στοιχεία πιστοληπτικής συμπεριφοράς.

Η απόφαση 0886/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης του Ελληνικού Δημοσίου (Υπουργείο Πολιτισμού) κατά της 6/2025 πράξης της Επιτρόπου, η οποία έκρινε ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης φύλαξης κτηρίων. Το Δικαστήριο έκρινε ότι δύο κριτήρια ποιοτικής επιλογής της διακήρυξης—η απαίτηση πιστοληπτικής ικανότητας 3.000.000 ευρώ και η απαίτηση απασχόλησης τουλάχιστον 100 ατόμων προσωπικού φύλαξης—ήταν μη νόμιμα και προδήλως δυσανάλογα, περιορίζοντας αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό. Επιπλέον, διατηρήθηκε ως διακωλυτικός λόγος η μη ρητή ενσωμάτωση βασικών στοιχείων (όπως ο αριθμός προσωπικού και οι όροι απασχόλησης) στο σώμα του σχεδίου σύμβασης, όπως απαιτείται από το άρθρο 68 παρ. 3 του ν. 3863/2010. Αντίθετα, η διάρκεια του δικαιώματος προαίρεσης (έως δύο έτη για μονοετή σύμβαση) κρίθηκε νόμιμη, και η έλλειψη αιτιολόγησης της τεχνικής προσφοράς καλύφθηκε με συμπληρωματικό πρακτικό. Καθώς όμως διατηρούνται ουσιώδεις λόγοι ακυρότητας, η προσφυγή απορρίφθηκε.

Εργασίες Αποκατάστασης Δημοτικού και Αγροτικού Δικτύου Δήμου:.. ζητείται η ανάκληση της 151/2018 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Κατόπιν αυτών και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη (υπό στοιχείο 2), το Τμήμα κρίνει ότι η πρόβλεψη στο άρθρο 22.Γ περ. γ΄, δ΄ και ε΄ της διακήρυξης του εν λόγω έργου ότι οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό πρέπει να έχουν πιστοληπτική ικανότητα για χρηματοδότηση με ποσό που αντιστοιχεί τουλάχιστον σε ποσοστό 50% του προϋπολογισμού του έργου, καθώς και ελάχιστο γενικό και (συμπεριλαμβανόμενο σε αυτόν) ειδικό (στον τομέα έργων οδοποιίας) ετήσιο κύκλο εργασιών για κάθε ένα από τα τελευταία τρία έτη (2014, 2015 και 2016) ύψους 2.400.000,00 και 1.000.000,00 ευρώ, αντιστοίχως, αποτελεί συμπλήρωση από την αναθέτουσα αρχή του κενού στοιχείου 22.Γ του πρότυπου τεύχους διακήρυξης, που ίσχυε εν προκειμένω (βλ. Παράρτημα Β της 29/2017 Απόφασης της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.), και είναι σύμφωνη προς τα οριζόμενα στο άρθρο 75 παρ. 1 και 3 του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, οι συγκεκριμένες απαιτήσεις οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας, που τίθενται στο άρθρο 22.Γ της διακήρυξης (περ. γ΄, δ΄ και ε΄), αφενός μεν σχετίζονται και είναι ανάλογες με το αντικείμενο της σύμβασης, αφετέρου δε πληρούν τους όρους του άρθρου 75 παρ. 3 του ως άνω νόμου. Ο ελάχιστος δε ετήσιος κύκλος εργασιών που επιβάλλεται δεν υπερβαίνει το διπλάσιο της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης, που τίθεται ως ανώτατο όριο από τη διάταξη του άρθρου 75 παρ. 3, και, συνεπώς, δεν είναι δυσανάλογος προς το αντικείμενο της σύμβασης..

Ανακαλεί την 151/2018 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ο προσφεύγων ζητά την ακύρωση της απόφασης του αναθέτοντος φορέα 1003/27.1.2020, με την οποία έγινε η οριστική ανάδειξη του παρεμβαίνοντος ως αναδόχου για τη σύμβαση παροχής υπηρεσιών συναφών εργασιών και λειτουργίας θυρίδων συνάλλαγης καταστημάτων, εκτιμώμενης αξίας 199.896,77 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Οι λόγοι που προβάλλονται είναι 1) ότι η βεβαίωση καλής εκτέλεσης του παρεμβαίνοντος δεν ανταποκρίνεται σε αληθή παράδοση εργασιών και δεν τηρήθηκαν οι φορολογικοί κανόνες, και 2) ότι δεν προσκόμισε παραδεκτή απόδειξη πιστοληπτικής ικανότητας. Η προσφυγή απορρίπτεται καθώς οι ισχυρισμοί δεν τεκμηριώνονται επαρκώς και η διακήρυξη δεν έθετε συγκεκριμένες απαιτήσεις για το περιεχόμενο της βεβαίωσης πιστοληπτικής ικανότητας.