Επιχωμάτωση απορριμματικού ανάγλυφου Β΄ κυττάρου Χ.Υ.Τ.Α:Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, προεχόντως διότι το αντικείμενό της (εργασίες επιχωμάτωσης του απορριμματικού ανάγλυφου στο Χ.Υ.Τ.Α. της 3ης Διαχειριστικής Ενότητας της Περιφέρειας Ηπείρου) συνιστά μερικότερο εκείνου της υπογραφείσας από το Σύνδεσμο, την ίδια ημέρα, 270/ 8.5.2018 σύμβασης για τη συνολική, πλήρη και έντεχνη λειτουργία του Β΄ κυττάρου του εν λόγω Χ.Υ.Τ.Α.. Ως εκ τούτου, μη νομίμως ανατέθηκε παράλληλα με την τελευταία η επίμαχη σύμβαση, εξυπηρετούσα τον ίδιο με αυτήν λειτουργικό σκοπό, απορριπτομένου του προβαλλόμενου από το Σύνδεσμο ισχυρισμού ότι προχώρησε στην υπογραφή της, προκειμένου να γίνει εκκίνηση του φυσικού αντικειμένου της ως άνω 270/8.5.2018 αντίστοιχης, χωρίς να υπάρχουν προηγούμενες εκκρε-μότητες απορριμμάτων προς υγειονομική ταφή. Περαιτέρω, κατά παράβαση των άρθρων 347 και 350 παρ. 3 του ν. 4412/2016 και της κατ’ εξουσιοδότηση αυτών εκδοθείσας Κ.Υ.Α., κατά την εκκαθάριση της δαπάνης δεν υπολογίσθηκε από την αναθέτουσα αρχή και δεν περιλήφθηκε στο συνολικό πληρωτέο ποσό του ελεγχό-μενου εντάλματος το ποσό της κράτησης, σε ποσοστό 0,06% επί του συμβατικού τιμήματος, υπέρ της Α.Ε.Π.Π., προκειμένου να αποδοθεί εν συνεχεία σε αυτήν,   ο προβαλλόμενος δε από το Σύνδεσμο ισχυρισμός ότι οι σχετικές κρατήσεις θα πραγματοποιηθούν μετά τη θεώρηση του εντάλματος και πριν την εξόφλησή του είναι αβάσιμος.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ:..προκηρύχθηκε ανοικτός διαγωνισμός για την ανάθεση του ανωτέρω έργου, προϋπολογισμού 1.600.000 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, με προθεσμία εκτέλεσης τους εννέα (9) μήνες και κριτήριο ανάθεσης τη χαμηλότερη τιμή. Σύμφωνα με το άρθρο 11.4 της οικείας διακήρυξης, το έργο αυτό αφορά: α) κατασκευή ενός νέου πλήρως στεγανοποιημένου κυττάρου στην βόρεια πλευρά του υφιστάμενου στο ΧΥΤΑ .., έκτασης 8.000 μ2 περίπου, β) κατασκευή νέας δεξαμενής συλλογής- αποθήκευσης στραγγισμάτων, γ) δίκτυο συλλογής και μεταφοράς στραγγισμάτων, δ) βελτίωση της υφιστάμενης οδοποιίας και κατασκευή περιμετρικής οδοποιίας του κυττάρου, ε) έργα διαχείρισης ομβρίων και στ) έργα περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Μετά τη διενέργεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, ανάδοχος ανακηρύχθηκε η εταιρεία «…Α.Ε.» και καταρτίστηκε το ήδη υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης μεταξύ αυτής και του ..Με τα δεδομένα αυτά, η προς σύναψη σύμβαση έχει χαρακτήρα σύμβασης έργου .. και, επομένως, αρμόδιος δικαστικός σχηματισμός για να επιληφθεί του ελέγχου της νομιμότητάς της είναι το Ε΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στο οποίο και πρέπει να παραπεμφθεί ο σχετικός φάκελος.

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης:..ζητείται η αναθεώρηση της 1045/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με τα δεδομένα αυτά και συνεκτιμώντας ότι τόσο από τις εκτεταμένες, ήδη για χρονικό διάστημα πλέον της δεκαετίας εκτελούμενες, εργασίες εκσκαφής, στο πλαίσιο προηγούμενων εργολαβιών για την κατασκευή της Α΄ και της Β΄ Φάσης του Χ.Υ.Τ.Α., όσο από τις κατά καιρούς εκπονηθείσες τεχνικές εκθέσεις ουδέποτε προέκυψε ένδειξη αποσάθρωσης των γεωλογικών σχηματισμών, ότι το σημείο, στο οποίο εντοπίσθηκαν οι ρηγματώσεις, καταλαμβάνει πολύ περιορισμένη έκταση, σε σχέση με την επιφάνεια του Χ.Υ.Τ.Α., όπου έχουν επανειλημμένως εκτελεσθεί, χωρίς δυσχέρειες, εργασίες παρόμοιες με εκείνες της κύριας σύμβασης, και ότι η  τελευταία ανατέθηκε με την εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, ακριβώς εξαιτίας της κατεπείγουσας ανάγκης επαύξησης της χωρητικότητας του Χ.Υ.Τ.Α., το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι, όπως βασίμως προβάλλεται, με την ένδικη αίτηση, η διενέργεια διερευνητικών εκσκαφών, κατά το στάδιο της μελέτης του έργου, υπερέβαινε τα άκρα όρια επιμέλειας του συνετού μελετητή (πρβλ. 40/2019, 410/2016, 394/2013 Τμ. Μείζ. -  Επταμ. Σύνθ. Ελ. Συν.) και ότι, ως εκ τούτου, η αποκαλυφθείσα αστάθεια του υποβάθρου του έργου συνιστά, πράγματι, απρόβλεπτη περίσταση, κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 156 του ν. 4412/2016. Καθόσον, περαιτέρω, συντρέχουν και οι λοιπές  νόμιμες προϋποθέσεις, αφού το ποσό των επίμαχων εργασιών, αθροιζόμενο με το ποσό της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν υπερβαίνει το 50% του ποσού της κύριας σύμβασης, πρόκειται δε για εργασίες που, επειδή αποβλέπουν στην αποκατάσταση, σταθεροποίηση, στεγάνωση και αντιπλημμυρική θωράκιση της περιοχής, όπου εντοπίσθηκαν οι ρηγματώσεις, είναι απολύτως απαραίτητες για την έντεχνη ολοκλήρωση του τεχνικού αντικειμένου του έργου, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει δεκτή, να αναθεωρηθεί η 1045/2019 απόφαση του VI Τμήματος και, κατά παραδοχή της από 19.6.2019 (Α.Β.Δ. 3198/2019) αίτησης ανάκλησης, να ανακληθεί η 467/2019 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου, μη κωλυομένης της υπογραφής του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επιδιώκεται η ανάκληση της 361/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου(..)Τέλος, ως προς τις εργασίες για την κατασκευή εμφανών επιφανειών (φαλτσογωνιών) στα τοιχία των περιφράξεων των αυλών των κατοικιών και των δύο οικισμών, οι αιτούντες υποστηρίζουν ομοίως ότι οφείλονται σε έκτακτες και απρόβλεπτες περιστάσεις, τις οποίες εντούτοις επικαλούνται αορίστως και αναποδείκτως. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες τέλεσης του έργου (μακρά διάρκεια κατασκευής, ολοκλήρωση από διαφορετικό αναθέτοντα φορέα μετά την κατάργηση του αρχικού, επιγενόμενες παρεμβάσεις στο σχεδιασμό του έργου από τρίτους φορείς κλπ), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι κρίσιμες εργασίες είναι αναγκαίες για την έντεχνη ολοκλήρωση του έργου, δεδομένων των αυξημένων διαβρώσεων που προκαλούνται στα τοιχία των περιφράξεων του οικισμού από τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή κατασκευής του, το Τμήμα κρίνει ότι η αναθέτουσα αρχή προέβη στην ανάθεση των κρίσιμων εργασιών με συμπληρωματική σύμβαση, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων.Κατ’ ακολουθίαν, οι κρινόμενες αιτήσεις ανάκλησης πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, κατά το μέρος που κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.Ανακαλεί την 361/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που έκρινε ότι οι αναφερόμενες στο σκεπτικό εργασίες δεν επιτρέπεται να ανατεθούν με συμπληρωματική σύμβαση.

Συγκρότηση επιτροπής διαγωνισμού για τον ηλεκτρονικό ανοικτό διαγωνισμό άνω των ορίων του άρθρου 5 του ν. 4412/2016 με κριτήριο ανάθεσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση τη βέλτιστη σχέση ποιότητας - τιμής, για την κατασκευή και λειτουργία του έργου με τίτλο: «Επέκταση και Αναβάθμιση των υφιστάμενων έργων διαχείρισης Στραγγισμάτων (Ε.Ε.Σ.) του Χ.Υ.Τ.Α. του Ν. Θεσσαλονίκης (Χ.Υ.Τ.Α. Μαυροράχης)» με εκτιμώμενη αξία σύμβασης (με δικαίωμα προαίρεσης) ποσού 10.229.342,26 € πλέον ΦΠΑ 24%.

3η τροποποιητική σύμβασης του έργου με τίτλο κατασκευή μονάδας επεξεργασίας και ανάκτησης αποβλήτων.(...)Το Δικαστήριο, με βάση τα ανωτέρω δεδομένα και λαμβάνοντας υπόψη ότι αφενός οι προς εκτέλεση εργασίες κατασκευής του κυττάρου ΧΥΤΑ Ε΄ της συμπληρωματικής σύμβασης ναι μεν θα εκτελεστούν στον ίδιο χώρο (..), πλην όμως σε σημείο διαφορετικό από τον ΧΥΤΥ Δ΄ της αρχικής σύμβασης, αφετέρου κατατείνουν σε όλως διάφορο λειτουργικό αποτέλεσμα, ήτοι στην υγειονομική ταφή ακατέργαστων αποβλήτων, κάνει δεκτό ότι οι εργασίες αυτές δεν έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα. Τούτο δε, υπό την έννοια ότι δεν συνδέονται αρρήκτως με αυτές της αρχικής σύμβασης διασφαλίζοντας την άρτια ολοκλήρωση και τελειοποίηση του τεχνικού αντικειμένου της, το οποίο εάν εκτελεσθεί όπως έχει αρχικά σχεδιαστεί θα εξυπηρετεί πλήρως τον σκοπό του, ήτοι την υγειονομική ταφή στον ΧΥΤΥ Δ΄ του υπολείμματος των αποβλήτων που θα τυγχάνουν επεξεργασίας στην υπό κατασκευή Μ.Ε.Α. Ηρακλείου, με την οποία και βρίσκεται σε άμεση διαλειτουργικότητα. Αντιθέτως, όπως ορθώς κρίθηκε και με την προσβαλλόμενη πράξη, οι προτεινόμενες με την ελεγχόμενη τροποποιητική σύμβαση εργασίες συνιστούν ένα λειτουργικά αυτοτελές έργο, ήτοι μια νέα μη προβλεπόμενη υποδομή (ΧΥΤΑ Ε΄), το τεχνικό αντικείμενο της οποίας προστίθεται σε εκείνο της κύριας σύμβασης, το οποίο και επεκτείνει. Ενόψει αυτών, η ελεγχόμενη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης με την ανάθεση των ως άνω συμπληρωματικών εργασιών στην προσφεύγουσα αρχική ανάδοχο, χωρίς νέα διαγωνιστική διαδικασία, δεν καλύπτεται από το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄ του ν. 4412/2016, κατά τα ορθώς κριθέντα και από το Κλιμάκιο. 	Κατόπιν των ανωτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επικαλούμενες για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης διατάξεις του άρθρου 156 παρ. 1 περ. β΄του ν. 4412/2016 είναι στενά ερμηνευτέες, διότι εισάγουν παρέκκλιση από τις αρχές του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων που υποβάλλουν προσφορά και της διαφάνειας των διαδικασίων που διέπουν και το στάδιο εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων και εκτιμώντας, περαιτέρω, τις περιστάσεις του πραγματικού της εξεταζόμενης υπόθεσης και ιδίως ότι α) η διαπιστωθείσα πλημμέλεια αφορά στο σύνολο του αντικειμένου της ελεγχόμενης σύμβασης, β) οι επίμαχες συμπληρωματικές εργασίες ακολουθούν το όχι υψηλό ποσοστό μέσης έκπτωσης (0,14%) που ο προσφεύγων ανάδοχος προσέφερε επί της αντίστοιχης προϋπολογιζόμενης δαπάνης της αρχικής σύμβασης, γ) η προτεινόμενη τροποποίηση επιφέρει επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης κατά 13,63%, η δε αξία της συναλλαγής, η οποία αποκλείστηκε από το άνοιγμα στον ανταγωνισμό ανέρχεται στο συνολικό ποσό των 5.654.269,47 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), άγεται στην κρίση ότι η διαπιστωθείσα νομική πλημμέλεια είναι ουσιώδης, πλήττουσα την αντικειμενική ακεραιότητα της διαδικασίας σύναψης της ελεγχόμενης σύμβασης.	Για τους λόγους αυτούςΣυνεκδικάζει τις προσφυγές ανάκλησης α) του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης» (Ε.Σ.Δ.Α.Κ.) και β) της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…» κατά της 374/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Γ΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1733/2024

Η Πράξη 259/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο «ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑΓΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΩΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ» (ΕΚΠΑ), ύψους 872.528,29 ευρώ. Η ανάγκη για τη σύμβαση προέκυψε λόγω απρόβλεπτων αστοχιών υγρομόνωσης σε κτίρια (όπως μετά την κακοκαιρία Daniel). Το Κλιμάκιο, κατά πλειοψηφία, έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. Η αιτιολογία ήταν ότι πρόκειται για ανεπίτρεπτη εκ των υστέρων επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης σε χώρους που δεν είχαν συμπεριληφθεί αρχικά, και δεν συνιστά αναγκαία προϋπόθεση για την έντεχνη ολοκλήρωση του αρχικού έργου, παραβιάζοντας έτσι τις αρχές της διαφάνειας και του ανόθευτου ανταγωνισμού.

Η Πράξη 77/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο «Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Συμμείκτων και Προδιαλεγμένου Οργανικού (Μ.Ε.Α.) Π.Ε. Χίου», συμβατικής δαπάνης 1.693.883,48 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι ο έλεγχος ήταν υποχρεωτικός, καθώς η συνολική δαπάνη της αρχικής σύμβασης και της συμπληρωματικής (5.393.883,48 ευρώ) υπερβαίνει το όριο των πέντε εκατομμυρίων ευρώ για συγχρηματοδοτούμενα έργα. Κρίθηκε ότι οι προτεινόμενες εργασίες είναι απαραίτητες και συνδέονται με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, υπό τον όρο ότι θα εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για το σύνολο της δαπάνης, καθώς και ότι θα συμπληρωθεί το ποσό της εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης.

Η Πράξη 87/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξέτασε τη νομιμότητα της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο «Ενίσχυση κτιρίου πρώην Παιδαγωγικής Ακαδημίας» του Δήμου Ηρακλείου. Η ανάγκη για τη σύμβαση, ύψους 445.508,08 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), προέκυψε από αναγκαστικές νέες εργασίες, κυρίως λόγω αναντιστοιχίας της διάταξης και της διατομής των δομικών στοιχείων με τα αρχικά σχέδια που διαπιστώθηκε μετά από καθαιρέσεις. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν.4412/2016, καθώς είναι απαραίτητες για την έντεχνη ολοκλήρωση του έργου και συνδέονται στενά με την αρχική εργολαβία. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, με την επισήμανση για διόρθωση του συνολικού ποσού στην προμετωπίδα.

Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο.(...) Το Δικαστήριο κρίνει ότι πέραν της αναγκαιότητας εκτέλεσης όλων των επίμαχων εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης για την έντεχνη ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου του έργου, συντρέχουν σωρευτικά και οι λοιπές τιθέμενες στις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1β και 156 παρ. 1β του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Κρήτης - Βραχυπρόθεσμες Επεμβάσεις»..Η ανωτέρω Απόφαση αναθεωρεί την Απόφαση 1443/2023 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και κατά το μέρος αυτής, κατά το οποίο δεν είχε ανακαλέσει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί εν μέρει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,και κατά το μη ανακληθέν μέρος αυτής.