Η Πράξη 374/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κωλύει την υπογραφή της 3ης τροποποιητικής σύμβασης για το έργο «Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας και Ανάκτησης Αποβλήτων και Χ.Υ.Τ.Υ. Ηρακλείου» λόγω ζητημάτων νομιμότητας. Η τροποποίηση αφορούσε την ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών (κατασκευή νέου κυττάρου Χ.Υ.Τ.Α. - Κύτταρο Ε΄) συμβατικής δαπάνης 5.654.269,47 ευρώ. Η ανάγκη προέκυψε λόγω κορεσμού του υφιστάμενου κυττάρου και σημαντικής καθυστέρησης στην ολοκλήρωση της νέας Μ.Ε.Α. (εκτιμώμενη 2 χρόνια), που θα μείωνε δραστικά τη διάρκεια ζωής του προβλεπόμενου Χ.Υ.Τ.Υ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες αφορούν σε τεχνικό αντικείμενο νέο, μη αδιαχώριστα συνδεδεμένο και μη αναγκαίο για την έντεχνη ολοκλήρωση του αρχικού έργου, συνεπώς δεν καλύπτεται από τις διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, οι οποίες επιτρέπουν τροποποιήσεις χωρίς νέα διαγωνιστική διαδικασία.

ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ ΕΜΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΤΆΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 59 ΠΑΡ.5 ΤΟΥ Ν.4146/2013.Καθορισμός ορίου ποσοστού έκπτωσης άνω του οποίου είναι υποχρεωτική η προσκόμιση προσθέτων εγγυήσεων σε έργα που ανήκουν στις κατηγορίες Οδοποιίας, Υδραυλικών, Λιμενικών και Πρασίνου, καθώς και σε έργα που εκτελούνται σε νησιωτικές περιοχές.

Δημόσια έργα. Προϋποθέσεις κατασκευής Σταθμών Εξυπηρετήσεως Αυτοκινήτων (ΣΕΑ) σε αυτοκινητόδρομους και οδούς ταχείας κυκλοφορίας.(..)Κατάσταση :  Εκκρεμεί αποδοχή 
Υπό το ισχύον νομοθετικό καθεστώς είναι δυνατή η κατασκευή ΣΕΑ σε εκτάσεις των οποίων η κυριότητα ανήκει στο Δημόσιο ή το Ταμείο Εθνικής Οδοποιίας (ΤΕΟ) και η εκμετάλλευση στο ΤΕΟ, στους αυτοκινητόδρομους ή τις οδούς ταχείας κυκλοφορίας, από τους μισθωτές τρίτους, αλλά όχι και η κατασκευή των εγκαταστάσεων των ΣΕΑ από το Δημόσιο ή το ΤΕΟ, σε εκτάσεις οι οποίες θα παραχωρηθούν κατά κυριότητα από τρίτους με παράλληλη ανάληψη υποχρέωσης παραχώρησης της εκμετάλλευσης, για ορισμένο χρονικό διάστημα, στους τρίτους ή σε πρόσωπα που αυτοί θα υποδείξουν, με καταβολή στο ΤΕΟ καθορισμένου εκ των προτέρων μισθώματος.

Εκτέλεση δημοσίου έργου: Με αυτά τα δεδομένα ο προέχων χαρακτήρας της ελεγχόμενης σύμβασης είναι αυτός του δημοσίου έργου, κατά την έννοια του άρθρου 2 του ν.4412/2016, καθόσον πέραν του γεγονότος ότι έχει ενταχθεί στο τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου για το έτος 2018, το αντικείμενό της, εκτιμώμενο ως ενιαίο σύνολο και προσδιοριζόμενο από το αυτοτελές, οικονομικά και τεχνικά, λειτουργικό αποτέλεσμα, στο οποίο απέβλεπε ο Δήμος, αφορά στην εκτέλεση δημοσίου έργου. Τούτο δε διότι αφορά σε εργασίες αποξήλωσης ασφαλτικού τάπητα με την χρήση ασφαλτοκόπτη, εκσκαφές με την χρήση μηχανικών μέσων, τοποθέτηση προκατασκευασμένων κρασπέδων οδοποιίας, καθώς και σκυροδετήσεις του ρείθρου, της υπόβασης του πεζοδρομίου και των κυκλικών στοιχείων, οι οποίες εντάσσονται στην κατηγορία των έργων οδοποιίας και απαιτούν για την εκτέλεσή τους τεχνικές γνώσεις και χρήση ιδιαίτερων τεχνικών μέσων, εξαιτίας των οποίων, άλλωστε, η σύμβαση ανατέθηκε σε μηχανολόγο μηχανικό. Κατά συνέπεια, εφόσον πρόκειται περί έργου προϋπολογισθείσας δαπάνης 19.900,00 ευρώ, η ανάθεση της εκτέλεσής του διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 118 παρ. 1 και 5 του ν. 4412/2016 και, ως εκ τούτου, μη νομίμως ο Δήμος … προσέφυγε στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης χωρίς την διενέργεια δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης, δεδομένου ότι το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Σύστημα Κληρώσεων της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων τέθηκε εντέλει σε εφαρμογή στις 17.3.2017. Περαιτέρω, και ενόψει του ότι το αντικείμενο της σύμβασης εντάσ-σεται στην κατηγορία των έργων, εσφαλμένα η πίστωση για την ελεγχόμενη δαπάνη γράφηκε στον κωδικό 626 του προϋπολογισμού του Δήμου, στον οποίο εγγράφονται πιστώσεις που αφορούν σε εργασίες για την επισκευή και συντήρηση παγίων περιουσιακών στοιχείων του που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως έργα. Ωστόσο, τα αρμόδια όργανα του Δήμου … δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, αλλά ενόψει του μικρού μεγέθους των παρεμβάσεων των εκτελούμενων έργων, συγγνωστώς υπέλαβαν ότι πρόκειται για εργασίες και δεν προχώρησαν σε δημόσια ηλεκτρονική κλήρωση, τούτο δε αποδεικνύεται και από το ότι τις κατέταξαν σε εσφαλμένο CPV.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης των αρμόδιων οργάνων του Δήμου …

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Από τα ανωτέρω εκτιθέμενα πραγματικά περιστατικά, το Τμήμα κρίνει ότι τα επίμαχα έργα, που εκτελέστηκαν στο Δήμο …, δεν είναι χωριστά και αυτοτελή έργα, αλλά αποτελούν ένα ενιαίο δημοτικό έργο, διότι περιλαμβάνουν παρεμφερείς εργασίες για την κατασκευή τους – ήτοι κυρίως εργασίες οδοποιίας και οικοδομικές που σκοπό έχουν την αντιμετώπιση προβλημάτων απορροής των ομβρίων υδάτων -  οι οποίες εκτελούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (Δ.Δ. ..), κατά την ίδια χρονική περίοδο, επιπλέον δε ανατέθηκαν την ίδια ημερομηνία (22.6.2009). Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση του ενιαίου αυτού έργου σε τρία επιμέρους έργα, με σκοπό την αποφυγή διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού και την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού, δεδομένου ότι ναι μεν ο προϋπολογισμός καθενός από τα τρία αυτά έργα δεν υπερβαίνει το ποσό που τίθεται από τις προαναφερόμενες διατάξεις ως όριο για την προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού (45.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.), πλην όμως ο προϋπολογισμός της συνολικής τους δαπάνης ανέρχεται στο ποσό των 135.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α., που υπερβαίνει το προαναφερόμενο όριο για τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού..

Ο προσφεύγων οικονομικός φορέας με την προδικαστική προσφυγή του αιτείται την ακύρωση της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής που απέρριψε την προσφορά του στον διαγωνισμό για το έργο «…». Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά κατασκευαστικά έργα, με συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη 1.290.322,58 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) και προϋπολογισμένη αξία 1.600.000 ευρώ (με ΦΠΑ). Ο διαγωνισμός διενεργήθηκε με κριτήριο κατακύρωσης την πλέον συμφέρουσα οικονομικά προσφορά και αφορούσε δημόσιο ανοικτό ηλεκτρονικό διαγωνισμό. Ο προσφεύγων θεωρεί ότι ο αποκλεισμός του από τη διαδικασία, λόγω μη συμπλήρωσης συγκεκριμένου πεδίου στο ΤΕΥΔ, ήταν άδικος και αιτείται την επανεξέταση της απόφασης.

Συγκρότηση επιτροπής διαγωνισμού για τον ηλεκτρονικό ανοικτό διαγωνισμό άνω των ορίων του άρθρου 5 του ν. 4412/2016 με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση τη βέλτιστη σχέση ποιότητας - τιμής, για την κατασκευή και λειτουργία του έργου με τίτλο: «Επέκταση και Αναβάθμιση των υφιστάμενων έργων διαχείρισης Στραγγισμάτων (Ε.Ε.Σ.) του Χ.Υ.Τ.Α. του Ν. Θεσσαλονίκης (Χ.Υ.Τ.Α. Μαυροράχης)» με εκτιμώμενη αξία σύμβασης (με δικαίωμα προαίρεσης) ποσού 10.229.342,26 € πλέον ΦΠΑ 24%.

Εγγειοβελτιωτικά έργα. Συμμετοχή εργοληπτών κατόχων πτυχίων δασοτεχνικών έργων στον διαγωνισμό του έργου «Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων και έργων ορεινής υδρονομίας στη λεκάνη της λίμνης Κάρλας».(..)Κατάσταση : Αποδεκτή 
α) Από τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν 998/1979, προκύπτει ότι στην κατηγορία των δασοτεχνικών έργων, κατατάσσονται τα πάσης φύσεως έργα, που αφορούν στον προγραμματισμό, μελέτη και εκτέλεση των έργων δασικής οδοποιίας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 15, των δασικών μεταφορικών εγκαταστάσεων και δασικών κτιρίων, της δασοτεχνικής διευθετήσεως χειμάρρων και των προστατευτικών αναδασώσεων, βελτιώσεων ορεινών βοσκοτόπων, τοποθετήσεως πινακίδων, κατασκευής υδατοδεξαμενών και υδραγωγών, ως και συντηρήσεως ή επισκευής των εν γένει τεχνικών έργων και εγκαταστάσεων. Η αρίθμηση αυτή, αν και ενδεικτική, αναφέρεται σε έργα τα οποία έχουν σχέση με τεχνικές κατασκευές (οδοποιία, εγκαταστάσεις, διευθέτηση χειμάρρων κ.λπ.) και όχι μόνον σε αναδασώσεις, ενώ δεν γίνεται μνεία για έργα ορεινής υδρονομίας και κατά συνέπεια για τον καθορισμό των τάξεων των καλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων πρέπει να αθροισθούν οι προϋπολογισμοί των έργων ορεινής υδρονομίας και αναδασώσεων. (ομοφ.) β) Στις δημοπρασίες για έργα «πρασίνου» μετέχουν και οι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ. εργοληπτικές επιχειρήσεις ανεξάρτητα από τις ειδικότητες των στελεχών τους. (πλειοψ.) γ) Δεν υπάρχει περιορισμός στις δραστηριότητες των εργοληπτικών επιχειρήσεων που είναι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ. για έργα πρασίνου και στελεχώνονται από γεωπόνους. (πλειοψ.) δ) Εφόσον κατά την κρίση της υπηρεσίας το υπόψη έργο είναι πολύπλοκο, μπορεί να προστεθούν στη διακήρυξη πρόσθετοι όροι, με τήρηση της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρο 16 παρ.5 του Ν 3669/2008. (ομοφ.)

Η προσφεύγουσα εταιρεία ζητά την ακύρωση της απόφασης που απορρίπτει την προσφορά της και αναδεικνύει προσωρινό ανάδοχο τον παρεμβαίνοντα οικονομικό φορέα στον διαγωνισμό για τη σύμβαση «***», συνολικής αξίας 1.214.574,63 €. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά έργα οδοποιίας, οικοδόμικα, υδραυλικά, λιμενικά, ηλεκτρομηχανικά, βιομηχανικά, ενεργειακά και έργα πρασίνου. Η προσφυγή στηρίζεται στο ότι η απορρίψει της προσφοράς της ήταν άδικη, καθώς πληρούσε τα κριτήρια του διαγωνισμού, ιδίως της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας, και ότι η αναθέτουσα αρχή απέκλεισε εσφαλμένα την προσφορά της.

Κατασκευή φράγματος και αγωγού μεταφοράς...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν είναι δυνατή η υπογραφή της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψής της. Ειδικότερα:α) Οι υπό στοιχείο α΄ εργασίες «για την εξυγίανση του εδάφους τμημάτων της περιμετρικής οδού του φράγματος», η αναγκαιότητα εκτέλεσης των οποίων ανέκυψε, κατά την αιτιολογική έκθεση, από την εντατικοποίηση της καλλιέργειας της γης μετά τη δημοπράτηση του έργου, δεν αποδεικνύεται από κανένα στοιχείο του φακέλου, ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Και τούτο διότι δεν προσκομίζονται στοιχεία από την αναθέτουσα αρχή, από τα οποία να προκύπτει ότι το επίμαχο τμήμα του έργου -στο οποίο προβλεπόταν η κατασκευή της εν λόγω περιμετρικής οδού - δεν καλλιεργείτο πριν από τη δημοπράτηση του έργου και ότι η καλλιέργεια προέκυψε αιφνιδίως, για τους λόγους, που εκθέτει η αναθέτουσα αρχή, μετά τη δημοπράτηση αυτού. Αντιθέτως από την προσκομιζόμενη 2156/13.9.2004 (ορθή επανάληψη) Πράξη του Δασαρχείου .... προκύπτει ότι το μεγαλύτερο τμήμα της ευρύτερης έκτασης, που απαλλοτριώθηκε για την εκτέλεση του έργου ήταν μη δασικού χαρακτήρα και είχε τη μορφή χέρσων αγρών, καλλιεργούμενων αγρών και αμπελιών.(...)Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης.