Αν μπορεί να προβεί η Υπηρεσία, όσον αφορά την Σύμβαση Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΣΑΩ) 29/1998, στην ανάκληση της Υπουργικής Απόφασης, με την οποία επιβλήθηκαν ποινικές ρήτρες σε αντισυμβαλλόμενη εταιρεία, σύμφωνα με τα άρθρα 21 και 33 του Ν. 2690/1999 ή αν τούτο κωλύεται, κατά το άρθρο 43 του Π.Δ. 284/1989. (...) Α. Δεν είναι επιτρεπτή, κατά το άρθρο 43 παρ. 4 του Π.Δ. 284/1989, η εκ μέρους της Διοίκησης ανάκληση της απόφασης περί επιβολής ποινικών ρητρών, σε βάρος προμηθευτή, για παράβαση των συμβατικών του υποχρεώσεων, εκτός αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 44 του ίδιου Π.Δ (πλειοψ.). Β. Δεν δύναται η Υπηρεσία, λαμβάνοντας υπόψη τα άρθρα 17, 18, 19 και 21 της Σύμβασης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων 29/1998 και το παράρτημα «Δ» της Σύμβασης αυτής, σε συνδυασμό με την παράγραφο 18 α (1) (ε) και (στ) των Κατευθυντηρίων Οδηγιών (Κ.Ο.) Μαΐου 1996, να προβεί στην ανάκληση της Υπουργικής Απόφασης, με την οποία επιβλήθηκαν ποινικές ρήτρες στον προμηθευτή, εφόσον θεωρεί τον οικείο φάκελο μη εγκαίρως υποβληθέντα ή/και συμπληρωθέντα, λόγω βραδύτητας ή αμέλειας του προμηθευτή, και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 του Π.Δ. 284/1989 (ομοφ.).

Αρμοδιότητα ΝΣΚ για παροχή γνωμοδότησης σχετικά με την νομιμότητα σύναψης νέας σύμβασης με την οποία θα ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν Σύμβαση Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων (ΣΑΩ) η οποία έληξε χωρίς να εκτελεστεί συνολικά – Συμβατότητα της νέας σύμβασης με το ν. 4376/2016.α) Δεν υφίσταται γνωμοδοτική αρμοδιότητα του ΝΣΚ, κατά το άρθρο 66 του π.δ/τος 284/1989, για Σύμβαση Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων, της οποίας έχει λήξει η διάρκεια. Η σύναψη της προτεινόμενης νέας σύμβασης δεν είναι δυνατή, διότι το περιεχόμενό της δεν είναι συμβατό με τις ρυθμίσεις του ισχύοντα σήμερα ν. 4376/2016. Η κατά παρέκκλιση του νόμου αυτού σύναψη νέας σύμβασης είναι δυνατή μόνο μετά από ειδική νομοθετική ρύθμιση του θέματος. β) Η αξίωση της πολιτείας για την ποινική δίωξη και καταδίκη προσώπων που τυχόν διέπραξαν αξιόποινες πράξεις, κατά την σύναψη και εκτέλεση της ΣΑΩ, δεν θίγεται από την προτεινόμενη νέα Σύμβαση, η οποία ρυθμίζει αστικές και μόνο αξιώσεις.

ΥΠΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ-ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Χ.Ε.Δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου καταβολή αμοιβής από ν.π.δ.δ. σε ιδιώτη για προμήθεια ειδών οπωροπωλείου σε εκτέλεση παράτασης αρχικώς συναφθείσας σύμβασης από το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας …- Παράρτημα Α.μ.Ε.Α(...)δοθέντος ότι ερείδεται σε παράταση της προαναφερθείσας αρχικής σύμβασης προμήθειας ειδών οπωροπωλείου, της οποίας ο συμβατικός προϋπολογισμός δεν υπερβαίνει αυτοτελώς το ποσό των 10.000,00 με Φ.Π.Α.

Εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης πρασίνου.(...)	Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Η ελεγχόμενη τροποποιητική σύμβαση αφορά σε επιτρεπτή, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 132 παρ. 2 του ν. 4412/2016, τροποποίηση της αρχικής σύμβασης χωρίς νέα διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης, καθόσον πρόκειται για ήσσονος αξίας τροποποίηση αυτής. Ειδικότερα, η αξία της τροποποίησης ανερχόμενη στο ποσό των 110.806,60 ευρώ είναι κατώτερη του ορίου εφαρμογής της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ, το οποίο κατά τον κρίσιμο χρόνο ανέρχεται σε 221.000,00 ευρώ καθώς και του 10% της αξίας της αρχικής σύμβασης, η οποία είναι (1.135.755,00 Χ 10%) 113.575,50 ευρώ, ενώ δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της αρχικής σύμβασης, καθόσον πρόκειται για μικρής κλίμακας αύξηση των ποσοτήτων των ανατεθεισών συμβατικών εργασιών. Εσφαλμένως εξέλαβε δε η Επίτροπος ότι ο τεθείς με την 208/2021 Πράξη του Κλιμακίου όρος απαγόρευσης της συμπερίληψης, στο κείμενο της αρχικής σύμβασης, του δικαιώματος προαίρεσης για την αύξηση ή μείωση του φυσικού αντικειμένου της, ισοδυναμεί με καθολική απαγόρευση τροποποίησης της σύμβασης, καθόσον η δέσμευση από την εκφερόμενη ως άνω κρίση του Κλιμακίου (βλ. Ελ.Συν., 1384/2021 σκ. 23, 24 Μείζ.Ολ., 2135/2020 σκ. 6, 7, και εκεί παρατιθέμενη σχετική νομολογία, καθώς και 1377/2021 σκ. 44.3) αφορά μόνο στο μη νομίμως συμπεριληφθέν σ’ αυτή δικαίωμα προαίρεσης και δεν καταλαμβάνει και την τροποποίησή της κατά την εκτέλεσή της, όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που θέτει το άρθρο 132 του ν. 4412/2016.  	Για τους λόγους αυτούς.Δέχεται την προσφυγή. Ανακαλεί την 28/2024 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου Ο.Τ.Α. Χ, και Αποφαίνεται ότι η 1η τροποποιητική σύμβαση της αρχικής σύμβασης «Εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης πρασίνου στον Δήμο Αγίων Αναργύρων-Καματερού» δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, βασιζόμενη αφενός στο 12377/21.7.2017 Παράρτημα για την προσθήκη των χώρων του …. στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης και αφετέρου στην 403/21.6.2018 απόφαση του Δ.Σ. του Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α. περί έγκρισης του 1ου Συγκριτικού Πίνακα, όπως προβλεπόταν στην αρχική σύμβαση. Δεδομένου ότι εξαρχής συμφωνήθηκε η παροχή υπηρεσιών φύλαξης των χώρων του Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α., εν προκειμένω πρόκειται για επαύξηση των ήδη προβλεφθεισών συμβατικών εργασιών για την κάλυψη συγκεκριμένων επειγουσών αναγκών φύλαξης χώρων που προέκυψαν σε μεταγενέστερο της υπογραφής της αρχικής σύμβασης χρόνο, πριν τη λήξη της και ενόψει της καθυστέρησης ολοκλήρωσης του οικείου ανοικτού διαγωνισμού, το κόστος δε αυτής είχε ήδη προϋπολογισθεί. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει. 

Στέγαση Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονομικών - Επέκταση της ήδη εγκατεστημένης σε όμορους χώρους δημόσιας υπηρεσίας, με απευθείας σύναψη σύμβασης μίσθωσης αυτοτελών ιδιοκτησιών ακινήτων, κατ’ άρθρο 3 παρ. 2 ε' του Ν 3130/2003.Είναι επιτρεπτή, κατ' άρθρο 3 παρ. 2 ε' του Ν 3130/2003, η απευθείας σύναψη σύμβασης μίσθωσης αυτοτελών ιδιοκτησιών ακινήτων για την επέκταση ήδη εγκατεστημένης σε όμορους χώρους δημόσιας υπηρεσίας, με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και ύστερα από γνωμοδότηση της Επιτροπής Στεγάσεως ακόμα και στην περίπτωση που προσφερόμενος εκμισθωτής των όμορων χώρων είναι τρίτος και όχι ο εκμισθωτής της αρχικής μίσθωσης, με τους όρους που αναφέρονται στην ως άνω διάταξη.

Μελέτη, Προμήθεια και Εγκατάσταση Καλωδίων και Σταθμών Ηλεκτροδίων(...)Ενόψει των ανωτέρω το Δικαστήριο κρίνει, κατά παραδοχή των όσων προβάλλονται με την υπό κρίση προσφυγή, ότι ναι μεν σύμφωνα με το ελεγχόμενο συμπλήρωμα υπόκεινται σε αναθεώρηση οι τιμές των εργασιών και προμηθειών εξοπλισμού και υλικών της αρχικής σύμβασης από 1.1.2021 και μετά ώστε κατά τρόπο εύλογο να εξευρεθεί η αναθεώρηση του συνολικού εργολαβικού ανταλλάγματος της αρχικής σύμβασης και έτσι να μην διαταραχθεί η ισορροπία αυτής και να μην τεθεί σε διακινδύνευση η επίτευξη του τελικού αποτελέσματος στο οποίο και μόνο απέβλεψαν τα μέρη, πλην όμως, εφόσον εν προκειμένω δεν νοείται ολοκλήρωση της εκτέλεσης της εν λόγω αρχικής σύμβασης πριν από την παράδοση του έργου έτοιμου προς λειτουργία, το δε ποσό της αναθεώρησης ενσωματώνεται στο συνολικό εργολαβικό αντάλλαγμα, το οποίο δεν έχει εισέτι καταβληθεί και εκκαθαρισθεί, ενώ οι ήδη διενεργηθείσες τμηματικές καταβολές αυτού είναι προκαθορισμένα ποσοστά που δεν αντιστοιχούν στο κόστος εκτέλεσης των επιμέρους οικείων εργασιών και δεν προσδιορίζονται από την επιμέτρηση αυτών, η εφαρμογή των μαθηματικών τύπων της αναθεώρησης από 1.1.2021 και σε εργασίες που έχουν ήδη εκτελεσθεί πριν από την υπογραφή του ελεγχόμενου συμπληρώματος αλλά μετά την 1.1.2021 δεν μπορεί να νοηθεί ότι προκαλεί αναδρομική αύξηση του τιμήματος της αρχικής σύμβασης και ότι παραβιάζει τη γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, σύμφωνα με την οποία τα έννομα αποτελέσματα των διοικητικών συμβάσεων δεν δύνανται να ανατρέχουν σε χρόνο προγενέστερο της σύναψης αυτών. Συνεπώς, ο όρος που τέθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη είναι ανακλητέος.(...)	Δέχεται την προσφυγή. Ανακαλεί την 21/2024 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που με αυτήν τέθηκε όρος για την υπογραφή, μεταξύ της προσφεύγουσας και της εταιρείας «AS», του «Συμπληρώματος Νο 4 της Σύμβασης 2002/26.5.2020» που αφορά στην υλοποίηση του έργου «Μελέτη, Προμήθεια και Εγκατάσταση Καλωδίων και Σταθμών Ηλεκτροδίων για την Ηλεκτρική Διασύνδεση Συνεχούς Ρεύματος μεταξύ Κρήτης και Αττικής (2 Χ 500 MW)», ΤΜΗΜΑ Β: «Μελέτη, προμήθεια και εγκατάσταση του υποβρύχιου καλωδιακού συστήματος ανατολικού πόλου».

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Παροχή υπηρεσιών συντήρησης για το σύνολο του εξοπλισμού και λογισμικού της υποδομής πληροφοριακών συστημάτων για το έργο: Εκσυγχρονισμός και Αναβάθμιση των Υπηρεσιών που αφορούν στον Ευρωπαϊκό Αριθμό Κλήσης Εκτάκτων Αναγκών «112» με χρήση ΤΠΕ για την βέλτιστη διαχείριση περιστατικών έκτακτης ανάγκης – κρίσεων και την έγκαιρη ενημέρωση των Πολιτών»(...)Συνεπώς, όταν συνάπτεται πρόσθετη συμφωνία μεταξύ αναθέτοντος φορέα και αναδόχου για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης που έχει περιληφθεί σε ήδη ελεγχθείσα προσυμβατικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο σύμβαση δεν καταλείπεται πλέον πεδίο ελέγχου, καθώς η ενεργοποίηση αυτή συντελείται με μονομερή δήλωση του αναθέτοντος φορέα, έχει συγκεκριμένο και προκαθορισμένο περιεχόμενο, κατ’ εφαρμογή όσων έχουν προβλεφθεί στο πλαίσιο της διακήρυξης και της αρχικής σύμβασης και έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, και κατ’ ουσίαν ανάγεται στην εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ως εκ τούτων η πρόσθετη αυτή συμφωνία δεν υπάγεται εκ νέου στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας(...)δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθόσον αυτό αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο, ως όρος της οικείας διακήρυξης (άρθρα Α.3.13), έχει περιληφθεί στους όρους της ... αρχικής σύμβασης(...)Αποφαίνεται ότι το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως υποβάλλεται ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Όμως, όπως βάσιμα προβάλλει η Επίτροπος, η εντελλόμενη με το ένταλμα αυτό δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι η δυνατότητα παράτασης της αρχικής σύμβασης δεν είχε προβλεφθεί στη διακήρυξη του προηγηθέντος πρόχειρου διαγωνισμού, τυχόν δε πρόβλεψή της, θα καθιστούσε επιβεβλημένη, κατά νόμο, τη διενέργεια τακτικού διαγωνισμού, αφού η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των προς ανάθεση υπηρεσιών θα ανερχόταν, χωρίς Φ.Π.Α., σε 73.500 ευρώ (4.900 ευρώ Χ 15 μήνες), υπερβαίνουσα το ποσό των 60.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., μέχρι το οποίο είναι επιτρεπτή η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού, σύμφωνα με το άρθρο 133 παρ. 1 του ν. 4270/2014. Εντούτοις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο Δήμαρχος ... δεν προέβη στη σύναψη της ανωτέρω σύμβασης παράτασης με πρόθεση καταστρατήγησης του νόμου, αλλά λόγω συγγνωστής πλάνης, οφειλόμενης στο γεγονός ότι η παράταση της αρχικής σύμβασης, αφενός προβλεπόταν ρητά στο κείμενό της, αφετέρου είχε κατά τα ανωτέρω εγκριθεί τόσο από την Οικονομική Επιτροπή, δια της διάθεσης της σχετικής πίστωσης, όσο και από το Δημοτικό Συμβούλιο. Συνεπώς, δικαιολογείται στην προκειμένη περίπτωση η θεώρηση του επίμαχου χρηματικού εντάλματος.

Τοποθέτηση καλωδίων.(...)Το Δικαστήριο κρίνει, κατά παραδοχή των όσων προβάλλονται με την υπό κρίση προσφυγή, ότι ναι μεν σύμφωνα με το ελεγχόμενο συμπλήρωμα υπόκεινται σε αναθεώρηση οι τιμές των εργασιών και προμηθειών εξοπλισμού και υλικών της αρχικής σύμβασης από 1.1.2021 και μετά, ώστε κατά τρόπο εύλογο να εξευρεθεί η αναθεώρηση του συνολικού εργολαβικού ανταλλάγματος της αρχικής σύμβασης και έτσι να μην διαταραχθεί η ισορροπία αυτής και να μην τεθεί σε διακινδύνευση η επίτευξη του τελικού αποτελέσματος στο οποίο και μόνο απέβλεψαν τα μέρη, πλην όμως, εφόσον εν προκειμένω δεν νοείται ολοκλήρωση της εκτέλεσης της εν λόγω αρχικής σύμβασης πριν από την παράδοση του έργου έτοιμου προς λειτουργία, ο δε ποσό της αναθεώρησης ενσωματώνεται στο συνολικό εργολαβικό αντάλλαγμα, το οποίο δεν έχει εισέτι καταβληθεί και εκκαθαρισθεί, ενώ οι ήδη διενεργηθείσες τμηματικές καταβολές αυτού είναι προκαθορισμένα ποσοστά που δεν αντιστοιχούν στο κόστος εκτέλεσης των επιμέρους οικείων εργασιών και δεν προσδιορίζονται από την επιμέτρηση αυτών, η εφαρμογή των μαθηματικών τύπων της αναθεώρησης από 1.1.2021 και σε εργασίες που έχουν ήδη εκτελεσθεί πριν από την υπογραφή του ελεγχόμενου συμπληρώματος αλλά μετά την 1.1.2021 δεν μπορεί να νοηθεί ότι προκαλεί αναδρομική αύξηση του τιμήματος της αρχικής σύμβασης και ότι παραβιάζει τη γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, σύμφωνα με την οποία τα έννομα αποτελέσματα των διοικητικών συμβάσεων δεν δύνανται να ανατρέχουν σε χρόνο προγενέστερο της σύναψης αυτών. Συνεπώς, ο όρος που τέθηκε με την προσβαλλόμενη Πράξη είναι ανακλητέος.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη 716/2023 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,κατά το μέρος που με αυτήν τέθηκε όρος υπογραφής,ότι θα απαλειφθεί από αυτό το άρθρο 1.4 και ότι το άρθρο 1.6 αυτού, μετά των Παραρτημάτων του, θα αναμορφωθεί αναλόγως, ώστε στο τίμημα της αναθεώρησης εργασιών που θα καταβληθεί στον ανάδοχο να μη περιλαμβάνονται εργασίες που έχουν εκτελεσθεί πριν από την υπογραφή αυτού.