Το Ε΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Πράξη 68/2025) ενέκρινε τη νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου Κέας και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Η σύμβαση αφορά την υλοποίηση της πράξης «Δίκτυα Αποχέτευσης και Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας και Διάθεσης Λυμάτων Δήμου Κέας – Β΄ φάση», συνολικού προϋπολογισμού €5.156.595,36. Ο σκοπός της σύμβασης είναι η μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης του έργου από τον Δήμο στην Περιφέρεια, καθώς ο Δήμος δεν διαθέτει την απαιτούμενη τεχνική επάρκεια. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η σύμβαση συνιστά γνήσια συνεργασία μεταξύ δημόσιων φορέων (άρθρο 100 του ν.3852/2010) και περιέχει το ελάχιστο απαιτούμενο περιεχόμενο. Κατά συνέπεια, δεν κωλύεται η υπογραφή της.

Η Πράξη 169/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.) Πάρου και του Δήμου Αντιπάρου. Η σύμβαση αποσκοπεί στην υλοποίηση της Πράξης «Επέκταση δυναμικότητας Ε.Ε.Λ. Δήμου Αντιπάρου», με προϋπολογισμό 5.200.000,00 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.) για το έργο. Η αρμοδιότητα υλοποίησης μεταβιβάζεται στη Δ.Ε.Υ.Α. Πάρου λόγω έλλειψης διοικητικής επάρκειας του Δήμου Αντιπάρου, με κόστος διαχείρισης 78.000,00 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.). Η διάρκεια της σύμβασης ορίζεται σε πέντε (5) έτη. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η σύμβαση είναι επιτρεπτή ως συνεργασία δημοσίων φορέων, σύμφωνα με το άρθρο 100 του ν.3852/2010, και δεν κωλύεται η υπογραφή της, με την επισήμανση να συμπληρωθούν η ημερομηνία σύναψης και οι ορθές αποφάσεις έγκρισης, ενώ τυχόν τροποποιήσεις απαιτούν νέο προσυμβατικό έλεγχο.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Αίτηση ανάκλησης  της 19/2015 πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο …, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου … και της ..., με αντικείμενο την «Υποστήριξη της λειτουργικής, μηχανογραφικής και ψηφιακής ανασυγκρότησης της επανασυσταθείσας Διεύθυνσης Δημοτικής Αστυνομίας του Δήμου … και διαχείρισης των υλικοτεχνικών  λειτουργικών υποδομών της», χρονικής διάρκειας έξι μηνών και προϋπολογιζόμενης δαπάνης 495.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(...)Σύμφωνα όμως με τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση και παρέμβαση, το Τμήμα κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δε λειτουργεί καταχρηστικά, αλλά συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, δεδομένου ότι: α) από το υποβληθέν σχέδιο προκύπτει η ανάληψη σχετικών υποχρεώσεων εκ μέρους όλων των συμβαλλομένων μερών, αλληλοσυμπληρώνοντας τις αρμοδιότητές τους (βλ. ανωτέρω σκ. IΙΙ Δ), β) σύμφωνα με το άρθρο 19 του προαναφερθέντος ν. 4325/2015 (Α΄ 47/11.5.2015) επανασυστάθηκαν αυτοδικαίως οι θέσεις Δημοτικής Αστυνομίας, ενώ ο Δήμος … με την 683/2015 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου επανασυνέστησε τη Διεύθυνση Δημοτικής Αστυνομίας και προέκυψε ανάγκη ψηφιακής οργάνωσης και αναβάθμισης των λειτουργικών συστημάτων της. Περαιτέρω, μεταξύ των καταστατικών σκοπών της ….., όπως προαναφέρθηκε, είναι και η επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του Δήμου … καθώς και η προώθηση της επιχειρηματικής και οικονομικής ανάπτυξης του εν λόγω Δήμου. Συνεπώς, οι δύο συμβαλλόμενοι εκκινούν από κοινή αφετηρία, δεδομένου ότι η υποστήριξη της λειτουργικής και μηχανογραφικής ανασυγκρότησης της επανασυσταθείσας Διεύθυνσης Δημοτικής Αστυνομίας του Δήμου …συνιστά υποχρέωση, όχι μόνο του Δήμου …, αλλά και της ίδιας της …., βάσει του καταστατικού της, γ) η ελεγχόμενη σύμβαση δεν επιφέρει στρέβλωση του ανταγωνισμού, καθόσον το σύνολο των ανοιχτών στον ανταγωνισμό παρασχεθησομένων υπηρεσιών και προμηθειών θα υλοποιηθούν με σειρά περαιτέρω διαγωνιστικών διαδικασιών, για τη σύναψη συμβάσεων με τρίτους φορείς (φυσικά ή νομικά πρόσωπα), ενόψει δε τούτου, εσφαλμένως, η προσβαλλόμενη πράξη υπέλαβε ότι η ίδια η ….. θα προμηθεύσει τον υλικοτεχνικό εξοπλισμό και το συνοδευτικό λογισμικό για τη Διεύθυνση Δημοτικής Αστυνομίας, ενώ από το άρθρο 3.2.6. του σχεδίου σύμβασης προκύπτει ότι η … πρόκειται να παράσχει υπηρεσίες συμβούλου, διαχειριζόμενη τις διαδικασίες για την προμήθεια του αναγκαίου υλικοτεχνικού εξοπλισμού, δ) η προβλεπόμενη καταβολή χρηματικών ποσών στην …. δεν συνιστά μονομερή περιουσιακή μετακίνηση, ούτε αμοιβή της για τις παρασχεθησόμενες υπηρεσίες, αλλά αποσκοπεί στην κάλυψη του κόστους εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεων αυτής (βλ. σχετικό Παράρτημα της Προγραμματικής Σύμβασης), ε) σε περίπτωση τυχόν παράβασης από το Δήμο των συμβατικών του υποχρεώσεων, προβλέπεται (άρθρο 9 της σύμβασης) η κατάπτωση των ορισθεισών ποινικών ρητρών, συνεπώς υφίσταται έλεγχος και επί του Δήμου και όχι μόνον επί της …., ως προς την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που αναλαμβάνει δυνάμει της προγραμματικής σύμβασης. Τέλος, υπέρ της φύσης του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, ως γνήσιας προγραμματικής σύμβασης, συνηγορεί το γεγονός ότι η προμήθεια του αναγκαίου υλικοτεχνικού εξοπλισμού της Δημοτικής Αστυνομίας πρόκειται να συμπληρώσει και βελτιώσει το υπάρχον σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης, η αναβάθμιση και συντήρηση του οποίου κατά τα γνωστά στο Δικαστήριο (βλ. πράξη Ζ΄ Κλιμ. Ελ. Συν. 87/2013), αποτέλεσε αντικείμενο συναφθείσας μεταξύ του Δήμου ….και της …. προγραμματικής σύμβασης. Ως εκ τούτου, η ελεγχόμενη σύμβαση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του π.δ. 60/2007, δεδομένου ότι δεν αποτελεί κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 2 αυτού δημόσια σύμβαση, συναπτόμενη εξ επαχθούς αιτίας, αλλά είναι γνήσια προγραμματική σύμβαση, το αντικείμενο της οποίας συνίσταται στην συνεργασία των ανωτέρω φορέων προς την επίτευξη ενός σκοπού δημοσίου συμφέροντος. Μειοψήφισε ο Σύμβουλος Γεώργιος Βοΐλης, ο οποίος υποστήριξε την άποψη ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δε συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αλλά υπό το μανδύα αυτής υποκρύπτεται απευθείας ανάθεση από το Δήμο … στην αναπτυξιακή ανώνυμη εταιρεία αυτού (….), η οποία έλαβε χώρα χωρίς τη διεξαγωγή ανοικτού διαγωνισμού και χωρίς την επίκληση λόγων που δικαιολογούν την προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη της Επιτρόπου. Πλην όμως η γνώμη αυτή δεν εκράτησε.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση, καθώς και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, να ανακληθεί η 19/2015 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Δήμο … και να επιτραπεί η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου προγραμματικής σύμβασης, καθόσον δεν αναδείχθηκε με την ανακαλούμενη πράξη άλλος λόγος διακωλυτικός της υπογραφής του.

