Η απόφαση 0884/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποδέχεται την προσφυγή ανάκλησης του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας. Η προσφυγή στρεφόταν κατά της Πράξης 11/2025 της Επιτρόπου, η οποία έκρινε ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης προμήθειας υλικών τροφοδοσίας (catering), λόγω ανεπαρκούς τεκμηρίωσης της προϋπολογιζόμενης δαπάνης και της αναγκαιότητας των ποσοτήτων. Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι τιμές μονάδας ανά γεύμα (με κρέας, ψάρι, ή χωρίς), οι οποίες ήταν κατώτερες από τις αναπροσαρμοσμένες τιμές του 2023 της προηγούμενης σύμβασης, ήταν εύλογες και επαρκώς τεκμηριωμένες, λαμβάνοντας υπόψη και τις τρέχουσες αυξήσεις κόστους. Επίσης, ο κατά προσέγγιση υπολογισμός των ετήσιων μερίδων (περίπου 158.600) κρίθηκε επαρκής. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη πράξη ανακλήθηκε και επετράπη η σύναψη της σύμβασης.

Ανάθεση των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων .(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η απαίτηση της διακήρυξης να είναι τα έξι (6) απορριμματοφόρα και το ειδικό όχημα πλύσης ιδιόκτητα και διαθέσιμα κατά την ημερομηνία διενέργειας του διαγωνισμού δεν εισάγει αδικαιολόγητο περιορισμό στην ανάπτυξη ανταγωνισμού, καθόσον πρόκειται για όρο πρόσφορο και ανάλογο προς τον σκοπό της διασφάλισης της έγκαιρης, ορθής και αποτελεσματικής εκτέλεσης των συγκεκριμένων υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων, που συνδέονται άμεσα και με την προστασία της δημόσιας υγείας. Συγκεκριμένα, από τους όρους 2.2.6. και 2.2.8 της διακήρυξης προκύπτει ότι δικαίωμα συμμετοχής στον διαγωνισμό έχουν και οι οικονομικοί φορείς, που δεν διαθέτουν ιδιόκτητα οχήματα, στην περίπτωση αυτή όμως για την κάλυψη της σχετικής απαίτησης δεν δύνανται να προβούν σε συμφωνία μίσθωσης ή leasing, αλλά σε συμφωνία «δανεισμού» των οχημάτων από τρίτο ή τρίτα πρόσωπα, που τα διαθέτουν μέσω της δυνατότητας στήριξης στις ικανότητες τρίτων. Ενόψει, δε ότι ο ως άνω όρος δεν απαγορεύει, τελικά, τη συμμετοχή στο διαγωνισμό των οικονομικών φορέων που δεν διαθέτουν ιδιόκτητα οχήματα, αλλά θέτει έναν νόμιμο, σύμφωνα με τα ανωτέρω, περιορισμό ως προς τον τρόπο, που αυτοί μπορούν να συμμετάσχουν, ο όρος αυτός δεν εισάγει αδικαιολόγητο περιορισμό στην ανάπτυξη του ανταγωνισμού, ενόψει και του είδους της σύμβασης, που αφορά σε αποκομιδή των απορριμμάτων, για την προσήκουσα και ορθή εκτέλεση των οποίων τα απορριμματοφόρα οχήματα αποτελούν τον πλέον σημαντικό παράγοντα για την εκτέλεσή τους.  Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει οι αιτήσεις προσφυγής να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 179/2024 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να επιτραπεί η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης 

