Η Πράξη 332/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του «ΦΟ.Δ.Σ.Α. Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Ε.» και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Αντικείμενο της σύμβασης είναι η από κοινού υλοποίηση του έργου «Υποδομές Μεταφόρτωσης και Επεξεργασίας Αποβλήτων» προϋπολογισμού 157.200.000 ευρώ, μέσω Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Η συνεργασία κρίνεται επιτρεπτή κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, καθώς ο ΦΟΔΣΑ, ως νεοϊδρυθείς φορέας, χρειάζεται την τεχνική και επιχειρησιακή επάρκεια της Περιφέρειας. Το Κλιμάκιο δεν διαπίστωσε νομικές πλημμέλειες, καθώς η σύμβαση έχει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο και δεν κωλύεται η υπογραφή της.

Προγραμματική Σύμβαση:Όπως έχει ήδη κριθεί με τις 275/2018 και 263/2018 Πράξεις του Κλιμακίου, ο υπολογισμός του τέλους διαχείρισης αποβλήτων συσκευασίας των Δήμων της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, βάσει της από Νοέμβριο 2017, πλήρως και επαρκώς εμπεριστατωμένης μελέτης της «…..», είναι νόμιμος. Σε κάθε περίπτωση η «διαχείριση των αποβλήτων συσκευασίας» δεν περιλαμβάνει αποκλειστικά την «επίβλεψη» του συστήματος, ώστε να αφορά μόνο στο διοικητικό κόστος αυτού, αλλά στην έννοια της διαχείρισης εμπίπτει και η «λειτουργία» των Μ.Ε.Λ. και Κ.Δ.Α.Υ., καλύπτοντας ως εκ τούτου και το λειτουργικό κόστος αυτών. Περαιτέρω, με τη 248/2017 Πράξη του Κλιμακίου είχε κριθεί αντίθετη στην αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, η διάφορη περίπτωση του υπολογισμού του τέλους διαχείρισης αποκλειστικά βάσει του συνόλου των Α.Σ.Α.. Ο δε προκείμενος υπολογισμός του τέλους διαχείρισης αποκλειστικά πλέον βάσει της εκτιμώμενης ποσότητας ανακυκλώσιμων υλικών, που έγινε από την προαναφερθείσα μελέτη σε συμμόρφωση με την ως άνω Πράξη, είναι πρόσφορος και δεν αντίκειται στην αρχή της οικονομικότητας (ΚΠΕΔ VIIΤμ. 263/2018). Τέλος, η ζύγιση των ανακυκλώσιμων αποβλήτων συσκευασίας προβλέπεται κατά το χρόνο εκτέλεσης της σύμβασης, προκειμένου να πιστοποιηθεί η εκτέλεση των εργασιών από την Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης της Σύμβασης (άρθρο 4 αυτής), με την αποκομιδή των αποβλήτων (ζύγιση των απορριμματοφόρων κατά την εισαγωγή τους στους Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων, μηνιαία καταγραφή και παρακολούθηση της μεταφόρτωσης και μεταφοράς αποβλήτων συσκευασίας από τους Δήμους της Περιφέρειας στα Κ.Δ.Α.Υ.), κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί στο πρότερο στάδιο της σύναψης της σύμβασης, οπότε λαμβάνει χώρα απλώς εκτίμηση των ποσοτήτων ανακυκλώσιμων υλικών.

Αρμόδια Υπηρεσία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας παραλαβής του έργου «Βελτίωση - Επέκταση Λιμένας Νήσου Νάξου».Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, ως ασκούσα από 1-7-2011 τις αρμοδιότητες σχεδιασμού, μελέτης, κατασκευής και συντήρησης λιμενικών έργων, είναι η αρμόδια Υπηρεσία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας παραλαβής του έργου «Βελτίωση - Επέκταση Λιμένος Νήσου Νάξου», αλλά και αυτή που νομιμοποιείται παθητικά στις εκκρεμείς δίκες με την ανάδοχο του έργου «... ΑΤΕ» και επομένως αρμόδια, κατά το νόμο, για συμμόρφωση προς τις δικαστικές αποφάσεις που θα εκδοθούν.

Η Πράξη 372/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την «Παροχή υπηρεσίας λειτουργίας και αναβάθμισης Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Νήσου Ρόδου». Τα κωλύματα περιλαμβάνουν: α) Την επιβολή δυσανάλογα αυστηρών και περιοριστικών όρων οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας (σωρευτική κάλυψη τριών αριθμοδεικτών για το έτος 2021). β) Την έμμεση παραχώρηση του δικαιώματος εκμετάλλευσης των ανακυκλώσιμων υλικών στον ανάδοχο, μέσω της αφαίρεσης των προσδοκώμενων εσόδων (περίπου 16.555,49€/μήνα) από το συνολικό κόστος λειτουργίας, αλλοιώνοντας τη νομική φύση της σύμβασης ως δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών. γ) Τη χρήση λανθασμένου μαθηματικού τύπου για την αξιολόγηση της οικονομικής προσφοράς, κατά παράβαση του άρθρου 86 του ν. 4412/2016. δ) Την ασάφεια ως προς την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης και την πλημμελή τεκμηρίωση του προϋπολογισμού.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Οι δράσεις οι οποίες αναφέρονται στην ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση αφορούν : α) στην εκπόνηση μιας σειράς μελετών για τη μείωση των αποβλήτων, τη διαχείριση των βιοαποδομήσιμων υλικών,..β) στην πρόληψη, μείωση και επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων..γ) στη διαχείριση προδιαλεγμένων/βιοαποδομίσημων αποβλήτων, με την πιλοτική τοποθέτηση κάδων συλλογής προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων σε επιλεγμένα σημεία του Δήμου,..δ) στην ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της ανακύκλωσης με την ενημέρωση και την βελτίωση των υποδομών με την εισαγωγή του μπλε κάδου,..Β) Από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν αποδεικνύεται ότι έχει μεταβιβασθεί στο Δήμο … η αρμοδιότητα για το κόμποστ των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων κήπων και πάρκων, καθόσον δεν προσκομίζεται η επικαλούμενη 5145/2.12.2010 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας …,Γ) Η διαχείριση των αποβλήτων (στην οποία περιλαμβάνεται και η μείωση του όγκου τους) καθώς και η ευαισθητοποίηση των δημοτών επιδιώκονται σε περιφερειακό επίπεδο με την εκπόνηση του ΠΕΣΔΑ από τον οικείο Περιφερειακό Σύνδεσμο ΦΟΔΣΑ και την έγκρισή του από το Περιφερειακό Συμβούλιο,..Δ) Οι αρμοδιότητες που δεν έχουν μεταφερθεί κατά τα ανωτέρω στις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας … δεν μετακυλύονται στους Δήμους, αλλά παραμένουν στον Περιφερειακό Σύνδεσμο ΦΟΔΣΑ …Ε) Το αντικείμενο που ανατίθεται με την ελεγχόμενη σύμβαση στο ΤΕΙ … δεν εμπίπτει στην έννοια του ερευνητικού προγράμματος και δεν συνιστά παραγωγή νέας γνώσης καθόσον ελλείπει ως προς αυτό το στοιχείο της πρωτοτυπίας...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της, καθόσον ο Δήμος … δεν είχε την αρμοδιότητα συνάψεως της ελεγχόμενης συμβάσεως, η οποία δεν είναι προγραμματική, αλλά, δια μέσου αυτής, συγκαλύπτεται απευθείας ανάθεση (μελετών) χωρίς τη διεξαγωγή ανοικτού διαγωνισμού και χωρίς την επίκληση λόγων που δικαιολογούν την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία..Αποφαίνεται ότι η 18/2014 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό … δεν πρέπει να ανακληθεί.

Η Πράξη 163/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναβάλλει την έκδοση οριστικής απόφασης σχετικά με τον προσυμβατικό έλεγχο της νομιμότητας της διαδικασίας ανάθεσης του έργου «Αναβάθμιση, Εκσυγχρονισμός, Λειτουργία και Συντήρηση για 15 έτη Υφιστάμενης Μονάδας Αφαλάτωσης Παραγωγής Πόσιμου Νερού...». Η αναβολή διατάχθηκε διότι ο φάκελος κρίνεται ελλιπής και απαιτείται η υποβολή συμπληρωματικών στοιχείων για τη διαμόρφωση ασφαλούς κρίσης. Ζητούνται αναλυτικές διευκρινίσεις σχετικά με το αντικείμενο της σύμβασης (αν είναι προμήθεια, υπηρεσία ή μεικτή), την τεκμηρίωση των προϋπολογισθέντων τιμών και της διάρκειας των 15 ετών, την αιτιολόγηση της ζητούμενης στελέχωσης δεκαπέντε (15) ατόμων, και την οριοθέτηση της ρήτρας αναπροσαρμογής τιμής. Ο Δήμος Ύδρας πρέπει να συμπληρώσει τον φάκελο εντός δεκαπέντε (15) ημερών.

Η Πράξη 198/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου τροποποίησης και παράτασης της προγραμματικής σύμβασης 311/3.3.2022 μεταξύ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του «ΦΟΔΣΑ Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Ε.». Αντικείμενο της σύμβασης είναι η υλοποίηση της Πράξης «Δράσεις διαχείρισης βιοαποβλήτων σε οικίες της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου», με προϋπολογισμό 11.048.750,00 ευρώ. Η τροποποίηση αφορά στην παράταση της διάρκειας της σύμβασης κατά δώδεκα (12) μήνες, έως τις 3.3.2026, για τη διασφάλιση της ολοκλήρωσης των τριών υποέργων. Το Κλιμάκιο διαπίστωσε ότι οι αποφάσεις έγκρισης της παράτασης ελήφθησαν μη νομίμως μετά τη λήξη της αρχικής σύμβασης (3.3.2025), πλην όμως έκρινε ότι αυτή η καθυστέρηση δεν συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια, καθώς οι προπαρασκευαστικές ενέργειες είχαν ξεκινήσει εγκαίρως (17.2.2025). Ως εκ τούτου, δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου τροποποίησης – παράτασης.

Ο προσφεύγων ασκεί προδικαστική προσφυγή για την ακύρωση της απόφασης 627/2017 της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, η οποία απορρίπτει την προσφορά του στον Ανοικτό Διεθνή Ηλεκτρονικό Διαγωνισμό για την ανάθεση υπηρεσιών μεταφοράς μαθητών χωρικής αρμοδιότητας ΠΕ Δωδεκανήσου για τα σχολικά έτη 2017-2018-2019, ειδικότερα για τα δρομολόγια της Νήσου Νισύρου (Ομάδα 5). Υποστηρίζει ότι το Ευρωπαϊκό Έντυπο Σύμβασης (ΕΕΕΣ) απηγόρευε την πλήρη συμπλήρωσή του λόγω σχεδιαστικού λάθους, παραβιάζοντας τις αρχές διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ- Έλεγχος νομιμότητας: ..Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι είναι επιτρεπτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Περιφερειακού Συνδέσμου ΦΟΔΣΑ Περιφέρειας … και της Περιφέρειας … με το ως άνω περιεχόμενο, καθώς η σύμβαση αυτή εγκαθιδρύει πράγματι συνεργασία μεταξύ των δύο ΟΤΑ με σκοπό, δια της συνένωσης των μέσων που διαθέτει ο καθένας από αυτούς, την από κοινού εκτέλεση της δημόσιας αποστολής τους και, ως τέτοια, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4412/2016, το δε υποβληθέν για έλεγχο οικείο σχέδιο σύμβασης έχει το ελάχιστο κατά νόμο περιεχόμενο. Ως εκ τούτου, δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του, αυτό δε επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.Το Κλιμάκιο, όμως, επισημαίνει ότι: α) Οι προγραμματικοί στόχοι που περιλαμβάνονται στην αναφορά του προοιμίου του ελεγχόμενου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης ότι ο ως άνω Σύνδεσμος και η ως άνω Περιφέρεια « … Στο πλαίσιο της καλόπιστης … συνεργασίας, δεσµεύονται ρητά ότι θα προβούν άµεσα σε κάθε νόµιµη ενέργεια προς όλους τους φορείς, προκειµένου να υλοποιηθούν πρόσθετες δράσεις για την ακόµα µεγαλύτερη διασφάλιση του δηµοσίου συµφέροντος και την προστασία του περιβάλλοντος.(...)β) Το γεγονός ότι, όπως αναφέρεται στο προοίμιο του σχεδίου της ελεγχόμενης προγραμματικής σύμβασης, ο συμβαλλόμενος στην ως άνω εκτελεστική της σύμβαση ΣΔΙΤ, ως ΙΦΣ, θα έχει την επωνυμία «.....» και όχι «....», με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης ΣΔΙΤ με την 309/2015 πράξη του Κλιμακίου, δεν αφορά στον παρόντα προσυμβατικό έλεγχο της προγραμματικής σύμβασης από το Κλιμάκιο, δεδομένου ότι ο ως άνω ΙΦΣ δεν συμβάλλεται στην προγραμματική αυτή σύμβαση.Τυχόν όμως τροποποίηση όχι απλώς της ως άνω επωνυμίας αλλά της μετοχικής σύνθεσης ή/και του καταστατικού της ως άνω εταιρείας – ΙΦΣ, το οποίο αποτελεί το Παράρτημα Ι και αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου της ως άνω σύμβασης ΣΔΙΤ, πριν από την υπογραφή της τελευταίας, συνιστά ουσιώδη τροποποίηση του ελεγχθέντος με την 309/2015 πράξη του Κλιμακίου σχεδίου της, υποβλητέα στο Κλιμάκιο για προσυμβατικό έλεγχο.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Περιφερειακού Συνδέσμου Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Περιφέρειας … και της Περιφέρειας … για την υλοποίηση του έργου «Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων Περιφέρειας … με σύμπραξη δημόσιου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ)».

Δεν ανακλήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.6/840/2018

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών για τις ανάγκες λειτουργίας της …. Α.Ε. Ο.Τ.Α. και των υποστηρικτικών δράσεων – Υπηρεσίες αποκομιδής – μεταφοράς μεταφόρτωσης Α.Σ.Α. και ανακυκλώσιμων υλικών» για το έτος 2022, συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης 1.149.528,83 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος προαίρεσης(...)Κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 59 του ν. 4412/2016, η αναθέτουσα αρχή όρισε ότι οι προσφορές των υποψηφίων αναδόχων υποβάλλονται για το σύνολο των επίμαχων υπηρεσιών, οι οποίες πρόκειται να παρασχεθούν στα γεωγραφικά όρια τριών διαφορετικών δήμων της Κεφαλονιάς, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά στα έγγραφα της σύμβασης για τους λόγους για τους οποίους αποφασίστηκε η μη υποδιαίρεση της σύμβασης σε περισσότερα τμήματα. Εξάλλου, δοθέντος ότι το ελεγχόμενο συμβατικό αντικείμενο συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών διακριτών κατηγοριών (αποκομιδής και μεταφοράς αστικών στερεών αποβλήτων, ανακυκλώσιμων υλικών, ογκωδών αντικειμένων, καθώς και σε υπηρεσίες καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων και διοικητικής υποστήριξης) σε διαφορετικούς δήμους της Κεφαλονιάς, παρίσταται ευχερής η ανάθεσή του σε τμήματα (ενδεχομένως ανά δήμο), λαμβανομένου μάλιστα υπόψη ότι η ίδια η διακήρυξη προβλέπει ότι μέρος των προς ανάθεση υπηρεσιών, και δη οι υπηρεσίες καθαριότητας κοινόχρηστων χώρων και συλλογής ογκωδών αντικειμένων αφορούν μόνον σε δύο από τους τρεις δήμους του νησιού(...)χωρίς μάλιστα να προκύπτει η συνδρομή δικαιολογητικού λόγου για την επίμαχη επέκταση του χρόνου αναγωγής του κριτηρίου οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας. Η θέσπιση των ως άνω μη νόμιμων όρων έπληξε την αντικειμενική ακεραιότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας και συνεπώς συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια.Κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης