ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/1387/2025

Η Πράξη 326/2025 του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κωλύει την υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Επεμβάσεις για αποκατάσταση πρανών και τεχνικών επί της οδού Ερυθραίας του Δήμου Αχαρνών», προϋπολογισμού 2.298.387,10 ευρώ. Η Περιφέρεια Αττικής προσέφυγε στη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω απρόβλεπτων γεγονότων από τη θεομηνία 'Atena' (Σεπτέμβριος 2024). Το Κλιμάκιο έκρινε την επιλογή αυτή μη νόμιμη, διότι α) δεν αποδείχθηκε ότι οι βροχοπτώσεις συνιστούσαν πράγματι απρόβλεπτο γεγονός και β) η ανάγκη κατέστη κατεπείγουσα εξαιτίας αδικαιολόγητης καθυστέρησης (δέκα μηνών) της αναθέτουσας αρχής να δρομολογήσει έγκαιρα τη διαδικασία. Υπήρχε επαρκής χρόνος για προσφυγή σε επισπευσμένη ανοικτή διαδικασία.ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/1387/2025

Η Πράξη 273/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον έλεγχο της νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης για το υποέργο «Έργα πρόληψης και μετριασμού των συνεπειών της πυρκαγιάς του Αυγούστου 2023 στην πεδινή κοίτη του ρέματος Κακόρεμα». Η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης προσέφυγε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016) επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω των συνεπειών της πυρκαγιάς. Το Κλιμάκιο έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης. Ο λόγος ήταν ότι η παρέλευση άνω των 22 μηνών από το απρόβλεπτο γεγονός της πυρκαγιάς μέχρι τη λήψη της απόφασης ανάθεσης κατέδειξε ότι η ανάγκη εκτέλεσης του έργου δεν είχε τόσο κατεπείγοντα χαρακτήρα, ώστε να καθίσταται αδύνατη η τήρηση των προθεσμιών διαγωνιστικής διαδικασίας, έστω και με συντετμημένες προθεσμίες, θίγοντας τις θεμελιώδεις αρχές διαφάνειας και ανταγωνισμού.

Η απόφαση 1289/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας κατά της Πράξης 320/2025, η οποία έκρινε ότι κωλύεται η υπογραφή συγκεκριμένης σύμβασης έργου. Το έργο αφορούσε καθαρισμούς και αποκατάσταση βλαβών ρεμάτων στην περιοχή Θεσσαλιώτιδας μετά τις πλημμύρες Daniel και Elias του Σεπτεμβρίου 2023. Η Περιφέρεια είχε προσφύγει στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη. Το Τμήμα έκρινε ότι η μεγάλη χρονική καθυστέρηση (περίπου 20 μήνες) από την εκδήλωση των φαινομένων μέχρι την κατακύρωση της σύμβασης, καθώς και η μεγάλη διάρκεια εκτέλεσης του έργου (32 μήνες), αποδυνάμωσαν τον κατεπείγοντα χαρακτήρα, καθιστώντας μη νόμιμη την επιλογή της συγκεκριμένης εξαιρετικής διαδικασίας.

Οι προσφεύγουσες (1η και 2η) αίτουνται την ακύρωση της Διακήρυξης με ΑΔΑΜ ...2024-02-22, η οποία προκήρυξε με διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης (άρθρο 32 παρ. 2γ Ν.4412/2016) τη σύναψη σύμβασης για το έργο «...». Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την εκτέλεση εργασιών αντικατάστασης σάπιων/τρακαρισμένων ιστών, αποκατάστασης βραχυκυκλωμάτων, αντικατάστασης καλωδίων και φωτιστικών, αποκατάστασης ερμαρίων και ηλεκτρικών διανομών, κ.λπ., για την άρση βλαβών των δικτύων ηλεκτροφωτισμού στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο. Οι προσφεύγουσες υποστηρίζουν ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εξαιρετική διαδικασία, καθώς η «κατεπείγουσα ανάγκη» προέκυψε από ελλιπή προγραμματισμό της Αναθέτουσας Αρχής.

Εργασίες αποκατάστασης βλαβών δικτύου:..Με τα δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, διότι συνέτρεχε κατεπείγουσα ανάγκη να επισκευαστούν αμέσως οι βλάβες που είχαν προκληθεί λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων που εκδηλώθηκαν χωρίς υπαιτιότητα της υπηρεσίας στην περιοχή του Δήμου ... την 1.12.2017 (βλ. ενδεικτικά το 4/29.1.2018 έγγραφο του Προέδρου της Τοπικής Κοινότητας ... της Δημοτικής Ενότητας ..., σύμφωνα με το οποίο «Οι πλημμύρες του Δεκεμβρίου του 2017 κατέστρεψαν ολοκληρωτικά το κεντρικό δίκτυο υδροδότησης του οικισμού (…) είναι απαραίτητο άμεσα (…) να αποκατασταθεί το δίκτυο (…) γιατί οι κάτοικοι πίνουν νερό μη χλωριωμένο και αυτό εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τους (…)»).Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Η Πράξη 271/2025 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αφορά τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης για το έργο «Καθαρισμοί, άρση προσχώσεων ρεμάτων...» της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, συνολικού τιμήματος 1.628.975,69 ευρώ. Το έργο ανατέθηκε μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση, επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη λόγω των θεομηνιών Daniel και Elias. Το Κλιμάκιο ανέβαλε την έκδοση οριστικής κρίσης, διατάσσοντας τη συμπλήρωση του φακέλου με αναγκαία στοιχεία. Ζητούνται ειδικότερες διευκρινίσεις σχετικά με την τεχνική αιτιολόγηση των βλαβών, την επιλογή της εξαιρετικής διαδικασίας ανάθεσης (λαμβάνοντας υπόψη τη μακρά προθεσμία εκτέλεσης των 32 μηνών) και την τεκμηρίωση ότι το έργο δεν καλύπτει πάγιες ανάγκες.

Η Απόφαση 1094/2025 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης του Δήμου Στυλίδας κατά της Πράξης 12/2025 της Επιτρόπου ΠΕ Φθιώτιδας. Η Επίτροπος είχε κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή σύμβασης για το έργο «Αποκατάσταση παραλιακής οδού εντός οικισμού Μεταμόρφωσης Σωτήρος (Μαρίνι)» (προϋπολογισμού €322.580,64 πλέον ΦΠΑ), το οποίο ο Δήμος είχε αναθέσει μέσω διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, επικαλούμενος κατεπείγουσα ανάγκη λόγω της κακοκαιρίας «Daniel» (Σεπτέμβριος 2023). Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν συντρέχουν σωρευτικά οι νόμιμες προϋποθέσεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, καθώς ο χρόνος που μεσολάβησε (19 μήνες) από το απρόβλεπτο γεγονός μέχρι την ανάθεση είχε αντικειμενικά αμβλύνει την εκτιμώμενη κατεπείγουσα ανάγκη, ενώ η ανάγκη δεν αιτιολογήθηκε επαρκώς.

Ζητείται η αναθεώρηση της 1096/2025 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η διαδικασία ανάθεσης της σύμβασης με την εξαιρετική διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 ολοκληρώθηκε στις 3.4.2025, περίπου δύο μήνες μετά τη διασφάλιση της χρηματοδότησης, με την ένταξη της Πράξης στο Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Υπουργείου Εσωτερικών 2021-2025 και σε διάστημα περίπου ενός μηνός από την ανάληψη υποχρέωσης ποσού 1.700.000,00 ευρώ, στις 5.3.2025. Ωστόσο, κρίσιμο για τη νομιμότητα προσφυγής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης παραμένει το συνολικό χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την εκδήλωση του απρόβλεπτου γεγονότος έως την ανάθεση της σύμβασης (βλ. και άρθρο 23 περ. α΄ του ν. 4915/2022 που επιτρέπει την εφαρμογή του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 από τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης μόνο εντός εξαμήνου από την κήρυξη επαπειλούμενων περιοχών σε κατάσταση ειδικής κινητοποίησης πολιτικής προστασίας, με την ανάθεση κάθε αναγκαίας σύμβασης, εντός των διαθέσιμων πιστώσεων του προϋπολογισμού τους), καθόσον, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλομένη, η καθυστέρηση της ικανοποίησης μίας κατεπείγουσας ανάγκης αμβλύνει τον κατεπείγοντα χαρακτήρα της. Τούτο, διότι αφενός η χρονίζουσα πλέον προκληθείσα από απρόβλεπτο γεγονός ανάγκη δεν χρήζει άμεσης παρέμβασης με τη σύναψη σύμβασης κατόπιν διαπραγμάτευσης για την αντιμετώπισή της, αφού έχει πλέον καταστεί χρόνια, και αφετέρου η μεσολάβηση ικανού χρονικού διαστήματος συνήθως επιδεινώνει την προκληθείσα από το απρόβλεπτο γεγονός ζημία που συνεπάγεται την κατεπείγουσα ανάγκη, με αποτέλεσμα η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης να μην είναι πλέον πρόσφορη, διότι δι’ αυτής μπορεί να αποκαθίσταται, στο αναγκαίο μέτρο, μόνον η προκληθείσα από το απρόβλεπτο γεγονός κατεπείγουσα ανάγκη και όχι η τυχόν περαιτέρω ζημία που σωρεύθηκε από τη μη έγκαιρη αντιμετώπισή της.(...)Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης της εταιρείας με την επωνυμία «... ... Α.Ε.».

Η απόφαση του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου απορρίπτει την προσφυγή της Περιφέρειας Κρήτης – Π.Ε. Ηρακλείου, επικυρώνοντας την Πράξη 236/2025 του Ζ΄ Κλιμακίου. Η Περιφέρεια ζητούσε την ανάκληση της κρίσης που κώλυε την υπογραφή σύμβασης ύψους 2.900.000 ευρώ (προ ΦΠΑ) για «Καθαρισμούς ρεμάτων λόγω θεομηνίας του Οκτωβρίου 2022» με χρήση της εξαιρετικής διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2γ, ν. 4412/2016). 
Το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν πληρούνται οι σωρευτικές προϋποθέσεις, καθότι η επικαλούμενη κατεπείγουσα ανάγκη αποδυναμώθηκε λόγω της  παρέλευσης μεγάλων χρονικών διαστημάτων αδράνειας (28 μήνες από την πρώτη θεομηνία) και το χρονικό διάστημα διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων (άνω των 40 ημερών) ήταν επαρκές για τη διεξαγωγή ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας με συντετμημένες προθεσμίες.

Παροχή Υπηρεσίων:Με τα δεδομένα αυτά, συντρέχει κατεπείγουσα ανάγκη που δικαιολογεί την απευθείας ανάθεση παροχής των επίμαχων υπηρεσιών για σύντομο χρονικό διάστημα, που συνίσταται στη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των υπηρεσιών καθαριότητας στο Δήμο ....., ενόψει και της επερχόμενης εορταστικής περιόδου του Πάσχα, όπου αυξάνεται ιδιαίτερα η τουριστική επισκεψιμότητα του Δήμου και συνακόλουθα η παραγωγή των απορριμμάτων του. Η κατεπείγουσα δε αυτή ανάγκη δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του Δήμου αλλά σε απρόβλεπτες περιστάσεις, καθόσον τα αρμόδια όργανά του δεν καθυστέρησαν να εγκρίνουν τη διενέργεια του σχετικού διαγωνισμού, ο οποίος κατά την έγκριση της απευθείας ανάθεσης, είχε ήδη ολοκληρωθεί και εκκρεμούσε ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Συνεπώς, η απευθείας ανάθεση της παροχής των υπηρεσιών αυτών και, κατ’ επέκταση, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι νόμιμες.