ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΕΝΙΚΑ. ΠΑΡΑΛΕΙΨΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Οργανισμό σε ανώνυμη εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών φύλαξης κτιρίων του, δυνάμει σύμβασης, καθόσον η ανωτέρω σύμβαση, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 35 παρ. 1 του ν. 4129/2013 (ΦΕΚ Α΄ 52/2013), δεν υποβλήθηκε σε προηγούμενο της σύναψής της έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, αφού  η επίμαχη σύμβαση αποτελεί τμήμα ενός ενιαίου μείζονος αντικειμένου, που αφορούσε στην παροχή υπηρεσιών φύλαξης των κτιρίων του ν.π.δ.δ. σε όλη την Ελλάδα και για τα οποία η οικονομική αξία υπερβαίνει το χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο.

Η 15νθήμερη προθεσμία για την άσκηση αιτήσεως ανακλήσεως κατά πράξεως του Κλιμακίου που διενήργησε προσυμβατικό έλεγχο σε πρώτο βαθμό, είναι αποκλειστική, άρχεται δε για όλους τους νομιμοποιούμενους, ως έχοντες σπουδαίο έννομο συμφέρον, στην άσκηση αυτής, πλήν του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας, από την κοινοποίηση της σχετικής πράξεως στον οικείο φορέα (Αναθέτουσα Αρχή).

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ:..η αιτούσα επιδιώκει την ανάκληση της 498/2012 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη V, ότι η αιτούσα δεν έχει αιτιολογήσει ότι εξυπηρετείται το δημόσιο συμφέρον με την κατακύρωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού στη μειοδότρια εταιρεία, δεδομένου ότι, ενόψει της μείωσης των κατώτατων αμοιβών, έχει τη δυνατότητα είτε να προχωρήσει σε αντίστοιχη μείωση της τιμής κατακύρωσης κατόπιν διαπραγμάτευσης με τη μειοδότρια εταιρεία είτε σε ματαίωση του διαγωνισμού, κατ’ επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος, ένεκα της ιδιαίτερα σημαντικής και ήδη επελθούσας, και όχι μελλοντικής και αβέβαιης όπως αβασίμως με την παρέμβαση προβάλλεται, μείωσης της δαπάνης της σύμβασης ..Πλήρη δε αιτιολόγηση της απόφασης της αιτούσας για μη ματαίωση και κατακύρωση του διαγωνισμού δεν συνιστούν ούτε η επίκληση της μείωσης της τιμής κατακύρωσης της σύμβασης κατά 40.54%, αφού συνομολογήθηκε λόγω αντίστοιχης μείωσης του αντικειμένου της, ούτε η επίκληση των αυξημένων ή παρόμοιων τιμών ανά εργατοώρα, που επιτεύχθηκαν σε όμοιες συμβάσεις που αφορούν είτε στο ίδιο είτε σε άλλα στρατιωτικά νοσοκομεία, καθώς δεν αποδεικνύεται ότι αυτές έχουν υπολογιστεί επί τη βάσει των ως άνω μειωμένων κατώτατων αμοιβών του οικείου προσωπικού, ούτε η επίκληση της ενδεχόμενης εμφάνισης νοσοκομειακών λοιμώξεων, καθώς το επικαλούμενο δημόσιο συμφέρον της αδιάλειπτης παροχής των επίμαχων υπηρεσιών καθαριότητας εξυπηρετείται προεχόντως με την τήρηση της νομιμότητας και όχι με την παραβίαση αυτής διά της μη νόμιμης κατακύρωσης του διαγωνισμού.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση και η παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν. Η αναθέτουσα αρχή μπορεί να προβεί σε διαπραγμάτευση της τιμής κατακύρωσης με τη μειοδότρια εταιρεία με αντικείμενο την προσαρμογή της οικονομικής της προσφοράς και ειδικά του εργατικού της κόστους στις δια της ΠΥΣ 6/28.2.2012 και ήδη δια της υποπαρ. ΙΑ.11 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012 μειώσεις των κατώτατων αμοιβών του προσωπικού καθαριότητας. Σε περίπτωση που η μειοδότρια συναινέσει στη σχετική προσαρμογή, η αιτούσα δύναται να εκδώσει νέα κατακυρωτική του διαγωνισμού απόφαση με τη νέα αντιστοίχως μειωμένη τιμή και, αφού εκδώσει απόφαση ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης (βλ. σκέψη ΙV), να συντάξει νέο σχετικό σχέδιο σύμβασης, το οποίο να αποστείλει στο Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου για προσυμβατικό έλεγχο. Σε περίπτωση δε που η μειοδότρια εταιρεία είτε δεν συναινέσει στη σχετική προσαρμογή είτε συναινέσει σε βαθμό μη συμφέροντα για την αιτούσα, να προβεί η τελευταία στη ματαίωση του διαγωνισμού..Δεν ανακαλεί την 498/2012 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Συμπληρωματική σύμβαση. Το Κλιμάκιο είναι κατά χρόνο αναρμόδιο να προβεί στον έλεγχο της συμπληρωματικής σύμβασης, αφού αυτή είχε ήδη υπογραφεί.Με την 3041/2010 απόφαση του VI Τμήματος ανακλήθηκε η προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, λόγω αναγνώρισης συγγνωστής πλάνης στην αναθέτουσα αρχή, δεδομένου ότι αυτή δεν γνώριζε την αλλαγή νομολογίας του Τμήματος με την έκδοση της 707/31.3.2010 απόφασης, σύμφωνα με την οποία στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπάγονται όλες οι συμπληρωματικές συμβάσεις αρχικών, οι οποίες είχαν υποβληθεί στον έλεγχο αυτό, ανεξαρτήτως ποσού.

Η Πράξη 148/2025 του ΣΤ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας τριών νέων σχεδίων συμφωνιών-πλαίσιο για την τετραετή προμήθεια υγρών καυσίμων στον Δήμο Ηρακλείου Κρήτης και στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου του Δήμου, συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 4.684.400,00 ευρώ. Ενώ η αρχική ανάθεση είχε ελεγχθεί θετικά (Πράξη 114/2025) με ανάδοχο την εταιρεία «... Ο.Ε.», πριν την υπογραφή των συμφωνιών έλαβε χώρα συγχώνευση δι' απορροφήσεως, με την εταιρεία «...» να απορροφά την αρχική ανάδοχο. Τα νέα σχέδια συμφωνιών υποβλήθηκαν με αντισυμβαλλόμενη την απορροφήσασα εταιρεία. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι, εφόσον η διαδικασία ανάδειξης αναδόχου είχε ήδη θετική κρίση και η μεταβολή αφορά μόνο το πρόσωπο του αναδόχου λόγω καθολικής διαδοχής (άρθρο 18 του ν. 4601/2019), δεν κωλύεται η υπογραφή των τριών νέων σχεδίων συμφωνιών.

Δυνατότητα ή μη της αναθέτουσας αρχής, μετά τη σύναψη συμβάσεως συντηρήσεως του συστήματος Ν –VIS, ετήσιας διάρκειας, κατ' ενάσκηση δικαιώματος προαιρέσεως, να συνάψει νέα σύμβαση συντηρήσεως με την ίδια ανάδοχο εταιρεία είτε κατ' εκ νέου ενάσκηση του δικαιώματος προαιρέσεως είτε με άλλο νόμιμο τρόπο.(...)Η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα, κατά την ουσιαστική της χρήση και εκτίμηση του δημοσίου συμφέροντος, να συνάψει σύμβαση συντηρήσεως με την ανάδοχο εταιρεία, στο πλαίσιο του ασκηθέντος δικαιώματος προαιρέσεως, που δεν έχει εξαντληθεί, για το εναπομείναν χρονικό διάστημα των τεσσάρων ετών ή για μέρος αυτού. (ομοφ.) ΑΠΟΔΕΚΤΗ

Η Πράξη 352/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της ανάθεσης του Τμήματος 2 του έργου «ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 2023...» (προϋπολογισμού €8,74 εκατ.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με την εταιρεία «ΗΛΙΟΧΩΡΑ Α.Ε.». Αν και η ανάγκη αποκατάστασης των ζημιών στον Έβρο από τις πυρκαγιές του 2023 ήταν απρόβλεπτη, η επιλογή της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016) δεν αιτιολογήθηκε επαρκώς. Η εκτεταμένη παρέμβαση με χρονικό ορίζοντα 19 μηνών κρίθηκε ότι υπερβαίνει το απολύτως αναγκαίο μέτρο για την αντιμετώπιση της κατεπείγουσας ανάγκης. Επίσης, η Αναθέτουσα Αρχή δεν απέδειξε την αδυναμία χρήσης τακτικών διαγωνιστικών διαδικασιών με συντετμημένες προθεσμίες.

Η Πράξη 275/2024 του Ζ' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της νομιμότητας σχεδίου σύμβασης για τις «ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΥ ΣΙΝΤΙΚΗΣ». Το Κλιμάκιο διαπίστωσε ότι η αναθέτουσα αρχή (Δήμος Σιντικής) παραβίασε το δεδικασμένο της 34/2024 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης. Η δικαστική απόφαση είχε ακυρώσει την αρχική ανάδειξη της εταιρείας ως αναδόχου, κρίνοντας τη προσφορά της μη νόμιμη λόγω εσφαλμένης συμπλήρωσης του Ε.Ε.Ε.Σ. Ο Δήμος, όμως, εξέδωσε νέα απόφαση (123/30.4.2024) ανακηρύσσοντας εκ νέου την ίδια εταιρεία ανάδοχο, κατόπιν απόσυρσης της προσφοράς του έτερου διαγωνιζόμενου. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι αυτή η ενέργεια συνιστά ουσιαστικά απευθείας ανάθεση αντίθετη προς τη δικαστική απόφαση που είχε κρίνει την προσφορά της εταιρείας μη νόμιμη. Συνεπώς, κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

Η Πράξη 472/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου τροποποίησης της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Χατζηκυριάκειου Ιδρύματος Παιδικής Προστασίας, σχετικά με την «Αποκατάσταση και Εκσυγχρονισμό λειτουργίας κεντρικού κτηρίου». Το Κλιμάκιο απείχε από τον έλεγχο νομιμότητας της τροποποιητικής σύμβασης, κρίνοντας ότι, εφόσον η αρχική σύμβαση του 2014 δεν είχε υποβληθεί σε προσυμβατικό έλεγχο βάσει της Πράξης 265/2012 —καθώς το Ίδρυμα δεν θεωρήθηκε αναθέτουσα αρχή—, δεν επιτρέπεται ο έλεγχος ούτε της επιγενόμενης τροποποίησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4700/2020 και του ν. 4412/2016. Η τροποποίηση περιλάμβανε την ένταξη 7 Υποέργων συνολικού προϋπολογισμού 13.320.115,37 ευρώ.

Κατά συνέπεια, στον έλεγχο αυτό δεν υπόκεινται τροποποιήσεις όρων σύμβασης υποβληθείσας στο προσυμβατικό έλεγχο, όταν οι τροποποιήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μετά τη σύναψη και κατά το στάδιο εκτέλεσης της τροποποιούμενης σύμβασης (πρβλ. Πράξη 261/2007 VI Τμ. Ε.Σ.) το δε οικονομικό τους αντικείμενο δεν υπερβαίνει το εκάστοτε θεσπιζόμενο από τις ισχύουσες διατάξεις χρηματικό όριο υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο (Πράξη 39/2008 VI Τμ. Ε.Σ.). Εξάλλου, αν λάβουν χώρα επανειλημμένες τροποποιητικές συμβάσεις, η επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου που επιφέρουν θα υπολογίζεται αθροιστικά προκειμένου να κριθεί αν υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο ή όχι.