Οι προσφεύγοντες ζητούν την ακύρωση της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του αναθέτοντος φορέα υπ' αριθμ. 256/2021, η οποία όρισε ανάδοχο τον δεύτερο προσφεύγοντα για τη σύμβαση 'ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ε.Ε.Λ… ΚΑΙ Ε.Ε.Λ.…' με αθροιστική εκτιμώμενη αξία 425.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η σύμβαση αφορά εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, ενώ οι προσφυγές ασκούνται λόγω σφαλμάτων στη διαδικασία κατακύρωσης και αξιολόγησης των προσφορών, με ιδιαίτερη έμφαση στα δικαιολογητικά συμμετοχής, τις τεχνικές προδιαγραφές και τη διαδικασία υποβολής δικαιολογητικών κατακύρωσης.

Η Πράξη 36/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά στον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων – Περιφερειακής Ενότητας Κέρκυρας και του Δήμου Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων. Αντικείμενο της σύμβασης είναι η υλοποίηση της πράξης «Ολοκλήρωση παρακαμπτήριου δρόμου στην περιοχή Πλατυτέρας πόλης Κέρκυρας», με συνολικό προϋπολογισμό 2.300.000,00 ευρώ. Η σύμβαση προβλέπει τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης από τον Δήμο (Κύριο του Έργου) στην Περιφέρεια (Φορέα Υλοποίησης) διότι ο Δήμος αδυνατεί να υλοποιήσει την πράξη λόγω φόρτου εργασίας του προσωπικού της Τεχνικής Υπηρεσίας του. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η σύμβαση είναι επιτρεπτή βάσει του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, καθώς συνιστά γνήσια συνεργασία δημόσιων φορέων, και ως εκ τούτου, δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της προγραμματικής σύμβασης.

Η Πράξη 286/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Λαυρεωτικής. Η σύμβαση αφορά την υλοποίηση του έργου «Ενεργειακή αναβάθμιση, συντήρηση και ανακατασκευή δημοτικού κλειστού γυμναστηρίου Λαυρίου και περιβάλλοντος χώρου», με προϋπολογισμό 5.976.000,00 ευρώ, ο οποίος καλύπτεται εξ ολοκλήρου από πόρους της Περιφέρειας Αττικής. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η σύμβαση συνιστά γνήσια συνεργασία δημόσιων φορέων, βάσει του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, και συνεπώς δεν ρυθμίζεται από τον ν. 4412/2016 (Δημόσιες Συμβάσεις). Διαπιστώθηκε ότι το σχέδιο περιέχει το ελάχιστο αναγκαίο περιεχόμενο, επομένως δεν κωλύεται η υπογραφή του.

Νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Άρδευσης ... και του Δήμου ... για την υλοποίηση της Πράξης «Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων και Δίκτυα Αποχέτευσης Δήμου ... και Παραλίας Οφρυνίου (Β΄ Φάση)»(...)Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει αναγκαίο να αναβάλει την οριστική του κρίση προκειμένου να προσκομισθεί έγκριση του νέου σχεδίου προγραμματικής σύμβασης από τα αρμόδια για τη σύναψη της προγραμματικής σύμβασης όργανα των συμβαλλομένων φορέων, καθώς και το Τεχνικό Δελτίο που περιλαμβανόταν στην αίτηση ένταξης της Πράξης «Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων και Δίκτυα Αποχέτευσης Δήμου ... και Παραλίας Οφρυνίου (Β΄ Φάση)» στο οικείο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα.

Η Πράξη 228/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Ανάπλαση Οδού 25ης Μαρτίου» του Δήμου Έδεσσας, προϋπολογισμού 2.628.800,00 ευρώ με ΦΠΑ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι η προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Δήμου Έδεσσας (Κύριος του Έργου) και του Δ.Ε.Π.ΑΝ. (Φορέας Υλοποίησης), αν και δεν υποβλήθηκε για προσυμβατικό έλεγχο, είναι επιτρεπτή. Επίσης, διαπίστωσε πλημμέλεια στη διαδικασία (μη δημοσίευση τροποποίησης της διακήρυξης στον τοπικό τύπο), αλλά έκρινε ότι αυτή δεν ήταν ουσιώδης, καθώς υπήρξε επαρκής ανταγωνισμός (7 συμμετέχοντες) και τήρηση άλλων διατυπώσεων δημοσιότητας. Κατόπιν αυτών, αποφασίστηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης με τον ανάδοχο, «...Α.Ε.», έναντι συμβατικού τιμήματος 1.723.420,89 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.

Η Πράξη 123/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου Άνδρου και του Δ.Ε.Π.ΑΝ. για το έργο «Κατασκευή Κλειστού Αθλητικού Κέντρου στο Γαύριο» (με συνολικό προϋπολογισμό 3.348.000,00 ευρώ). Η σύμβαση συνάπτεται λόγω της αιτιολογημένης αδυναμίας των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου να υλοποιήσουν το έργο με ίδια μέσα. Το Δ.Ε.Π.ΑΝ. αναλαμβάνει τις αρμοδιότητες Αναθέτουσας Αρχής και Διευθύνουσας Υπηρεσίας έναντι αμοιβής 30.000,00 ευρώ. Το Κλιμάκιο έκρινε τη σύμβαση νόμιμη, καθώς πληρούνται οι προϋποθέσεις για ανάθεση «ενδοϋπηρεσιακής» (in-house) σύμβασης, εξαιρώντας την από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες (άρθρο 12 παρ. 3 και 6 του ν.4412/2016), εφόσον ο Δήμος ασκεί έλεγχο από κοινού και το Δίκτυο ασκεί δραστηριότητες προς τρίτους κάτω του 20%. Συνεπώς, δεν κωλύεται η υπογραφή της, με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στη σκέψη 17.

Η Πράξη 385/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Νέος Αγωγός Μεταφοράς νερού ύδρευσης από το υφιστάμενο αντλιοστάσιο Κολενίου στα δίκτυα ύδρευσης της τουριστικής ζώνης Δημοτικής Ενότητας Κολυμβαρίου του Δήμου Πλατανιά». Ο αναθέτων φορέας είναι ο «Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης Α.Ε.». Η συμβατική δαπάνη της τροποποίησης ανήλθε στις 59.689,55 ευρώ, ποσό που κρίθηκε κατώτερο του 15% της αρχικής σύμβασης (1.006.499,99 ευρώ). Καθώς η τροποποιητική σύμβαση εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο των εξαιρέσεων του άρθρου 337 παρ. 2 και 6 β΄ του ν.4412/2016, το Κλιμάκιο έκρινε ότι το σχέδιο της σύμβασης απαραδέκτως εισάγεται ενώπιόν του για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας.