ΕΣ/ΤΜΗΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1279/2025

Η Πράξη 291/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της ανάθεσης του έργου «Έργα πρόληψης και μετριασμού των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023 στην πεδινή κοίτη του ρέματος Ειρήνη», προϋπολογισμού 2.150.000,00 ευρώ. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης προσέφυγε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) λόγω κατεπείγουσας ανάγκης για την αντιμετώπιση πλημμυρικών κινδύνων. Το Κλιμάκιο, κατά πλειοψηφία, έκρινε ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της εξαίρεσης. Η παρέλευση άνω των 20 μηνών από τα γεγονότα έως την πρόσκληση και η δυνατότητα τήρησης συντετμημένων προθεσμιών διαγωνιστικής διαδικασίας αποδυναμώνουν τον ισχυρισμό του κατεπείγοντος. Ως εκ τούτου, κωλύθηκε η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, καθώς η επιλογή της διαπραγμάτευσης έπληξε τον ανταγωνισμό και τη διαφάνεια.ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜΗΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1279/2025

Η Πράξη 273/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο της νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το υποέργο «Έργα πρόληψης και μετριασμού των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023 στην πεδινή κοίτη του ρέματος Κακόρεμα». Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης προσέφυγε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω των συνεπειών της πυρκαγιάς. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. Ο λόγος ήταν ότι η παρέλευση άνω των 22 μηνών από το απρόβλεπτο γεγονός της πυρκαγιάς μέχρι τη λήψη της απόφασης ανάθεσης κατέδειξε ότι η ανάγκη εκτέλεσης του έργου δεν είχε τόσο κατεπείγοντα χαρακτήρα, ώστε να καθίσταται αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών διαγωνιστικής διαδικασίας, έστω και με συντετμημένες προθεσμίες, θίγοντας τις θεμελιώδεις αρχές διαφάνειας και ανταγωνισμού.

Η απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της Περιφέρειας Κρήτης – Π.Ε. Ηρακλείου, επικυρώνοντας την Πράξη 236/2025 του Ζ΄ Κλιμακίου. Η Περιφέρεια ζητούσε την ανάκληση της κρίσης που κώλυε την υπογραφή σύμβασης ύψους 2.900.000 ευρώ (προ ΦΠΑ) για «Καθαρισμούς ρεμάτων λόγω θεομηνίας του Οκτωβρίου 2022» με χρήση της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2γ, ν. 4412/2016). 
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν πληρούνται οι σωρευτικές προϋποθέσεις, καθότι η επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη αποδυναμώθηκε λόγω της  παρέλευσης μεγάλων χρονικών διαστημάτων αδράνειας (28 μήνες από την πρώτη θεομηνία) και το χρονικό διάστημα διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων (άνω των 40 ημερών) ήταν επαρκές για τη διεξαγωγή ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας με συντετμημένες προθεσμίες.

Αποκατάσταση του ΒΝΣ Λάρισας.(...)	Με την ανωτέρω προσφυγή ζητείται η αναθεώρηση της 1170/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος (Ζ΄ Θερινό) του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)	Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό του ως αβάσιμος, διότι, όπως ορθώς έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση, τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα του Σεπτεμβρίου 2023 (φαινόμενο «Daniel»), που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή ότι προκάλεσαν βλάβη στον ΒΝΣ Λάρισας, στοιχειοθετούν πράγματι την απρόβλεπτη περίσταση του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016, ωστόσο δεν αποδείχθηκε εν προκειμένω το κατεπείγον ως βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της διάταξης αυτής ούτε και η εξαιτίας αυτού αδυναμία της αναθέτουσας αρχής να ακολουθήσει διαγωνιστικές διαδικασίες, έστω με συντετμημένες προθεσμίες. Τούτο δε, διότι, ενόψει και όσων εκτέθηκαν στη σκέψη 4, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, ως εκ τούτου, δεν είναι επιτρεπτό γραφειοκρατικές αγκυλώσεις της Αναθέτουσας Αρχής και καθυστερήσεις αυτής να αποτελούν πρόσχημα για την παράκαμψη των ανοικτών ή κλειστών διαγωνιστικών διαδικασιών. Εν προκειμένω, όπως ορθά επεσήμανε το δικάσαν Τμήμα, εκλείπει το κατεπείγον, ως βασική προϋπόθεση, για την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, διότι αυτό, και εάν ακόμη συνέτρεξε σε χρόνο εγγύς των έκτακτων καιρικών φαινομένων, αποδυναμώθηκε στη συνέχεια με την πάροδο: (i) πλέον των τριών (3) μηνών αδράνειας από την ημερομηνία διαπίστωσης της ανάγκης αποκατάστασης του κτιρίου (6.12.2023) μέχρι την υποβολή του αιτήματος εκπόνησης των σχετικών μελετών (27.3.2024) και (ii) συνολικά δέκα (10) μηνών από τον χρόνο του απρόβλεπτου γεγονότος (Σεπτέμβριος 2023) έως την ολοκλήρωση της ανωτέρω διαδικασίας με την έκδοση της κατακυρωτικής απόφασης (Ιούλιος 2024), χρονικό διάστημα, το οποίο κρίνεται επαρκές για την ανάθεση του επίμαχου έργου με την επισπευσμένη ανοιχτή ή κλειστή διαγωνιστική διαδικασία (άρθρο 121 του ν. 4412/2016) για τη διεύρυνση του κύκλου των δυνητικά προσφερόντων, λαμβανομένου υπόψη και του γεγονότος ότι η ανάθεση αυτή έγινε αποκλειστικά βάσει χαμηλότερης τιμής (ΕλΣυν Ολ. 1077/2024 σκ. 22, 304/2023 σκ. 23, 1309/2022 σκ. 23, 1306/2022 σκ. 29). Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης. Δεν αναθεωρεί την 1170/2024 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος.

Η Απόφαση 1276/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης και την υπέρ αυτής παρέμβαση, που ζητούσαν την ανάκληση της 17/2025 πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου Έβρου. Η πράξη αυτή έκρινε ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης για την εκτέλεση του έργου «Αντιμετώπιση προβλημάτων στο οδικό δίκτυο... λόγω των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023» (προϋπολογισμού 2.000.000€), διότι η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) ήταν μη νόμιμη. Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε την κρίση του Επιτρόπου, τονίζοντας ότι η πάροδος 22 μηνών από το απρόβλεπτο γεγονός (πυρκαγιά) έως την ανάθεση αποδυνάμωσε τον κατεπείγοντα χαρακτήρα. Επίσης, σημείωσε ότι το μεγαλύτερο μέρος του έργου αφορούσε την τοποθέτηση μόνιμων συστημάτων αναχαίτισης οχημάτων και όχι έργα άμεσης δράσης, καθιστώντας υποχρεωτική την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού.

Η απόφαση 1096/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της εταιρείας «…ΑΕ» κατά της πράξης 6/2025 του Επιτρόπου ΠΕ Τρικάλων, η οποία έκρινε παράνομη την ανάθεση έργου στον Δήμο Τρικκαίων. Το έργο, ύψους 1,32 εκατ. ευρώ, αφορούσε την αποκατάσταση ζημιών και αντιπλημμυρικών εργασιών στον Ληθαίο ποταμό μετά την κακοκαιρία Daniel. Το Δικαστήριο έκρινε ότι ο Δήμος μη νομίμως προσέφυγε στην εξαιρετική διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016). Ο λόγος ήταν ότι η ανάγκη δεν ήταν κατεπείγουσα, δεδομένης της παρέλευσης 18 περίπου μηνών από το φαινόμενο ως την εκκίνηση της διαδικασίας και του μόνιμου χαρακτήρα των έργων (όπως η αντικατάσταση του φράγματος).ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1268/2025

Η Απόφαση 1564/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την απόρριψη προσφυγής του Δήμου Μακρακώμης. Ο Δήμος ζητούσε την ανάκληση της Πράξης 344/2025, η οποία έκρινε ως μη νόμιμη την ανάθεση του έργου «Ολοκληρωμένη αντιπλημμυρική προστασία Σπερχειάδας, Παλαιοβράχας» (συμβατικού τιμήματος 16.176.642,66 ευρώ με ΦΠΑ) μέσω διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016). Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του «κατεπείγοντος», καθώς η παρέλευση είκοσι σχεδόν μηνών από τα αίτια (πλημμύρες Daniel και Elias του 2023) μέχρι την ανάθεση, καθώς και η προβλεπόμενη διάρκεια εκτέλεσης δεκαοκτώ μηνών, ακυρώνουν τον άμεσο χαρακτήρα της ανάγκης.

Η απόφαση 1289/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας κατά της Πράξης 320/2025, η οποία έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή συγκεκριμένης σύμβασης έργου. Το έργο αφορούσε καθαρισμούς και αποκατάσταση βλαβών ρεμάτων στην περιοχή Θεσσαλιώτιδας μετά τις πλημμύρες Daniel και Elias του Σεπτεμβρίου 2023. Η Περιφέρεια είχε προσφύγει στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη. Το Τμήμα έκρινε ότι η μεγάλη χρονική καθυστέρηση (περίπου 20 μήνες) από την εκδήλωση των φαινομένων μέχρι την κατακύρωση της σύμβασης, καθώς και η μεγάλη διάρκεια εκτέλεσης του έργου (32 μήνες), αποδυνάμωσαν τον κατεπείγοντα χαρακτήρα, καθιστώντας μη νόμιμη την επιλογή της συγκεκριμένης εξαιρετικής διαδικασίας.

ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ.(...)Με τις υπό κρίση προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 353/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και η παρεμβαίνουσα, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μια απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). 	Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι υπό κρίση προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα το κατατεθέν από αυτή αλλά μη οφειλόμενο παράβολο (βλ. σκέψη 1). 

Αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ορεινών λεκανών απορροής.(...)	Με τις ανωτέρω προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 354/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
 Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και ο παρεμβαίνων ανάδοχος, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Μετά από όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, οι κρινόμενες προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, ενώ, πρέπει να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα ανάδοχο το μη οφειλόμενο κατά τα ανωτέρω, παράβολο που έχει καταθέσει (βλ. ανωτέρω σκ. 2).