Ο προσφεύγων ζητά την ακύρωση της απόφασης της αναθέτουσας αρχής, η οποία κρίθηκε ως άνευ ετέρου αποδεκτή και μη ασυνήθιστα χαμηλή, την οικονομική προσφορά του παρεμβαίνοντος για τη δημόσια σύμβαση. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την παροχή υπηρεσιών φύλαξης κτιρίων, εγκαταστάσεων και εξωτερικών χώρων του πανεπιστημιακού campus, με εκτιμώμενη αξία 4.948.792,27 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Η προσφυγή επικεντρώνεται στην έννοια της ασυνήθιστα χαμηλής προσφοράς, με ισχυρισμούς ότι η αναθέτουσα αρχή δεν αξιολόγησε σωστά την οικονομική βιωσιμότητα και τη συμμόρφωση με τις προδιαγραφές της σύμβασης.

Η προσφεύγουσα αιτείται να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. …/2023 απόφαση της αναθέτουσας Αρχής, η οποία αφορά την επιλογή αναδόχου για την κατασκευή του έργου «…», και να της επιστραφεί το παράβολο. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την κατασκευή ενός έργου για το οποίο η προσφεύγουσα υποβίβασε ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά με απόκλιση άνω των 10 μονάδων από τον μέσο όρο των υποβληθεισών προσφορών. Η αιτιολόγηση που παρείχε η προσφεύγουσα για την χαμηλή προσφορά της κρίθηκε ανεπαρκής, καθώς δεν τεκμηρίωσε επαρκώς τους λόγους της χαμηλής τιμής, όπως τα οικονομικά χαρακτηριστικά της μεθόδου κατασκευής, τις επιλεγείσες τεχνικές λύσεις ή το κόστος του έργου.

Ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά.Αίτηση ανάκλησης της 13/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγηθείσες νομικές σκέψεις, η Αναθέτουσα Αρχή δεν όφειλε να ζητήσει διευκρινίσεις από τη μειοδότρια εταιρεία ως προς την αιτιολόγηση της προσφοράς της ως υπερβολικά χαμηλής, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση. Και τούτο, διότι ουδεμία ένσταση ή προσφυγή με συγκεκριμένους σχετικούς ισχυρισμούς κατατέθηκε, ώστε να δημιουργούνται εύλογες υπόνοιες περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς, και, κατά συνέπεια, ουδεμία υποχρέωση περαιτέρω αιτιολόγησης της κατακυρωτικής κρίσης της Αναθέτουσας Αρχής γεννάται εξ αυτού του λόγου.

Η αιτούσα με την προδικαστική προσφυγή ζητάει: 1) την απόρριψη της προσφοράς της παρεμβαίνουσας εταιρίας στον δημόσιο διαγωνισμό 6217 για την 'Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και συντήρησης κεντρικών πληροφοριακών συστημάτων' ως ασυνήθιστα χαμηλής, 2) την ακύρωση της απόφασης 927/06.06.2018 του Συμβουλίου Διεύθυνσης των ΕΛΤΑ που ανέδειξε την παρεμβαίνουσα ως προσωρινή ανάδοχο, και 3) επικουρικώς, την ακύρωση της ίδιας απόφασης για να κληθεί η παρεμβαίνουσα να αιτιολογήσει τη χαμηλή προσφορά της. Το αντικείμενο της σύμβασης αφορά την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης και συντήρησης κεντρικών πληροφοριακών συστημάτων των ΕΛΤΑ για διάρκεια 1 έτους με δυνατότητα επέκτασης για άλλο 1 έτος.

Η προσφεύγουσα ζητεί την ακύρωση της απόφασης της αναθέτουσας αρχής που αφορά τη συμμετοχή και κατάταξη της παρεμβαίνουσας στον διαγωνισμό για σύμβαση υπηρεσιών καθαρισμού, με εκτιμώμενη αξία 143.548,39 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ). Ισχυρίζεται ότι η προσφορά της παρεμβαίνουσας είναι ασυνήθιστα χαμηλή, με εργολαβικό κέρδος μόνο 8,33 ευρώ (0,08%), υπολείπεται του νόμιμου εργατικού κόστους και παραβιάζει την εργατική νομοθεσία, δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Επίσης, κατηγορεί την αναθέτουσα αρχή για παράλειψη ελέγχου της χαμηλής προσφοράς και ζητεί την ανάθεση της σύμβασης σε αυτήν ως δεύτερη στη σειρά μειοδοσίας.

Στην προκείμενη περίπτωση, η προσφεύγουσα βάλλει κατά της προσφοράς της μειοδότριας, στην οποία και κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, προβάλλοντας ότι αυτή είναι ασυνήθιστα χαμηλή, διότι δεν αποδείχτηκε το κονδύλιο των αναλωσίμων. Η προσφεύγουσα δεν αμφισβητεί συγκεκριμένα το κονδύλιο των αναλωσίμων προβάλλοντας με ορισμένο τρόπο ότι αυτό δεν επαρκή για την εκτέλεση της σύμβασης, ούτε επικαλείται ειδικότερα κοστολογήσιμα στοιχεία επί των οποίων στηρίζεται ο ισχυρισμός της περί ασυνήθιστα χαμηλού χαρακτήρα της προσφοράς της (…) Με το ανωτέρω περιεχόμενο και ενόψει όσων έγιναν δεκτά ανωτέρω, οι προκείμενοι ισχυρισμοί της (…), δεν παρίστανται ουσιώδεις και συγκεκριμένοι, ούτε επαρκούν για τον χαρακτηρισμό της προσφοράς της (...)ως ασυνήθιστα χαμηλής και, άρα, ο όγδοος λόγος της δεύτερης προδικαστικής προσφυγής πρέπει να απορριφθεί. 44. Επειδή, σύμφωνα με όσα αναλυτικά αναφέρονται στο σκεπτικό, η πρώτη προδικαστική προσφυγή πρέπει να γίνει δεκτή στο σύνολό της, η δεύτερη προδικαστική προσφυγή να γίνει εν μέρει δεκτή, και οι προσβαλλόμενες να ακυρωθούν κατά το μέρος τους με το οποίο έγιναν δεκτές οι προσφορές της (...)και της (...) και κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στην (…). 

Με την προδικαστική προσφυγή του, ο προσφεύγων αιτείται να ακυρωθεί η προσβαλλόμενη πράξη, δηλαδή η απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του «…» (υπ’αριθμ. 143/17.05.2022) με την οποία δεν έγινε δεκτή η αιτιολόγηση της προσφοράς του, η οποία κρίθηκε ως ασυνήθιστα χαμηλή από την αναθέτουσα αρχή, και αποφασίσθηκε η ανάθεση του έργου στον επόμενο κατά σειρά μειοδότη. Η αναθέτουσα αρχή είχε προκηρύξει ανοικτή διαδικασία για την επιλογή αναδόχου κατασκευής του έργου: «…», εκτιμώμενης αξίας 60.000,00 Ευρώ (πλέον Φ.Π.Α. 24% ), με κριτήριο κατακύρωσης της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς βάσει της τιμής.

Νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του σχεδίου σύμβασης του έργου Ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η 236/28.8.2017 απόφαση του Δ.Σ. της Δ.Ε.Υ.Α.Λ., η οποία κατακύρωσε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στη 2η κατά σειρά μειοδοσίας εργοληπτική επιχείρηση «…», δεν είναι νόμιμη. Τούτο δε διότι η εν λόγω απόφαση, υιοθετώντας α) την 113/4.5.2017 απόφαση του Δ.Σ., με την οποία κρίθηκε ότι η προσφορά της 1ης μειοδότριας, με προσφερόμενη μέση έκπτωση 52,59% φαίνεται ασυνήθιστα χαμηλή, ενόψει του ότι η έκπτωση αυτή, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και πρακτικής των συναλλαγών, υπερβαίνει το ποσοστό μέσης έκπτωσης του 50% επί της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, β) την 202/18.7.2017 όμοια απόφαση που έκρινε ανεπαρκή την αιτιολόγηση της προσφοράς της 1ης μειοδότριας, βάσει της εισήγησης της Επιτροπής Αξιολόγησης των πληροφοριών για ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές και απέρριψε την προσφορά της και γ) την 203/18.7.2017 όμοια απόφαση, με την οποία τροποποιήθηκε ο πίνακας κατάταξης των συμμετεχόντων και αναδείχθηκε προσωρινή μειοδότρια η εργοληπτική επιχείρηση «…», με ποσοστό μέσης έκπτωσης 50,24%, δεν διαλαμβάνει νόμιμη αιτιολογία σχετικά με το χαρακτηρισμό της προσφοράς της «…» ως ασυνήθιστα χαμηλής. 

Καθαρισμοί Κτιρίων:. Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, μη νομίμως η αναθέτουσα αρχή, μετά τον οριστικό αποκλεισμό της ……..με τις ανωτέρω αποφάσεις του Διοικητικού Εφετείου Λάρισας, προχώρησε στην κατακύρωση του διαγωνισμού στη Δ….. ενώ έπρεπε να συνεχίσει τη διαγωνιστική διαδικασία από το σημείο αξιολόγησης της οικονομικής προσφοράς της δεύτερης κατά σειρά μειοδοσίας επιχείρησης ….. Ειδικότερα, μετά την ως άνω απόφαση 103/2024 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Λάρισας με την οποία ακυρώθηκε η 434/2024 απόφασης της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ, κατά το μέρος που η τελευταία παρέλειψε να εξετάσει στην ουσία τους προβαλλόμενους ενώπιόν της με την οικεία προδικαστική προσφυγή ισχυρισμούς περί ασυνήθιστα χαμηλής προσφοράς της ως άνω εταιρείας, χωρίς όμως το Δικαστήριο να αποφανθεί στην ουσία για τη βασιμότητα του ως άνω ισχυρισμού, η αναθέτουσα αρχή όφειλε να απαντήσει αιτιολογημένα επί των προβληθέντων ισχυρισμών της εταιρείας  …..σχετικά με το χαρακτηρισμό της  προσφοράς της ….. ως ασυνήθιστα χαμηλής ως προς το κόστος των αναλωσίμων, και, στο πλαίσιο αυτό, να εκτιμήσει την οικονομική προσφορά της τελευταίας και να αποφανθεί αιτιολογημένα αν αυτή είναι ασυνήθιστα χαμηλή, δοθέντος μάλιστα ότι σύμφωνα με την ως άνω απόφαση του Διοικητικού Εφετείου οι προβληθέντες ενώπιον της ΕΑΔΗΣΥ σχετικοί λόγοι ήταν ορισμένοι,  υπήρχαν δε  επαρκείς προς τούτο ενδείξεις, ικανές να δημιουργήσουν αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητα της προσφοράς της, ακολουθώντας εν συνεχεία τη δέουσα, κατά περίπτωση, διαδικασία. 
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜΗΜΑ ΕΒΔΟΜΟ/106/2025 

Ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά.Αιτηση ανάκλησης της αριθμ. 215/2013 πράξεως του Ζ Κλιμακίου.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας αποφάσεως το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι : Α) Το άρθρο 55 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ, το οποίο μετά την παρέλευση της προθεσμίας ενσωματώσεως αυτής στο εθνικό δίκαιο (31.1.2006), εφαρμόζεται ευθέως στην ελληνική έννομη τάξη, επιβάλλει, κατά τη διαδικασία διεξαγωγής δημόσιου διαγωνισμού για την ανάδειξη αναδόχου μελετητή, στην αναθέτουσα αρχή, εφόσον αμφιβάλλει για τη φερεγγυότητα κάποιας από τις υποβληθείσες προσφορές, και πρόκειται να την απορρίψει ως απαράδεκτη, να καλεί τον προσφέροντα αυτή για να παράσχει τις διευκρινίσεις που κρίνονται σκόπιμες για την απόδειξη της αξιοπιστίας της. Η άμεση εφαρμογή αυτής της υποχρεώσεως δεν καταργήθηκε ούτε περιορίσθηκε μετά τη θέση σε ισχύ του Ν. 3919/2011 και την κατάργηση των ελαχίστων ορίων αμοιβών για την εκπόνηση μελετών και την εν γένει παροχή υπηρεσιών καθόσον με τις ίδιες διατάξεις διατηρήθηκαν σε ισχύ οι διατάξεις περί του τρόπου υπολογισμού των αμοιβών των μηχανικών για μελέτες και συναφείς υπηρεσίες αναφορικά με το σχηματισμό της προεκτιμώμενης αμοιβής, η οποία αποτελεί και το κριτήριο βάσει του οποίου η αναθέτουσα αρχή έχει διακριτική ευχέρεια να χαρακτηρίσει μία προσφορά ως υπερβολικά χαμηλή προκειμένου να ζητεί διευκρινίσεις ως προς τα οικονομικά στοιχεία που τη συνθέτουν, Β) Η υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να ζητά διευκρινίσεις προβλέπεται μόνον όταν αυτή, στο πλαίσιο της διακριτικής της ευχέρειας, εντοπίσει προσφορά, η οποία γεννά αμφιβολίες ως προς τη φερεγγυότητά της, και προτίθεται να την απορρίψει ως απαράδεκτη όχι δε και όταν υποβληθούν αιτιάσεις (δι’ ενστάσεως κ.λπ.) από άλλον διαγωνιζόμενο, εφόσον αυτές δεν είναι επαρκείς για να δημιουργήσουν υπόνοιες στην ίδια ότι πρόκειται περί υπερβολικά χαμηλής προσφοράς. Μειοψήφισε ο σύμβουλος Γεώργιος Βοϊλης, ο οποίος διατύπωσε τη γνώμη, προς την οποία συντάχθηκαν και οι έχουσες συμβουλευτική ψήφο, Πάρεδροι, Ευαγγελία Σεραφή και Αντιγόνη Στίνη, ότι η αναθέτουσα αρχή έχει κατ’ αρχάς διακριτική ευχέρεια να εντοπίσει προσφορά η οποία την εμβάλλει σε αμφιβολία ως προς την φερεγγυότητά της και να ζητήσει διευκρινίσεις ως προς τη διαμόρφωση των επιμέρους στοιχείων που τη συνθέτουν, οφείλει όμως (δεσμία αρμοδιότητα), στο πλαίσιο της υποχρεώσεώς της να αιτιολογεί κάθε θετική ή αρνητική ατομική διοικητική πράξη, να ζητεί διευκρινίσεις και κάθε φορά που ένας διαγωνιζόμενος υποβάλλει ένσταση κατά της αποδοχής προσφοράς που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως υπερβολικά χαμηλή. Πλην, όμως, η γνώμη αυτή δεν εκράτησε. (...) Ανακαλεί την 215/2013 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου