ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1268/2025

Η Απόφαση 1094/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης του Δήμου Στυλίδας κατά της Πράξης 12/2025 της Επιτρόπου ΠΕ Φθιώτιδας. Η Επίτροπος είχε κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή σύμβασης για το έργο «Αποκατάσταση παραλιακής οδού εντός οικισμού Μεταμόρφωσης Σωτήρος (Μαρίνι)» (προϋπολογισμού €322.580,64 πλέον ΦΠΑ), το οποίο ο Δήμος είχε αναθέσει μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, επικαλούμενος κατεπείγουσα ανάγκη λόγω της κακοκαιρίας «Daniel» (Σεπτέμβριος 2023). Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν συντρέχουν σωρευτικά οι νόμιμες προϋποθέσεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, καθώς ο χρόνος που μεσολάβησε (19 μήνες) από το απρόβλεπτο γεγονός μέχρι την ανάθεση είχε αντικειμενικά αμβλύνει την εκτιμώμενη κατεπείγουσα ανάγκη, ενώ η ανάγκη δεν αιτιολογήθηκε επαρκώς.

Η απόφαση 1096/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της εταιρείας «…ΑΕ» κατά της πράξης 6/2025 του Επιτρόπου ΠΕ Τρικάλων, η οποία έκρινε παράνομη την ανάθεση έργου στον Δήμο Τρικκαίων. Το έργο, ύψους 1,32 εκατ. ευρώ, αφορούσε την αποκατάσταση ζημιών και αντιπλημμυρικών εργασιών στον Ληθαίο ποταμό μετά την κακοκαιρία Daniel. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο Δήμος μη νομίμως προσέφυγε στην εξαιρετική διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016). Ο λόγος ήταν ότι η ανάγκη δεν ήταν κατεπείγουσα, δεδομένης της παρέλευσης 18 περίπου μηνών από το φαινόμενο ως την εκκίνηση της διαδικασίας και του μόνιμου χαρακτήρα των έργων (όπως η αντικατάσταση του φράγματος).ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1268/2025

Η απόφαση 1289/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας κατά της Πράξης 320/2025, η οποία έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή συγκεκριμένης σύμβασης έργου. Το έργο αφορούσε καθαρισμούς και αποκατάσταση βλαβών ρεμάτων στην περιοχή Θεσσαλιώτιδας μετά τις πλημμύρες Daniel και Elias του Σεπτεμβρίου 2023. Η Περιφέρεια είχε προσφύγει στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη. Το Τμήμα έκρινε ότι η μεγάλη χρονική καθυστέρηση (περίπου 20 μήνες) από την εκδήλωση των φαινομένων μέχρι την κατακύρωση της σύμβασης, καθώς και η μεγάλη διάρκεια εκτέλεσης του έργου (32 μήνες), αποδυνάμωσαν τον κατεπείγοντα χαρακτήρα, καθιστώντας μη νόμιμη την επιλογή της συγκεκριμένης εξαιρετικής διαδικασίας.

Κατασκευαστικές εργασίες για αθλητικές εγκαταστάσεις.(...)Συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ολοκλήρωση της διαλυθείσας αρχικής εργολαβίας συνιστά, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών περιστατικών της συγκεκριμένης υπόθεσης, κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη της αρμοδίας Επιτρόπου.

Αποκατάσταση ροής ποταμού Λίσσου.(...).	Με την ανωτέρω προσφυγή ζητείται η αναθεώρηση της 1026/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Περαιτέρω, ορθά έκρινε το Τμήμα (βλ. σκέψη 22 της παρούσας), ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτουν οι επίμαχες διατάξεις για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης και δη ότι η κατεπείγουσα ανάγκη που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή δεν συνδέεται αιτιωδώς αποκλειστικά με απρόβλεπτα γεγονότα, αλλά και με διαχρονικές δικές της παραλείψεις. Το Δικαστήριο κρίνει ότι και ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Και τούτο διότι, ακόμα και αν ήθελε γίνει δεκτό ότι το απρόβλεπτο γεγονός για τη στοιχειοθέτηση της κατεπείγουσας ανάγκης στηρίζεται προεχόντως στις δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου του 2023, όπως ισχυρίζεται η προσφεύγουσα, μέχρι την κατακύρωση του αποτελέσματος της ελεγχόμενης διαδικασίας παρήλθε ικανό χρονικό διάστημα επτά (7) περίπου μηνών, εντός του οποίου - πέραν της καθυστερημένης απόφασης έγκρισης της οικείας χρηματοδότησης με την 386651/3370/13.12.2023 απόφαση του Περιφερειάρχη - έλαβε χώρα μία απολύτως πλημμελής αναβολή της διαδικασίας (βλ. ανωτέρω σκέψεις 16 και 17), όπως συνομολογεί και η ίδια η προσφεύγουσα, δίχως να αιτιολογείται η ως άνω χρονική καθυστέρηση. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, και μη υπάρχοντος άλλου λόγου αναθεώρησης, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.

Η Πράξη 326/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Επεμβάσεις για αποκατάσταση πρανών και τεχνικών επί της οδού Ερυθραίας του Δήμου Αχαρνών», προϋπολογισμού 2.298.387,10 ευρώ. Η Περιφέρεια Αττικής προσέφυγε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω απρόβλεπτων γεγονότων από τη θεομηνία 'Atena' (Σεπτέμβριος 2024). Το Κλιμάκιο έκρινε την επιλογή αυτή μη νόμιμη, διότι α) δεν αποδείχθηκε ότι οι βροχοπτώσεις συνιστούσαν πράγματι απρόβλεπτο γεγονός και β) η ανάγκη κατέστη κατεπείγουσα εξαιτίας αδικαιολόγητης καθυστέρησης (δέκα μηνών) της αναθέτουσας αρχής να δρομολογήσει έγκαιρα τη διαδικασία. Υπήρχε επαρκής χρόνος για προσφυγή σε επισπευσμένη ανοικτή διαδικασία.ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/1387/2025

Η Πράξη 273/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο της νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το υποέργο «Έργα πρόληψης και μετριασμού των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023 στην πεδινή κοίτη του ρέματος Κακόρεμα». Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης προσέφυγε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω των συνεπειών της πυρκαγιάς. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. Ο λόγος ήταν ότι η παρέλευση άνω των 22 μηνών από το απρόβλεπτο γεγονός της πυρκαγιάς μέχρι τη λήψη της απόφασης ανάθεσης κατέδειξε ότι η ανάγκη εκτέλεσης του έργου δεν είχε τόσο κατεπείγοντα χαρακτήρα, ώστε να καθίσταται αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών διαγωνιστικής διαδικασίας, έστω και με συντετμημένες προθεσμίες, θίγοντας τις θεμελιώδεις αρχές διαφάνειας και ανταγωνισμού.

Η Απόφαση 1276/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης και την υπέρ αυτής παρέμβαση, που ζητούσαν την ανάκληση της 17/2025 πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου Έβρου. Η πράξη αυτή έκρινε ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης για την εκτέλεση του έργου «Αντιμετώπιση προβλημάτων στο οδικό δίκτυο... λόγω των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023» (προϋπολογισμού 2.000.000€), διότι η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) ήταν μη νόμιμη. Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε την κρίση του Επιτρόπου, τονίζοντας ότι η πάροδος 22 μηνών από το απρόβλεπτο γεγονός (πυρκαγιά) έως την ανάθεση αποδυνάμωσε τον κατεπείγοντα χαρακτήρα. Επίσης, σημείωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος του έργου αφορούσε την τοποθέτηση μόνιμων συστημάτων αναχαίτισης οχημάτων και όχι έργα άμεσης δράσης, καθιστώντας υποχρεωτική την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΟΔΟΓΕΦΥΡΑΣ(...) Από τα στοιχεία δε του φακέλου δεν προκύπτει ότι η από Φεβρουαρίου 2022 έκθεση ελήφθη υπ’ όψιν για τη διαδικασία δημοπράτησης του ελεγχόμενου έργου. Επομένως, αναποδείκτως προβάλλεται ότι η αναθέτουσα δεν προσέφυγε εγκαίρως στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση, διότι ανέμενε τη μελέτη αυτή. Εν όψει των ανωτέρω, η πάροδος ενός έτους από τους σεισμούς της 3ης και 4ης Μαρτίου 2021, ήτοι από το συντελεσθέν απρόβλεπτο γεγονός έως και την απόφαση για τη διενέργεια της διαδικασίας διαπραγμάτευσης στις 1.4.2022, συνιστά καθυστέρηση στην έναρξη των διαδικασιών δημοπράτησης του επίμαχου έργου, η οποία οφείλεται, σε κάθε περίπτωση, σε ευθύνη της αναθέτουσας, που δεν προέβη άμεσα στην ενεργοποίηση της επισπευσμένης ανοιχτής ή κλειστής διαδικασίας (βλ. και Ολ. ΕλΣυν 1309/2022 σκ. 25). Δεν ασκεί δε έννομη επιρροή ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής ότι η ανοικτή διαδικασία διαρκεί τουλάχιστον οκτώ μήνες, αφενός μεν διότι, ο έλεγχος της αδυναμίας της αναθέτουσας αρχής να διενεργήσει διαδικασία με διαπραγμάτευση γίνεται με βάση τις περιστάσεις της συγκεκριμένης κάθε φορά διαδικασίας ανάθεσης και όχι αφηρημένα, αφετέρου δε διότι η παραδοχή του εν λόγω ισχυρισμού θα ερχόταν σε αντίθεση με την αναφερόμενη στη σκ. 3 ερμηνεία των διατάξεων του ν. 4412/2016, κατά την οποία κανόνας είναι η ανάθεση συμβάσεων με διαδικασία με δημοσίευση, ενώ η διαδικασία με διαπραγμάτευση συνιστά εξαίρεση, που πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά (πρβλ. ΕλΣυν Ζ’ Κλιμ. 97/2022). Τέλος από την οικεία σύμβαση προβλέπεται ότι το έργο θα ολοκληρωθεί σε διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά την υπογραφή του οικείου σχεδίου, δηλαδή περίπου στα μέσα του έτους 2024, γεγονός που επίσης δεν συνάδει με την προσφυγή στην ανωτέρω εξαιρετική διαδικασία (βλ. Ε΄ Κλιμ. 7/2022). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, μη νομίμως εχώρησε εν προκειμένω  η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2γ του ν.4412/2016, και συνεπώς κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Η απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της Περιφέρειας Κρήτης – Π.Ε. Ηρακλείου, επικυρώνοντας την Πράξη 236/2025 του Ζ΄ Κλιμακίου. Η Περιφέρεια ζητούσε την ανάκληση της κρίσης που κώλυε την υπογραφή σύμβασης ύψους 2.900.000 ευρώ (προ ΦΠΑ) για «Καθαρισμούς ρεμάτων λόγω θεομηνίας του Οκτωβρίου 2022» με χρήση της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2γ, ν. 4412/2016). 
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν πληρούνται οι σωρευτικές προϋποθέσεις, καθότι η επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη αποδυναμώθηκε λόγω της  παρέλευσης μεγάλων χρονικών διαστημάτων αδράνειας (28 μήνες από την πρώτη θεομηνία) και το χρονικό διάστημα διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων (άνω των 40 ημερών) ήταν επαρκές για τη διεξαγωγή ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας με συντετμημένες προθεσμίες.