Η Απόφαση 1093/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την προσφυγή του Δήμου Ορεστιάδας κατά της 135/2025 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου του ΣΤ΄ Κλιμακίου, η οποία έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή σύμβασης για την προμήθεια υγρών καυσίμων και ελαιολιπαντικών (Ομάδες Γ, Δ και Ε). Το Κλιμάκιο είχε θέσει διακωλυτικούς λόγους λόγω ανεπαρκούς τεκμηρίωσης ποσοτήτων και προϋπολογισθέντων τιμών μονάδας. Το Έβδομο Τμήμα, αφού εξέτασε τα συμπληρωματικά στοιχεία και τις διευκρινίσεις που υπέβαλε ο Δήμος, συμπεριλαμβανομένης της αιτιολόγησης των ποσοτήτων – ιδίως για τα βιοαποικοδομήσιμα λιπαντικά (Ομάδα Δ) σε συμμόρφωση με την ΚΥΑ 14900/8.2.2021 – και τη δικαιολόγηση των αυξητικών αποκλίσεων τιμών μέσω συγκριτικών στοιχείων από άλλους Δήμους, έκρινε ότι η τεκμηρίωση ήταν επαρκής. Επίσης, ο Δήμος διόρθωσε το σχέδιο σύμβασης προσθέτοντας ρήτρα αναπροσαρμογής τιμής. Κατόπιν αυτών, το Τμήμα δέχτηκε την προσφυγή, ανακάλεσε την προσβαλλόμενη Πράξη και αποφάνθηκε υπέρ της υπογραφής της σύμβασης.

Η απόφαση 1092/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή του Δήμου Κομοτηνής κατά της Πράξης 15/2025 της Επιτρόπου στην Π.Ε. Ροδόπης, η οποία έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή σύμβασης λειτουργικής χρονομίσθωσης εννέα οχημάτων. Το Δικαστήριο έκανε δεκτούς τους ισχυρισμούς του Δήμου σχετικά με τη σκοπιμότητα της προμήθειας και την ενιαία δημοπράτηση της σύμβασης. Ωστόσο, έκρινε βάσιμο τον τρίτο διακωλυτικό λόγο, ο οποίος αφορούσε τη μη νόμιμη απόδειξη της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας της μοναδικής αναδόχου εταιρείας, καθώς δεν απέδειξε την εκτέλεση σύμβασης με το απαιτούμενο ποσό ούτε δήλωσε νόμιμα τον τρίτο φορέα που θα της παρείχε την ικανότητα συνεργείου (αν και υπήρξε μειοψηφία για το πρώτο σκέλος). Κατά συνέπεια, η προσφυγή απορρίφθηκε.

Συντήρηση και επισκευή αντλητικών συγκροτημάτων(...)Με τα δεδομένα αυτά το Δικαστήριο δέχεται ότι όσον μεν αφορά στην κατάρτιση του προϋπολογισμού και στην τεκμηρίωση αυτού, βασίμως καταρχάς προβάλλεται ότι η αναθέτουσα αρχή δεν ήταν υποχρεωμένη, βάσει του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου, να προκηρύξει διαγωνισμό με τις ίδιες ακριβώς ποσότητες εργασιών και υλικών, με αυτές που είχαν προβλεφθεί στην αμέσως προηγούμενη διαγωνιστική διαδικασία με ίδιο αντικείμενο. Τούτο, υπό την προϋπόθεση ότι η επιλογή των ποσοτήτων εργασιών και υλικών τεκμηριώνεται πρωτογενώς από τον φάκελο του διαγωνισμού ή έστω αιτιολογείται ενώπιον του Τμήματος με στοιχεία που είχαν ληφθεί υπόψη κατά την κατάστρωση της διακήρυξης. (...)Αντιθέτως, ουδόλως τεκμηριώνεται η κατ’ αποκοπή δαπάνη ύψους 101.198,81 ευρώ του Τμήματος 2 του διαγωνισμού, που αφορά σε «Κινητήρες αντλίες κατάλληλων τεχνικών προδιαγραφών», καθώς δεν προκύπτει από οποιοδήποτε στοιχείο του φακέλου ούτε από τους ισχυρισμούς που προβάλλει ο προσφεύγων στο δικόγραφο της προσφυγής, ότι έχει προέλθει από έρευνα αγοράς, διενεργηθείσα από όργανα του προσφεύγοντος προ της σύνταξης των συμβατικών τευχών. Πολλώ μάλλον, οι ισχυρισμοί του προσφεύγοντος ότι η κατ’ αποκοπή τιμή του Τμήματος 2 προκύπτει από τιμοκατάλογο που προσκομίστηκε από την ανάδοχο εταιρεία, εκτός του ότι αναφέρονται σε πολύ μεταγενέστερο από τον χρόνο κατάρτισης του προϋπολογισμού χρόνο, ήτοι στο στάδιο υποβολής της τεχνικής προσφοράς στο πλαίσιο του διαγωνισμού, ουδόλως συνιστούν την επαρκή τεκμηρίωση του ύψους του προϋπολογισμού που απαιτεί το άρθρο 45 παρ. 3 του ν. 4412/2016.