«Δημόσιες συμβάσεις — Οδηγία 2004/18/EK — Άρθρο 1, παράγραφος 9, δεύτερο εδάφιο, στοιχείο γʹ — Έννοια “οργανισμός δημοσίου δικαίου” — Προϋπόθεση να γίνεται η χρηματοδότηση της δραστηριότητας ή ο έλεγχος της διαχείρισης ή ο έλεγχος της δραστηριότητας είτε από το κράτος είτε από φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης είτε από άλλους οργανισμούς δημοσίου δικαίου — Ιατρικός σύλλογος — Προβλεπόμενη από τον νόμο χρηματοδότηση μέσω των εισφορών που καταβάλλουν τα μέλη του συλλόγου αυτού — Καθορισμός του ύψους των εισφορών από τη γενική συνέλευση του εν λόγω συλλόγου — Αυτονομία του συλλόγου κατά τον προσδιορισμό του εύρους και των λεπτομερειών του τρόπου εκτέλεσης της αποστολής που του αναθέτει ο νόμος»

Επιχορήγηση αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας...Με τα δεδομένα αυτά, είναι πρόδηλο ότι η επίμαχη σύμβαση συνιστά έμμεση και μη προβλεπόμενη εκ του νόμου χρηματοδότηση της ... από το Δήμο .... μέσω της Π.Ε.Δ. .... για την πρόσληψη προσωπικού, παρά το γεγονός ότι πλέον ο νομοθέτης, ιδίως με τις διατάξεις του άρθρου 267 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων και 111 του Καλλικράτη, περιορίζει την ευχέρεια των δήμων να συστήνουν ή να συμμετέχουν, πέραν από τις ρητώς αναφερόμενες περιπτώσεις, σε εταιρείες ή επιχειρήσεις (μία κοινωφελή, μία υδρεύσεως, μία επιχειρηματική κ.λπ.), ενώ η όποια συμμετοχή τους σε ήδη υφιστάμενες περιορίζεται στην ήδη προβλεπόμενη στο καταστατικό τους ετήσια εισφορά, απαγορευομένης κάθε περαιτέρω επιχορήγησης ή χρηματοδότησης. Επιπλέον, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η πρόσληψη του προσωπικού αυτού θα γίνει με αδιαφανείς διαδικασίες, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 267 του Κ.Δ.Κ., οι οποίες, όπως ορθά επισημαίνει το Κλιμάκιο, ορίζουν ότι στις αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες των Ο.Τ.Α., στην έννοια των οποίων ανήκει και η Π.Ε.Δ. Νοτίου Αιγαίου, εφαρμόζονται οι διατάξεις περί δημοτικών κοινωφελών επιχειρήσεων. Συνεπώς, η όλη σύμβαση κατ' ουσίαν συνιστά έναν ευρηματικό, πλην μη νόμιμο, τρόπο για την καταστρατήγηση του συνόλου των διατάξεων, οι οποίες αφενός μεν θέτουν περιορισμούς στις προσλήψεις προσωπικού, αφετέρου δε θεσπίζουν όρους και προϋποθέσεις για την τήρηση της διαφάνειας και αμεροληψίας κατά την εν λόγω πρόσληψη. Σε κάθε δε περίπτωση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ... συνιστά αναντίρρητα εταιρεία Ο.Τ.Α., καθώς, όπως προκύπτει από το άρθρο 8 του καταστατικού της, υπάγεται στο διοικητικό έλεγχο της Π.Ε.Δ. Νοτίου Αιγαίου, η οποία διορίζει την πλειοψηφία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας, υποδεικνύει δε τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και το Γραμματέα αυτού. Κατά συνέπεια, για την πρόσληψη προσωπικού πρέπει να τηρούνται οι προϋποθέσεις και η διαδικασία των παρ. 2−17 του άρθρου 21 του ν. 2190/1994, καθώς επίσης και οι προϋποθέσεις των διατάξεων του άρθρου 6 παρ. 1 του π.δ. 164/2004. Πέραν όμως των ανωτέρω λόγων, για τους οποίους η επίμαχη σύμβαση κρίνεται μη νόμιμη, επισημαίνεται, - δεδομένου ότι οι δήμοι, ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, υπόκεινται στη συνταγματική αρχή της δημοσιονομικής νομιμότητας -, ότι η επίμαχη σύμβαση δεν περιέχει σαφή και αναλυτική πρόβλεψη τόσο για το αντικείμενο της χρηματοδότησης όσο και για τον τρόπο διάθεσης των χρημάτων που παρέχει ο Δήμος, καθώς δεν αρκεί η αναφορά στη σύμβαση ότι ο Δήμος χρηματοδοτεί την ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου μέχρι του ποσού των 1.300.000 και ότι η καταβολή του ποσού θα γίνει σε ποσοστό 10% με την υπογραφή της σύμβασης και στη συνέχεια σε μηνιαίες δόσεις σύμφωνα με το πρακτικό πιστοποίησης εργασιών. Τούτο δε διότι, με τον τρόπο αυτό δεν διασφαλίζεται η διαφανής διαχείριση του χρήματος που παρέχεται από το Δήμο και η συγκεκριμένη σύμβαση καθίσταται όχημα παροχής ανεξέλεγκτης χρηματοδότησης από το Δήμο σε τρίτους, χωρίς να εξειδικεύεται ο τρόπος περαιτέρω διάθεσης των χορηγούμενων πιστώσεων, να θεσπίζεται ενδελεχής τρόπος διαχείρισης του δημοτικού χρήματος και να τίθενται συγκεκριμένοι κανόνες που να καθορίζουν τον τρόπο εξέτασης της προόδου της δράσης από την προβλεπόμενη στη σύμβαση Επιτροπή Παρακολούθησης. Συγκεκριμένα, όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο, κατά παράβαση των αρχών της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, δεν προσδιορίζεται ποιό από τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνει την ευθύνη για τη διάθεση των χρημάτων που θα καταβληθούν από το Δήμο .... για την κάλυψη δαπανών που αφορούν στην πληρωμή του προσωπικού, σε καύσιμα-ανταλλακτικά-λιπαντικά-συντήρηση οχημάτων, τέλη κυκλοφορίας-ασφάλιση αυτοκινήτων, τηλεπικοινωνίες-χρήση συχνοτήτων ασυρμάτων, αγορά εξοπλισμού-ρουχισμού προσωπικού, αναλώσιμα γραφείου-συντήρηση εξοπλισμού γραφείων, αγορές προγραμμάτων Η/Υ, καθώς επίσης και την ευθύνη για το συντονισμό των σχετικών ενεργειών. Επίσης, ορθώς κρίθηκε από το Κλιμάκιο ότι ο όρος του ελεγχόμενου σχεδίου συμβάσεως, σύμφωνα με τον οποίο τα συμβαλλόμενα μέρη δύνανται να τροποποιήσουν, παρατείνουν ή ανανεώσουν τη σύμβαση με έγγραφη συμφωνία (βλ. άρθρα 4 και 8 του σχεδίου συμβάσεως), έχει τεθεί κατά παράβαση των αρχών της διαφάνειας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Τούτο δε διότι, με τον όρο αυτό καταλείπεται πλήρης ευχέρεια στα μέρη να τροποποιήσουν ή να επεκτείνουν χρονικώς την εν λόγω σύμβαση, χωρίς να έχει προσδιορισθεί εκ των προτέρων το περιεχόμενο των τροποποιήσεων, ο χρονικός ορίζοντας των παρατάσεων ή ανανεώσεων, καθώς επίσης και το ακριβές κόστος αυτών (πρβλ. Ελ. Συν. VI Τμ. 258/2007, VII Tμ. 117/2010).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ- Ασφαλτοστρώσεις δρόμων:. Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής συμβάσεως, όπως οι προϋποθέσεις αυτές παρατίθενται αναλυτικώς στην σκέψη V της παρούσας. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον 1οΑ.Π.Ε. της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής συμβάσεως, η αναθέτουσα αρχή περιορίζεται στην συμπερασματική διαπίστωση ότι εν προκειμένω συντρέχουν οι προϋποθέσεις συνάψεως συμπληρωματικής συμβάσεως, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57 του ν. 3669/2008, χωρίς ωστόσο να αναφέρει ποιες είναι οι εργασίες που θα εκτελεσθούν στο πλαίσιο της εν λόγω συμβάσεως, εάν οι εργασίες αυτές περιλαμβάνονται κατ’ είδος στην αρχική σύμβαση, εάν παρουσιάζουν συνάφεια με το αντικείμενο αυτής, καθώς επίσης και για ποιους λόγους κατέστησαν αναγκαίες για την εκτέλεση του αντικειμένου της αρχικής συμβάσεως. Συναφώς προς τα ανωτέρω, ουδεμία αναφορά γίνεται, με ειδικούς και συγκεκριμένους ισχυρισμούς, στις απρόβλεπτες περιστάσεις που καθιστούν απολύτως αναγκαία την εκτέλεση των εργασιών της επίμαχης συμπληρωματικής συμβάσεως, ούτε επίσης προκύπτει ότι η μη πρόβλεψη των εργασιών αυτών κατά τη σύναψη της αρχικής συμβάσεως δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα της αναθέτουσας αρχής, ούτε σε σφάλματα και αστοχίες της μελέτης του έργου. Περαιτέρω, ουδόλως αποδεικνύεται η συνδρομή και των λοιπών προϋποθέσεων για τη σύναψη συμπληρωματικής συμβάσεως, ήτοι ότι οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες είτε δεν μπορούν τεχνικά ή οικονομικά να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή είτε, παρά τη δυνατότητα διαχωρισμού τους, είναι απόλυτα αναγκαίες για την τελειοποίησή της..(..)το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως του έργου «Ασφαλτοστρώσεις δρόμων Δήμου ...».

Ανάκληση της 287/2012 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου.., της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (Π.Ε.Δ.) …και της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας... που αφορά στη χρηματοδότηση, στο πλαίσιο του άρθρου 96 του ν. 3852/2010, της Π.Ε.Δ. …από το Δήμο …μέχρι του ποσού του 1.300.000 ευρώ για την πραγματοποίηση δράσεων (…)  Ενόψει των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η…., δεν αποτελεί αστική εταιρεία Ο.Τ.Α. μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, καθόσον η Τ.Ε.Δ.Κ. (και ήδη Π.Ε.Δ….) συμμετέχει, ως φορέας τοπικής αυτοδιοίκησης, στο εταιρικό κεφάλαιο αυτής σε ποσοστό 49% και όχι κατά πλειοψηφία, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αιτούντα Δήμο. Πλην όμως, η  …., ως απλή αστική εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (βλ. άρθρ. 741 επ. ΑΚ), μη νομίμως συμμετέχει, με τη νομική αυτή μορφή, στην ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση, εφόσον, σύμφωνα με όσα ήδη εκτέθηκαν στη σκέψη ΙΙΙ της παρούσας, δεν αποτελεί επιχείρηση Ο.Τ.Α. και, επομένως, δεν συγκαταλέγεται στα αναφερόμενα στις παρ. 1α και 1β του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 νομικά πρόσωπα, τα οποία κατά περιοριστική απαρίθμηση του νόμου δύνανται να συνάπτουν τέτοιες συμφωνίες ως κύριοι ή εκ τρίτου συμβαλλόμενοι. Συνεπώς, το Τμήμα που κατέληξε στην ίδια κρίση, έστω και με άλλη αιτιολογία, και απέρριψε την αίτηση ανάκλησης με την προσβαλλόμενη απόφασή του δεν πλανήθηκε περί το νόμο, ο δε ισχυρισμός του αιτούντος Δήμου θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να απορριφθεί ως αλυσιτελής, διότι μολονότι παρίσταται βάσιμος δεν δύναται να οδηγήσει σε θετική κρίση.

Νόμιμη η πληρωμή από Δήμο σε υπαλλήλους Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στον ανωτέρω Δήμο, καθόσον οι ανωτέρω υπάλληλοι νομίμως μετακινήθηκαν στο Δήμο, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 15 του ν. 4257/2014 (ΦΕΚ Α΄ 93/2014), για την προσωρινή κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών αυτού, διότι, ενόψει του ότι δεν είναι δυνατή η πρόσληψη υπαλλήλων στον εν λόγω Δήμο είτε για πραγματικούς είτε για νομικούς λόγους, με τη διαδικασία των προαναφερόμενων διατάξεων, οι κενές θέσεις του Δήμου καλύπτονται για περιορισμένο χρονικό διάστημα, χωρίς η εν λόγω μετακίνηση να αποτελεί πρόσληψη, λόγω του προσωρινού της χαρακτήρα, με συνέπεια να μην καταστρατηγούνται οι διατάξεις περί μη προσλήψεων υπαλλήλων στους Δήμου.

Καταβολή αμοιβής για την παροχή υπηρεσιών μηχανογραφικής υποστήριξης:..Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι η έκδοση κάθε χρηματικού εντάλματος τελειούται δια της υπογραφής του από όλα τα αρμόδια όργανα, η έλλειψη της υπογραφής είτε αυτού που το εκδίδει (Λογιστήριο) είτε του Διευθυντή της Επιχείρησης ισοδυναμεί με μη έκδοση αυτού και συνεπώς μη νομίμως υποβάλλεται σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η έλλειψη προσωπικού σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να δικαιολογήσει παρέκκλιση από τις διατάξεις που αφορούν στην έκδοση των χρηματικών ενταλμάτων της Επιχείρησης, πολλώ μάλλον που αυτό δεν φέρει καμία από τις απαιτούμενες υπογραφές, ο Πρόεδρος δε της Επιχείρησης δεν μπορεί να ενεργεί και ως Διευθυντής της, κατά ρητή απαγόρευση του άρθρου 255 του ν. 3463/2006.

ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟ-ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΕΚΠΤΩΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΞΙΩΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ:Ειδικότερα, ο … με τα ... τιμολόγια πωλήσεως που υπέβαλε στο Δήμο …, ανταποκρινόμενος σε έγγραφες παραγγελίες του Δημάρχου, προέτεινε τη σύναψη συμβάσεων για την προμήθεια από το Δήμο των αναφερόμενων στα τιμολόγια αυτά ειδών γραφικής ύλης αντί του αναγραφόμενου σ’ αυτά τιμήματος, η πρόταση δε αυτή έγινε αποδεκτή από το Δήμο και γνωστοποιήθηκε στον … με την παραλαβή των ειδών αυτών, η οποία έλαβε χώρα κατά τις ίδιες ημερομηνίες, κατά τις οποίες εκδόθηκαν τα εν λόγω τιμολόγια, με τη σύνταξη των προαναφερόμενων πρωτοκόλλων παραλαβής. Στερείται δε σημασίας, από την άποψη της εφαρμογής των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 47 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα, αν για την κατάρτιση των εν λόγω συμβάσεων προμηθειών τηρήθηκε ή όχι η προβλεπόμενη από την κείμενη νομοθεσία διαδικασία κατάρτισης των συμβάσεων προμηθειών των δήμων και κοινοτήτων. Επίσης στερείται σημασίας για την εφαρμογή των διατάξεων αυτών, σε ποιο χρόνο καταβλήθηκε το συμφωνηθέν τίμημα για την προμήθεια, αρκεί δε προς τούτο η κατάρτιση της σχετικής συμβάσεως με την ανάληψη υποχρεώσεως παραδόσεως των προς προμήθεια ειδών εκ μέρους του προμηθευτή και την αντίστοιχη πρόβλεψη της υποχρεώσεως του δήμου για την καταβολή του τιμήματος. Εν προκειμένω, η τελευταία σύμβαση που αφορά το ... τιμολόγιο καταρτίσθηκε στις 28.11.2003, αφού κατά την ημερομηνία αυτή παραλήφθηκαν τα αναγραφόμενα στο .... τιμολόγιο είδη αντί του τιμήματος που αναγράφεται στο εν λόγω τιμολόγιο. Με τα δεδομένα αυτά, δεν είναι νόμιμη, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα, η αιτιολογία με την οποία ακυρώθηκε από τον Υφυπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης η ... απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Αττικής, που συνίσταται στο ότι η τελευταία σύμβαση προμήθειας δεν μπορεί να ληφθεί υπ’ όψη για το λόγο ότι το συμφωνηθέν με αυτήν τίμημα εξοφλήθηκε στις 6.8.2004, δηλαδή σε χρόνο πέραν του έτους από την κατάρτιση της πρώτης συμβάσεως. Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.

Είναι αντίθετο στο δίκαιο της Ένωσης, και ειδικότερα στο κατοχυρωμένο απ` αυτό δικαίωμα σε αποτελεσματική δικαστική προστασία το σύστημα ελληνικών δικονομικών κανόνων, κατά το οποίο για την άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως κατά πράξεως βλαπτικής για τους αιτούντες, εκδοθείσης κατά το προσυμβατικό στάδιο αναθέσεως δημοσίας συμβάσεως, απαιτείται, επί ποινή απαραδέκτου, η σύμπραξη όλων των κοινοπρακτησάντων, ταυτοχρόνως δε για την αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε από την παραπάνω πράξη, είτε στην κοινοπραξία είτε σε ένα έκαστο των μελών της, απαιτείται η προηγουμένη ακύρωση της φερομένης ως ζημιογόνου πράξεως.

Κατά τη χρηματοδότηση της …. Δήμου … από τον ομώνυμο Δήμο δεν υφίσταται υποχρέωση παρακράτησης φόρου εισοδήματος.

ΜΕΛΕΤΕΣ.Με δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, δεδομένου ότι επιτρέπεται μεν στον Δήμο Αρριανών να αναθέσει απευθείας, μέσα στο όριο των 20.000,00 ευρώ, την αυτοτελή σύνταξη είτε υδραυλικής είτε τοπογραφικής μελέτης, πλην, λόγω του ενιαίου αντικειμένου των εν λόγω μελετών, δεν είναι επιτρεπτή η κατάτμησή τους και η χωριστή απευθείας ανάθεση κάθε μίας από αυτές, δοθέντος ότι αφορούν στο ίδιο αντικείμενο. Έπρεπε, συνεπώς, ως εκ του ύψους του συνολικού ποσού κάθε μίας από αυτές, να διενεργηθεί ένας συνοπτικός διαγωνισμός για την ανάθεση αυτών, ως ενιαίο σύνολο, ώστε να αναπτυχθεί ανταγωνισμός και, δι’ αυτού, να προκύψουν χαμηλότερες προσφορές. Δεν τυγχάνει, εξάλλου, εφαρμοστέα εν προκειμένω η εξαίρεση του άρθρου 12 παρ. 1 του π.δ. 171/1987, δοθέντος ότι πρόκειται για μελέτες που αφορούν στο ίδιο ακριβώς αντικείμενο στην ίδια περιοχή. Περαιτέρω, παρέλκει η εξέταση του δεύτερου λόγου διαφωνίας ως αλυσιτελής, καθόσον πρόκειται για περίπτωση μη επιτρεπτής απευθείας ανάθεσης λόγω κατάτμησης ομοειδούς αντικειμένου μελετών. Τέλος, βάσιμος είναι ο τρίτος λόγος διαφωνίας, καθόσον η ενσωμα-τωμένη στην υδραυλική μελέτη υδρολογική μελέτη έπρεπε να έχει εγκριθεί από τον Δήμο εκ των προτέρων, πριν από την εκπόνηση της υδραυλικής μελέτης. Εξάλλου, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει η επικαιροποίηση των δεδομένων της παλαιάς (από το 1984) υδρολογικής μελέτης και τυχόν επακολουθήσασα έγκριση αυτής από τον Δήμο (άρθρο 194 του π.δ. 696/1974).