Αναβάθμιση Ε.Ε.Λ.για άρδευση.(...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: H προσφεύγουσα Α.Α. καθόρισε, ως ελάχιστο επίπεδο για την απόδειξη της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας των προσφερόντων, συγκεκριμένο μέσο ειδικό κύκλο εργασιών (2.500.000,00 ευρώ), για τα τρία (3) προηγούμενα του διαγωνισμού διαχειριστικά έτη. Δεδομένου ότι η προκήρυξη της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας δημοσιεύθηκε το έτος 2023, ως περίοδος αναφοράς, για την απόδειξη της πλήρωσης του τεθέντος κριτηρίου επιλογής, ορίζονται, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Παραρτήματος XII του Προσαρτήματος Α΄ του Βιβλίου Ι του ν. 4412/2016, τα διαχειριστικά έτη 2022, 2021 και 2020. Ενόψει τούτων, μη νομίμως η παρεμβαίνουσα ανάδοχος παρέλειψε να υποβάλει οικονομικά στοιχεία για το έτος 2022, το οποίο ως εγγύτερο του χρόνου διεξαγωγής του διαγωνισμού ήταν και το πλέον πρόσφορο για τη διακρίβωση της ευμετάβλητης χρηματοοικονομικής καταλληλότητας των υποψηφίων (βλ. ΕλΣυν Ολομ. 1716/2022 σκ. 29). Λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι ο επίμαχος όρος οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας διατυπώθηκε ορθά και με σαφήνεια στη διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού και ετέθη υπόψη των δυνητικά ενδιαφερομένων φορέων, καθώς και ότι η παρεμβαίνουσα ανάδοχος, μοναδική συμμετέχουσα στη διαγωνιστική διαδικασία, προσκόμισε στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πληρούσε τις ελάχιστες προϋποθέσεις χρηματοοικονομικής επάρκειας και για την τριετία 2020 – 2022 (βλ. την από 4.10.2023 υπεύθυνη δήλωση της Γενικής Διευθύντριας της παρεμβαίνουσας αναδόχου και το σχετικό έγγραφο της Επιτροπής του Διαγωνισμού, που εγκρίθηκε με την 284/26.10.2023 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της προσφεύγουσας Α.Α.), το Τμήμα κρίνει ότι η διαπιστωθείσα πλημμέλεια δεν δύναται, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή, να θεωρηθεί στην προκειμένη περίπτωση ως ουσιώδης, καθόσον δεν προκύπτει ότι επέφερε εν τοις πράγμασι στη σχετική αγορά ουσιώδη αλλοίωση των συνθηκών ανταγωνισμού και δεν αναδεικνύεται δι’ αυτής πλήγμα στην αντικειμενική ακεραιότητα της διαγωνιστικής διαδικασίας (πρβλ. και ΕλΣυν Ολομ. 1716/2022 σκ. 30, 31).	Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση. Ανακαλεί την 361/2023 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου (Η΄ Θερινό Τμήμα) του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Η απόφαση 1157/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τη συνεκδίκαση δύο προσφυγών ανάκλησης από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και την εταιρεία Dotsoft A.E. οι οποίες στρέφονταν κατά της 19/2025 Πράξης της Επιτρόπου στην ΠΕ Φθιώτιδας. Η Επίτροπος είχε κρίνει ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης για την παροχή υπηρεσιών Internet of Things (IoT) για την αγροτική παραγωγή, αξίας 350.000 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), λόγω μη νόμιμου όρου της διακήρυξης. Ο όρος αυτός αφορούσε την απόδειξη οικονομικής επάρκειας με βάση τον κύκλο εργασιών των ετών 2020, 2021 και 2022, εξαιρώντας το πλησιέστερο έτος 2023, κρίνοντας ότι περιόριζε τον ανταγωνισμό. Το Δικαστήριο συμφώνησε με την Επίτροπο ως προς τη μη νομιμότητα του όρου. Ωστόσο, έκρινε ότι η διαπιστωθείσα πλημμέλεια δεν ήταν ουσιώδης στην προκειμένη περίπτωση, καθώς δεν αποδείχθηκε ότι αλλοίωσε τους όρους του ανταγωνισμού ή οδήγησε σε αποκλεισμό διαγωνιζομένων. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο δέχτηκε τις προσφυγές, ανακάλεσε την Πράξη και αποφάνθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ των προσφευγόντων.

Συντήρηση και επισκευή σχολείων (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις σκέψεις 4 έως 9 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει τα ακόλουθα: (i) Ο όρος του άρθρου 11.3 της ένδικης διακήρυξης, σύμφωνα με τον οποίο «(…) ο προσφέρων οικονομικός φορέας απαιτείται να διαθέτει συνεργείο διαφόρων ειδικοτήτων για αντιμετώπιση περιστατικών που χρήζουν άμεσης επέμβασης επί εικοσιτετραώρου βάσης, και εντός πέντε (5) ωρών από την ειδοποίηση της αρμόδιας υπηρεσίας», μολονότι δεν συμπεριελήφθη ρητώς στο άρθρο 22.Δ αυτής, αναφορικά με την απαιτούμενη τεχνική και επαγγελματική ικανότητα των διαγωνιζομένων, συνάπτεται με την ετοιμότητα ανταπόκρισης και την επάρκεια του προσωπικού των προσφερόντων και, ως εκ τούτου, σχετίζεται με την τεχνική τους ικανότητα να εκπληρώσουν επιτυχώς τις συμβατικές τους υποχρεώσεις. Επομένως, ο όρος αυτός αφορά σε όλους τους συμμετέχοντες στον ένδικο διαγωνισμό και δεν αποτελεί ειδικό όρο εκτέλεσης της σύμβασης, που αφορά αποκλειστικά στον ανάδοχο. (ii) Εν όψει του ότι η πλήρωση του συγκεκριμένου όρου επισημαίνεται στο ως άνω άρθρο 11.3 ως απαίτηση («ο προσφέρων οικονομικός φορέας απαιτείται»), καθίσταται σαφές ότι η εν λόγω απαίτηση συνιστά απαράβατο όρο της διακήρυξης. Περαιτέρω, ο ίδιος όρος είναι σαφής και δεν τίθεται ζήτημα ερμηνείας του, λόγω ατελούς ή δυσνόητης διατύπωσής του, που να εμφανίζεται αντικειμενικώς ικανή να παραπλανήσει τους διαγωνιζομένους και, ειδικότερα, την παρεμβαίνουσα εταιρεία, ως προς τις υποχρεώσεις της (πρβλ. ΕΑ ΣτΕ 30/2006). Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 58/2023 Πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ολοκληρωμένο έργο ανάπλασης κοινοχρήστου χώρου και χώρου πρασίνου ή δικτύου του οικισμού (....)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Από τη διατύπωση του όρου του άρθρου 2.2.6.α της Διακήρυξης, σε συνδυασμό με το άρθρο 2.2.9.2 αυτής, περί αποδεικτικών μέσων, όπου γίνεται αναφορά σε «προμήθειες που παραδόθηκαν» και όχι σε «προμήθεια» (βλ. ανωτέρω σκ. 8), αλλά και από το αντικείμενο της εν λόγω προμήθειας/εγκατάστασης, το μέγεθος και την πολυπλοκότητά της, από τα οποία δεν απορρέουν ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις, συνάγεται ότι, για την πλήρωση του επίμαχου κριτηρίου τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας, απαιτείται ο προσφέρων να έχει εκτελέσει, κατά τη διετία 2021-2022, μία ή περισσότερες συμβάσεις προμήθειας και εγκατάστασης, αντικειμένου συναφούς προς την ελεγχόμενη, με προϋπολογισμό, αυτοτελώς της μίας σύμβασης ή αθροιστικά των περισσοτέρων, τουλάχιστον ισόποσο του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης σύμβασης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, νομίμως συμμετείχε ο προσφεύγων ανάδοχος στη διαδικασία ανάθεσης της ελεγχόμενης σύμβασης, επικαλούμενος, προς πλήρωση του κριτηρίου του άρθρου 2.2.6.α της Διακήρυξης, περισσότερες της μίας συμβάσεις, οι οποίες αθροιστικά υπερβαίνουν το καθορισθέν όριο του 100% του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης σύμβασης, γεγονός που δεν αμφισβητείται. Επομένως, η προσβαλλόμενη Πράξη, κρίνοντας τα αντίθετα, εσφαλμένα ερμήνευσε και εφάρμοσε τον όρο του άρθρου 2.2.6.α της Διακήρυξης και ο σχετικός λόγος ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος.

Η απόφαση 1166/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά την προσφυγή του Αναπτυξιακού Οργανισμού Ο.Τ.Α. κατά της Πράξης 15/2025, η οποία κωλύθηκε η υπογραφή της 1ης τροποποίησης της προγραμματικής σύμβασης 36091-126/2024 μεταξύ του Οργανισμού και του Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης, συνολικού κόστους 178.420,00 ευρώ (ά.φ.π.). Η Πράξη 15/2025 έκρινε ότι οι όροι της τροποποίησης ήταν αόριστοι και κάλυπταν πάγιες ανάγκες του Δήμου. Το Τμήμα έκανε δεκτή την προσφυγή, κρίνοντας ότι η αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης ήταν μη νόμιμη, καθώς αμφισβητούσε όρους πανομοιότυπους με την αρχική σύμβαση. Δεδομένου του κανόνα της οριστικότητας των κρίσεων, η Επίτροπος δεσμευόταν από την αρχική θετική Πράξη 14/2024. Συνεπώς, ανακλήθηκε η Πράξη 15/2025 και επιτράπηκε η υπογραφή του σχεδίου της τροποποιητικής σύμβασης.

Η Απόφαση 1155/2025 του Ελεγκτικού Συνεδρίου (Έβδομο Τμήμα) συνεκδίκασε τις προσφυγές ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας «…ΑΕ» και του Ελληνικού Δημοσίου κατά της 202/2025 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου. Η πράξη αυτή έκρινε ότι κωλυόταν η υπογραφή σύμβασης για υπηρεσίες φύλαξης κτηριακών εγκαταστάσεων του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, λόγω ασάφειας του κριτηρίου ανάθεσης Κ3 («Υλικά, Εξοπλισμός, Μέσα»). Το Τμήμα έκρινε ότι το Κ3 ήταν πράγματι αόριστο, αλλά ότι η πλημμέλεια δεν ήταν ουσιώδης, καθώς υποβλήθηκε μόνο μία προσφορά και δεν υπήρξαν προδικαστικές προσφυγές ή αιτήματα διευκρίνισης. Κατόπιν αυτών, οι προσφυγές έγιναν δεκτές, η Πράξη ανακλήθηκε και αποφασίστηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης.

Η Απόφαση 332/2025 της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών απέρριψε την ενδικοφανή προσφυγή κατά της Πράξης Διορθωτικού Προσδιορισμού Φόρου Κληρονομιάς της Δ.Ο.Υ. Πατρών, με την οποία επιβλήθηκε συνολικό ποσό 16.022,40€. Ο προσφεύγων αμφισβήτησε την οριστική πράξη, προβάλλοντας ισχυρισμούς περί παραγραφής του δικαιώματος ελέγχου (δεδομένου ότι ο θάνατος συνέβη το 2013 και η δήλωση υποβλήθηκε το 2014), παραβίασης της αρχής της χρηστής διοίκησης και εσφαλμένης εκτίμησης της αγοραίας αξίας κληρονομιαίου οικοπέδου. Η ΔΕΔ έκρινε ότι ο καταλογισμός ήταν εμπρόθεσμος (εντός της δεκαετούς παραγραφής λήγουσα 31.12.2024) και ότι ο προσδιορισμός της αξίας του ακινήτου έγινε ορθά, βασιζόμενος σε συγκριτικά στοιχεία και συνεκτιμώντας τις αντικειμενικές αξίες της πρώτης εφαρμογής του συστήματος, επικυρώνοντας έτσι την προσβαλλόμενη πράξη.

Η απόφαση 1091/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της ένωσης οικονομικών φορέων «...» κατά της Πράξης 167/2025 του Ε΄ Κλιμακίου. Η προσβαλλόμενη Πράξη έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης για το έργο του Δήμου Καρδίτσας, επειδή η προσφορά της ένωσης ήταν απαράδεκτη λόγω μη δήλωσης όλων των απαιτούμενων πληροφοριών σχετικά με τη σύνθεση της ένωσης, ιδίως όσον αφορά την έκταση συμμετοχής και την κατανομή της αμοιβής μεταξύ των μελών της. Το Τμήμα συμφώνησε ότι οι δηλώσεις στα ΕΕΕΣ ήταν ελλιπείς. Αν και έκρινε ότι η αναθέτουσα αρχή έπρεπε να είχε ζητήσει περαιτέρω διευκρινίσεις, καθώς η έλλειψη ήταν επιδεκτική συμπλήρωσης κατά το άρθρο 102 του ν. 4412/2016, διαπίστωσε ότι, επειδή η αρχή δεν εφάρμοσε αυτή τη διαδικασία, ο διακωλυτικός λόγος παραμένει. Ως εκ τούτου, η προσφυγή απορρίφθηκε, και η Πράξη 167/2025 δεν ανακλήθηκε, διατάσσοντας την κατάπτωση του παραβόλου.