Κατόπιν των ανωτέρω, και εφόσον εξακολουθεί να διαπιστώνεται διακωλυτικός λόγος της υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης (βλ. σκέψη 18 της παρούσας), η ένδικη προσφυγή ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η 59/2024 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στη 2η Υπηρεσία Επιτρόπου 

Η απόφαση 1165/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απέρριψε την προσφυγή του Γ.Ν.Α. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» που ζητούσε την ανάκληση της Πράξης 169/2025 του ΣΤ΄ Κλιμακίου, η οποία κώλυε την υπογραφή σύμβασης για την προμήθεια «αυτοματοποιημένου συστήματος αποθήκευσης και διαχείρισης φαρμάκων και αναλωσίμων» (προϋπολογισμού 4.017.000 ευρώ). Το Τμήμα έκρινε, κατά πλειοψηφία, ότι η προϋπολογισθείσα δαπάνη δεν τεκμηριώθηκε επαρκώς, καθώς βασίστηκε αποκλειστικά σε ενδεικτικές τιμές από μία εταιρεία για ένα συγκεκριμένο μοντέλο, χωρίς ουσιαστική συγκριτική έρευνα αγοράς. Αν και το Τμήμα έκρινε μη ουσιώδη την πλημμέλεια σχετικά με τα έτη αναφοράς (2020-2022 αντί 2021-2023) για την οικονομική και τεχνική επάρκεια, η ανεπαρκής τεκμηρίωση της δαπάνης αποτελεί ουσιώδη πλημμέλεια και λόγο διακωλυτικό της υπογραφής της σύμβασης, οδηγώντας στην απόρριψη της προσφυγής.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ:ανάθεση, από την Περιφέρεια Αττικής, της προμήθειας 42 επιβατικών αυτοκινήτων για τη κάλυψη των αναγκών της(...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, ενόψει των κοινών τεχνικών χαρακτηριστικών που εμφανίζουν τα αυτοκίνητα της ΟΜΑΔΑΣ Β΄ του αντικειμένου της ελεγχόμενης σύμβασης και λαμβάνοντας υπόψη τα προβαλλόμενα από τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας, ότι δηλαδή η σύναψη μίας μόνο σύμβασης για όλα τα τμήματα της Ομάδας αυτής οδηγεί σε οικονομίες κλίμακας, καθιστώντας ταυτόχρονα ευκολότερη τη διαχείρισή της, η προσφεύγουσα Α.Α., απαιτώντας να υποβληθούν οικονομικές προσφορές για το σύνολο των τμημάτων της Ομάδας Β΄, ενήργησε εντός των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας που διέθετε.Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Σχεδίαση, ανάπτυξη και λειτουργία Παρατηρητηρίου για την τεκμηριωμένη παρακολούθηση και την προαγωγή της Υγείας των εργαζομένων του ….», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.000.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α. (1.240.000,00 ευρώ, με Φ.Π.Α.), με δικαίωμα προαίρεσης για χρονικό διάστημα έως επιπλέον 12 μήνες, προϋπολογιζόμενης δαπάνης έως 500.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α. (620.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.).(....)το Δικαστήριο κρίνει ότι οι ανωτέρω λόγοι πρέπει να γίνουν δεκτοί, στο σύνολό τους, ως βάσιμοι. Και τούτο, διότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης εμπίπτει στις αρμοδιότητες του προσφεύγοντος, αφενός λόγω της ιδιότητάς του ως Φο.Δ.Σ.Α., ο οποίος, σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία, οφείλει να διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας κατά τη διαχείριση των Α.Σ.Α., αφετέρου λόγω της ιδιότητάς του ως εργοδότη, ο οποίος, στο πλαίσιο της, απορρέουσας από τη νομοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, αρχής της ευθύνης του (βλ. άρθρο 42 ν. 3850/2010, βλ. και άρθρο 662 ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο «ο εργοδότης οφείλει να διαρρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και με το χώρο της, (…) έτσι ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου»), υποχρεούται να διαθέτει την απαραίτητη οργάνωση, να παρέχει τα αναγκαία μέσα και να λαμβάνει, εν γένει, όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην επιχείρησή του. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται, ρητώς εκ του νόμου (βλ. άρθρα 38 παρ. 3, 39 και 40 ν. 3850/2010), και οι προβλεπόμενες στην επίδικη σύμβαση υπηρεσίες και δράσεις, συνιστάμενες στην παρακολούθηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στους χώρους εργασίας του προσφεύγοντος και στη μέτρηση των επιπέδων έκθεσης των εργαζομένων σε βλαπτικούς για την υγεία τους παράγοντες (ΦΑΣΗ Β), στη διενέργεια σ’ αυτούς ειδικών ιατρικών εξετάσεων και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των οικείων περιβαλλοντικών μετρήσεων, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα του ιατρικού ελέγχου των εργαζομένων (ΦΑΣΗ Γ), στην καταχώρηση των αποτελεσμάτων αυτών είτε σε σχετικά βιβλία είτε -προς τον σκοπό συστηματικότερης και αποτελεσματικότερης παρακολούθησης- σε ψηφιακή βάση δεδομένων, όπως, εν προκειμένω, το προβλεπόμενο από την επίδικη σύμβαση Παρατηρητήριο (ΦΑΣΗ Α), καθώς και στην ενημέρωση και επιμόρφωση των εργαζομένων σε θέματα σχετικά με την υγεία τους (ΦΑΣΗ Δ). Οι ως άνω δε υπηρεσίες και δράσεις, οι οποίες, κατά τα διαλαμβανόμενα στην οικεία διακήρυξη και με βάση τα πορίσματα της προσφάτως εκπονηθείσας από το προσφεύγον επιδημιολογικής μελέτης, κατέστησαν αναγκαίες, προς τον σκοπό σταθερής και συστηματικής παρακολούθησης της υγείας του συνόλου των εργαζομένων στην Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής, στον Σ.Μ.Α. Σχιστού και στις κεντρικές υπηρεσίες του φορέα, οι οποίοι καθημερινά εκτίθενται σε ιδιαίτερα αυξημένους κινδύνους, δεν κατατείνουν στην υποκατάσταση του ιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφάλειας στην εκτέλεση των καθηκόντων τους (ιδίως διενέργεια μετρήσεων και ιατρικών εξετάσεων, τήρηση ατομικού φακέλου υγείας εργαζομένων), όπως εσφαλμένα υπολαμβάνει η Επίτροπος, αλλά στην υποβοήθηση αυτών, με σκοπό την αποτελεσματικότερη άσκηση των οικείων αρμοδιοτήτων τους, μέσω της παροχής σ’ αυτούς της αναγκαίας τεχνογνωσίας, του απαιτούμενου βοηθητικού προσωπικού και των αναγκαίων υλικοτεχνικών υποδομών και εγκαταστάσεων. Ανακαλεί την 14/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ ΙΙΙ στον Δήμο Αθηναίων.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΑΘΗΤΩΝ.(...)Εξάλλου, από την επισκόπηση του Παραρτήματος Ι της διακήρυξης προκύπτει ότι ο δεύτερος διακωλυτικός λόγος είναι βάσιμος, διότι η ΚΥΑ που διέπει αποκλειστικώς τις υπηρεσίες μεταφοράς μαθητών απαιτεί μετ΄επιτάσεως (βλ. παρ. ε.2. και ε.3 του Κεφ. Γ΄ του άρθρου 2) από τις εκάστοτε αναθέτουσες αρχές, μεταξύ άλλων, να υποδιαιρούν τα δρομολόγια σε δύο τουλάχιστον και άνω ομάδες-τμήματα προς ενίσχυση και διεύρυνση του γνήσιου ανταγωνισμού και κατ΄επέκταση προς διασφάλιση της αρχής της οικονομικότητας μέσω της επίτευξης χαμηλότερου κόστους δρομολογίων.Ομοίως βάσιμη παρίσταται και η τρίτη αναδειχθείσα με την προσβαλλόμενη Πράξη πλημμέλεια της ελεγχόμενης διαδικασίας. Τούτο, διότι από τα περιεχόμενα στον φάκελο της ελεγχθείσας διαδικασίας φύλλα excel υπολογισμού του κόστους εκάστου υπεραστικού δρομολογίου, προκύπτει αφενός ότι τα χιλιόμετρα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την εφαρμογή του μαθηματικού τύπου υπολογισμού του κόστους κάθε δρομολογίου παρίστανται αυξημένα σε σχέση με αυτά που αναγράφονται στη διακήρυξη, αφετέρου ότι τα μη έμφορτα χιλιόμετρα κάθε δρομολογίου δεν υπολογίστηκαν βάσει του συντελεστή προσαύξησης f που προβλέπεται στον μαθηματικό τύπο της ανωτέρω ΚΥΑ, αλλά βάσει ενός αριθμού χιλιομέτρων, ο οποίος σε κάθε περίπτωση παρίσταται αυθαίρετος καθώς δεν επιβεβαιώνεται από κανένα στοιχείο του φακέλου. Για τους λόγους αυτούς Απορρίπτει την προσφυγή της Περιφέρειας Θεσσαλίας και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση του Υπεραστικού …Α.Ε., για την ανάκληση της 15/2024 Πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας.

Αντιπλημμυρική προστασία – Καθαρισμός Τεχνικών – Επαρχιακού Οδικού Δικτύου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις σκέψεις 4 και 5 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι το έργο αφορά σε εργασίες καθαρισμού και κατασκευών σε μη εκ των προτέρων γνωστά τμήματα του εθνικού και επαρχιακού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας και, συνεπώς, δεν καθίσταται σαφές πώς προκύπτουν οι ποσότητες που αποτελούν τη βάση υπολογισμού της εκτιμώμενης δαπάνης στον προϋπολογισμό της μελέτης. Τούτο παρά την παράθεση των είκοσι πέντε εθνικών και επαρχιακών οδών επί των οποίων θα εκτελεστούν οι υπό ανάθεση εργασίες και κατασκευές, και παρά τους περί του αντιθέτου αναπόδεικτους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας ότι της σύνταξης του προϋπολογισμού του έργου είχε προηγηθεί προμέτρηση «έχοντας υπόψη συγκεκριμένες θέσεις επέμβασης που είναι σε γνώση της υπηρεσίας», η οποία, όμως, δεν περιλήφθηκε στα συμβατικά τεύχη. Συνακόλουθα, η εν λόγω έλλειψη συνιστά, κατ’ αρχήν, πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, όπως ορθώς εντοπίστηκε από την προσβαλλόμενη πράξη. Πλην όμως, κατά παραδοχή των σχετικών λόγων της προσφυγής εκ των ελλείψεων της τεκμηρίωσης της εκτιμώμενης δαπάνης δεν παραβιάστηκαν οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και του ανταγωνισμού, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τηρήθηκαν οι νόμιμες διατυπώσεις δημοσιότητας και τελικά στον διαγωνισμό συμμετείχαν έξι (6) εργοληπτικές επιχειρήσεις, Για τους λόγους αυτούςΔέχεται την κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 35/11.11.2021 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ-ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ:«Εκσυγχρονισμό βασικών υπολογιστικών υποδομών (Data Center) της …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 440.