Η Πράξη 291/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο νομιμότητας της ανάθεσης του έργου «Έργα πρόληψης και μετριασμού των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023 στην πεδινή κοίτη του ρέματος Ειρήνη», προϋπολογισμού 2.150.000,00 ευρώ. Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης προσέφυγε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) λόγω κατεπείγουσας ανάγκης για την αντιμετώπιση πλημμυρικών κινδύνων. Το Κλιμάκιο, κατά πλειοψηφία, έκρινε ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της εξαίρεσης. Η παρέλευση άνω των 20 μηνών από τα γεγονότα έως την πρόσκληση και η δυνατότητα τήρησης συντετμημένων προθεσμιών διαγωνιστικής διαδικασίας αποδυναμώνουν τον ισχυρισμό του κατεπείγοντος. Ως εκ τούτου, κωλύθηκε η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, καθώς η επιλογή της διαπραγμάτευσης έπληξε τον ανταγωνισμό και τη διαφάνεια.

Η Πράξη 249/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης για το υποέργο «Επείγουσες παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας του ρέματος Μάνθειας του Δήμου Αλεξανδρούπολης». Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης, συμβατικής δαπάνης 730.274,07 ευρώ, η οποία επιφέρει αύξηση στην αρχική σύμβαση κατά 49,99%. Η ανάγκη για τις συμπληρωματικές εργασίες (αύξηση ποσοτήτων για καθαρισμό και αποκατάσταση των διατομών του ρέματος) προέκυψε από τις δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου 2023 στον νότιο Έβρο και τα επακόλουθα πλημμυρικά φαινόμενα. Οι εργασίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ν. 4412/2016, καθώς είναι αναγκαίες, δεν αλλοιώνουν την φύση του έργου και υφίστανται τεχνικοί λόγοι που καθιστούν ασύμφορη την αλλαγή αναδόχου.

Καταβολή χρηματικού βοηθήματος.(λόγω πυρκαγιάς)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι, ενόψει της πυρκαγιάς που εκδηλώθηκε στην κατοικία του ανωτέρω δημότη και της έκτασης των ζημιών που προκλήθηκαν από αυτήν, συντρέχει έκτακτη και σοβαρή ανάγκη που δικαιολογεί εν προκειμένω τη χορήγηση χρηματικού βοηθήματος από το Δήμο ... στον εν λόγω δημότη, η οικονομική αδυναμία του οποίου προκύπτει σαφώς από τα στοιχεία του φακέλου...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη  και συνεπώς, το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί.

Βελτίωση υφιστάμενων αγροτικών δρόμων (...)Υπό το ανωτέρω νομικό και πραγματικό πλαίσιο της υπόθεσης, πρέπει, ως προς την ύπαρξη κατεπείγουσας ανάγκης που δεν συμβιβάζεται με τις προθεσμίες που τάσσουν άλλες διαδικασίες, να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: (α) Όπως προεκτέθηκε (ανωτέρω σκ. 8), είναι νόμιμη η σύναψη δημόσιας σύμβασης με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, μόνο στις περιπτώσεις που ανακύπτει κατεπείγουσα ανάγκη εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων για την αναθέτουσα αρχή, η δε ανάγκη αυτή είναι τόσο επιτακτική, ώστε να καθιστά αδύνατη για την αντιμετώπισή της, την επιλογή διαγωνιστικής διαδικασίας, έστω και με συντετμημένες προθεσμίες 15 και 10 ημερών, ανάλογα για ανοικτές ή κλειστές διαδικασίες ή διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων κάτω των ορίων, για την υποβολή των προσφορών (βλ. άρθρα 27 παρ. 3, 28 παρ. 7 και 121 παρ. 1 του ν. 4412/2016 όπου για λόγους επείγοντος καθορίζονται συντετμημένες προθεσμίες υποβολής προσφορών αντί της τακτικής των 35 ημερών). Όταν, λοιπόν, η αναθέτουσα αρχή επικαλείται κατεπείγουσα ανάγκη, η οικεία σύμβαση πρέπει να ανατίθεται χωρίς καθυστέρηση, καθόσον το επείγον δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία για την ανάθεση συμβάσεων, έστω και αν για την τήρηση των διαγωνιστικών διαδικασιών απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που θα χρειαζόταν για την προσφυγή σε απευθείας ανάθεση, εφόσον μόνον με αυτές  διασφαλίζεται σε υπέρτατο βαθμό η επίτευξη διαφάνειας και ελεύθερου ανταγωνισμού. Συνεπώς, η ύπαρξη κατεπείγουσας ανάγκης εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων δεν παρέχει τη διακριτική ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή, να επιλέξει μη διαγωνιστική διαδικασία άνευ άλλου τινός, αν δεν αποδείξει ότι εν όψει αυτής, δεν μπορούσε να ακολουθήσει διαγωνιστικές διαδικασίες έστω με συντετμημένες προθεσμίες.Για τους λόγους αυτούςΑπορρίπτει την προσφυγής ανάκλησης, και  Δεν ανακαλεί την 917/2022 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Συντήρηση και Επισκευή κτιρίου Παιδικού Σταθμού.(...)Κατόπιν αυτών, το Τμήμα κρίνει ότι συντρέχει λόγος ανάκλησης της 264/2006 Πράξης του, διότι από το ανωτέρω 2550/19.1.2006 και με την ένδειξη «ΕΞ.ΕΠΕΙΓΟΝ» κρίσιμο έγγραφο της Διεύθυνσης Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Δήμου ......., το οποίο συντάχθηκε κατόπιν διενέργειας αυτοψίας και εντοπισμού από τους μηχανικούς του Δήμου στοιχείων επικινδυνότητας του κτιρίου, και το οποίο προσκομίζεται για πρώτη φορά ενώπιον του Τμήματος με την κρινόμενη αίτηση ανάκλησης, προκύπτει ότι η απευθείας ανάθεση του προαναφερθέντος έργου έλαβε χώρα για την άμεση κάλυψη επείγουσας και μη οφειλόμενης σε υπαιτιότητα της υπηρεσίας ανάγκης, ήτοι για την έγκαιρη συμμόρφωση προς την άμεση, όπως κατέδειξε η διεξαχθείσα αυτοψία, ανάγκη επισκευής του κτιρίου εντός της υποδειχθείσας δεκαήμερης προθεσμίας, η οποία δεν θα ήταν δυνατό να καλυφθεί εγκαίρως μέσω της διενέργειας τακτικού διαγωνισμού

Η Πράξη 352/2024 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προσυμβατικό έλεγχο της ανάθεσης του Τμήματος 2 του έργου «ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 2023...» (προϋπολογισμού €8,74 εκατ.). Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης με την εταιρεία «ΗΛΙΟΧΩΡΑ Α.Ε.». Αν και η ανάγκη αποκατάστασης των ζημιών στον Έβρο από τις πυρκαγιές του 2023 ήταν απρόβλεπτη, η επιλογή της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016) δεν αιτιολογήθηκε επαρκώς. Η εκτεταμένη παρέμβαση με χρονικό ορίζοντα 19 μηνών κρίθηκε ότι υπερβαίνει το απολύτως αναγκαίο μέτρο για την αντιμετώπιση της κατεπείγουσας ανάγκης. Επίσης, η Αναθέτουσα Αρχή δεν απέδειξε την αδυναμία χρήσης τακτικών διαγωνιστικών διαδικασιών με συντετμημένες προθεσμίες.

Η απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της Περιφέρειας Κρήτης – Π.Ε. Ηρακλείου, επικυρώνοντας την Πράξη 236/2025 του Ζ΄ Κλιμακίου. Η Περιφέρεια ζητούσε την ανάκληση της κρίσης που κώλυε την υπογραφή σύμβασης ύψους 2.900.000 ευρώ (προ ΦΠΑ) για «Καθαρισμούς ρεμάτων λόγω θεομηνίας του Οκτωβρίου 2022» με χρήση της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2γ, ν. 4412/2016). 
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν πληρούνται οι σωρευτικές προϋποθέσεις, καθότι η επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη αποδυναμώθηκε λόγω της  παρέλευσης μεγάλων χρονικών διαστημάτων αδράνειας (28 μήνες από την πρώτη θεομηνία) και το χρονικό διάστημα διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων (άνω των 40 ημερών) ήταν επαρκές για τη διεξαγωγή ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας με συντετμημένες προθεσμίες.

Η Πράξη 353/2024 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για το Τμήμα 3 του έργου «ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ, ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 2023, ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΑΣΩΝ ΕΒΡΟΥ», προϋπολογισμού σχεδόν 12 εκατ. ευρώ. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016). Παρόλο που η ανάγκη αποκατάστασης είναι οφειλόμενη σε απρόβλεπτα γεγονότα, ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης των 19 μηνών υπερβαίνει το απολύτως απαραίτητο μέτρο για την αντιμετώπιση της κατεπείγουσας ανάγκης. Επιπλέον, δεν αιτιολογήθηκε η αδυναμία ανάθεσης μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας με συντετμημένες προθεσμίες, με αποτέλεσμα να περιοριστεί ο ανταγωνισμός.

Αμοιβή υπηρεσιών λειοτεμαχισμού, μεταφοράς και απόρριψης απορριμμάτων πρασίνου....Με τα δεδομένα αυτά, ενόψει της άνω προθεσμίας υλοποίησης του αντικείμενου της επίμαχης σύμβασης καθώς και του γεγονότος ότι η ανάθεση και η σύναψή της έλαβαν χώρα κατά τη χειμερινή περίοδο, οπότε και δεν εγκυμονεί, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, άμεσος κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών, δεν συνέτρεχε, εν προκειμένω, κατεπείγουσα ανάγκη που να δικαιολογούσε την προσφυγή στην επίμαχη εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης. Συνεπώς, παρά την συνδρομή της άνω απρόβλεπτης περίστασης (κατακόρυφης αύξησης των προϊόντων κλάδευσης), η αναθέτουσα αρχή όφειλε, ενόψει της προϋπολογιζόμενης δαπάνης των επίμαχων υπηρεσιών (78.690 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.) και του ικανού χρονικού διαστήματος μέχρι την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου (1.5.2018), να είχε διενεργήσει για την ανάθεσή τους τακτικό διαγωνισμό. Εντούτοις, τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν έδρασαν με πρόθεση καταστρατήγησης του νόμου, αλλά επειδή - υπό το φόβο εκδήλωσης πυρκαγιάς παρόμοιας έκτασης και συνεπειών με εκείνη που είχε πρόσφατα εκδηλωθεί στο ... - πεπλανημένα, πλην συγγνωστά, υπέλαβαν ότι έπρεπε να ενεργήσουν άμεσα και ότι η προσφυγή στην επίμαχη εξαιρετική διαδικασία ήταν νόμιμη, λαμβανομένου επιπροσθέτως υπόψη ότι, όπως βεβαιώνεται στην από 3.12.2018 έκθεση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου ..., «την 3.12.2018 με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 2483/Φ702.15 έγγραφο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Λαυρίου έγινε σύσταση άμεσης απομάκρυνσης των άνω προϊόντων κλάδευσης».  Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, πλην το ένταλμα αυτό πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.  

Δωδεκανησιακό Δίκαιο. Κοίτη χειμάρρου. Αποβολή κοινόχρηστου χαρακτήρα. Περιέλευση στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Τρόπος καταχώρησης στο Κτηματολογικό Βιβλίο του Κτηματολογικού Γραφείου Ρόδου.(..)Κατάσταση :  Αποδεκτή 
Η κοίτη χειμάρρου, στα Δωδεκάνησα, που εδώ και πολλά χρόνια έπαψε να χρησιμοποιείται κατά τον κοινόχρηστο προορισμό της οριστικώς και μονίμως, απέβαλε τον χαρακτήρα της ως κοινής χρήσεως πράγμα, περιέρχεται στα δημόσια περιουσιακά κτήματα (ιδιόκτητα του Δημοσίου) και καταγράφεται στα οικεία Βιβλία δημοσίων κτημάτων, ενώ, περαιτέρω εγγράφεται (καταχωρείται) στο Κτηματολογικό Βιβλίο του Κτηματολογικού Γραφείου Ρόδου, κατά την διαδικασία που εκτίθεται αναλυτικώς.