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5 της παρούσας, το Δικαστήριο, συνεκτιμώντας α) τη φύση της ελεγχόμενης σύμβασης, που αποσκοπεί στην προμήθεια μίας ολοκληρωμένης δομής τύπου HyperConverged, μέσω της προσφοράς μιας εξατομικευμένης τεχνικής λύσης, η οποία θα συνδυάζει μια σειρά από υποσυστήματα που θα προέρχονται από τον ίδιο κατασκευαστή και θα παραδοθούν διασυνδεδεμένα, προκειμένου να μπορούν να λειτουργούν ως ένα ενιαίο σύστημα ..., καθώς και β) τις ως άνω διαλαμβανόμενες... αναλυτικές διευκρινίσεις και τον, προς επίρρωση αυτών, προσκομισθέντα πίνακα, από τον οποίο προκύπτει ότι, λόγω ακριβώς της, κατά τα ανωτέρω, φύσης της ελεγχόμενης σύμβασης, το μεγαλύτερο τμήμα της προϋπολογισθείσας δαπάνης (375.000,00 ευρώ) αφορά στην αξία του ολοκληρωμένου συστήματος HyperConverged, κρίνει, όπως βασίμως προβάλλεται με την ένδικη προσφυγή, ότι η σχετικώς διαπιστωθείσα από την Επίτροπο πλημμέλεια δεν παρίσταται, στην προκείμενη περίπτωση, ουσιώδης, δεδομένου ότι ο υπολογισμός της αξίας της υπό ανάθεση σύμβασης δεν ενέχει κάποιο πρόδηλο σφάλμα εκτίμησης, επέτρεπε δε εξ αρχής την υποβολή πραγματικών και συγκρίσιμων προσφορών και δεν άγει σε παραβίαση της αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης(....)Ανακαλεί την 17/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης «Τομέα Υγείας».

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Σχέδιο Δράσεων Επικοινωνίας (ΣΔΕ) και υλοποίηση προγράμματος για την πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σε θέματα πολιτικών διαχείρισης των απορριμμάτων και προόδου υλοποίησης των έργων του ΠΕΣΔΑ …», προϋπολογισθείσας δαπάνης 995.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (και 1.233.800 ευρώ με ΦΠΑ).(....)Mε τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω ..., ως προς την μοναδική αναδειχθείσα από την Επίτροπο του Δήμου … πλημμέλεια, ήτοι της μη τεκμηρίωσης της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, το Τμήμα κρίνει ότι ο προϋπολογισμός της σύμβασης τεκμηριώνεται πλήρως στον, νομίμως προσκομιζόμενο ενώπιον του Τμήματος, Πίνακα Τεκμηρίωσης Προϋπολογισμού, ο οποίος παρόλο που δεν διαβιβάστηκε στην Υπηρεσία Επιτρόπου, περιλαμβανόταν εξ αρχής στον φάκελο της ελεγχόμενης σύμβασης .... Ο Πίνακας αυτός είναι επαρκώς εξειδικευμένος και σαφής, με παράθεση των επιμέρους ζητούμενων ενεργειών και παραγωγών για κάθε μία από τις πέντε δράσεις της διακήρυξης, καθώς και των αντιστοιχουσών σε αυτές επιμέρους δαπανών, με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η υποβολή άρτιων και συγκρίσιμων μεταξύ τους προσφορών από οικονομικούς φορείς του οικείου κλάδου, ενόψει και της ανέλεγκτης από το Δικαστήριο εκτίμησης των αναγκών παροχής τους. Εξάλλου, εάν οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος για τη σύνταξη της εν δυνάμει προσφοράς του χρειάζονταν επιπλέον ειδικότερα στοιχεία μπορούσε να υποβάλει σχετικά ερωτήματα, ενώ δεν προκύπτει ότι υπήρξε από καμία εν δυνάμει ενδιαφερόμενη εταιρεία ισχυρισμός ότι εμποδίσθηκε να υποβάλει προσφορά λόγω ασάφειας του προϋπολογισμού.Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης